finale
BRUSSEL Wie zijn vakan
tiedagen nog niet heeft opge
soupeerd, geen vaste plannen
heeft en niet al te ver van
huis verpozing zoekt, kan te
recht in de hoofdstad van
onze zuiderburen. Brussel is
en blijft een unieke stad en tot
eind augustus is er te genieten
van een unieke gebeurtenis:
de Brusselse kermis, waar
schijnlijk de grootste in zijn
soort in Europa. Deze kermis,
waarnaar dat met suiker be
strooide koekje is vernoemd,
wordt dit jaar voor de hon
derdste keer gehouden. Zij
strekt zich uit van de Halle
poort tot de Ninoofse Poort,
een lint van ruim drie kilome
ter vol kakofonie van gelui
den, aroma van frites, ham
burgers en schaaldieren, een
door 'n computer voorspelde
toekomst, maar ook waarzeg
sters, die uit de lijnen van de
hand of het leggen van de
kaarten geluk of ongeluk
kunnen proeven.
Afgezien van de elf oliebollen- en
friteskramen zijn er honderdveer
tig attracties, waarvan het reuzen
rad van 45 meter hoogte de show
steelt. Een dame zwemt er in een
aquarium temidden van haaien, er
zijn het hoofd van een terechtge
stelde crimineel, een Siamese twee
ling op sterk water en weerwolven
in spookhuizen te zien; alles wat op
een echte kermis van die omvang
en die respectabele leeftijd thuis
hoort.
De kermis is verre van goedkoop.
De haaiendame vraagt ruim vier
gulden voor haar optreden en de
griezeltenten mogen slechts betre
den worden na het betalen van ten
minste drie gulden. Maar wie, al
was het maar uit nostalgie, een
echte kermis wil bezoeken, moet
naar de omgeving van het Brussel
se Zuidstation gaan, waar zelfs de
verwende Brusselaars, tussen be
zoek aan reuzenrad en vliegend ta
pijt, in zich te goed doen aan oes
ters, mosselen, krabben, sardines
en schuimend bier op tientallen
terrassen die de kermis omzomen.
Voor de toerist, die zich in Brussel
op onbekend terrein bevindt, is de
kermis niet gemakkelijk per auto
te bereiken, afgezien nog van het
feit of er parkeerplaats is. Het is
beter de auto te stallen in de buurt
van het eerste het beste metrosta
tion, gemarkeerd door een witte M
in een blauw veld, om vandaaruit
per ondergrondse naar het Zuidsta
tion te reizen.
Niet alleen het Manneke
Brussel is een unieke stad, wellicht
ondergewaardeerd door de Neder
landse toerist, die aan Antwerpen
met zijn Zoo en zijn vrolijke terras
sen aan de Groenmarkt de voor
keur geeft. Maar Brussel biedt
meer. Brussel heeft een schat aan
musea, een rijkdom aan gebouwen,
een keur aan restaurants, een zee
van winkels, brede boulevards,
schitterende parken en een nog le
vendige geschiedenis. En Brussel
heeft Manneke Pis. Het wereldbe
roemde beeldje, mascotte van de
stad, is slechts zestig centimeter
hoog en doet zijn voortdurende be
hoefte in een achterafhoekje tussen
de Stoofstraat en de Eikstraat, een
paar honderd meter van de Grote
Markt. Het beeldje werd in 1619
door Jérome Duquesnoy vervaar
digd als symbool van de Brusselse
onverzettelijkheid, maar de hou
ding van het manneke verraadt
meer een air van: ik heb overal lak
aan. Dat hebben zeker de duizen
den namaak-mannetjes in de tien
tallen, het echte Manneke omrin
gende souvenirwinkels, die te koop
zijn als asbak, sierkruk of kurke-
trekker. Het Manneke is een must,
natuurlijk, maar de ontmoeting is
voor de meesten negatief verras
send. Het Stedelijk Museum, waar
in op een etage normaal de 341 aan
het Manneke geschonken unifor
men en kostuums worden ver
toond, is deze zomer wegens ver^
bouwing gesloten.
