£11
Het geloof is sterk in Litouwen
De kerk zit elke zondag vol"
O
TAFEL
-
PASTOOR JONAS ZEMAITIS IN WILNA:
kerk
wereld
ACHTERGROND
OeidMOowuwt
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1984 PAGIN
„Paus wellicht naar Litouwen", zo luidde de kop bo
ven een bericht in de rubriek Kerk en Wereld van 7
juli vorig jaar. De reis ging uiteindelijk toch niet
door. Het verblijf van Johannes Paulus II in Polen
nog vers in het geheugen, was Moskou kennelijk al
te beducht voor anti-sovjet gevoelens die een pausbe
zoek zou kunnen opwekken. Verslaggever Martin
Walker mocht wel naar Litouwen. Hij sprak er met
de priester die geldt als vertrouweling van het Vati-
caan, pastoor Jonas Zemaitis in Wilna. „Wat zou het
een grootse belevenis zijn de paus hier welkom te
heten".
Tot nog toe is 1984 een prima
jaar geweest voor pastoor Jo
nas Zemaitis in de Litouwse
plaats Wilna. Hij heeft dit
jaar zijn tachtigste verjaardag
en zijn vijftigjarig priester
feest mogen vieren. Er ont
breekt nog maar één ding dat
het jaar tot een absoluut suc
ces zou maken pastoor Ze
maitis zou graag zien dat de
paus een bezoek zou brengen
aan Litouwen, het kleine ka
tholieke landje, dat sinds het
Rode Leger in 1944 de Duit
sers verjoeg, deel uitmaakt
van de Sovjet-Unie.
Er zijn mensen in Litouwen
die beweren dat de vriende
lijke en hoffelijke Zemaitis
niet alleen maar een „eer
waarde" is, maar dat hij in
het geheim door de paus ook
benoemd is als kardinaal van
Litouwen. Dat zou de opmer
kelijke vrijheid moeten ver
klaren die hij heeft in het
maken van buitenlandse rei
zen. Sinds 1963 heeft pastoor
Zemaitis in totaal zo'n 30 rei
zen gemaakt. Ook het gemak
waarmee hij paus na paus be
zoekt, zijn persoonlijke
vriendschap met paus Paulus
VI en het feit dat hij diens
bisschop mocht vergezellen
tijdens een lang bezoek aan
de VS moeten deze bewering
staven.
Kennelijk heeft pastoor Ze
maitis' positie als geestelijke
ook invloed op beslissingen
van de Sovjet-autoriteiten.
Ongeveer 30 jaar geleden be
sloten de Sovjet-autoriteiten
de Rumsiskes-vallei in Litou
wen onder water te zetten.
Dit was noodzakelijk in ver
band met een grootscheeps
irrigatieproject van het plaat
selijke collectieve landbouw
bedrijf. In de vallei stond
echter een houten kerkje uit
de zeventiende eeuw, waarin
zich de trots van Litouwen,
de ikoon van de Maagd van
Trakai, bevond. De valleibe
woners kregen toestemming
het kerkje plank voor plank
af te breken en op een veili
ge en hoger gelegen plaats
weer op te bouwen. Kosten
van deze operatie: 500.000
roebel.
Respect
De autoriteiten in Litouwen
zijn zich heel goed bewust
van de grote betekenis die
het geloof voor de Litouwers
heeft. Toen een priester ver
hinderd werd een stervende
in het ziekenhuis de laatste
sacramenten toe te dienen,
kwam de verantwoordelijke
ziekenhuisdirecteur in de ge
vangenis terecht wegens het
schenden van de religieuze
rechten van een Sovjet-bur
ger. En een arbeider van een
collectief landbouwbedrijf
die klokken uit een kerkto
ren verwijderd had omdat ze
volgens hem „geluidsvervui
ling" veroorzaakten, werd
ook op het matje geroepen.'
De klokken moesten weer op
hun oorspronkelijke plaats
teruggehangen worden de
kosten hiervoor kwamen
voor rekening van het bedrijf
waar de man werkte.
