Regering „volkomen verrast"
Wie betaalt de operatie?
-4NENLAND
"lARTTRANSPLANTATIE IN HET GEHEIM VERRICHT
Barnard:
'«4e pionier
„Alleen zware dingen
«kan ik niet doen"
Problemen afstoting
grotendeels overwonnen
ONDUIDELIJKHEID EN GEKIBBEL OVER:
80% Patiënten leeft
langer dan een jaar
met een ruilhart
Olieprijs
daalt
mogelijk
nog verder
Langgestraften
vrij na twee
derde van straf
Epidemische geslachtsziekte hoofdoorzaak onvruchtbaarheid
84 ft
"Herscheiding
EJuliana feliciteerde zaterdag
jlburg de Noorse actrice Liv
met haar onderscheiding In
er van de ..Four freedoms
van de Franklin D. Roose-
chting. De onderscheidingen
i toegekend aan mensen die
jjzonder hebben ingezet voor
vrijheden die de vroegere pre-
bej&voor ogen stonden: de vrijheid
ror^jBnlngsuiting en godsdienst en
mef *®rin9 van vees en gebrek. Liv
'ht i kwam in aanmerking voor de
j/ tcheiding In verband met haar
iL°voor Amnesty International.
5 Rh gingen medailles onder ande-
erviar de vroegere Engelse minis-
</ss^sldent Harold Macmillan, Euro
parlementslid Simone Veil (mid-
de foto) en de Zuidafrikaanse
4e Beyers Naude. Prinses
i was in 1982 de eerste in Ne-
d die de Roosevelt-onderschei-
reeg toegekend.
£aidóaQoivumt
MAANDAG 25 RJN11984 PAGINA 5
Verolme bouwt derde
hopperzuiger
voor Volker Stevin
ROTTERDAM De voorma
lige RSV-werf Verolme-Heus-
den heeft van Volker Stevin
opdracht gekregen voor de
bouw van een sleephopperzui
ger, een zusterschip van de
zuiger die Volker Stevin nu al
bij Heusden in aanbouw heeft.
Met deze order is een bedrag
van 70 miljoen gemoeid. Het
is de derde grote sleephopper
zuiger die deze werf in Heus
den in opdracht heeft gekre
gen. Het schip zal worden uit
gerust met twee zuigbuizen en
is voorzien van een speciaal
systeem voor het lossen van
zware grond.
PvdA: ook na verdrag
met VS geen plaatsing
DEN HAAG Ook al is er, met toe
stemming van de Tweede Kamer, een
verdrag gesloten met de Verenigde Sta
ten, dan nog zal een regering met de
PvdA erin geen kruisraketten plaat
sen. Dit heeft PvdA-voorzitter Max van
den Berg dit weekeinde gezegd voor de
VARA-radio.
„Als de kiezers de PvdA in de regering
zetten, komen die raketten hier niet.
Wij zullen dan onmiddellijk met de VS
gaan heronderhandelen. Het is uitge
sloten dat een buitenlandse overheid
een Nederlandse regering de wil kan
opleggen", aldus Van den Berg. Hij zei
niet te verwachten dat de Amerikanen
in dat geval dwang zullen proberen uit
te oefenen. „Ik zie hen niet met een
stoomboot de Rijnmond opvaren".
Heineken - honderdjes
weer boven water
AMSTERDAM Behalve
de grote bedragen die de po
litie van het Heineken-los-
geld heeft weten te achterha
len zijn er intussen achthon
derd bankbiljetten van hon
derd gulden boven water ge
komen. Dit heeft woordvoer
der Klaas Wiltink van de
Amsterdamse politie zater
dag meegedeeld.
Het gaat om geld dat de ont
voerders of hun familiele
den kort na de uitbetaling
hebben uitgegeven in een
groot aantal plaatsen in het
land. In totaal is er nu van
de Heineken losprijs van 35
miljoen gulden ruim 24 mil
joen gulden terug.
Brokx wil subsidie op
woningisolatie handhaven
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De subsidie voor het isole
ren van (huur)huizen blijft volgend jaar
vermoedelijk onaangetast. Staatssecretaris
Brokx (Volkshuisvesting) meent dat hij op
andere wijze kan besparen op zijn begroting.
De bewindsman is hierover nog in bespre
king met minister Ruding (Financiën), die
van hem heeft geëist dat hij voor 116 mil
joen snoeit op de isolatiesubsidie.
