IPmroep Rijnland
Szoekt sponsors
De Kerkpleinbrug: Hoogste
tussen de hobbels
bult
Onze ervaring berust op
honderden Poggenpohl-
keukens. Voor u betekent
lijkheid: zekerheid, even
als kwaliteit, een maxi
male montageservice,
pertekte planning en ad
vies. Verliest u deze voor
delen niet uit het oog.
l^^aj^ËËÏI
!£©[LH?keukens 1
I Industrieweg 14 De Grote Polder
I Zoeterwoude-Rijndijk
I Tel 071-899206
EeidacQowuwt
De Nobel krijgt uitstel
LEIDEN/DEN HAAG De dwangsom die de gemeen
te de firma De Nobel wil opleggen, wordt pas op 15 ok
tober van kracht. Dat heeft de Raad van State vanmor
gen bepaald.
De Nobel had maandag de Raad van State verzocht
hem meer tijd te geven om aan de verplichtingen in het
kader van de hinderwet te voldoen. De gemeente had
de dwangsom vorige maand al in willen laten gaan, na
dat eerdere pogingen om het afvalverwerkingsbedrijf
aan de Zoeterwoudseweg zich aan de regels te laten
houden waren mislukt. Met de dwangsom wil de ge
meente bereiken dat het bedrijf de omwonenden min
der (geluids)overlast bezorgt. Elke keer dat De Nobel
één van de regels overtreedt en de gemeente de
overtreding constateert zal er 100 gulden per dag be
taald moeten worden. Volgens de Raad van State moet
De Nobel de tijd krijgen om de nodige voorzieningen te
treffen. Ook speelt een rol, dat het bedrijf uitdrukkelijk
heeft verklaard zich voortaan aan de regels te zullen
houden.
:IDEN
gaatjesboorder
tief in Merenwijk
IDEN Een „gaatjesboorder" heeft gis-
jrnacht twee keer zijn slag geslagen in de
Jerenwijk. Uit een woning aan de Groen-
ier werden, terwijl de bewoners thuis wa
in, een videorecorder, een muntenverzame-
ng, een filmcamera en 1500 gulden gesto-
r'
én portemonnee met zestig gulden, een rij-
'ennflwijs, een paspoort en een kentekenbewijs
voorprmden de buit in een huis aan de Veder-
ïtern^ier. Het is niet bekend of het om dezelfde
tal in!aVjesboorder gaat die enkele maanden ge-
•eravife" verschillende malen zijn slag sloeg in
loningen aan de Rijnsburgerweg en omge-
Sëen |ng. Een gaatjesboorder is een inbreker, die
'g dajatjes boort in een kozijn, waardoor hij de
!fs reergrendeling los kan maken.
Stelende
tweeling
betrapt
LEIDEN
Twee Leidse
mannen, een
tweeling van
29 jaar oud,
zijn gister
avond rond
acht uur op
heterdaad be
trapt bij het
stelen van al-
luminium
strippen van
noodwoningen
aan de Wissel-
weg.
Man mishandeld
en beroofd
LEIDEN Een 53-jarige Leidenaar is
in de nacht van maandag op dinsdag op
het parkeerterrein van de Garenmarkt
ernstig mishandeld. De man was op
weg naar een café aan de Garenmarkt
en stak het plein schuin over. Halver
wege passeerde hij een ongeveer 24-ja-
rige man die zich plotseling omdraaide
en op de 53-jarige Leidenaar begon in
te slaan. De man viel op de grond en
werd beroofd van 20 gulden. De over
valler verdween in de richting van de
Lammenschansweg. In het AZL bleek
dat de man een kaak had gebroken en
een blauw oog, een snijwond in zijn
neus en builen had opgelopen. De Lei
denaar wordt morgen geopereerd.
oerde JL
WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1984 PAGINA 3
Geldgebrek wordt nu vaak als
dooddoener door de arme ge-
W meente Lelden aangevoerd
gp waar het zaken op het gebied
van ruimtelijke ordening en
stadsplanning betreft, maar
n ook in tijden dat de stad zich
alles kon veroorloven ging de
overheid wel eens op die toer.
Dat was ook het geval bij de
bouw van de Kerkpleinbrug,
de verbinding tussen de
eideli Kerksteeg en Lootskerkplein
over de Herengracht. Wan-
y neer men thans over de ir.