De autoriteiten zijn echter
niet altijd zo welwillend.
Twee katholieke priesters
zijn in Litouwen gevangen
genomen op beschuldiging
van anti-Sovjet aktiviteiten.
Eén van hen had op eigen
houtje religieuze optochten
georganiseerd waarbij er
kerstkadootjes werden uitge
deeld op de begraafplaats.
Beide priesters waren oud-
leerlingen van het katholieke
seminarie in Kaunas, de
vroegere hoofdstad van Li
touwen, waar ze van pastoor
Zemaitis les hadden gehad.
„Ze waren nogal opvliegend
van karakter, misschien ook
een beetje ongeduldig. Mis
schien konden ze zich moei
lijk aanpassen," verklaart
pastoor Zemaitis, terwijl hij
over de watervlakte staart
waaronder zijn vroegere dorp
ligt. „De kerk leeft en past
zich aan. Toen ik op het se
minarie les gaf mochten we
maar vijf nieuwe priesters
per jaar aannemen. Vorig
jaar waren dat er acht, dit
jaar zijn er 21 nieuwe pries
ters. Ik kan goed opschieten
met de plaatselijke autoritei
ten. Ze komen niet naar de
kerk maar respecteren de
mensen die dat wel doen. We
hebben begrip voor elkaar".
„Mijn voorganger hier zei dat
de kerk Stalin om twee rede
nen dankbaar moest zijn. Ten
eerste omdat we het beheer
over de bezittingen van de
kerk uit handen hebben
moeten geven; ten tweede
omdat we niet langer ver
plicht zijn de soutane te dra
gen". De pastoor glimlacht.
„Het is mij niet toegestaan
mijn ambtsgewaad te dragen
wanneer ik op bezoek ga bij
mijn parochianen. Alleen in
de kerk mag ik als priester
gekleed gaan. Maar elke zon
dag zit de kerk vol. Het ge
loof is sterk in Litouwen".
Museum
Op weekdagen komen om elf
uur 's ochtends zo'n driehon
derd mensen uit alle leef
tijdsgroepen naar de kerk
van de Gouden Poorten in
Wilna. Negen van de veertig
kerken die de stad telt, zijn
nog in gebruik en hebben het
druk met het aantal gelovi
gen dat de hele dag door de
kerken binnenloopt.
In het hartje van de stad
staat het Museum van het
Atheïsme, dat gevestigd is in
wat ooit de kathedraal van
St. Casimir was. Op de plaats
waar het altaar vroeger
stond, bevindt zich nu een
modern gebrandschilderd
glazen gedenkteken dat ge
wijd is aan een andere Casi
mir, een atheïst en vrijden
ker, die in 1689 ter dood ge
bracht werd omdat hij ver
klaarde dat God uitgevonden
was door de mens, en niet
andersom.
Archieffoto van een Sacramentsprocessie in een Litouws dorpje.
De tentoonstelling in het mu
seum geeft de bezoeker een
accuraat historisch overzicht
van godsdiensten door de
eeuwen heen. Er wordt ge
wezen op het feit dat religie
schitterende kunstwerken
heeft opgeleverd, maar ook
worden de zwepen en harige
hemden getoond van de ex
treem boetvaardigen en
wordt er aandacht besteed
aan de kwalijke praktijken
van de Inquisitie en aan de
welhaast eindeloze lijst van
gruweldaden die de mens uit
naam van God gepleegd
heeft.
Aandacht wordt ook besteed
aan de rol die de kerk heeft
gespeeld in het Litouwen on
der Hitier en tijdens de eerste
jaren onder Sovjet-heer
schappij. Bij een voorraad
wapens valt te lezen dat deze
buitgemaakt zijn op „extre
mistische volks-vijandige
aanhangers van het katholie
ke geloof".