Hart van de stad
Wie op de Grote Markt de blik kan
afhouden van de vaak prachtige
dames en/of schuimende glazen
bier op de terrassen en dus ander
schoons zoekt, ontkomt niet aan de
gedachte dat zich op de Grote
Markt de belangrijkste gebeurtenis
sen afgespeeld hebben uit de ge
schiedenis van Brussel. In de tien
de eeuw al namen de erfgenamen
van Karei de Grote hun intrek in
de citadel van Brussel en was de
Grote Markt (toen Neder Merckt
geheten) aan de benedenloop van
De Brusselse kermis, twee kilometer lang en 45 meter hoog.
de toen nog zichtbare rivier De
Zenne het hart van dc stad. Zoals
blijkt uit de namen van de omrin
gende straten Beenhouwer
straat, Vlees- en Broodstraat, Pe
perstraat, Haringstraat, Grasmarkt,
Boterstraat en Kolenstraat werd
er volop handel gedreven. Nu is er
op de Grote Markt nog dagelijks
een bloemenmarkt, die voor de
verwende Nederlander wat armza
lig aandoet, en een zondagse vogel
markt, waarvoor in Nederland de
Dierenbescherming in het geweer
zou komen.
Veel beter is het te genieten van de
schitterende gebouwen, die als door
een wonder alle rampen door de
eeuwen heen getrotseerd hebben.
Een van die rampen had het ver
woestende bombardement in 1695
van de Franse troepen van Lode-
wijk XIV kunnen betekenen voor
het stadhuis. Het Franse geschut
had het gemunt op de toren van
het stadhuis, maar raakte 'm niet.
De 96 meter höge ranke toren werd
in de vijftiende eeuw door Jan van
Ruysbroeck ontworpen en ziet er
uit als een kantwerk van steen. Op
de spits staat het vijf meter hoge
koperen beeld van St. Michiel, de
schutspatroon van de stad die de
draak velt.
Het stadhuis mag dan het pronk
stuk van de Grote Markt zijn, alle
andere panden zijn ook meer dan
het aanzien waard. Het stadhuis is
behalve op maandag en zaterdag
dagelijks te bezichtigen tegen een
toegangsprijs van twintig frank.
Zeer de moeite waard is ook het
museum van de stad Brussel op de
Grote Markt in het Broodhuis met
een overzicht van de archeologi
sche en historische evolutie van de
stad. Elke dag geopend van 's mor
gens tien tot twaalf en 's middags
van één tot vijf uur; entree 50
frank.
De Brusselaars zelf vinden de eet
huizen in de buurt van de Grote
Markt te toeristisch, maar voor de
bezoeker van een of twee dagen
aan de Belgische hoofdstad bieden
de tientallen restaurants, vaak met
terras, in de Beenhouwerstraat een
keur aan maaltijden tegen een gro
te variatie aan prijzen. Het opwel
lend water in de mond, afgewogen
tegen prijzen van de menu's, moet
de keus bepalen, want de Beenhou
wer-buurt kent geen sterrenrestau
rants, maar ook geen eetholen, hoe
wel frietenkotten in opmars zijn.
Halverwege de Kleine Beenhou
werstraat is het poppentheater van
Toone, meer gericht op volwasse
nen dan op kinderen met op de
eerste verdieping in het theatertje
in een van de smalste straatjes van
Brussel een mooi museum met een
rijke verzameling oude poppen,
schilderijen en affiches, tezamen
een beeld gevend van het folkloris
tisch leven van Brussel.
Vlak bij de Beenhouwerstraat is
het paradijs voor de winkelliefheb
bers. Brussel was de eerste stad ter
wereld, die een net van winkelga
lerijen aanlegde, zelfs nog voor de
beroemde Tretjakov-galerij in Mos
kou. In 1836 werden de zogeheten
Koninklijke St. Hubertus-galerijen
geopend, de artistieke verbinding
tussen de Grasmarkt en de War-
moesberg, op loopafstand van het
Centraal Station.
