De tragiek van een kritische communist Gerhard Feldmann geeft Duitse voorlichting over Nederlandse files RADIO/TELEVISIE CeidoeSomanl WOENSDAG 1 AUGUSTUS 1984 PAGINA 13 HILVERSUM De Hon gaarse film neemt in Oost- Europa de laatste jaren een even bijzondere plaats in als regisseur Miklós Jancsó {spreek uit: Mik- loosj Jantsjoo) binnen de eigen gelederen. De be faamde, in eigen land vaak scheef aangekeken, regisseur van een groot aantal speelfilms in en buiten Hongarije heeft een televisie-serie ge maakt van negen delen, „De gelukzalige helle vaart van Dr. Faustus", die de VPRO tussen 1 au gustus en 19 september uitzendt (eerste aflevering vanavond, Ned. I om 20.33 uur). Een gelukkige keus, want de serie vat op een uiterst persoonlijke en op vallend kritische manier de sociale en politieke ge schiedenis van Hongarije tussen 1927 en 1973 sa men. „Dr. Faustus" viel al op tijdens het filmfestival van Cannes en tijdens Film International Rotter dam, waar in reacties de serie de Hongaarse tegen hanger van Fassbinders „Berlin Alexanderplatz" werd genoemd. Die vergelijking moet overi gens niet te letterlijk worden genomen. Fassbinders epate- rend-exuberante stijl contras teert hevig met de ingetogen en afgewogen beeldprecisie van Jancsó. Maar beide wer ken zijn gemaakt naar romans, Fassbinder verfilmde Alfred Döblin, Jancsó maakte televi sie van een roman van Laszlo Gyurkó en beide werkstukken maken een tijdperk helder. Kon Fassbinder zonder enige belemmering het Duitse tijd perk voor de tweede wereld oorlog verbeelden, Jancsó's positie lag anders, zoals de Hongaarse situatie anders ligt. „Dr Faustus" laat het leven zien van György Szabados, vanaf z'n 17e jaar (1944) tot en met zijn verdrinkingsdood in het Balatonmeer in 1973. Een tijdsspanne waarin de Hon gaarse geschiedenis enkele po-, litiek-gordiaanse knopen kent: vanuit het bondgenootschap (de zgn. „Pijlkruisers") met Hitier, de opkomst van het communisme, de Stalinistische periode met de politieke pro cessen van de vijftiger jaren, de tragiek van de Hongaarse opstand, de reacties binnen Hongarije op Praag '68 en het ingaan van een periode van een voor Oost-Europa onge kende welvaart, waarin het voortdurend balanceren is tus sen desinteresse in de commu nistische idealen en een zoe ken naar een eigen, zelfkriti- i dat Politiek tij Hongarije staat daarin buiten de sterk reactionnaire trends de rest van het huidige gebracht. Des te opmerkelijker is „Dr. Faustus". De hoofdper soon is afkomstig uit een bour geois-milieu, weliswaar natio- nalistisch-gezind maar van uit de traditie van het KuK- verband van Oostenrijk-Hon- garije de band met nazi- Duitsland steunend. Die Györ gy Szabados keert zich van dat milieu af, kiest voor de enige idealen die in feite de leegte na de oorlog opvullen, de com munistische, en zal die idealen trouw blijven. Ondanks het schrikbewind van Rakosi, waarvan hijzelf het slachtoffer wordt, ondanks de opstand van '56, ondanks Praag. Wan neer zijn vriendin van die da gen naar aanleiding van Praag, de „dissidente" zijde kiest, zet zich bij Szabados Oostblok. De films uit Honga- proces van vereenzaming hij zijn buigzaamheid jkwijtraakt. Zijn dood in het i-oorlogse Balatonmeer is in wezen een vertel- verkapte zelfmoord. rije tonen dat al enkele jaren, De golf van films die de pro blematiek