Aan de verering van St Casi
mir, de beschermheilige van
Litouwen, wordt ook de no
dige aandacht besteed. Hier
over wordt gemeld dat de
rooms-katholieke kerk de
cultus rond St. Casimir heeft
gebruikt om haar positie te
verstevigen". St. Casimir
werd tot beschermheilige van
de jeugd uitgeroepen. Geeste
lijke politieke vluchtelingen
en locale extremisten ge
bruikten deze verering met
behulp van het Vaticaan
voor hun ideologische strijd
tegen het Sovjet-Litouwen en
voor anti-Sovjet propaganda.
Aanpassen
Pastoor Zemaitis hoopte dat
de paus juist dit jaar Litou
wen zou bezoeken, omdat in
mei de vijfhonderste verjaar
dag van St. Casimir gevierd
werd. De paus had de pries
ter laten weten dat hij plan
nen had gemaakt om te ko
men. Maar het mocht helaas
niet zo zijn.
Het bezoek dat de paus aan
Polen bracht, ligt het Krem
lin nog vers in het geheugen
en het vooruitzicht van een
paus die Sovjet-grondgebied
betreedt, moet wel heel alar
merend hebben gewerkt. Een
eventuele echo van Solidari
teit in Litouwen zou des te
verontrustender zijn omdat
deze Sovjet-republiek de re
putatie heeft de beste con
sumptieartikelen van de
USSR te leveren. Het gaat de
fabrieken voor de wind, de
arbeiders zijn goed geschoold
Over het algemeen houden
de inwoners van Litouwen
zich echter ver van Polen en
Solidariteit en misschien is
de voorzichtige inschikkelijk
heid van pastoor Zemaitis
wel typerend voor de Litou
wers. Misschien hebben ze al
te veel meegemaakt om zich
nog ergens over op te win
den. Zemaitis zelf werd gebo
ren in de tijd dat de ene helft
van zijn land geregeerd werd
door de Tsaar en de andere
helft deel uitmaakte van het
Duitse keizerrijk. Na 1918
liepen er voortdurend Poolse
en Bolsjewistische legers Li
touwen in en uit. Tussen de
twee wereldoorlogen in was
Litouwen nog even onafhan
kelijk De Russen kwamen te
rug in 1940, daarna de Nazi's
in 1941, het Rode Leger weer
in 1944. Elke invasie bracht
een strengere vervolg'ng met
zich mee. Iemand vin zijn
leeftijd en ervaring heeft wel
uit pure noodzaak moeten le
ren zich aan te passé*.
„Maar als de paus inderdaad
bij het feest van St. Casimir
aanwezig was geweest, of zeis
als hij nu nog komt, wat zou1
het dan een grootse belevenis
zijn om de paus welkom te
heten in katholiek Litou
wen", aldus de priester. En
terwijl hij naar zijn miskelk
staart, die de paus voor hem
gezegend heeft, vullen zijn
ogen zich met tranen.
fEIDE
;aat et
Ie bov
ompli
;eer
ilein.
vorde
er noj
ijk, o
Inanc
.unnel
Statioi
eefba
tutove
jens
unnel
leen
/oer,
Irerkei
iroetgi
lionsp
Paprikacrèmesoep -
varkenskotelet van
de barbecue en
aardappelsalade -
fruit
Nodig voor twee personen:
1 ui, 1 wortel, 1 rode en 1
groene paprika, 20 g boter,
7,5 dl bouillon (poelet of
tablet), 25 g bloem, papri
kapoeder, basilicum, peper,
zout, 2 lepels room;
2 a 4 ribkarbonaden, 2 le
pels olie, 1 theelepel azijn,
worcestersaus, gemalen
tijm en laurierblad, knof
look;
0,5 tot 1 kg aardappelen,
zout, 2 volle lepels mayo
naise, 1 lepel yoghurt, pe
per, mosterd, uitje, azijn, 2
tomaten, paar augurken,
peterselie.