De winkels onder de gewelfde gla
zen daken, met soms marmeren
puien, zijn over het algemeen duur,
maar ook met een smalle porte-
monnaie kan men zich vergapen
aan de exclusieve kleding en de
prachtige etalages. De Hubertus-ga-
lerij is de oudste van de achttien
overdekte winkelcentra in Brussel.
De belangrijkste concentratie daar
van bevindt zich tussen Centraal
Station en Beurs; de grote mode
huizen bevinden zich in de buurt
van het Louisaplein, een lustoord
voor de liefhebster.
Zeer'de moeite waard zijn in Brus
sel de Kleine en Grote Zavel, tus
sen het Koninklijk Paleis (te be
zichtigen van 14.00-17.00 uur, be
halve op zondag en maandag) en
het bombastische Paleis van Justi
tie. Op de Grote Zavel staan schit
terend gerestaureerde 17e en 18e
eeuwse huizen, waar antiquairs en
eethuizen zijn gevestigd. Tijdens de
weekeinden is er een antiekmarkt,
die de moeite waard is.
Aan de zuidzijde ligt de Kleine Za
vel, een leuk parkje in Renaissan-
ce-stijl met rondom 19e eeuwse
bronzen beeldjes, die de ambachts
lieden van Brussel voorstellen. In
het midden staan beelden van de
(onthoofde) graven Egmont en
Hoorne, beelden waarvan velen
vinden dat ze op de Grote Markt
thuishoren, waar de 'executie
plaatsvond en waar nu alleen een
plaquette van getuigt. Het Egmont
Paleis aan de kop van de Kleine
Zavel is de plaats, waar verscheide
ne Belgische regeringen belangrij
ke beslissingen hebben genomen en
waarin de toetreding van Engeland
tot de EEG bekrachtigd werd.
Op de hoek tegenover het paleis is
een restaurant, waar de schilders
van de zogenaamde Cobra-groep,
arm als ze indertijd waren, gelaafd
werden door de waard. Wie op zijn
tenen staande door de ramen kijkt,
ziet hoe de waard daarvoor beloond
werd: er hangen onder meer schit
terende Appels. De Zavelkerk is
een bezoek waard al was het alleen
om de 17e eeuwse barokke preek
stoel met een overvloed aan enge
len, cherubijnen en uit hout gesne
den heiligen.
Vlak bij de Zavels, in westelijke
richting, ligt het hart van Brussel,
De Kleine Beenhouwerstraat,
taurant naast restaurant.
pek
lie i
de volksbuurt De Marollen. Iiih P2
Hoogstraat 132 vindt men het, kui
van Pieter Breughel (bezoek |mid
tis), waar vaak werk van de
schilder tentoongesteld wordlï
mooi weer kan men op de terrl!
in de Marollen-buurt ook goef
goedkoop eten. Op zondagoelf
is er een eigenlijk niet noem
waardige rommelmarkt.
Terug in de richting van de
Paleis en dan aan de linkerr
ligt het Museum voor ScFr^{
Kunsten met altijd boeiende'ren:
toonstellingen. Wie na een betf ko
aan het Museum een frisse neu*eidi
halen kan, aan de overkant,!* j,
Park van Brussel inlopen, L.
spronkelijk toebehorend aanf
hertogen van Brabant. In 1830 f
den daar de eerste gevechten ppbei
tussen de Belgische patriotten
de .Hollandse troepen. Nu ruster ve
tussen de beelden en de fontei[mc'
in de lunchpauze de ambteni aai
uit van hun ochtendtaak in dej1 w
lementsgebouwen in de aan^g»3"®
zende Wetstraat.
