ICannon grijpt de macht in Nederlandse bioscoop
Toneel voor de Vierde Wereld
Chinese en Oud-Burmaanse
inscripties Maya-ruines
yUNST
CeidoeSomant
Expositie „Creativiteit
en Willem van Oranje'
id HELFT NEDERLANDSE BIOSCOPEN IN BUITENLANDSE HANDEN
dagpuzzel
DONDERDAG 2 AUGUSTUS 1984 PAGINA 13
e Isabelle van Keulen
ns Iwint Frans concours
M [TOURS De 17-jarige Isabelle van
berensjKeulen uit De Hoef heeft de eerste
eerstelprijs voor viool behaald op het interna-
het A-;tionale concours voor viool en piano
Leeu-idat dit jaar voor het eerst in Tours
rleefd.!(Frankrijk) is gehouden. Zij kreeg de
1 Haag|prijs voor haar „zeer briljante" uitvoe-
stduit-rjng van het Concert in D no. 1 van
met 6-!Haydn.
st 6-2,iDe jury, bestaande uit twaalf musici en
k van muziekdeskundigen uit Frankrijk en
lstrijd-de Sovjet Unie, was het daar unaniem
met over eens. Het meisje studeert aan het
tijdige Sweelinck-conservatorium in Amster-
de als dam. Zij behaalde in m
Huib prijs op het Europese
jonge muzikanten.
al de eerste
Isabelle van
Keulen: wéér
prijs.
DEN HAAG Scripties,
tekeningen en ontwerpen
voor bankbiljetten, pop
pen en hoorspelen over
Willem van Oranje zijn
onder meer gemaakt door
scholieren van het voort
gezet onderwijs, voor een
wedstrijd die door het mi
nisterie van onderwijs en
wetenschappen is georga
niseerd als onderdeel van
de herdenkingsactivitei
ten rond de „vader des
vaderlands".
De werkstukken worden van
6 t/m 31 augustus tentoonge
steld in het Overheidsvoor
lichtingscentrum aan de Lange
Poten 2 in Den Haag.
Met een veelheid aan
len brachten de scholieren een
deel, of het hele leven van
Willem van Oranje in beeld.
De voorgevel van het Prinsen
hof in Delft, waar Willem van
Oranje 400 jaar geleden werd
vermoord, inspireerde de
scholieren van een middelbare
school tot een minitieus bouw
werk. Op groot formaat werd
deze gevel met duizenden luci
fers nagebouwd. Complete
stripverhalen, diaseries en ont
werpen voor bankbiljetten van
400 gulden werden door de
scholieren gemaakt. Op de
tentoonstelling zijn ook enkele
werkstukken te zien van in
woners van Rijssen, die hun
creativiteit hebben uitgeleefd
op het thema van Willem van
Oranje. Zo is een maquette
het slot de Dillenburg op
een oppervlakte
2 1/2 meter in hi
gesteld. Voorts zijn er vid
opnamen van de tv-serie O'
Willem van Oranje en een
aklankbeeld. De toegang
kosteloos.
3B~yjDEN HAAG/AMSTER-
mte po".DAM - Het Nederlandse
f. i.9o.bioscoopwezen raakt lang-
Kopp. 'zaam aan in buitenlandse
er. 1. u-handen. De machtsgreep
i sand-van frrma Cannon, die
f. ia.6o'eerst de Tuschinski-bio-
scopen kocht en vrijdag
*20/1; 2;j l- ook nog het City-con-
20. pi', f.cern bij zich inlijfde,
21,30,bracht Nederland in de
eter: 1. unieke situatie dat een
.19.2: 2-derde van de bioscopen
i%o?°»T buitenlands eigendom is.
Trio Hoe goed of slecht dat is
i Sau-valt voorlopig nog niet te
2. Ros bezien. Een feit is het dat
so^pm" Cannon nu aan een aantal
1 io.io! kanten van het filmbe-
t Vjvia drijf de touwtjes in Neder-
ira pita* land in handen heeft. Met
i Fortu- de firma Tuschinski had
Cannon al een aantal be-
'j langrijke bioscopen
3-984- waaronder het naamthea-
ter in de Amsterdamse
Reguliersbreestraat
2. 2. a maar eveneens een be-
Kieine langrijk stuk van de film
fan!? 6° distributie zelf in handen.
l. van Al sinds enige jaren heeft
DrbSo? Tuschinski (genoemd naar
11. n.' de oprichter Abraham Tu-
Danse schinski) de Nederlandse
iiedam)]j vertoningsrechten van
U.I.P., d.w.z. de films van
de Amerikaanse „major
distributors" Paramount,
Universal Pictures en
M.G.M. Met de aankoop
van de City-bioscopen,
waaronder het felbegeer
de City-complex op het
Amsterdamse Leidseplein
bezit Cannon nu 47 bio
scoopschermen in ons
land.