Snijd ui, wortel en paprika's
in gelijke stukjes en fruit die
een paar minuten in de bo
ter. Voeg de bouillon toe en
kook de groenten in vijf a
tien minuten gaar. Meng de
bloem met weinig koud wa
ter, schenk dit papje al roe
rende bij de soep en laat»die
nog even koken. Voeg naar
smaak paprikapoeder, basili
cum, peper en zout toe. Roer
er van het vuur de room
door. Snijd de vetrand van
de karbonaden op een paar
plaatsen in tot op het vlees
en besmeer ze met een
mengsel van olie, azijn, wor
cestersaus, tijm, laurierblad
en knoflook. Leg het vlees
een paar uren in de koelkast,
laat het vervolgens uitlekken
:en droog het met keukenpa
pier. Rooster de karbonaden
in een kwartier gaar. Kook
de aardappelen gaar, laat ze
koud worden en snijd ze in
'blokjes. Meng mayonaise,
yoghurtzout, peper, mos
terd, fijngesneden ui en
aardappelen. Maak de salade
'goed op smaak met de ge
bruikte toevoegsels en azijn.
■Garneer met tomaat, augurk
•en peterselie.
'Mix voor lekkere mayonaise,
een eierdooier met zout, pe
per, Franse mosterd en een
lepel azijn en voeg daar al
mixende drupelsgewijs ten
hoogste twee deciliter olie
aan toe. Maak de mayonaise
op smaak af met zout
"ayiï'n .TF.A A
azijn.
JEANNE
Bapl. gem.: 10 u. dhr. R. v. Diggelen,
Nieuw Apost. Kerk: diensten 9.30 en Oude Kerk: 8.30 prof.
STAD LEIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart:
19 u„ H. Leonardus: 19 u. Avondmis,
H. Middelares: 19 u.; H. Lodewljk: 10
u. en 19 u.; St. Anthonius van Padua:
19 u.; H. Petrus: 19 u.; O.L.Vr. Onbev.
Ontv.: 19 u. gelezen mis; Oud Katho
lieke Kerk: geen dienst.
AARLANDERVEEN: 19 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Pius: 19
Bonifatius: 19 u.; De Heilige
Ev. Chr. Gemeenschap: 10 u. Evang.
LEIDERDORP (H. Menswording): 10
u.. 11.30 u.
LEIMUIDEN: 9.30 u. Hoogmis, 11.15
LlSSE: Agathakerk: 10 u. Hoogmis,
11.30 u. Dep. Poelpolder: 9 u. en
11.30 u.; Marlakerk: 8.30 u., 10 u.
Hoogmis, 11.45 u.; H.H. Engelbe
waarders (Beekbrug): 9 u. Hoogmis,
10.30 u.
NIEUWKOOP: 9 u. en 10.45 u.
NIEUWVEEN: 9 u. en 11 u.Avondmis.
NIEUW VENNEP: 10 u. Hoogmis.
NOORDEN: 9 u.. 10.30 u. Hoogmis.
NOORDWIJK AAN ZEE: 9.30 u., 11 u. Pinkstergemeente Oude Vest 13: 10
i, 18 u. ds. H. Visser.
Pniëlkerk: 9.30 u. ds. K. van I
18 u. ds. C. B. Schuurman.
Bestevaer Mavo: 10 u. ds.
Kapel Overduin: 14.15 u. ds. Baas.
Van Wyckersloot: 16 u.
Leeuw. H. A.
Luthersekerk: 10.15 u. ds. J. Mostert.
Diaconessehuis:
Acad. ziekenhuis: 10.15 u. ds. mw.
Terlouw-Sterk.
Genootschap der Vrienden (Quakers):
10.30 u. Dienst des Woords.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. br. B. Bron-
sema; 16 u. prof. A. Troost, A'dam.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Korte.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. de Vos, Mar
ken; 18.30 u. ds. Smallenburg, Mar- Reinders^
de Gent. Taytelbaum, Van Luyk, Klaas-
s per patiëiftOELf
HAZERSWOUDE DORP: 19 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: Bei
10 u.; dep.
t zang; St. Jozef: 9 u en 10.30 u.