jaren in „i den (Karoly Makk's „Another way". Pal Sandors „Daniël de Licht-irOllisch gelukkige") viel hier al in filmhuizen te zien. Hoever je Het knappe met die zelfkritiek kan gaan, zulke landen nooit bij gevat wordt kader. Het Dr. Faustus" dat dit complete tijdsbeeld i een persoonlijk i een vertelling, figuurlijk. Want De wereldberoemde regisseur Miklós Jancsó. voorbaat duidelijk. Het politie ke tij, de kredietwaardigheid Letterlijk van een bepaalde regisseur, de hele s( u bepalen vaak achteraf of die mentaarstem aanwezig, die af- films ook in vertoning worden standelijk, licht-ironisch de beurtenissen becommenta- rieert en af en toe ruimte laat voor een enkele dialoogzin van de personages. Het is de wetende stem van iemand die heeft i Scène uit ,,Dr. Faustus' het allemaal al zien en zich niet meer ver baast. Het is en dat is pas la ter in de serie te merken de stem van Mephisto die zijn pu pil Faust volgt. Szabados is die Faust, op zoek naar de weten schap van de waarheid en ver leid door de politiek. Dat sa menspel tussen vertelstem en beelden is door Jancsó, die zelf de romanbewerking maakte, uniek opgelost. Het een is niet noodzakelijkerwijs een illus tratie van het ander, tussen verteltekst en beeld treedt een intrigerend contrapuntisch sa menspel op: Samen betekenen ze meer dan de som van beide. Was Jancsó in de meeste van zijn films („Agnus Dei", „Rode psalm", „De roden en de wit ten") een regisseur van groots opgezette tijdsbeelden, in „Dr. Faustus" keert hij naar binnen en benut het medium televisie optimaal: Zijn portret van deze levens is uitermate intiem en indringend, waarbij hij met heden en verleden in één en hetzelfde beeld speelt, en met kleine interieurs en vooral mensengezichten wonderen doet. Dat brengt ons naar de stijl kenmerken van Jancsó, en die zijn niet veranderd. Dat Janc- -Stilist is. blijkt VPROSTART UNIEKE 9-DELIGE TV-SERIE ,DR FAUSTUS' weer eens in de twee delen die ik van „Dr Faustus" zag: een mengsel van naturalisme en stylering in het acteren, lange camera-instellingen waarin de personages bijna een choreo grafie uitvoeren (let eens ojd hoe lang sommige scènes, zon der enige beeldwisseling, du ren en besef hoe je zoiets moet oplossen). Hij „monteert" als het ware binnen het beeld door die choreografie van zijn personages, door het voortdu rend in-zoomen op gezichten. Die unieke stijl maakt „Dr. Faustus" ondanks het the ma nauwelijks spectacu lair, en misschien wel „moei lijk". Maar wie is meegegaan met de eerste afleveringen, snakt naar meer: Vooral door de pogingen tot begrip van de eigen geschiedenis, het meng sel van objectiviteit en subjec tiviteit dat getuigt van een diep verantwoordelijkheidsge voel voor, en een begaan-zijn met de personages. „Goede zaak" Jancsó heeft niet voor niets juist deze roman en deze the matiek verfilmd: Zijn geschie denis loopt voor een deel pa rallel aan die van György Sza bados. Afkomstig uit een ver gelijkbaar milieu in Transsyl- vanié nu Roemenië rechtenstudent, na de oorlog overtuigd communist, maker van pamflettistische documen taires, totdat in zijn films de tragiek opdoemt van twijfel over die „goede zaak", een ge vecht met de waarheid van de oude idealen en de onmoge lijkheid er via mensen mee te werken, en hij het in Honga rije steeds moeilijker krijgt. Zijn uitstap