i,Paus
weet
j wat
I hier
leeft"
-Kile
JITSBISSCHOP
SIMONIS:
ZATERDAG 23 JUNI 1984
n van het bezoek, dat de
end jaar mei aan ons
ïrengen, blijven naar
lerlandse gewoonte de
•en bezighouden, zelfs al
de vier miljoen gulden
'witserse bezoek eerder
tn dan de tien miljoen,
(n eerste opwelling
[ênoemd.
isatoren, verenigd in de
Pausbezoek, kennen de
aarin mensen zich
of de paus niet gewoon
kan komen en per auto
Ine stad naar de andere
•n. En of de
<-ï-4ieviering op het
vliegveld Beek. waar een paar
honderdduizend mensen
verwacht worden, beslist op zo'n
groot podium gevierd moet
worden. Dat kan toch ook
„beganegronds"?
De paus komt naar Nederland om
zoveel mogelijk mensen te zien
en om door zoveel mogelijk
mensen gezien te worden. Dus
moet er een podium gebouwd
worden en een groot. Wellicht
dat een aantal katholieke
aannemers de handen ineen slaat
en het vakmanschap pro Deo
aanbiedt.
Een andere aanzienlijke
kostenpost is het vervoer. Dat
moet veilig en vooral snel
gebeuren; het programma is
overvol en de tijd beperkt. Maar
een helikopter huren kost meer
dan een huur-limousine. Voor de
korte afstanden die de paus over
de weg moet afleggen wordt een
van de „pausmobielen" uit het
Vaticaan naar Nederland
overgevlogen.
Overigens komen de eerste giften
al binnen. Van particulieren en
bedrijven, grote en kleine
bedragen. Heel kleine soms, als
de „penningskes van de
weduwe". In het najaar begint de
georganiseerde inzameling. Een
delicate onderneming, afgezien
van de recht-toe-recht-aan-
collecte die onder de Nederlandse
katholieken gehouden zal
worden.
Het Vaticaan wacht intussen op
het draaiboek van het hele
bezoek. Als dat akkoord wordt
bevonden kan begonnen worden
met de minutieuze uitwerking
van het programma. De juiste tijd
van aankomst, op zondag 12 mei,
staat nog niet vast. Het is bekend,
dat de paus grote waarde hecht
aan zijn wekelijkse
Angelusgebed,
's zondagsmorgens op het Sint
Pietersplein. Als hij daar ook op
zondag 12 mei wil zijn, komt hij
dus pas laat in de middag in
Nederland aan, vermoedelijk op
de vliegbasis Welschap bij
Eindhoven.
In België en Luxemburg zal de
paus zeker wel een ontspannend
enthousiasme aantreffen, maar
ook de complicaties van de
tweetaligheid. Het is voor de
Vlamingen een geruststellende
gedachte, dat de paus Nederlands
leert en hier wat spreekervaring
kan opdoen alvorens hij naar
België reist. Een uitsluitend
Frans pratende paus in
Vlaanderen zou het nieuwe
verdriet van België kunnen
worden.
Nederland zal volgend voorjaar
wereldwijde belangstelling
ondervinden. Onder de ruim
duizend journalisten, die de paus
op de voet willen volgen op zijn
tocht door het „rebelse"
Nederland, zijn er twintig van
het wereldomspannende
persbureau Associated Press. Ze
hebben hun hotelkamers al
besproken.
Over de betekenis van dat bezoek
en vooral over het thema, had
verslaggever Jan Hooyman een
gesprek met aartsbisschop dr. A.
J. Simonis.
■I
e
•s
Or. Simonis: „In geloof ontvangen wij de paus als leraar. Maar ja, in een leraar- en vaderloze cultuur is dat natuurlijk moeilijk te verkopen".
3CHT „Ik hoop van
lausbezoek dat er een
at fundamenteel gemeen-
I sidee gaat groeien. Wij
bij elkaar. En ook een
j.Godsbegrip. De mensen
■rfn te veel dat God alleen
hin de medemens is te
eh. Maar God gaat boven
,Qjit".