20 i Driessenstraat naar de Ooster
kerkstraat rijdt, is dat de
hoogste bult tussen de hob-'
bels. Wat was er dan aan de
ng hand? Wellicht uit misplaatste
zuinigheid waren er maar
„r a. twee bruggen over de Heren-
pen 1 gracht gepland, te weten de
zuidz Herenbrug in de Nieuwe Rijn
noordzijde en de Lourisbrug
in de Groenestegen. Dat de
grote afstand tussen de Lou-
bj- j risbrug en de Grote Haven-
0^ei brug beslist aanleiding tot
m klachten zou geven, was öf
onj niet voorzien óf bewust gene-
teeve Seer(b hétgeen in beide geval-
of jÉ len weinig schrander ge
noemd mag worden.
Herengracht
ar 0<
mog De huidige Herengracht is in
temp 1658 en 1659 gegraven. De
I vroegere Herengracht lag iets
I meer naar het westen, maar
.00 uuj werd gedempt met de uit de
Noel nieuwe gracht komende
p ,l89 grond. Op die oude gracht
werden toen de huizen ge
bouwd die thans de westzijde
van de Herengracht sieren en
vaak doorliepen tot aan de
Vestestraat. Het dempen van
een gracht is natuurlijk geen
kinderspel, als ernaast weer
gegraven wordt. Tussen de
twee grachten was dan ook
heel zwaar damwerk nodig,
dat aan voor die tijd geweldi
ge krachten blootstond. Het is
dan ook niet erg verwonder
lijk dat ineens over zo'n 100
meter de damwand het begaf
en men weer van voor af aan
kon beginpen. Ter verster
king van het beschot gebruik
te aannemer Jan van Acke-
dat men niet het minste risico
wilde nemen. Zo zwaar als
hier is maar zelden geheid.
Op 9 november 1661 nam de
bekende Willem van der
Helm voor het astronomische
bedrag van ƒ2150 aan om on
der de twee pijlers elk 140 pa
len van 4,40 meter lengte te
heien en onder de twee land-
hoofden nog eens elk 70 80
palen. Hij moest daartoe vier
keer een bouwput droogma
ken, zo diep mogelijk een
zwaar eikehouten rooster leg
gen en daarin de palen heien.
Nadat de koppen afgezaagd
waren, werd hierop een hou
ten plaat gelegd en daarop
metselde Pieter Snel voor
/"500 (alleen loon, geen mate
riaal) de twee bogen. De land-
hoofden moest hij aan de wal-
muren verbinden door er ga
ten (zogenaamde kassen) in te
breken. Over het middelste
gat legde Van der Helm dan
een dubbele houten ophaal
brug. Aldus is deze in 1662 tot
stand gekomen.
Leuningen
Met de ijzeren leuningen op
de stenen gedeelten is het ook
al raar gesteld. Op 29 novem
ber 1662 werd een hele reeks
van die leuningen aanbesteed,
onder meer voor de Kerck-
brug over de Herengracht.
Voor 130 nam Jacob van
Ondertoorn aan 32 hele stijlen
met klauwen en 16 halve zon
der klauwen met de bijbeho
rende 92 voet (28,89 meter)
onder- en bovenregels te leve
ren. Maar op 23 april 1668 be
sloot het stadsbestuur dat de
„Kerckbrugge over de Heere-
graft, tot noch toe sonder lee
ningen sijnde, met ijsere leu
ningen sal werden voorsien".
Nog dezelfde dag- volgde de
aanbesteding aan Jan Evertsz.
van Sonnenberg voor ƒ240
van 40 hele en 36 halve stijlen
van de zwaarste soort met bij
behorende klauwen en regels.
De verwarring wordt totaal
als dezelfde Van Sonnenberg
dit zelfde karwei nogmaals
aanneemt op 26 augustus 1671
voor ƒ224. Er zal nog heel
wat archiefonderzoek nodig
zijn voor dit soort raadsels
volledig opgehelderd kan
worden, en erg aanlokkelijk is
dit niet.
De dubbele ophaalbrug is
daar. behoudens het normale
onderhoud, ongestoord blijven
liggen tot 1793. Toen namen
op 10 september Pieter Geer-
ling en Pieter Blommendaal
voor ƒ774 aan om de twee
„oude en irreparabele houte
valbruggens", te weten de He-
renbrug en Kerkpleinbrug,
vast te maken. Op de eerste
maandag van april 1794 moest
begonnen worden met het
aanbrengen van vijf zware ei
ken liggers en binnen acht
dagen diende het werk af te
zijn.