Golan
Cannon is de maatschappij van
de twee Israelières Menahem
Golan en Yoram Globus, ne
ven van elkaar, afkomstig uit
het filmbedrijf en op een gege
ven ogenblik zelf in de film-
produktie gegaan. Yoram Glo
bus begon als hulpje in de bio
scopen van z'n vader, kaartjes
verkopend en mede-program
merend. Menahem Golan (die
zijn oorspronkelijk Poolse
naam ver-Israëliseerde naar
de naam van de hoogvlakte in
zijn geboorteland) was de film
maker. Af en toe druppelden
er films van zijn hand onze
bioscopen binnen, soms aardig,
meestal in de geest van de
„exploitatie-film", trendgevoe
lige films die een nieuwe
smaak in het filmwezen of een
j actuele gebeurtenis („Raid on
j Entebbe'razendsnel uitbuit
ten. Hij werd de belangrijkste
man op de Israëlische markt,
maar begon zich ook interna-
og bi;
allen-,
i hal-|
jeide-
aan-
i, waf
t er
par-
naak
npeti
rd fe
moral
erlie
herer
ging
rood
tionaal te manifesteren met
eenzelfde soort films. Over het
algemeen geen hoogvliegers,
maar meestal slimme, met be
perkte budgets gemaakte „ge-
bruiksfilms" die het interna
tionaal best deden.
Afman
De laatste tijd viel al te zien
dat Cannon „iets met Neder
land" had. In de aftiteling van
een film als „Sahara" - met
Brooke Shields - kwam je bij
voorbeeld de naam van Frans
Afman tegen als financieel ad
viseur. Afman is directeur van
Credit Lyonnais, voorheen
Slavenburg, en die bank gaf
de heren Globus en Golan een
wereldkrediet van 35 miljoen
dollar. Met dat geld kregen
ook hun filmplannen meer al
lure. Sterren van naam wer
den geèngageerd en grote
„properties" gekocht als Sid
ney Sheldons „The naked
face" (Roger Moore zal de
hoofdrol spelen naast acteurs
als Elliott Gould en Rod Stei
ger), Sylvia Kristel die „Mata
Hari" zal vertolken (de opna
mes zijn inmiddels klaar) en
een all-star Agatha Christie-
verfilming. Waarbij één ding
zeker is: Van Cannon hoef je
geen hoge filmkunst te ver
wachten. Wel puur bioscoopa
musement. Waarschijnlijk via
de bankrelatie belandde Can
non in Nederland, waar het
Tuschinski-concern - al jaren
eerst deels, later compleet in
handen van de Engelse firma
Rank - op een koper wachtte.
Marokko
Cannon ging voortvarend van
start met de vernieuwing van
het Tuschinski-theater in de
Reguliersbreestraat in Amster
dam. dat een beperkte face-lift
onderging - je hebt er inmid
dels een soort luxe loges waar
in een hostess voor je zorgt en
je tijdens de film verfrissingen
kan bestellen - en een nieuw,
in Marokko geweven, immens
tapijt kreeg. Tezelfdertijd
speelden hier de moeilijkhe
den rond het Meerburg-con
cern, een groot aantal biosco
pen van diverse pluimage in
de loop der tijden aangekocht
door Piet Meerburg - ooit ook
theaterproducer met „My fair
lady" - die met een grote
schuld, voornamelijk aan de
belastingen, kwam te zitten.
Meerburg ging failliet, een
faillissement dat via Fred
Denker van het City-concern
dat de „booking" deed van de
Meerburgtheaters (ze dus van
films voorzag) uitgesteld werd
door de verkoop aan Pacific
Ocean, een keten van biosco
pen aan de Amerikaanse west
kust. Vorige week ging City
zelf in andere handen over -
waaronder de Haagse Odeon-
bioscopen - en werd de „cou
pe" van Cannon compleet. Met
City kreeg Golan voet aan de
Links:Het City
theater in
Amsterdam.
Onder:
Menahem
Golan en
Yoram Globus
van Cannon-
film.
laten wéten plannen te hebben
om het voormalige Hirsch-ge-
bouw van bioscopen te voor
zien - en bovendien had hij er
weer een distributeur bij, want
City-film vertegenwoordigt
o.a. Twentieth Century Fox
films en een combinatie van
kleinere Nederlandse distribu
teurs - Wim Wertwijns Actu
eel Film en Max van Praags
(VNU) Eurocentra.