Waterloo
IV TV}
botbre
Wie na al het fraais dat Brus^®et^.
bieden heeft eens wat meer r'^s
om zich heen wil zien, doet er1^e.
aan het Ter Kameren Bos r!
zoeken. Het bos met een oE,a
vlakte van 124 hectare maaktr®xej
uit van het Zoniënwoud en I
dé plek voor liefhebbers vanfn
boswandeling. Het Zoniënwoif? en
een prachtig beukenbos dat in
nog 12.000 hectare groot was,
waarvan nu nog een derde o««
Wie het Zoniënwoud per autP
zuidelijke richting (Mons) r 6e
komt in Waterloo, de plaats voc
geschiedenisliefhebber. Op 18^^
1815 vond hier de voor NapoP®
vernietigende slag plaats. Na jt ze
halve dag strijd bleven er vaifieni
188.000 Fransen, Engelsen, Pruj
Hollanders en Belgen 15.000 do
en 56.000 gewonden op het slag'
over, Het Wellington Museunjkri
Waterloo bevindt zich in het Jtal
waar de Britse bevelhebber aaibar
vooravond van de grote slag y
hoofdkwartier had. Het geeftk?;
goed overzicht van de gebeurtéerd
sen van die historische dag.
De pijlen „Le Lion" volgend
men bij de Leeuweheuvel, het,
nument dat ter ere van de
van Oranje, die daar gewond
te, werd opgericht. Bovenoj
heuvel, na 226 traptreden, sta!
leeuw, waarvan men de toerisi
doen geloven dat hij gegoten ii
de kanonnen en kogels die opl
slagveld achterbleven, maar da
een fabel. Aan de voet van de
vel ligt het gebouw met een
dagachtig panorama, een fas<
rend cirkelvormig overzicht
het gevecht, halverwege de v<
eeuw geschilderd door de Pai
naar Louis du Moulin. Toegan)
frank voor volwassenen en
frank voor kinderen.
AAD JONGBL(
is f
Ciclosporine
tegen diabetes:
een tussenstand
Goed, u bent gewaarschuwd. Het
diabetes-nieuwtje waar ik het over
wil hebben loopt op twee wankele
poten. Pootje een: er zijn aanwijzin
gen dat diabetes ontstaat doordat
het afweerapparaat van het li
chaam de kluts kwijt raakt. Dat
maakt zich normaal nuttig met het
afmaken van vreemde binnendrin
gers als bacteriën en virussen.
Maar bij sommige mensen zou het
ook in zijn enthousiasme de bloed
eigen pancreas aanvallen. Die
Medisch nieuws waar de burger wat
aan heeft, bestaat niet. Vinden ze
vandaag het wondermiddel tegen
een ongeneeslijke ziekte als
diabetes, dan is dat natuurlijk
nieuws, maar de diabeet heeft daar
voorlopig weinig aan. Het zal dan
nog jaren duren voordat is
uitgezocht of het nieuwe middel
echt helpt en nog veilig is ook.
Tegen die tijd is het middel al lang
geen nieuws meer.
maakt dan prompt te weinig insuli
ne met diabetes tot gevolg.
Als dat waar is heeft pootje twee
misschien toekomst. Een opsteken
de diabetes zou je dan in de kiem
kunnen smoren door het overijver
ige afweerapparaat af te remmen.
De Canadees Stiller behandelde 41
patiënten met ciclosporine, het
laatste snufje op dit gebied. Die pa
tiënten konden daardoor met min
der insuline toe of zelfs zonder.
Doorbraak? Voorlopig niet. De be
handeling helpt alleen bij een on
dersoort van diabetes. Bovendien
duurt de genezing net zo lang als
de behandeling en weet men niet
of het middel erger is dan de
kw^al. Dat behoeft enige uitleg.
Diabetes is een energiecrisis van
het lichaam. Al onze cellen lopen
op glucose. De glucose-brandstof
gaat vanuit het voedsel in de dar
men de bloedbaan in en wordt dan
rondgestuurd naar elke lichaams
cel. Maar voor de overstap van
bloed naar cel is insuline nodig.
Zonder insuline krijgen de li
chaamscellen geen glucose en zon
der glucose dreigt ons hele rader
werk stil te staan.