HILLEGOM: St.
OEGSTGEEST: St. Wlllibrord: 9 u.
3t Anker: 19 u. 10.30 u.
19 u. Ned. lie- OUD ADE: 8.30 u. en 10.30 u.
OUDE WETERING: 9.30 u. Hoogmis,
AARLANDERVEEN
Herv. Gemeente: zie Geref. Kerk.
Geref. Kerk: 10 u. Kand. S. Karre-
man, Diemen; 18.30 u. ds. J. Stolk,
HOOGMADE: 19 u.
KATWIJK A D. RIJN: 19 u. Euch.vie-
ring; dep. Rijnsburg: 19 u. gebeds- en
communieviering.
(BUITEN)KAAG/ABBENES: 19 u.
LANGERAAR: 19 u.
LEIDERDORP (H. Menswording): 19
u. Eucharistie met gastkoor.
NIEUWKOOP: 19 U.
NIEUWVEEN: 19 u
NIEUW-VENNEP:
NOORDEN: 19.30 u.
NOORDWIJK-BINNEN: 19 u.
NOORDWIJK AAN Zee: 19 u.
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: 19
u. Euch.viering met koorzang; St. Jo
zef: 19 u.
OEGSTGEEST: St. Wlllibrord: 19 u.
OUD ADE: 19 u. Avondmis.
OUDE WETERING: 19 u.
ROELOFARENDSVEEN: Marlapre-
sentatie: 19 u. Avondmis; id. Petrus
banden: 19 u.
RIJPWETERING: 19 u. Avondmis.
SASSENHEIM: 19 u.
STOMPWIJK: 19.30 u. Avondmis met
gezang.
u. H- Mis met zang.
Stille Mis.
VOORHOUT: 10.30 u. en 11.45 u.
VOORSCHOTEN: St. Laurentius:
11.30 u.; id. Moeder Gods: 10 u.
WARMOND: 8.30 u.. 10 u. Hoogmis,
11.30 u.
WOUBRUGGE: 10 u.
ZEVENHOVEN: 9 u. en 10.45 u.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK (Meer
burgparochie): 9.30 u. Hoogmis (met
koren), 11 u. met zang.
gez. d.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des
Woords.
TER AAR
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. S. Meijers,
Leiden; 18.30 u. kand. Middelkoop,
m; 18.30 u. dhr. A. Bor.
EN""
A'dam.
ALPHEN A/D RIJN
Herv. Gem.: Opstandingskerk: 9.30 u.
ds. W. Verweij; 18.30 u. drs. A.
Triumphator: 9.30 u. ds. P. A. Bohl-
eijer; 17 u. ds. P. W. v.d. Veen.
KOUDEKERK a/d RIJN
Herv. Gem.: 10 en 19 u. ds. A. L. La-
pré (19 u. gem. dienst in Geref. Kerk).
LEIDERDORP
(Herv./Geref. diensten):
Dorpskerk: 10 u. ds. A. Knorth; 18.30
u. ds. G. Stegeman.
Hoofdstraat: 10.30 u. ds. G. Stege-
Scheppingskerk: 9 u. ds. G. Stege-
LISSE
Herv. Gem.:
Dorpskerk: 9 en 19 u. ds. P. C. 't
10 u. Hoogmis, 11.30 u.
VOORHOUT: 19 u.
VOORSCHOTEN: St. Laurentius: IS
u.; id. Moeder Gods: 19 u.
WARMOND: 19 u.
WOUBRUGGE: 19 u.
ZEVENHOVEN: 19 u.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK (Meer
burgparochie): 19 u.
9 u. Euch.viering, 10.45 u. Hoogmis;
11.30 u.. 18 u.. 19 u. Lof; St. i
us van Padua: 10 u.; H. Petrus: 9 u.,
10.30 u. Hoogmis; O.L.Vr. Onbev.
Ontv.: 9.30 u. gelezen H. Mis, 10.45 u.