naar Italië werkte falikant, zijn film „Privé-zon- den en publieke deugden" daargemaakt werd niet begre pen, resp. gewaardeerd. Jancsó lijkt met deze televisie-serie zinvol terug op het eigen spoor: Tragisch, maar liefde vol. Al bleven de reacties op de vertoningen in Hongarije uitermate gemengd. „Geniaal". „Jancsó is te ver gegaan", „hij heeft zijn publiek vergeten". Maar op straat werd hij weer stof voor het gesprek van de dag. BERT JANSMA DRIEBERGEN-DUSSEL- DORF Als het blik weer bumper aan bumper staat, stapt Gerhard Feldmann (33) in Düsseldorf in zijn auto en rijdt naar Driebergen. Niet lang na aankomst daar kun- land via Hilversum 1 op de radio profiteren van de unie ke samenwerking tussen de Nederlandse en Duitse poli tie. Vanuit het gebouw van de Politieverkeerscentrale voorziet Feldmann Duitse automobilisten die in ons land op vakantie zijn van de laatste informatie over de toestand op de Nederlandse wegen, terwijl zijn Neder landse collega's zich bij grote drukte naar Duitsland spoe den om de Nederlandse auto mobilisten daar te behoeden voor filerijden. Volgens cijfers vi traal Bureau var tiek zijn elk jaar 1.335.000 West-Duitsers in ons land op pad. Op die grote i het Cen- de Statis- liefst groep is de informatie van Feldmann gericht. Gerhard Feldmann, die zeer goed Nederlands spreekt, is commandant van de Auto- bahnpolizei in Keulen. „Ik reageerde in 1981 op een op roep van het Duitse ministe rie van binnenlandse zaken in Düsseldorf waarin ge vraagd werd om Duitse poli tiemensen die de Nederland se taal goed machtig zijn. Het ging om een soort bijbaantje, en wel een van een zeer bij zonder soort, namelijk het via de radio in het buurland Nederland informatie geven aan landgenoten in de auto. Mijn vrouw is oorspronkelijk afkomstig van Ameland, dus Nederlands spreken is voor mij vanzelf geen probleem", zegt Gerhard. Het ministerie zag ook geen problemen en niet lang daar na kon het unieke samen werkingsverband met de al gemene verkeersdienst van de Nederlandse Rijkspolitie beginnen. Overigens wisselden de Ne derlandse en Duitse centrales al sinds 1978 fileberichten uit. „In die tijd zocht ik al de verkeersmeldingen op uit de grote stapel die van belang waren voor de Nederlandse automobilisten en riep die in het Nederlands om via de zenders van WDR 2 en RTL. Daarbij ging het vooral om de drukke hoofdroutes die niet meer dan honderd kilo meter of één uur rijden van de grens afliggen." ARJEN VAN DER SAR Vrienden De jongens van het school kamp hebben een bezoek aan Icky gebracht, waarbij ze het huis van Kidder in een vreselij ke puinhoop hebben veran derd. De gevolgen zijn rampza lig. Kidders geld blijkt gestolen en ook het mes van Billy is ver dwenen. Tijdens een nachtelijk bezoek aan het schoolkamp trachten Billy en Icky orde op zaken te stellen, waarbij zij op weinig zachtzinnige wijze op treden. Nadat ze Kidders huis zo goed mogelijk hebben op geruimd, blijkt de sfeer tegen Billy's verwachting in weer goed te zijn. Intussen doen er in het dorp steeds meer ge ruchten over Kidder de ronde, waarvan de jongens zich nog niet bewust zijn. 18J>5 uur Nederland 1. Rent Control Polidoro's komedie, die in 1981 op het filmfestival van Cannes werd bekroond, is het verhaal van de weinig succes volle schrijver Leonard Junger, wiens vrouw is weggelopen. Om haar terug te krijgen gaat hij op zoek naar een aparte- ment in New York. Als hij er een gevonden heeft, zal ze te rugkomen, en dan zal het met zijn schrijven ook beter gaan, denkt hij. Maar goede apparte menten liggen in New York niet voor het oprapen, zodat het Leonard bij zijn huizensafari niet erg mee zit. Toevallig hoort hij van een moordzaak, waarbij twee belangrijke getui gen betrokken zijn, die een ap partement hebben, dat Leo nard wel geschikt lijkt. 