Jt woord is aartsbisschop dr.
nonis van Utrecht in een ge-
p>ver het thema van het be
an de paus volgend jaar: het
i^ader. Het onderwerp is de
ajsschop uit het hart gegrepen.
'j)nze Vader is daarom zo'n
^pteus, omdat het inspeelt op
^oofscrisis van onze dagen.
leer ons bidden" vroegen de
lagen aan Jezus. En toen bad
ïin het Onze Vader voor. Het
:^ader is dus zeer fundamen-
toor een juist Godsbeeld en
^ste Godsbeleving", zegt hij.
jpeft dat thema eigenlijk aan-
9?
jnonis: „Wie op dat lumineu-
van het Onze Vader is ge-
ai, weet ik niet precies. Het is
jè paus geweest. Ik meen, dat
vkomstig is van kardinaal Wil-
Jds. Hij heeft naar een oecu-
jfh thema gezocht. Het Onze
I is het gebed van alle christe-
)e keuze is in Rome zeer gun-
ïtvangen en ook in de andere
ijjxlanden". Over de uitleg
^et Onze Vader zijn momen-
tfatechetische projecten in de
ii voor jong en oud ter voorbe-
van het bezoek van de
n het najaar zullen die klaar
aar déarop kunnen de exe-
|n vooral de pastor in aartsbis-
I Simonis niet wachten. Waar
het hart vol van is, daar vloeit ook
bij hem de mond van over. En met
een overvloed van woorden, scher
mend met gespreide handen die de
rotsvastheid van zijn overtuiging
moeten onderstrepen, stort hij zijn
geloofsverkondiging van „het ge
bed van de christen" uit over het
hoofd van zijn gesprekspartner. Ci
taten uit de bijbel compleet met
vindplaatsen markeren als exe
getische voltreffers zijn betoog.
Vader
Dr. Simonis: „Waarom bidden we?
Waarom spreken we God met „Va
der" aan en niet zoals de femi
nistische theologie wil met een
andere titel? Waarom spreken we
van „onze" Vader en niet van
„mijn" Vader? De achtergrond
daarvan is Mattheus 5,45. Daar
wordt gesproken van „uw Vader
die het laat regenen over recht
vaardigen en onrechtvaardigen".
Fundamenteel zijn we dus allemaal
kinderen van de Vader. Daarom
spreken we ook van „ons" brood en
niet van „mijn" brood. Ik kan niet
voor mijn brood bidden, als ande
ren honger en armoede lijden. De
mensen die geen brood hebben, dat
zijn natuurlijk de armen par excel
lence. Maar fundamenteel zijn we
allemaal arm. En vergeef ons
„onze" schuld. Daarmee wordt ge
zegd, dat we allemaal zondaars zijn.
Er wordt geen splitsing gemaakt
tussen zondaars en heiligen, want
voor God staan we allemaal schul
dig".
Vernieuwers in de kerk én be-
houdzuchtigen, Nederland én
Rome?
Dr. Simonis: „Ik hoop dat die bede
vragen gaat oproepen: is er sprake
van schuld? Dat kon wel eens zui
verend werken in de verhouding
tussen Rome en Nederland".
Heilstaat
Die onderbouw van de bede om
brood in het Onze Vader is voor
aartsbisschop Simonis wezenlijk
voor een juiste heilsverwachting.
„Waar gaat het om?", vraagt hij
lichtelijk retorisch. „Om een heil
staat hier op aarde? Of om een ac
tieve heerschappij van God in de
harten van de mensen? Misschien
waren onze verwachtingen vroeger
wel te eenzijdig hemels gericht, te
„jenseitig" zoals dat heet. Maar te
genwoordig vatten veel mensen het
heil te „diesseitig" op, te horizon
taal. eenzijdig aards. Ze denken dat
het heil op deze geschapen wereld
gevonden kan worden, dat het ge
zocht moet worden in het opkomen
voor de armen, in het slechten van
de kloof tussen rijke en arme lan
den, in het opkomen voor werklo
zen".