Hoogmis. 12.15 u. gelezen H. Mis;
Oud Katholieke Kerk: 10 u. Hoogmis.
AARLANDERVEEN: 10 u. Hoogmis.
AARDAM: 9 u. Hoogmis, 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Pius: 9 u.
en 10.30 u.; H. Bonifatius: 9.45 u. en
19 u. De Heilige Geest: 9 u. en 11.30
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: Dep. Het
mengd koor, 11.30 u. Ned. liederen.
1.15 u. Euch.viering.
DEP. RIJNSBURG: 10.30 u. Hoogmis.
(BUITEN)KAAG/ABBENES: 8 u., 10 u.
LANGERAAR: 9.30 u. en 11.30 u.
predikbeurten
Prol. Kerkdiensten - Zondag 5 i
10.00 u. ds. E. M. Pannekoek, 11.45
u. Oec. Studentendlenst.
Marekerk: 10 u. ds. A. J. de Jong; 17
u. ds. M. van Kampen.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kooi-
Regenboog: 9.30 u. pastoor J. A. A.
Vredeskerk: 10 u. dr. W. van der
Zwaan.
Eglise Wallone: 10.30 u. pas de culte.
Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. M. Ter
louw-Sterk.
Diaconessenhuis: 10.30 u. mw. Rij
ken, cand. Theol.
Jeugdkapeldlensten: Vredeskerk: 10
u. Bevrijd.kerk: 10.30 u.; Stevenshof:
Vredeskerk: 10 u. dr. W. van der
Zwaan.
Petrakerk: 10 u. ds. J. Heule, Wasse
naar, dienst in Bethlehemkerk.
Oude Vest: 10 u. ds. H. W. Hemmes,
Oegstgeest.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kool-
9.30 u. ds. J. Stolk;
M. v.d. Pol.
18.30 u.
Evang. J. Leidekker.
Leger des Heils: 10 en 18.30 u. sa-
Volle Evangelie Gemeente: 10 u.
J. Verheul;
Goede Herder: 9 i
18.30 u. idem.
De Bron: 10.30 u. ds. J. Verheul;
18.30 u. ds. H. van Vliet.
Ashramcollege: geen dienst.
18.30 u. ds. J. Smit,
Bethlehemkerk: 9.30 u. ds. J. van
Rossum; 18.30 u. kand. P. C. Zorge-
BOSKOOP
(Herv. Gemeente):
Dorpskerk: 9.30 u. ds. P. v.d. Berg,
Den Haag; 18.30 u. ds. E. Hooger-
Geref. Gem.: 10 en 16 u. Leesdlenst.
Geref. Kerk Vrijg. (Princ.str.): 8.45 en
Dienst des Woorc
NIEUWKOOP
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. A. E. va
Eeden, Putten; 18.30 u. dr. J. Halt:
Boskoop.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 14.15 u.
Dienst des Woords.
NIEUWVEEN
Herv. Gem.: 9.30 en 18.30 u. ds. H.
O. Molenaar.
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem.: 9.30 u. en 19 u. ds. S. G.
J. Goverts.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. D. Hoornstra;
18.30 u. ds. N. Wijngaarden.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. burg.
D. Visser. -
NOORDWIJK
Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. dr. P. B. Dirksen,
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. C. J. Brons
geest. Leiderdorp, 19 u. dhr. J. Goed-
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Gebraad; 17
u. ds. Driebergen.
Bethelkerk: 9.30 u. ds. v. Achterberg.
Immanuelkerk: 9.30 u. ds. Baayen; 17
u. ds. Damsma.
Maranathakerk: 9.30 u. ds. Damsma;
17 u. ds. D. W. Geesink, Noordwljk.
Chr. Geref. Ker"
16.30 u. kand.
SASSENHEIM
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. J. Hoffenaar;
19 u. ds. v. Achterberg.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. Th. Ferwerda;
19 u. H. J. van Achterberg.
Chr. Geref. Kerk: 10 u. Dienst des
Woords; 19 u. drs. H. G. L. Peels.