,,Er zijn een heleboel categorieën in de wo
ningbouw; er is dus nog wel iets te verzin
nen om te bezuinigen." aldus Brokx gisteren
voor de AVRO-radio. De staatssecretaris
vindt het isoleren van woningen een zeer
belangrijke zaak, zowel voor de werkgele
genheid als voor de bewoners „Om de ener
giekosten te verlagen".
baaT
?n
zigtziekenhuis uitgevoer
de harttransplantatie. De
bewindsman reageerde
zondag voor de radio met
gemengde gevoelens op
het nieuws. Enerzijds
was hij blij dat de opera
tie was geslaagd („vooral
voor de patiënt"), maar
txiel
onze parlementaire
■de, redactie)
rai.
EN HAAG Staatsse-
etaris Van der Reijden
olksgezondheid) is vol-
imen verrast door de in
4t Rotterdamse Dijk
tere J
■teeEl DEN/ROTTERDAM
1 i?an de harttransplantatie die
vierdag in Rotterdam is uit-
eh ivoerd, zijn er naar schat-
g al zo'n duizend vooraf-
•gaan. In december 1967
larde een vrij onbekende
lirurg in Zuid-Afika groot
>zien door voor het eerst in
fait geschiedenis het hart van
i irfn overleden mens over te
^aatsen in het lichaam van
>iain ander mens.
PjJnristaan Barnard verbaasde
flet wereld met een harttrans-
,BJantatatie die hij uitvoerde
s) het Grote Schuurhospitaal
f4 Kaapstad. Barnard was in
0Aetenschapppelijke kring
echts bekend door publica-
es over kunstmatige hart-
leppen.
ot Barnards operatie waren
r alleen transplantaties bij
ieren verricht. De nu 61-ja-
®3ge Barnard heeft overigens
^middels wegens lichamelij
ke klachten moeten stoppen
ftet opereren.
"fóx-Rotterdammer
^eeft al 15 jaar
1 «net nieuw hart
.EIDEN ROTTERDAM
>e uit Rotterdam afkomstige
lartpatiënt Van Buren leeft
an de Nederlanders het
angst met een ruilhart: 15
Aar. Hij woont nu overigen*
g"Ci Californië, in de Verenig-
>e/ie Staten. Van Buren werd
isfeopereerd door dr. Shum-
wray, in Palo Alto. Ook in
wlouston, Parijs, Londen,
ealambridge, Kaapstad, Brus-
ïl en Innsbruck vinden er
arttransplantaties plaats.
Iet het ziekenhuis in Brussel
eeft overleg plaatsgevonden
ver de plaats waar de zater
dag uitgevoerde transplanta
tie zou plaats vinden (de me-
Jici deden daar in Leiden
'gisteren wat geheimzinnig
24ver>.
^OlSTERWIJK „Ik maak het uitstekend en ben ontzettend
'^lij dat ik 't heb laten doen". Greet van de Veerdonk (56) uit
®Aet Brabantse Oisterwijk heeft op 21 september in Harefield
'"tij Londen een harttransplantatie ondergaan. Op het nieuws
e*iver de harttransplantatie in Nederland reageert ze: „Het is
"?Jindelijk zover, ondanks al dat politieke gekissebis".
is zelfs trots: „Ik vind dat ik er een beetje aan meegewerkt
leb, door interviews te geven, en daardoor de discussie over
vat nu in Nederland op dit gebied mogelijk is te stimuleren".
MIk werk gewoon als huisvrouw, alleen de zware dingen kan
k niet doen. Maar verder doe ik erg veel in huis. Ik ben bij
"~le fysiotherapeut geweest om te zien wat ik nog kan en dat is
leel wat!" Mevrouw van de Veerdonk is lid van „Harten 2",
^Jen vereniging van (nu zeven) mensen die een harttransplan-
atie achter de rug hebben.
Zandaag is mevrouw van de Veerdonk weer naar Engeland
[egaan, om de conditie van haar hart te laten nakijken. „Dat
e naar Engeland moet is toch eigenlijk te gek, het duurt veel
Ranger en kost veel meer". Haar man kon niet mee, omdat hij
'erolgende week zelf een hartoperatie moet ondergaan.
|STRAKS MEER SAMENWERKING
^LEIDEN/ROTTERDAM Het Academisch Ziekenhuis Lei-
Men en het Academisch Ziekenhuis Dijkzigt in Rotterdam zijn
:"ten samenwerkingsverband aangegaan om efficiënter te kun-
1 aen werken. Waarschijnlijk wordt de samenwerking ver
sterkt en verbreed; het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein,
^aar in Nederland de meeste hartoperaties worden verricht,
wil ook meedoen. De Academische ziekenhuizen in Leiden en
Rotterdam staan daar positief tegenover.
anderzijds voelde hij zich
wel voor een voldongen
feit geplaatst.