Daarna duurde het tot 1839,
voordat de volgende ingreep
plaatsvond. Jacobus Planjer
nam toen op 6 mei voor
ƒ440,- aan het dek met de vijf
liggers te vernieuwen. Op 6
juni 1867 nam J.W. Bertrand
Zn. voor 1243,- aan deze
liggers te vervangen door
twee gietijzeren buitenliggers
van 6.30 meter lengte, vijf
binnenliggers van getrokken
balkijzer, lang 7.25 meter, met
de nodige ankerveren, kop
pelstangen, dekplaten enzo
voort. Tevens werden de na
tuursteenblokken, die aan
„drie hoeken van de spoel-
wanden in een overhellende
stand zijn geraakt" weer lood
recht vastgezet. Met aan één
kant een kandelaber voor een
lantaarn kon de brug weer
eeuwen trotseren. Toch heeft
hij die kans niet gekregen: na
een eeuw kwam zijn einde.
Nadat al in 1953 en 1955 klei
nere hersteloperaties plaatsge
vonden hadden, werd de brug
in 1982/83 volledig vernieuwd
en vooral verbreed. Hoe ijzer-
sterk zijn constructie ook was,
tegen het moderne verkeer is
niet veel bestand. De huidige
gewapend-betonbrug met een
uit monumentenzorg-oogpunt
geëiste bekleding van natuur-
en baksteen zoals de oude
brug had, is nu 12 meter
breed en daarmee beant
woordt hij voorlopig weer aan
de eisen van het verkeer.
Errol Marklein stapt af
BLOEMENROLSTOELMARATHON
HEEFT NIEUWE LEIDER
ZEELST De Internationale Bloemenmarathon voor rolstoelatle
ten heeft een nieuwe leider. De tweevoudig etappewinnaar en dra
ger van de gele trui, de Duitser Errol Marklein, ging gisteren in
Weert niet van start. De rolstoelatleet uit Heidelberg kwam zondag
ten val, maar ging toen toch dapper door. Achteraf vonden de dok
toren de hierbij opgelopen handblessure dermate ernstig dat zij de
rolstoelatleet adviseerden te stoppen. Met veel pijn won hij maan
dag de tweede etappe nog.
De derde etappe van Weert naar Zeelst over 35 kilometer werd
gewonnen door Huib Nelisse (Vlaardingen) voor Kees van Breuke-
len (Utrecht) en Eddy Pieterse (Maassluis). Kees van Breukelen is
nu de drager van de gele trui. Huib Nelisse staat op de tweede
plaats in het algemeen klassement voor Henk Baggen (Sittard).
Vandaag staat de vierde etappe op het programma van Oirschot
naar Waalwijk en morgen gaat men van start in Maassluis en is de
finish rond de klok van 15.00 uur in de Haagse Betje Wolffstraat.
Geldkistjes
verdwenen
LEIDEN Uit jongerencen
trum het Breehuys aan de
Breestraat zijn tussen vrijdag 3
augustus en gisteren twee
geldkistjes met in totaal 1500
gulden gestolen. De kistjes
stonden in een kluis, die met
een sleutel is geopend. Nu
wordt onderzocht wie in het
bezit van een sleutel is.
Toerist
bestolen
LEIDEN Een 38-jarige man
uit Almelo is afgelopen zater
dag in de Leidse binnenstad
beroofd van 3400 gulden. Het
geld zat in een polstas. Tegen
over de politie verklaarde de
man dat hij dit tasje geen mo
ment onbeheerd heeft gelaten,
maar bij terugkomst in Noord-
wijk, waar de man uit Almelo
vakantie houdt, bleek de rits
van de tas kapot te zijn en was
het geld verdwenen.
(ADVERTENTIE)
De
Katoenfabriek
(in 1835
gebouwd op
het
leeggekomen
Waardkerk-
plein)en de
Kerkpleinbrug;
litho door P. W.
Trap naar een
tekening van G.
J. Bos, 1857.
lengde van de „Slopsteech"
(de latere Kerksteeg) tussen
de Herengracht en Veste
straat, bracht hen ertoe te
vragen ook een ophaalbrug
daartussen te leggen. Dit zou
tot groot gerief van de verzoe
kers zijn, vooral daar die nog
veel werk aan de overzijde
van de gracht hadden. De lo
gica van deze verbinding lag
dan ook voor de hand. Toch
reageerde het stadsbestuur ui
terst terughoudend, haast vij
andig. Op 9 september 1661
besloot het, na inspectie, dat
die brug er inderdaad moest
komen, doch dat men de
exacte plaats voorlopig nog in
beraad hield en dat de kosten
of een deel daarvan omgesla
gen zouden kunnen worden
over de daar in de buurt wo
nenden. En dat terwijl er toch
geld genoeg was!