Het lichaam reageert daar heel lo
gisch op, het gaat omzien naar an
dere vormen van energie. Vetvoor-
raad ën spiereiwitten worden aan
gesproken zodat het lichaam gaat
lijken op iemand die zijn huis
sloopt alleen maar om de kachel
aan te houden. Gevolg: vermage
ring waar niet tegen op te eten
valt. Ondertussen wordt het in het
bloed opgehoopte glucose door de
nieren met veel water doorge
draaid. Dus veel plassen, daardoor
hevige dorst en daardoor veel drin
ken. Onderwijl wordt de patiënt
geplaagd door jeuk op de meest on
handige plaatsen, almaar terugke
rende infecties en een overweldi
gend gevoel van moeheid. Als dat
alles te lang duurt loopt de energie
huishouding van het lichaam dode
lijk in het honderd.
Wat daar tegen te doen? Een meer
derheid van diabetespatiënten is
vaak al gebaat met een streng
dieet, al dan niet met pillen. Een
kleine minderheid nog altijd
80.000 mensen, diabetes is een
volksziekte komt daar niet mee
uit. Die moeten elke dag insuline
bijspuiten. Deze veel ernstiger
vorm heette tot voor kort jeugddia-
betes, maar omdat het ook op oude
re leeftijd kan ontstaan is men van
die naam afgestapt. Tegenwoordig
heet het diabetes type I of insuline
afhankelijke diabetes.
Type I is een bezit voor het leven
en een manier van leven boven
dien. Elke dag insuline spuiten om
de energiecrisis te keren is niet ge
noeg. Je moet je ook onderwerpen
aan een streng dieet en aan de ter
reur van „een verstandige manier
van leven". Een keertje uit de band
springen is er niet bij en wordt on
middellijk afgestraft. Daarbij drei
gen complicaties op langere ter
mijn. Na een jaar of vijftien kun
nen aantastingen van de heel klei
ne bloedvaatjes het gezichtsvermo
gen of de werking van de nieren
doen verminderen.
De behandeling van dit soort dia
betes is de laatste tien jaar enorm
verbeterd. Tegelijkertijd is men
druk in de weer om het diabetes
kwaad in de kiem te smoren. Tot
voor kort leverde de pancrea
stransplantatie het enige matige re
sultaat op. Bij de huidige stand van
zaken komen daar hooguit tien
mensen per jaar voor in aanmer
king. Dan is er nog het inspuiten
met insuline producerende pancre
ascellen, en dat werkt uitstekend in
theorie, behalve dan in de praktijk.
Blijft over het diabetesnieuwtje van
het begin van dit stukje.
Antistoffen
Al jaar en dag vermoedt men dat
insuline afhankelijke diabetes door
een op hol geslagen afweerapparaat
wordt veroorzaakt. Men kwam ojS
dat idee omdat men in het bloed
van diabetes-patiënten vaak antis
toffen tegen eigen pancreascellen
aantreft. Toch bleef men twijfelen.
Het zou ook kunnen zijn dat die
antistoffen geen oorzaak zijn
diabetes, maar gevolg. Die tv
werd nog aangewakkerd oi
alle pogingen om een opkomt
diabetes met afweerremmi
stoffen te onderdrukken jami
lijk faalden. Tot voor kort dan
Canadees Stiller lukte dat met
vrij nieuwe ciclosporine wel.
De wetenschappelijke wereld
geerde zeer geïnteresseerd, i
terughoudend. Wat kun je van
ciclosporine-behandeling verw
ten? Óp zijn gunstigst dus als
ook werkt zoals het volgens St
zou moeten werken kun j
een opkomende diabetes mee g
zen. Spuiten is dan niet nodig,
niet het strenge regime van i
en verstandig leven, en comp
ties op langere termijn zouden
worden voorkomen.
De keerzijde van de medaille is
je je leven lang ciclosporine
moeten gebruiken. Niemand
hoe dat op de lange duur uitf
Wel weet men dat het middel
negatief effect heeft op de nie
een schoonheidsfoutje dat na
ken van de behandeling gelül
weer ongedaan wordt gemaakt
vol)
de
it eva
jen,