Ned. Prot. Bond Sassenhelm/Lisse:
10.30 u. dhr. N. van Noordeene,
VALKENBURG Z.-H.
Herv. Gem.: 10 u. ds. P. W. Spruyt,
A'dam; 18.30 u. ds. W. A. B. Hagen.
Geref. Kerk.: 9.30 en 18.30 u. Dienst
des Woords.
VOORHOUT
Herv. Gem.: 10 u. ds. J. Vink, Katwijk.
J. Heule.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. G. H.
Schout, Lochem; 19 u. ds. Joh. Heule
In Herv. Kerk.
„Ontmoeting" (Herv./Geref.): 9.30 u.
Herv. Gem.: 10 u. ds. J. Muis.
WASSENAAR
(Herv. Gem.): Dorpskerk: 10 u. mw. A.
F. Schlimmer, Den Haag; 16.30 u. ds.
G. C. de Jong, Zoetermeer.
Kievietkerk: 10 u. dr. W. van Bruggen.
Messiaskerk: 10 u. ds. J. Vuijst, Drie-
Dorpscentrum: 9.30 u. Dienst des
Woords.
Shalom (Jeugdkerk vanaf 12
Geref. kerk: Bloemcampkerk: 10 u.
Herv./Geref. dienst in Kievietkerk.
Zijllaan 4: 10.30 u. drs. R. G. E. Lut-
mers; 19 u. ds. A. J. Damsma. Rljns-
gelberg, tel. 132877, zo: dr. Smit, tel.
130177 Groep 4: Van Wingerden,
Van Rijn, Bènlt, Nleuwenhuis, Roos,
Boer, Van de Waard en Arnou: za. dr.
Arnou, tel. 311414, zo. dr. Boer, tel.
310420 Groep 5: Schaefer, Jasper-
Crul, Kooyman, De Jong, Prince,
Hammerstein en Kortmann:
Prince, tel. 761754, zo. dr.
Hammerstein, tel. 767646. Oegst
geest: vanaf za. 10 uur: dr. Van Walc-
hren, tel. 174830. Leiderdorp:
Voorschoten: za. dr. Baars, zo. dr.
Schotanus. Warmond - Voorhout:
dr. Hoornweg, tel. 02522-11393.
Noordwijk: Groepspraktijk tel. 19300.
Noordwijkerhout - Lisse: Ant
woordapparaat eigen huisarts Kat
wijk aan Zee: dr. Lodder, tel. 14600.
Katwijk - Rijnsburg - Valkenburg:
dr. Van Delft, tel. 15366. Sassen-
heim: dr. De Graaft, tel. 12479. Al
kemade - Rijnsaterwoude - Leimui-
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdellngf
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdelirf
dag. van 11.15-12.00 u. (alleen vow
echtgenoten) van 15.00-16.00 u.
.00-14.30 u. en v
19.ÖÖ-19.30 u. Intensieve verplegir
dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.2
19.00 u. Sport-Medisch Ad'
trum: Spreekuur ma. 19.30-2C
in het St. Elisabeth-ziekenhuis.
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00
ste klasse: de gehele dag.
als volgt: Dagi
De Praematurenafdeling di
Bond: 10.30 u. ds. D. A.
Leiden.
Kerk aan Zee: 10 u. ds. W. A. B. Ha
gen, Zwolle.
De Stek (Herv./Geref.): 9.30 u. Dienst De Rank: 10 u. dhr. K. J. Visser, 20 u.
Pfr. Franz Wattjes, Alsdorf.
s Groenhoven: 10 u. dl
i Valkenpad: 9.30 1
Dienst des Woords.
Doopsgez./Rem. Kerk: 10 u. 1
de Clercq.
Hervormde Kerk.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. P. Over-
1; 16.30 u. ds. H. de Bruyne.
Dienst des Woords.
Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des
Woords; 17 u. ds. K. Welbedacht, Ha-
zerswoude.
HOOGMADE
Herv. Gem.: 10 u. ds. H. L. Boonstra.