„Natuurlijk, je kunt de we
tenschap niet om financiële
redenen stil zetten, maar er
moet dan wel tevoren geko
zen worden wat je met het
beschikbare geld gaat doen".
Volgens de staatssecretaris is
de Nederlandse samenleving
nu gekomen aan de „grenzen
van de medische zorg". Hij
doelde erop dat operaties als
een harttransplantatie zo
kostbaar zijn, dat men de be
slissing daarover niet alleen
aan medici mag overlaten.
Volgens Van der Reijden
moeten medici en politici sa
men bepalen welke medische
ingrepen in Nederland wel
en welke niet verricht wor
den.
Volgens ingewijden hebben
de academische ziekenhuizen
van Rotterdam en Leiden,
die in deze zaak samenwerk
ten, de regering „een handje
willen helpen" bij het nemen
van een beslissing over het
toestaan van harttransplanta
ties in Nederland.
Van der
Reijden sprak voor de radio
het vermoeden uit dat de zie
kenhuizen de operatie zelf
betaald hebben. Zij zouden
hiervoor geld gebruikt heb
ben, dat hun voor experi
menten ter beschikking is ge
steld door het ministerie van
Onderwijs en Wetenschap
pen (Academische ziekenhui
zen staan officieel nog steeds
op de begroting van dit mi-'
nisterie). Volgens de zieken
huizen is deze mededeling
onjuist.
LEIDEN/ROTTERDAM Het grootste probleem
bij harttransplantaties is steeds geweest te voorko
men dat het „vreemde" hart door het lichaam werd
afgestoten. Louis Washkansky, de eerste mens met
een ruilhart, heeft maar 18 dagen van het nieuwe
hart kunnen profiteren. Hij overleed aan de gevol
gen van een (te) grote dosis medicamenten, die hij
had gekregen om de afweerreacties van zijn lichaam
op het nieuwe hart te kunnen onderdrukken. Daar
op doelt het Leids/Rotterdamse operatieteam ook als
men zegt dat de grootste problemen in feite nog
moeten komen.
Ook nu nog is een fors deel van de sterfgevallen op rekening
van die kritieke fase in de eerste maand na de operatie te
schrijven. De problemen rond het voorkomen van afstoting
van het ruilhart hadden het aanvankelijke enthousiasme
enigszins geluwd. Het aantal transplantaties nam na de veel
belovende beginjaren wat af.
Maar de overlevingskansen zijn beduidend groter geworden
sinds de introductie, enkele jaren geleden, van een nieuw
middel tegen afweerreacties. Dat middel heet cyclosporine.
Het door de Zwitserse firma Sandoz gemaakte produkt blok
keert de werking van afweerstoffen in het bloed, terwijl de
infectieremmende bloeddelen gewoon hun werk kunnen blij
ven doen.
Praktijkervaringen in de Verenigde Staten en in West-Duits-
land hebben uitgewezen dat van de patiënten die een hart
transplantatie hebben ondergaan 80 procent langer dan een
jaar in leven blijft. Zonder cyclosporine was dat percentage 65
procent.
Heropleving
Het lijkt erop dat de voorspelling uit begint te komen die de
bekende Amerikaanse hartchirurg Denton Cooley in 1982 nog
deed dat de introductie van het middel wel eens de herople
ving van de harttransplantaties zal betekenen.
Wat is nu het bijzondere van de werking van het middel? Het
menselijk afweersysteem werkt volgens het systeem van her
kennen, alarm slaan, aanvallen en liquideren. De „oude"
middelen legden dit systeem bijna helemaal lam, waardoor
het ruilhart geaccepteerd werd.
Die middelen hadden echter de vervelende bijkomstigheid
dat het lichaam praktisch weerloos werd tegen allerlei bacte
riën en virussen. Bij cyclosporine blijft meer van de weer
stand bestaan de patiënt met het ruilhart niet het slachtoffer
wordt van infecties. Alleen de afstotingsreacties worden on
derdrukt.
Tijdens de persconferentie In het Leidse Academisch Zieken
huis achter de tafel van links af: de Rotterdamse cardioloog dr.
M. Simon, de Leidse hartchirurg prof.dr. H. Huysmans, zijn Rot
terdamse collega prof.dr E. Bos, drs. A. de Jonge, voorlichter,
en mr. J. Peters, algemeen directeur van het Academisch zie
kenhuis Leiden, en drs. J. Barendregt. directeur van Dijkzigt.