21.35 uur Nederland 1. ue natuur en de mens In de Spaanse natuurserie vol gen de komende weken drie afleveringen over de vogels op de Spaanse steppen. Vroeger waren de hoogvlakten van Castilie en Aragon met bossen bedekt. Later toen de boeren bevolking de bossen rooiden, maakten zij van de vlakten weiden. Hier leeft o.a. de grote trap, een forse vogel van onge veer 17 kg, die hoog op zijn poten staat. De mannetjes me ten een meter van snavel tot staart; de vleugelwijdte be draagt 2.30 meter. In deze eer ste aflevering is de grote trap gedurende het voorjaar te zien, tesamen met kleine trappen, slechtvalken, rotsduiven, ade laars en kwartels. Morgen 16.50 uur Ned. 1. Nederland Lejo Schenk heeft in „Ken merk" een reportage over de vrouwenafdeling van de Bijl merbajes. Ned. I om 19.26 uur. NEDERLAND 1 NOS 18.15 Nieuws voor doven. IKON-KRO-RKK 18.55 Vrienden (7), jeugdserie. 19.26 Kenmerk. Actualiteiten. Reportage over de vrouwe nafdeling van de Amster damse Bijlmerbajes. Daar is onlangs een man aange trokken als arts, wat tot veel kritiek van vrouwelijke gevangenen heeft geleid. Verder aandacht voor de si tuatie in Afghanistan, met onder andere beelden van recente acties van het ver zet. NOS 20.00 Journaal. 20.28 Socutera. Stichting Ne derlandse Vrienden SOS- kinderdorpen. 20.33 Dr. Faustus. Hongaarse tv-serie uit 1984 van Miklós Jansco naar het gelijknami ge boek van Laszlo Gyurko. Het eerste deel wordt voor afgegaan door een korte impressie van de opnamen en gesprekken met de hoofdrolspelers. (Zie elders op deze pagina). 21.35 Rent Control. Ameri kaanse speelfilm van Gian Luigi Polidoro. NOS 23.08 Journaal. 23.13 Nieuws voor doven. NEDERLAND 2 NOS 18.40 Sesamstraat. 19.00 Journaal. 19.12 OLYMPISCHE SPELEN: 19.15 Samenvatting hoc key. 19.30 Samenvatting vorige dag. 21.00 Turnen en wielrennen. 22.30 Journaal. 22.45-05.15 OLYMPISCHE SPELEN: o.a. boksen, gewi chtheffen, volleybal, hockey en waterpolo. 02.25 Recht streeks verslag turnen. DUITSLAND 1 18.00 Hier und Heute. 18.25 De Flintstones, tekenfilmserie. 18.40 Natur von der Haustiir. 19.00 Laufsteg Paria. 20.00 Tageaschau. 20.15 Die Feuerzangenbowle, Duitse speelfilm uit 1944. Met: Heinz Rüh- mann, Erich Ponto, Paul Henkels e.a. Regie: Helmut Weiss. Tijdens een ver genoegd samenzijn halen vier oudere heren aangename herinneringen op gevoed. Om hem t 21.50 Brennpunkt. 22.30 Tageathemen. 23.00 Quincy, misdaadserie. 23.45 Tageaschau. 23.50 Von Agenten gejagt (Journey Tweede Wereldoorlog is de kaanse ingenieur en munitie-expert Stephen Graham voor zaken in Istan- boel. Als hij daar een nachtclub be zoekt, haalt een Illusionist hem op het toneel om een verdwijntruc te doen. Tijdens de voorstelling valt een schot en wordt de goochelaar gedood. Ko lonel Haki, chef van de Turkse gehei me politie, neemt persoonlijk de lei ding van het onderzoek op zich. Hij vertelt de geschrokken Amerikaan, dat het schot voor hem was bedoeld. Haki weet ook. wie Graham wilde ver moorden: een zekere Banat. Dit is een beroepsmoordenaar, die met na- DUITSLAND 2 17.05 Olympia am Nachmittag. Met fragmenten nachtuitzending en llve- -beelden vierde wedstrijddag. Met 8.57 Programma-overzicht. gelea: Live-beelden, studiogasten. (21.45 Heute. 