Pas anderhalve maand later,
op 27 oktober, viel het besluit
om de brug te situeren tegen
over de nieuw te maken
Kerkstraat, maar dat nog na
der overlegd zou worden of
dit een stenen dan wel een
houten brug zou worden. Op 3
november, wellicht in een
royale bui, werd besloten hem
van steen te maken. De tech
nici zullen wel uitgelegd heb
ben welke bouwkundige ge
volgen dit had. Men was ge
waarschuwd voor de erg slap
pe ondergrond en uit het be
stek van het heiwerk blijkt
doelsEIDEN Omroep Rijn-
verind gaat de komende
laanden op zoek naar le
en en naar sponsors,
politijnland hoopt op die ma
nde lier een bredere basis te
Irrijgen en een meer struc-
financiering van de
h^ogramma's mogelijk te
heibaken. Een televisie-uit-
verwïnding via de kabel op 20
estelktober moet het hoogte-
sluiunt van de actie worden.
Sadd.
e actie is opgezet, nadat
uidelijk is geworden dat de
Iers rmeente Leiden niet van
k'ian is ëeld in Omroep Rijn-
ind te steken. Zowel PvdA
Parls VVD lieten een paar
fan taanden geleden weten, dat
bbsidiëring van Rijnland is
litsstiitgesloten. Omdat lokale re-
van lame door het ministerie
ziekean WVC niet wordt toege-
actu|aan- 's nu besloten andere
ovenfeêen te zoeken. „We willen
r eoohnuïteit in onze
irogramma's brengen. Het
professioneel worden",
Rijnland-voorzitter J.
Valenkamp. „Een structure-
üitf? financiering is daarvoor
sposfodzakeliik"-
elijk
De bedoeling is dat de na
druk de komende maanden
blijft liggen op regionale ra
dio, omdat dat een stuk goed
koper is dan de televisie. „De
uitzendingen die Rijnland tot
dusver via televisie heeft
verzorgd, zouden op profes
sionele basis 20.000 gulden
per uur hebben gekost. Dat
bedrag is voor de nog ko
mende programma's voor
ons een maximum, maar we
gaan er daarbij wel vanuit
dat de baten de kosten dek
ken".
Rijnland hoopt de kosten on
der meer te drukken door
oude films over Leiden uit te
zenden. Een andere moge
lijkheid is dat programma's
worden uitgezonden, die
door derden worden aange
boden.
Onafhankelijk
Bedrijven of instanties, die
Rijnland financiële bijdragen
verstrekken, zullen bij de te
levisieprogramma's op de af
titeling worden genoemd. Bij
de radio zijn er volgens Wa
lenkamp minder mógelijkhe
den om wat terug te doen.
Over de bedragen die Rijn-
ren, die tevens een houtzaag
molen bezat, oude molenroe
den, die immers lang en van
erg taai grenenhout uit Riga
(nu Tallinn in Letland, USSR)
gemaakt waren. Zodra deze
houten wand bleef staan,
werd ervóór een definitieve
stenen walmuur gemetseld.
De op 12 februari respectieve
lijk 30 april 1659 aanbesteede
Lourisbrug en Herenbrug
konden daarbij in die wal
muur opgenomen worden,
maar ten noorden van de
Lourisbrug werd deze nor
maal afgewerkt.
Hoeveel vaart een stadsbe-,
stuur ook achter een stadsuit
breiding wil zetten, er zijn al
tijd grenzen aan de capaciteit
van de aannemers. Niet alleen
de infrastructuur (bruggen,
walmuren, riolen) vergde on
noemelijk veel metselwerk,
maar dat deed ook het bou
wen van de honderden nieu
we huizen. Tenslotte hadden
zelfs de steenovens een grens
aan hun capaciteit, al kon er
snel een aantal veldovens bij
gebouwd worden die na af
loop van de hausse wel weer
verdwenen. Na een eerste
fase in 1659, toen de Heren
gracht voltooid werd, volgde
in 1660 de tweede fase van
het graven van de Oranje-
gracht en Waardgracht en op
19 maart 1661 werd de bouw
van de bruggen over die
grachten aanbesteed. Tot die
tijd kon de planning van stra
ten en stegen nog aangepast
worden, maar in 1661 kon ie
dereen toch wel gaan zien hoe
alles definitief vorm kreeg.