„Ik zeg niet dat die dingen er niet
bij horen, maar wel dat het heil
daartoe niet beperkt blijft. Ik denk
aan die man die op een discussie
avond almaar had zitten zwijgen.
En toen iedereen was uitgesproken
over de betere samenleving die we
van de naleving van de evangeli
sche boodschap mogen verwachten,
zei hij heel eenvoudig: „Maar ik wil
ook nog naar de hemel". Kijk, die
man sloeg de spijker op de kop Op
het Eucharistisch Congres in Lour-
des heeft een bisschop uit de Derde
Wereld dat heel duidelijk gezegd:
„Jullie in het Westen hebben wel
veel gegeven, maar jullie hebben
niet gedééld".
Hoe krijgen de mensen dat alle
maal met elkaar gerijmd?
Dr. Simonis: „Ik geef toe dat een
concrete vertaling moeilijk is. Wij
zijn van huis uit egoïstisch en libe
raal. Dat moet met een grondige
katechese doorbroken worden.
Merkwaardig dat daar een pausbe
zoek voor nodig schijnt te zijn".
Hefboom
Is het pausbezoek een hefboom
naar een nieuwe katechese in de
kerk in ons land?
Dr. Simonis: „Die hefboom is er al.
Maar het pausbezoek kan natuur
lijk wel meehelpen. De laatste vijf
jaren is het besef gegroeid, dat we
zijn doorgeslagen met onze levenso
riëntatie. Maar de mens moet eerst
zijn eigen identiteit goed kennen.
De mens moet eerst persoonlijk
weet hebben van de woorden en
daden van Jezus. Dan gaat hij echt
verlangen naar een gezond even
wicht. Daar kan het pausbezoek
een stimulans toe zijn".
„Dat geldt natuurlijk niet alleen
voor Nederland. In heel West-Eu
ropa heerst een fundamentele ge
loofscrisis. Die is veel belangrijker
dan al die zaken die bijvoorbeeld
een Mariënburg-groep aan de orde
stelt. Dat zijn toch eigenlijk secun
daire dingen, die het wezen niet ra
ken van de zaak waar alles om
draait. Veel fundamenteler is die
geloofscrisis. Ik noem die crisis wel
eens een indifferent atheïsme, god
loosheid uit onverschilligheid. Het
is niet eens strijdbaar! Je beluistert
die onverschilligheid als iemand
zegt: „Ik geloof wel dat er iets be
staat buiten en na dit leven". Iets!"
Luisteren
Kunt u begrip opbrengen voor de
wens van veel mensen, dat de paus
in Nederland niet alleen zal verma
nen, maar ook luisteren?
Dr. Simonis: „De paus kent de
Kerk in Nederland heel goed door
de bijzondere synode van januari
1980. Bovendien hebben de Neder
landse bisschoppen vorig jaar een
bezoek „ad limina" gebracht aan de
paus. De mensen moeten dus echt
niet denken, dat de paus geen weet
heeft van wat er in de Kerk in Ne
derland leeft. De feministische the
ologie en de groep Mariënburg, hij
heeft er weet van".
Zou hij ze ook van binnenuit aan
voelen?
Dr. Simonis: „Voor zover ik de
paus ken, weet-ie goed wat er hier
onderhuids leeft. Ik probeer aan
het pausbezoek een zo dialogerend
mogelijk karakter te geven. Maar
de grote vraag is natuurlijk onmid
dellijk: met wie zou de paus dan
moeten praten?"
Discussie
Dr. Simonis: „Dat is een moeilijke
vraag. Er zijn goede pastorale wer
kers, maar er zijn er ook die dingen
doen die echt niet kunnen. Zou de
paus hen ontvangen, dan denken
veel mensen, dat hij het met hen
eens is. Moet de paus dan allerlei
taken gaan onderscheiden en zeg
gen: dit mogen jullie wel doen,
maar dat niet. Dat kun je de paus
bij zo'n bezoek toch niet aandoen!"