22.05 DUITSLAND 3 WDF 18.30 SesamstraOe. 19.00 Aktuelle Stunde. 20.00 Tageaschau. 22.30 Edouard und Caroline. Franse speelfilm van Jacques Becker 1951. Franse filmregls- die geschilpunten - waardig familie-ave punt - wijzen duidelijk uit, dat ze" bi) 17.55 Journaal. luggli 18.05 Grizzly Adams (30), Ameri kaanse jeugdserie. 18.50 Popeye, tekenfilm. Afl.: Groen- tenhutspot. 18.55 Tijdrover. Doe-het-zelf. Afl.: Elastische voegen. 19.10 De schipper blijft thuis, docu mentaire over het leven van binnen schippers 19.40 Mededelingen en programma- -overzicht. 19.45 Journaal. 20.15 Met Mike in zee, praatshow van Mike Verdrengh. Vandaag Aubln H 5 Pluk c rie. Afl.: J.C. en Juli (1). 21.50 Gang City, Britse documentai- Los Angeles, de Olympische noemen, de benden King Cobra, Piru Killers, Santana Block en de Rolling Sixties kennen allemaal het lidmaat schap voor het leven... en de dood want lid worden en er weer uitstap 23.05 Journaal en Coda. 16.25-01.00 OLYMPISCHE SPELEN: met roeien, halve finales heren en da mes; zwemmen, series - 100m schoolslag dames, 4 x 100m vrije slag heren, 800m vrije slag dames. Moge lijk afwisselend met wielrennen op de baan en roeien. 20.00 Studio L.A. Overzicht gebeurtenissen afgelopen nacht. Met: Wielrennen op 17.00 Vacatures van de ONEM. 17.05 Lollipop, kinderprogramma. 17.50 Cine-vacances, jeugdprogam- 18.50 RTBF: Bonjour la fete, met Guy 19.30 Journaal. 20.00 La chasse aux tresors. Van daag: Kangaroo Island. 21.10 Le soleil des loups (6), tv-serie naar de roman van Francolse Linares. 22.05 l'Homme et la musique (6), muziekserie. 23.15 Journaal. 23.30 Actualites laiques, 24 heures 19.00 Des autos et des hommes. Do cumentaire. Geschiedenis van de auto-industrie. Deel 5: Renault tegen BBC 1 18.05 John Craven's newsround. 18 10 Silas, Duitse kinderserie. 18.40 Journaal. 18.55 South-east at six. 19 15 Olympic Grandstand. 20 20 The last wagon, Engelse speel film van Delmer Daves (1956). Met Richard Widmark. Felicia Farr, Susar s overlevenden v 00.10 Weerbericht. BBC 2 1.30 Travel Show, toeristisch maga- 2 00 Sing Country. Afl.: Glen Cam- 22.30 Top Crown Pairs. 23.15 Cricket. Newsnight. ITV Hold Tight. j Silver spoons. Komische se de 13-jarige Ricky Stratton, 5ek gaat naar zijn vader. 22.00 Crime Incorporated. Docu- 23.00 News at Ten. 23.30 V. Amerikaanse mini-serie ov bewoners van een andere planeet C SKY CHANNEL 17.00 Music Box. Videoclips. 18.00 Sky-Fi Music. The Uk Top 50 Show. Presentatie: Gary Davies of Pat Sharp. 19.00 Cartoon time. Roger Ramjet. 9.05 k Ed. Ed besluit voorgoed t 19.30 Green acres. l danger, Engelse thriller ndermoordenaar die uit i inrichting voor gestoorden ont- 22.00 Ghost of Cape F TV-morgen NEDERLAND 1 NOS 09.30 Nieuws voor doven en slecht horenden. 13.00 Nieuws voor doven en slecht horenden. 16.00 Nils Holgersson, tekenfilmse rie. Afl.: Haspel, de kraai. 