Van overheidsvoorlichting
had toen nog niemand ge
hoord, zodat allerlei geruch
ten de ronde deden. Dat som
mige daarvan waar bleken te
zijn, blijkt ook uit het ver
zoekschrift, dat in de zomer
van 1661 aan burgemeesteren
gepresenteerd werd.
De indieners, de huiseige
naars en bewoners van de
westzijde van de Herengracht,
waren voor het grootste deel
aannemers en vele bekende
namen vindt men eronder
(Snel, Hogerwaert, Pety, Mo
reel en Van Croonen), zodat
zij nog beter dan anderen op
de hoogte moesten zijn, vooral
ook door hun contacten met
stadspersoneel. Wellicht uit
nieuwsgierigheid waarom het
open terrein aan de andere
kant van de Herengracht niet
verkocht werd, waren ze eens
op het Stadhuis gaan horen
wat de plannen waren. Toen
bleek definitief dat er een
groot plein zou komen met
een kerk en een markt van
eetbare waren. Dit, mét het
zichtbare voortschrijden van
de straataanleg in het ver-
land hoopt binnen te halen,
wil Walenkamp zich niet uit
laten: „De programmering
zal afhangen van het geld
dat we binnen krijgen. Als er
meer geld is, kunnen we
meer programma's maken"
De redactie zal „volledig on
afhankelijk" functioneren.
„Net als bij een krant".
Aan de sponsoractie wordt
een ledenwerfactie gekop
peld. Lid worden kost een
tientje. „We moeten zeker
enkele honderden leden
kunnen werven". Het aantal
leden van Rijnland kan vol
gens de voorzitter geen
graadmeter zijn voor de po
pulariteit van Omroep Rijn
land. „In Gouda hebben ze
maar zestig leden".
De actie moet zijn hoogte
punt krijgen op zaterdag 20
oktober. Dan zal er een an
derhalf a twee uur lokale te
levisie worden verzorgd. Het
programma moet een menge
ling worden van interviews
en optredens van regionale
artiesten. Het programma
wordt een dag eerder opge
nomen. Waar dat zal gebeu
ren, staat nog niet vast.
Fleurig gemaal
Dit is de muurschildering op het rioolgemaal in de Stevenshofjes-
polder, waarover in de krant van gisteren werd bericht. „Jackson
the king of Graffite" staat er met grote letters op de muur van
het splinternieuwe, in de buurt van spoorwegovergang De Vink
gelegen gemaal. Het zonder toestemming beschilderen van ge
bouwen is natuurlijk niet juist, in dit geval bedragen de schoon
maakkosten maar liefst vijfduizend gulden en dat geld wordt niet
door de schilders betaald, maar moet door de gemeente Leiden
worden opgebracht. Eén ding moet worden gezegd: het muur
schilderij, uitgevoerd in de kleuren rood. zwart en groen, is met
zorg gemaakt en ziet er, in zijn genre, niet eens slecht uit. Op
een andere, naar de spoorlijn gekeerde muur van het pompsta
tion staat met zwarte lijnen een ontwerp voor een schilderij aan
gegeven. Of de schilders zijn gestoord in hun werkzaamheden is
niet bekend. Het is ook mogelijk dat ze deze schets binnenkort
nog inkleuren.
Bruggen, we maken er allemaal
gebruik van. Zeker in een water
rijke stad als Leiden zijn het on
misbare schakels in het wegen
net. Veel aandacht is er nooit aan
de Leidse bruggen besteed. De
stilte rond de Leidse bruggen is
met de presentatie van het Brug-
genboek (waarvan de herdruk
momenteel te koop is) al gedeel
telijk 'verstoord'. Het Gemeente
archief aan de Boisotkade hoopt
dit jaar de tentoonstelling „De
Leidse bruggen" te houden. Als
inleiding op deze expositie ver
schijnt in deze krant een serie ar
tikelen over Leidse bruggen. Het
zijn geen technische verhandelin
gen, maar historische verhalen
waarin een brug als leidraad
dient. De gegevens zijn verza
meld door een werkgroep van
historisch geïnteresseerden, die
veel van de geschiedenis van de
Leidse bruggen heeft uitgezocht.
Samensteller is de begeleider van
deze werkgroep, de; heer P.J.M. de
Baar van het Gemeentearchief.
Kees van Herpen tekent voor de
eindredactie. De reprodukties
zijn van fotograaf VVim van
Noort. Vandaag verschijnt het
vierenveertigste artikel in deze
serie.