Stevig
Dat alles maakt de greep van
Cannon op de Nederlandse
markt meer dan stevig. Can
non heeft de bioscopen én
heeft de films. Merkwaardig is
trouwens dat de eigen Can-
non-films hier voorlopig in
handen zijn van Robbert Wijs
muller van het Haagse ver
huurkantoor Concorde, die de
rechten bezit en ze dus moet
„verkopen" aan de makers
zelf. Wat die unieke positie
van Cannon gaat betekenen
voor het Nederlandse bios
coopwezen is nog niet duide
lijk. Slechter dan het daar
ging, kan haast niet, dus dat
voordeel hebben Golan en
Globus. Vanuit het Tuschins-
i zelf wordt gemom
peld dat de
bedrijf" komen, dus de bio
scoop zeker geen slecht hart
toe dragen. Bovendien heeft
de Cannon-positie van filmdis
tributeur en belangrijkste bios
coopeigenaar als voordeel dat
de overheersende positie van
de „Amerikanen" op de Ne
derlandse markt - het overgro
te deel van de geïmporteerde
films is nog altijd afkomstig uit
de Verenigde Staten - een ste
vige deuk krijgt. Verhuurper-
centages van zeventig procent
voor een nieuwe film (d.w.z.
zeventig procent voor de disti-
ubuteur, dertig procent voor
de bioscoopeigenaar, de hoog
ste in Europa naar verluid)
waren al gewoon geworden en
Golan stelt daar nu verande
ring in te kunnen brengen.
Passage weg
Cannon heeit
Cannon heeit inmiddels een
groot aantal maatschappijen
over de hele wereld. Aan het
Nederlandse onderdeel van
het concern zal het bioscoop
publiek niet direct iets mer
ken. De Cannon-films zelf
zouden er toch gekomen zijn,
en de mogelijkheid bestaat
trouwens dat ze beter worden.
Binnen het Tuschinski- en het
City-concern zal een heroriën
tatie plaats vinden. Eerste re
sultaat zal o.a. zijn dat het
Haagse Passage-theater (een
van de weinige theaters waar
de veelvoud van bioscoop
schermen niet realiseerbaar
bleek) gaat verdwijnen. Een
andere zaak is dat Golan stelt
geld te willen investeren in de
Nederlandse filmproduktie.
Producenten als Rob Houwer
en Matthijs van Heyningen
zijn al druk in onderhande
ling. Die ontwikkeling is een
goede en begrijpelijke zaak.
Nederlandse films blijken in
ternationaal „meer te kunnen
doen" (De Lift, Schatjes. de
Bokmel-film) en bovendien
staan ze al enkele jaren steeds
weer in de top tien van het
filmbezoek in eigen land.
Cannon heeft het voorlopig
slim gedaan. Een wankel Tu
schinski-concern gekocht. De
belangrijkste concurrent ge
kocht. En inmiddels een eigen
reclamebureautje, geleid door
publiceitsman Bert Anthonis-
se, dat niet alleen filmreclame
gaat maken,gesticht en onder
handelend over deelname in
Nederlandse filmproduktie.
Het heeft geen zin nu al te jui
chen, omdat niet duidelijk is
hoeverre de vertoningspolitiek
van de Cannon-theaters, resp.
de positie van Cannon als
filmverhuurder tegenover de
provinciale bioscoopconcerns
gaat worden. Maar de afhan
gende schouders van het bios
coopwezen in de randstad had
den wel een lift nodig. En het
lijkt er op dat Cannon niet de
slechtste body-builder is.
BERT JANSMA
efen
strijc
•port
*ood
DEN HAAG Het ge
zelschap „Le théatre de
l'oiseau" dat voor het
eerst in Nederland op
treedt, speelt in Den
Haag en Scheveningen
het straattheaterstuk
„Waarom juist Gideon?"
Deze uit acht acteurs be
staande groep is gefor
meerd op initiatief van
de Internationale Bewe
ging ATD-Vierde We
reld ter gelegenheid van
het Jaar van de Jonge
ren, 1985. De spelers ko
men uit zes landen en
geven met hun uitvoe
ringen het startschot
voor de activiteiten van
dat jaar.
Vier Nederlandse jongeren
zijn aan de groep toegevoegd;
de aanvang van het stuk is
steeds 20.30 uur, de toegang
is vrij. In Den Haag wordt
vrijdag 10 augustus aan het
Teniersplantsoen in de Schil
derswijk gespeeld, zaterdag
11 augustus op het Plein en
donderdag 16 augustus voor
het Kurhaus aan de zeezijde.