„Welke groepering je ook tot de
paus toelaat, het kan nooit een zaak
zijn van: kom, we gaan eens gezel
lig discussiëren! Dat is vanuit ons
geloof ook niet de juiste houding.
De paus komt hier als herder en le
raar".
Een echte discussie zal niemand
verwachten. Maar een ontvangst
van bijvoorbeeld een delegatie van
pastorale werkers heeft natuurlijk
op zichzelf al een tekenwaarde van
erkenning. Daarbij zou een situatie
kunnen ontstaan als in de jonge
Kerk. waarin Paulus tegen Petrus
zei dat hij het niet met hem eens
was. Of is dat ondenkbaar bij het
pausbezoek?
Dr. Simonis: „Zulke beleidskwes
lies horen thuis bij paus en bis
schoppen samen. Zo iets moet je
aan de herders overlaten. In geloof
ontvangen wij de paus als leraar.
Maar ja, in een lergar- en vaderloze
cultuur is dat natuurlijk moeilijk te
verkopen".
Denkt u dat de bisschoppen in Ne
derland weten en aanvoelen wat er
leeft onder de mensen?
Dr. Simonis: „U doelt op Johannes
10: de herder die zijn schapen kent.
Dat geldt ook voor de aardse her
der. Nou, ik kan u zeggen dat de
bisschoppen verbazend goed weten
wat er leeft. De bisschoppen luiste
ren heel goed naar hun mensen.
Maar luisteren wordt nog wel eens
verward met eens-zijn. Soms heb je
urenlang geluisterd en gediscus
sieerd met mensen. Maar als ze hun
zin dan niet krijgen, dan is het al
gauw: de bisschop of de bisschop
pen luisteren niet".
Geen bezoek dus van de paus bij
een paar miljoen Nederlandse paus-
jes?
Dr. Simonis: „Dat zou ik niet
len zeggen. Het klinkt zo onvrien
delijk. Maar soms. lijkt het er wel
eens op. dat iedereen denkt zijn ei
gen leraar te kunnen zijn".
JAN HOOYMAN
Bezoek aan Romeins
ziekenhuis is
een groot avontuur
ROME De meest frequente
bezoekers van de Romeinse
openbare hospitalen zijn de
carabinieri, leden van het se-
mi-militaire politiekorps, dat
waakt over de publieke vei
ligheid. Zij melden zich niet
voor behandeling. Integen
deel. Zij arresteren juist diege
nen die behandelen, verzege
len keukens en operatiezalen
en ontruimen hele „afdelin
gen". De brandweer is ook
een vaak geziene gast Enkele
weken terug kwam een van
de beste Romeinse anesthesis
ten om in de lift van zijn ei
gen ziekenhuis. Onder in de
liftschacht bleek zich (verge
ten) ziekenhuisafval te bevin
den dat was gaan branden.
De gezondheidszorg in Italië is
een ramp. Dat beweert ook de
verantwoordelijke minister. De-
gan, nadat in zijn begroting een
tekort van 12,5 procent was ont
dekt. „Als we niet snel optreden,
stort onze hele gezondheidszorg
in elkaar". Maar dat zijn politieke
problemen, waar weinig Italia
nen wakker van liggen. Het gaat
de gewone man om het zieken
huis in de wijk. Kom je er gezon
der uit dan je erin ging? Is het
medisch personeel betrouwbaar
Het antwoord op deze vragen is
veelal negatief.
De lokale media brengen elke
dag een nieuwe aflevering van
het Romeinse ziekenhuisdrama.
De medici staken en laten de pa
tiënten aan hun lot over; in het
ziekenhuiseten zijn kakkerlak
ken aangetroffende politie ar
resteert specialisten die op het
zelfde tijdstip in het openbare zie
kenhuis én in hun particuliere
praktijk aan het opereren waren
bedlegerige zieken, samengepakt
in gangen en op overvolle zalen,
hebben luidkeels om hun ver
dwenen verpleegsters geroepen.