DE KAAG
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Snijders.
Dorpskerk: 9.30 u. ds. M. J. Aarents,
Bock. Baarn.
W. J. J. Koelewijn.
Woords.
ZWAMMERDAM
Herv. Gem.: 9.30 u. kand. A. Vuist,
.Noordwijkerhout; 18.30 u. ds. K. Klel-
Sanders, tel. 01725-1555.
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
Oeg9tgeest - Voorschoten: Apo-
01713-9100, open: zat 12-13, 17.30-
18 u. zon feestdagen 12.30-13 en
17.30-18 u. Katwijk: De Jong Apo
theek Noordwijkerhout: za geo
pend van 9-13. u. en van 17-18 u. en
zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedre-
cepten tel. 3511 of dienstbel.
02523-5424. Hillegom: Opgave
het antwoordapparaat, tel. 02520-
16217. Leidschendam: Leidschen-
damse Kruisvereniging, tel. 070-
Wouw, tel. 764058 Oegstgeest: dr.
Van Duyn tel. 173266. Voorschoten -
Leidschendam: dr. Koster, tel. 01717-
3836.
1 ernstige patiënte
sk wordt toegestaa
kan de hoofdverpleegkundige hie
voor speciale kaarten verstrekken. 0
bezoektijden van de klnderkllniek zij
dagelijks 15.00-15.45 u. en 18.3C
kinderen kan er
afgesproken worden met de hooft
verpleegkundige) zijn dagelijks
15.30 u. al
18.30 u.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
zijn. Vertrouwelijk. Dag e
reikbaar.
BUREAU VOOR RECHTSHULP -
Herengracht 50, tel. 123942; spreekt
ren ma. en dl. 10.00-12.30 u.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30
LEIDSE RECHTSWINKEL Jur
dlsch Adviesbureau, Ketelboet
steeg 10. tel. 130775; Afdeling
nen en werken: ma. 18.30-20.30,
10.00-12.00, do. 18.30-20.30. Afde
ling belastingen: di. 18.30-20.30,
18.30-20.30. Klachtenbureau:
18.30-20.30, do. 18.30-20.30.
DIERENHULPDIENST Hulpverle
nlng aan verongelukte honden, kat
Zoeterwoude. Tel. 071
ren). Spreekuren
11.00-12.00 u., do. 18.30-20.00
GEZINSVERZORGING Stichtln
gezinsverzorging Leiden. Aanvragei
bejaarden en langdurig'
pe
vo
Lc
LEI!
torii
heel
de
ke-j
aan
Jonf
peni
ber
reik
De
penn
Jong
welk
tal d
schic
nink
pa
OEGSTGEEST
(Herv./Geref. diensten):
Endegeest: 10 u. ds. L. H. C. Friede-
telefoon 071 - 120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK Bu
reau Maatschappelijk werk, Oudi
Rijn 44c, spreekuur dagelijks 14.00
15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u..
142144. Spreekuur gemeentelijke
ciale dienst: di 14.00-15.00 u. Apollo-;
laan 1a, Zuid-West; do. 14.00-15.0()
u. Herensingel 3, Leiden Noord. Óok
West en Apotheek raad VAN ARBEID Hoge Rijndijk
306, Leiden, tel 071-899375. Kantoor,
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u.
Telefonische Informatie over kinder-
LdjL9n rtiif«Hear!Iili?nn SOCIALE RAADSVROUW Spreek-
Boehmer in Leiderdorp.
1 sociale
Binnenstad:
Pauluskerk: 10 u. ds. K. Vegter.
Gem.centrum: 10.30 u. ds. L. Doorn.
Meyer, R. van Leeuwen. Verhage,
Groeneveld en Kloprogge: za. dr. Van
Erp, tel. 216777, zo. dr. Groeneveld,
tel. 218661. Groep 2: Pieterse, Van
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
Noord: Van Hogendorpstraat 36, n
10.30-11.30 u.; Kooi: Driftstraat 49(