Tegelijk met het theaterstuk
is een internationale fototen
toonstelling te zien, die met
Scène uit „Waarom juist Gideon?"
het gezelschap
voor en na het stuk is te be
zichtigen. De in het theater
stuk tot leven gebrachte Gi
deon is in de fototentoonstel
ling te herkennen in de por
tretten van de nu in Europa,
in armoede levende jongeren.
ATD-Vierde Wereld is een
solidariteitsbeweging met de
armsten uit rijke en arme
landen. Het stuk „Gideon"
handelt over een zwervende
jongen die arm is geboren en
wel arm zal blijven, maar
zich niettemin verzet tegen
geweld, geld en macht.
MEXICOSTAD In
scripties in het Chinees en
Oud-Burmaans die stellig
dateren uit het jaar 400
vóór Christus zijn door
een Amerikaanse antropo
loog aangetroffen in May
a-ruïnes in Comalcalco, op
ongeveer 850 km ten zuid
oosten van de Mexicaanse
hoofdstad. Dit stond in
„The News", een Engels
talige krant die in Mexico
verschijnt.
De inscripties komen voor
op stenen die de wanden
vormden van negen pyra-
miden die zich op deze ar
cheologische plek in de
staat Tabasco bevonden,
aldus de Amerikaanse an
tropoloog Neil Steede, die
de ontdekking heeft ge
daan. Volgens hem zijn
deze 9 pyramiden de eer
ste van een totale reeks
van 360.
Men is met opgravingen be
gonnen in 1979, nadat was
vastgesteld dat bijna 3 procent
van de stenen inscripties of te
keningen bevat.
mige niet afkomstig zijn
de Maya's, aldus de antropo
loog.
Neil Steede, die in dienst is
van het Mexicaanse ministerie
van landbouw, zei verder dat
de Aziatische oorsprong en de
datering van deze inscripties
en tekeningen vastgesteld zijn
door deskundigen van de
„Epigraphic Society" in de
Verenigde Staten, aan wie hij
enkele exemplaren had opge
stuurd
De ontdekking te Comalcalco
doet feitelijk twijfel ontstaan
aan bepaalde archeologische
theorieën, die willen dat de
beschavingen op het Latijnsa-
merikaanse continent opvol
gers zijn van Aziatische volks
stammen die ettelijke duizen
den jaren vóór Christus de Be-
ringstraat zouden zijn overge
stoken.
„De talen waarin deze inscrip
ties lijken te zijn gesteld, be
stonden toentertijd niet", aldus
de antropoloog, die deze theo
rieën evenwel niet verwerpt.
Hij zegt er van overtuigd te
zijn dat later belangrijke
volksverhuizingen hebben
plaatsgehad in de richting van
het Latijnsamerikaanse conti
nent.
Om deze theorie te onderbou
wen wijst Neil Steede er op
dat van de nu ontdekte teke
ningen enkele olifanten, boten
of gezichten met negroïde of
oriëntaalse trekken voorstel
len.
Volgens Steede kan Comalcal
co dienst gedaan hebben als
taalschool en hebben de stenen
die de wanden van de pyrami
den vormen, mogelijk gediend
als wastafeltjes die gebruikt
werden als lesmateriaal voor
leerlingen. Mogelijk zijn zij -
wat in Klein-Azië heel gebrui
kelijk was - uitgewist nadat de
leerlingen zich de les eigen
hadden gemaakt.
Wat de verschillende vondsten
in Comalcalco betreft wijst
Steede er op dat de Maya-ruï
nes daar sporen kunnen zijn
van een universiteit waar men
geneeskunde, driehoeksmeting
en waterbouw doceerde.
„Ik denk dat we te doen heb
ben met één van de belang
rijkste ontdekkingen uit die
tijd", aldus Neil Steede. die er
op wijst dat men mogelijk nog
meer soortgelijke stenen zal
opgraven, „waarna men zou
kunnen spreken van een bi
bliotheek van misschien wel
een miljoen tekens".
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
kunstagenda
NACHTVOORSTELLING
EUROCINEMA I: Police Aca
demy (16); za. 24.00. EUROCI
NEMA II: Dirty look» (18);
KINDERVOORSTELLING
EUROCINEMA IV: Asterix in
Rome (al); 13.45.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
1.15, 16.30, 19.00, 21.15.
temple of Doom (12); 14.30,
19.00, 21.15. zo. ook 1645.
LIDO II: Laeaiter (al):
18.45, 21.15. zo. ook 16.45.
LIDO IV: Canonball Run 2 (al);
19 00, 21.15. STUDIO (071-
133210): Maak je borsten maar
123875): My Tutor
tel. 071-125414). Se* in Molly-
wood (16); 14.30. 19.00, 21.15.