16.25 Ontvoering, avonturenserie. Na al zijn omzwervingen is David uitein delijk In Holland beland. Hij denkt er over te gaan studeren, maar nog NEDERLAND 2 NOS 07.00-08.30 OLYMPISCHE SPELEN: o.a. gewichtheffen, worstelen, voet bal, basketbal, volleybal, handbal, hockey, zeilen, boksen. 07.30 Studio L.A. Overschakeling naar de NOS- -studio in Los Angeles. DUITSLAND 1 06.00-09.00 Guten morgen, Olympiat 12.55 Persoverzicht. 13.00 Heute. 13.20 Höhepunkte der Olympia- ingen me) de Olym- t de Beene, lie- 17.50 Tageaschau. 18.00 Hier und Heute. DUITSLAND 2 10.00-13.50 Zie Duitsland 1. 13.15 Teletekst-overzicht. 14.40 Teletekst-overzicht. 14.55 Programma-overzicht. Acteur Bram van der Vlugt ver zorgt het commentaar bij de reeks "De natuur en de mens". Ned. I om 16.50 uur. I: Die unmöglige Sophie (2), Fran- tv-serie. ca.16.00 Ferienkalender. ca.16.35 Puschel, das Eichhorn, kenfilmserie. Afl.: Felix vindt e schat. 17.00 Heute. 17.15 Tele-lllustrierte. 07.30-10.00 Ontbijttelevisie. 17 55 Journaal. 18.00 Doctor Snuggles, kleuterserie. 07.30-10.00 Ontbijttelevisie. 16.25 OLYMPISCHE SPELEN. Roei en: halve finales heren en dames; es - 100 m schoolslag RTBF 1 naai. Gym Santé, persoverzicht, 12.00 Teletekst. 16.55 Vacatures ONEM, 17.05 Lollipop, jeugdprogramma. 13.30 Journaal. 13.57 Nieuwsoverzicht voor dovi 14.00 Olympic Report. 14.45 Postman pat, kinderserie. BBC 2 10.50 Jackanory, 11.05 Why don't you..., kinderserie. 11.30 Play school. 15.15 Glorious Goodwood, paardera- ITV 13.10 ft 14.00 Nieuw 14.20 Anglia SKY CHANNEL 17.00 Music box. Videoclip 55. 17.30 Nws. 17.36 Hier en Nu. 18.00 Nws. Hum. Verb 18.30 Het twijfel. NCRV: 19.00 Handel. 20.00 Nws. 20.03 Leger c NCRV: 22.30 Nws. 22.40 23.00 Kleine Hong Kong. 23.25 Mu- eigen tijd. 23.55 Nw mghi" in kasteel Amerongen 21.30 Twintigste eeuws uit Oostenrijk. HILVERSUM 5 (Via de AM-zender Hil versum 1) NOS: 19.02 Nieuws voor buitenlanders. 19.02 Bulletin in het Marokkaans-Arabisch. 19.10 Bulletin het Berbers. 19.20 Bulletin in het Turk 19.3 lulletin Morgen 9.03 Wie weet waar Willem Wever woont? 10.03 Muziek bij de koffie 11.30 Rechtstreeks. 12.40 Middagpauzedienst. 13.06 Hier en nu. 13.20 NCRV- globaal Met als gast: Mink van Rijsdijk. 16.03 Gou denregenensemble o.l v. Ferry Wien- neke. 16.30 Kletsmajoor. HILVERSUM 2 AVRO 7.00 Nws 7.11 AVRO-nieuwsklok. NOS: 9.05 NOS- -sportief. 9.24 Waterstanden. 9.30 Nws. AVRO: 9.33 Je eerste... 10 03 Buiten (10 04 AVRO's radiojournaal. 10.30 Nws 11.00 AVRO s radiojour naal. 11.03 Duimeland 11.10 Je eer ste 11.30 Nws 11 33 Kijk op kunst. 1200 AVRO-nieuws (Overh.voorl.: 12 16 Vast en zeker. NOS: 12.26 Me- ded. voor land- en tuinbouw. 12.30, 13.00 en 13.30 Nws.). 13.57 Per sal do. RVU: 14.00 Nou n. 14.30 Nws. 14,33 Allemans veren. KRO: 15.00 Nws. 15.03 Boekenwijsheid. 15.20 HILVERSUM 3 I TROS: 7.03 De havermoutshow. 9.03 Erik de Zwart 11.00-18.00 Program ma's vanuit Hotel de Zeeuwse Stro men in Renesse. 11.03 De polderpop- parade. 12 03 De Nederlandstalige top tien. 13.03 50 pop of een envelop. 15 03 TROS Top 50 HILVERSUM 4 VARA 7.00 Nws 7.02 Groot en klein (8.00 Nws 9 00 Les Boreades. lyrische tragedie Mont Koor en het Monteverdi Ork John Eliot Gardiner m.m.v. solisten. 12.25 Operette: Op zijpaden. 13.00 Klass klankjuwelen. 15.30 Werken van Mendelssohn. 16 00 Licht en utt- 16.40 EO B Eigen opnamen RADIO RIJNMOND

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 13