In een nieuwe aflevering: verple
gend personeel dient verjaarde
medicijnen toe: enkele medici
blijken hun diploma simpelweg
gekocht te hebben; „de modern
ste apparatuur" staat onuitgepakt
in het ziekenhuismagazijn omdat
de gebruiksaanwijzingen spoor
loos zijn en een ziekenhuiskamer
is „zo lang" gebruikt als opslag
plaats voor lege melkverpakkin-
gen.
Fouten worden overal gemaakt
Maar in de Italiaanse openbare
ziekenhuizen gebeurt dat met
grote regelmaat. De Italiaan die
het zich enigszins kan permitte
ren, vertrouwt lichaam (en geest)
liever toe aan de particuliere ge
zondheidszorg. Als hij erg veel
geld heeft, vliegt hij meteen naar
Zwitserland of Amerika. Dan
heeft hij tenminste de absolute
zekerheid dat er op verantwoor
de wijze met hem wordt omge
sprongen. Dit aantal „gezond
heids-emigranten" neemt de laat
ste tijd sterk toe.
De meeste „particulieren" gaan
evenwel naar een casa di cura,
waarvan er in Rome meer dan
honderd bestaan. Een casa di
cura is het best te vergelijken met
een luxueus hotel of een exclusief
rusthuis. De doktoren en specia
listen die je er tegen komt. heb
ben al een volledige dagtaak in
de openbare ziekenhuizen. De
kliniek doen ze er even bij om
hun salaris aan te vullen. De ta
rieven in deze klinieken zijn
hoog. soms bijna 600 gulden per
dag exclusief medische behande
ling. Maar de Italianen willen dat
best betalen, om zich de chaos en
de vernedering van de openbare
ziekenhuizen te besparen.
Een bezoek aan een van de onge
veer 50 openbare ziekenhuizen in
Rome is een avontuur. In de be
zoekuren is het er een komen en
gaan van mensen, die zieke fami
lieleden verzorgen en van eten
en drinken voorzien. Want de
verzorging en voeding van de pa
tiënten laten vaak te wensen
over.
Voor een consultatie van een gy
naecoloog moet men zich zo
vroeg mogelijk in de ochtend
melden. De dokter accepteert
maar een beperkt aantal patiën
ten per dag. Vervolgens wordt de
vrouwen verzocht te wachten in
een gang, vol op en neer lopende
patiënten, bezoekers en medisch
personeel. Stoelen zijn er nauwe
lijks, ook étl zijn de meeste vrou
wen zwaar zwanger. Rond het
middaguur snelt de gynaecoloog
voorbij en meldt de wachtenden,
dat hij het die ochtend te druk
heeft met abortussen en bevallin
gen. die uiteraard moeten voor
gaan. Of de wachtenden morgen
terug kunnen komen.
Zo'n consult kost vrijwel niets,
maar vergt veel van ieders ge
duld en zelfrespect. Hetzelfde
consult in de particuliere kliniek,
een paar straten verder, kost zo'n
150 gulden. Maar daar heerst ten
minste geen chaos. Er staan stoe
len voor de wachtenden, die ech
ter ook hier moeten wachten. Om
de een of andere reden zijn er
heel weinig Italiaanse specialis
ten, die hun praktijk redelijk
kunnen organiseren.
De buitenlanders in Italië doen
niet anders dan de Italianen. Af
hankelijk van hun welstand of
een deugdelijke verzekeringspolis
wordt gebruik gemaakt van
openbare ziekenhuizen of een
casa di cura. Maar als Nederlan
ders in Italië fysiekeonraad
ruiken, dan vliegen ze zo snel
mogelijk met de nationale lucht
vaartmaatschappij terug naar
Amsterdam CEES MANDERS