Tijdens de persconferentie werd verklaard waarom de trans
plantatie werd verricht, zonder dat tevoren overeenstemming
was bereikt over de vergoeding van de kosten, die worden ge
schat op honderdduizend gulden.
LEIDEN/ROTTERDAM
De operatie had me
disch gezien in ons land
al eerder kunnen wor
den uitgevoerd, maar er
waren (vooral) financiële
problemen. Die zijn er
trouwens nog steeds.
Over de vraag: Wie be
taalt de operatie? bakke
leien politici en de chi
rurgen al jaren.
Ook nu is nog niet duidelijk
wie de operatie gaat betalen.
Volgens mr. J. Peters, alge
meen directeur van het Aca
demisch Ziekenhuis Leiden
kost de operatie „misschien
een ton". De twee ziekenhui
zen nemen dat bedrag voor
lopig voor hun rekening,
maar proberen het wel terug
te krijgen van hetzij de ver
zekeraars, hetzij de overheid.
Verwacht mag worden, dat
de discussie over de financie
ring na deze operatie in een
stroomversnelling zal raken.
Dat is ook wat de chirurgen
met de operatie in Nederland
beoogd hebben.
Volgens de voorzitter van de
Nederlandse Vereniging van
spraken aan de slag zijn ge-
zuinigingsoverwegingen.
„Maar als deze patiënt zes tot
zeven maanden in een zie
kenhuis had moeten liggen,
had dat veel meer gekost".
Van Overveld, die zelf 13
jaar terug een open hartope
ratie onderging, meent dat
staatssecretaris Van der Reij
den nu z'n standpunt over de
financiering moet herzien.
„Hij kan er niet omheen, om
dat ie gezegd heeft: „Zodra
de mogelijkheden er zijn,
doen we het".
Het complex van het Academisch Ziekenhuis Dijkzigt in Rotterdam, waar in het thoraxcentrum
de eerste Nederlandse harttransplantatie met succes werd verricht.
Hartpatiënten, Piet van
Overveld, zijn er in Neder
land nu zo'n 50 mensen die
in aanmerking zouden ko
men voor een harttransplan
tatie. Van Overveld stelt dat
Nederland met een tweede
centrum naast Dijkzigt de be
hoefte wel aan zou kunnen.
Van Overveld vindt dat de
chirurgen moedig zijn ge
weest door deze operatie uit
te voeren. „Niet omdat ze het
niet aan zouden kunnen,
want ze horen bij de besten
ter wereld, maar omdat ze
zonder toestemming en in
strijd met alle regeringsuit-
LEIDEN/ROTTERDAM In de beginjaren van de
harttransplantaties nadat Barnard zijn pionierso
peratie had verricht waren de overlevingskansen
na een jaar nog slechts 22 procent.
De bekende hartchirurg dr. N.E. Shumway van de afdeling
hart- en bloedvatenchirurgie van de Stanford-universiteit in
de VS heeft eens onderzocht hoe de overlevingskansen zich
sinds Barnard hebben ontwikkeld in de eerste tien jaar dat
harttransplantaties werden verricht. In 1977 bleef al meer
dan 60 procent van de patiënten langer dan een jaar in leven.
Met de middelen die er nu zijn zoals cyclosporine is het
overlevingspercentage de laatste jaren al tot boven de 80 pro
cent gestegen.
Volgens de cijfers van Shumway, die zelf ook enkele honder
den transplantaties op zijn naam heeft staan, krijgen verre
weg de meeste patiënten met ruilharten (90 procent) te ma
ken met afstotingsverschijnselen van ernstige of minder ern
stige aard.
Heeft de patiënt die overleefd, dan komen de verschijnselen
steeds minder vaak voor en zijn ze minder ernstig. Heeft hij
de transplantatie drie tot vier jaar overleefd, dan komt het
haast niet meer voor dat een patiënt aan de directe gevolgen
van de operatie overlijdt. In 90 procent van de gevallen kun
nen de patiënten dan weer normaal functioneren en een be
roep uitoefenen.
ROTTERDAM De olie
prijzen op de Rotterdamse
vrije oliemarkt zijn vorige
week sterk gedaald. De
prijzen liggen nu op het
laagste niveau sinds de
Organisatie van olie ex
porterende landen (Opec)
vorig jaar maart de offi
ciële olieprijzen met vijf
dollar per vat verlaagde.
Oliedeskundigen wachten
op een teken dat een van
de grote producenten bin
nen of buiten de Opec,
zijn officiële prijzen laat
dalen teneinde zijn con
currentiepositie op peil te
houden.