KINDERVOORSTELLING
LIDO IV. Donald Duck in bet
wilde westen (al); 14.30. zo. ook
16.45
NACHTVOORSTELLING
REX: Wilde dromen (18): vr.
za. 23.30.
NOORDWIJK LIDOTHEATER
(Pr. Bernhardstraat 56. tel.
01719-12800): Kantje Boord (Le
Marginal) (al); do. di. 19.00. vr.
lous (al); do. 21.15. vr. za. ma.
19.00. Zweedse meisjes in Tirol
(16); za. ma di 21.15.
KINDERVOORSTELLING
•LIDO: Koningen en kraai (al);
za. wo. 14.30.
KATWIJK CITY THEATER I
(Badstraat 30. tel. 01718-74075);
Drie vuisten op de snelweg (al);
1/4.45, 19.00, 21.15. «CITY
THEATER II: Ciske de Rat (al);
14.45. 19.00. Raiders ot the lost
Ark (al); 21.15. «CITY THEATER
III: Christine (al); 14 45. 19.00,
21.15. «CITY THEATER IV: Dolle
avonturen van drie apothekers
dochters (16); 19.00, 21.15. zo.
14.45.
KINDERVOORSTELLING
•CITY THEATER IV: Robin
Hood; (beh. zo.) 14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY
THEATER (Schoolstraat 69. tel.
01717-4354) Ciske de rat; do.
t/m wo. 14.00, 20.00.
WASSENAAR* ASTRA (Lang
straat 32. tel. 01751-13269): Ri
sky buseniss (al); do. t/m zo.
20.00. Man, woman, child (al);
ma. t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
Condorman; za. zo. 14.00.
DEN HAAG* BABYLON 1 (naast
Centraal Station, tel. 471656):
Police academy (al); 14.00,
19.00, 21.15. zo 13.30, 16.00,
19.00, 21.30. BABYLON 2:
Against all odds (12); 14.00.
19.00. 21.30. zo. 13.45, 16.15,
19.00, 21.30. BABYLON 3:
Terms of endearment (al):
18 45. 21.15. BYOU (Spul 27.
tel. 463500): Ciske de rat (al);
14.00. 19.00. zo. 13.30. 16 00,
19.00. Moonlighting (16): 21.30.
CINEAC 1 (Buitenhof 20. tel.
630637): Emmanuelle 4 (16);
14.00, 18.45. 21.30. zo. 13.15,
1600, 18.45. 21.30. CINEAC
2: Friday the 13th, laatste deel?
(16); 18 45. 21.30. CINEAC 3:
MGM DIAMANTEN JUBILEUM
FESTIVAL. do. vr. ma. t/m wo.
13.45, 20.00 za. 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00. 18 45,
21.30 Gejaagd door de wind
(12); do West side story (12); vr
You only live twice (12); za For
your eyes only (12): zo 2001: A
Space Odyssey (12); ma. Dr.
Zhivago (12); di. Ben Hur (al);
wo. EURO CINEMA (Leyweg
910, tel. 667066): The sound of
music (al): 14.00, 20.00 ME-
TROPOLE 1 (Carneglelaan. tel.
456756): Indiana Jones and the
temple ot doom (12); 14.00,
18 45, 21 30. zo. 13 15. 16.00,
18.45. 21 30. METROPOLE 2:
Footloose (al); 14.00. 18.45,
21.30 zo 13.15. 16.00. 18.45.
21.30. METROPOLE 3 Expo
sed (16): 14 00. 18 45. 21.30 zo.
13.15. 1600. 18.45. 21.30.
METROPOLE 4 Yentl (al);
14.00. 18 45, 21 30. zo 13.15.
16.00. 18 45. 21.30. METRO-
POLE 5: MONTY PYTHON FES
TIVAL; 14.00. 18.45, 21.30. zo.
13,15, 16.00. 18.45, 21.30. The
holy grail (12); do Privates on
parade(12); vr Life of brian (12);
za Live at the Hollywood bowl
(al); zo The meaning of life (16);
ma. Secret policemen's ball
(12); di. Time bandits (12); wo
FIGUURPUZZEL
(klein formaat r
Model 670 Opgave r
MAGISCH FIGUUR
Horizontaal: 1. glans, schittering; 2
gemeenzaam gesprek; 3. uitkering
boven een ander bedrag.
Verticaal: 1. voorziening in fabrieker
oorwerpen
C, 'leuieMOS z 'laxdooi i ieeo(ijaA
c :a(iBBJd z >aisini i :|bbiuoz|joi-