De prijsdalingen van afgelo
pen week (tot anderhalve dol
lar per vat onder de officiële
olieprijs) worden toegeschre
ven aan het ruime aanbod op
de oliemarkt, de grote voorra
den en het uitblijven van ver
dere beschietingen van tan
kers in de Golf. De produktie
in enkele Opec-landen is ge
stegen. Zo zou de olie-export
van Iran zich hebben hersteld
van vrijwel nul tot 2,3 miljoen
vaten per dag. In Rotterdam
zitten de olietanks boordevol
en ruwe olie uit de Noordzee
en Noord-Afrika is voor prak
tisch elke prijs te koop.
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Mensen die
lange gevangenisstraffen uit
zitten, moeten na twee derde
van hun straftijd automatisch
worden vrijgelaten. Het kabi
net heeft een wetsontwerp van
minister Korthals Altes (Justi
tie) van die strekking goedge
keurd. De minister noemde dit
gisteren voor de Avro-radio
een goede zaak „in het kader
van de deregulering". Tot op
heden komt er veel admini
stratieve rompslomp aan te pas
(veel instanties moeten advise
ren), voordat iemand na twee
derde van zijn straf (voor
waardelijk) op vrije voeten
wordt gesteld. Maar volgens
Korthals Altes „is er in feite
nu al een automatisme". Hij
meent dan ook niet dat het ka
binet streeft naar een verlich
ting van de straffen.
Inkomensoverleg
specialisten
in een impasse
DEN HAAG Het vorige
week gevoerde overleg tussen
minister De Koning (Sociale
Zaken) en de Landelijke Spe
cialisten Vereniging (6500 le
den) over verlaging van de in
komens van medische specia
listen is in een impasse ge
raakt. De LSV verzet zich niet
tegen het voorstel om als basis
voor de specialisteninkomens
de salarissen van hoge ambte
naren te hanteren (j 125.000).
Volgens een woordvoerder
van Sociale Zaken betreft het
geschil de hoogte van de kos
ten die de specialisten willen
berekenen uit hoofde van hun
zelfstandig ondernemerschap,
zoals pensioen, sociale lasten,
inkomensderving bij ziekte
enzovoorts. Een woordvoerder
van de LSV hield het er zater
dag echter op dat na twee jaar
touwtrekken een akkoord
over de specialisten-inkomens
vrijwel rond is.
HEMELS
DEN HAAG Een tot
dusverre vrijwel onbeken
de geslachtsziekte, veroor
zaakt door de bacterie
„chlamydia", heeft de om
vang van een epidemie
bereikt en is uitgegroeid
tot de hoofdoorzaak van
onvruchtbaarheid van
vrouwen in tal van landen
in de wereld. Dit zegt de
Amerikaanse wetenschap
per King Holmes, die ver
bonden is aan de universi
teit van de staat Washing
ton.
Volgens een schatting die Hol
mes deze week maakte op een
congres van de Wereld Ge
zondheids Organisatie in het
Canadese Montreal, komt de
ziekte vijfmaal zoveel voor als
gonorroe (druiper).
Het waarnemend hoofd van de
Amsterdamse GGD-polikli-
niek geslachtsziekten me
vrouw J.A.R. van den Hoek
zegt dat chlamydia niet echt
een nieuwe geslachtsziekte is.
„Vroeger gingen we er altijd
van uit dat er slechts een be
perkt aantal geslachtsziekten
waren. We vermoedden wel
andere ziekten, maar er waren
geen technieken om de ver
wekker aan te tonen. Iemand
had gonorroe, of syfilis, of een
„niet-specifieke infectie" en
daar hield het mee op. Bii het
onderzoek naar de verwekker
van geslachtsziekten is de
chlamydiabacterie pas de laat
ste jaren betrokken. Daarvoor
hadden we er geen weet van
dat die bacterie een verwek
ker kon zijn. De kostbare en
ingewikkelde methode van
een chlamydia-kweekje wordt
nu in steeds meer plaatsen toe
gepast, vandaar een snel toe
nemend aantal gevallen van
chlamydia worden geconsta
teerd. Voor veel van de oor
spronkelijk „niet-specifieke"
gevallen hebben we toen de
chlamydia-bacterie als ver
wekker kunnen aanwijzen",
aldus Van den Hoek.
King zei in Montreal dat al
leen al in de VS naar schatting
drie tot vijf miljoen Chlamy-
dia-gevallen per jaar voor
doen.
Voor Nederland zijn geen cij
fers beschikbaar op dit gebied.
