labour in de wolken na
kinst op Conservatieven
„Geen sprake
van doorbraak"
Communistische partij
grootste van Italië
Toch is teneur goed naar voren gekomen
roenen verdringen
't)P uit parlement
UNS
^(DRIESSEN:
Extreem-rechts grote winnaar Frankrijk
^NENLAND/BUITENLAND*
EeidaeSomant
MAANDAG 18 JUNI 1984 PAGINA 7
3AAG Nu de uit-
van de officiële
hentellingen bekend
pas goed duidelijk
jlordig de doorgaans
üwbare voorspellin
gen die het Bureau
art vorige week na
Nederlandse verkie-
dag heeft gedaan.
Rebben de juiste uitslag
ïjaad niet voor de volle
§-d procent kunnen voor-
Ij. Maar toch, de teneur,
fhouding tussen de par
tijen is wel degelijk goed naar
voren gekomen. Dat is toch
waar het bij zo'n raming om
gaat", verdedigt Intomart-on-
derzoekster Jenneke Stijlen
het werk van het bureau. „Ik
ben zeker niet ontevreden.
Het publiek is de laatste jaren
heel erg verwend. Prognoses
van onderzoeksbureaus wer
den steeds betrouwbaarder en
de uiteindelijke uitslagen ver
schilden steeds minder met de
ramingen."
Donderdag nog had Intomart
op grond van een steekproef
onder 18.000 Nederlandse kie
zers geraamd dat de stemmen
percentages van CDA en
PvdA elkaar weinig zouden
ontlopen. De partijen kregen
van Intomart respectievelijk
31,5 en 31,8 van de stemmen,
wat omgerekend naar Tweede
Kamerzetels inhield dat beide
partijen op 48 zetels zouden
uitkomen. „In het Europees
Parlement krijgen beide par
tijen negen zetels", zo luidde
de voorspelling van Intomart.
Nauwelijks een dag later wer
den de ramingen echter aan
gepast in verband met „een
foutieve berekening van de
restzetel". De PvdA zou geen
negen maar acht zetels in het
Europees parlement krijgen,
ten gunste van de combinatie
van CPN/GPN/PSP/PPR, die
daarmee op twee zetels zou
komen. De onderzoekers had
den er aanvankelijk geen re
kening mee gehouden dat bij
toekenning van restzetels in
een lijstencombinatie het sy
steem van de grootste resten
wordt gebruikt in plaats van
het systeem van het grootste
gemiddelde.
Met de aanpassing van de cij
fers in verband met deze fout
ontstond echter de merkwaar
dige situatie dat de PvdA on
danks een hoger percentage
stemmen een zetel in het Par
lement minder dan het CDA
zou krijgen, althans volgens de
laatste berekeningen van Into
mart.
Groot was dan ook de verba
zing toen de werkelijke uit
komst van de verkiezingen in
Nederland bekend werd: CDA
kreeg in werkelijkheid 30,03
procent en PvdA 33,72 procent
van de stemmen. De PvdA
wordt met negen zetels alsnog
de grootste partij bij deze ver
kiezingen, terwijl CDA ten op
zichte van de Intomart-ramin-
gen een restzetel afstaat aan
de combinatie van klein-links
en op acht komt.
Versluierend
Intomart zelf wijt de volgens
haar „onzuivere" prognose
vooral aan de versluierende
effecten van de lage opkomst
en van een onvoorziene herin
deling van de stembureaus.
„In een aantal plaatsen waar
we een steekproef wilden uit
voeren, waren door deze her
indeling grote veranderingen
opgetreden in de samenstelling
van de groep stemmers", legt
onderzoekster Stijlen uit. „In
twee plaatsen waren de afwij
kingen zo groot, dat we er van
af hebben gezien om daar te
peilen".
Intomart paste op de uitslagen
per partij bij veertig stembu
reaus twee correctiefactoren
toe. De steekproefcorrectiefac-
tor corrigeert de uitslag in de
veertig stembureaus op grond
van ervaringscijfers tot een
juiste prognose voor het hele
land. Op het ruwe materiaal is
verder een „meetfoutcorrec-
tie" toegepast om de uitslag
van de enquête per partij in
elk van de veertig stembu
reaus zo te kneden dat het
„feitelijke" stemgedrag beter
wordt weergegeven. De meet-
foutcorrectiefactoren zijn afge
stemd op een hogere opkomst
dan de teleurstellende op
komst bij de jongste Europese
verkiezingen.
¥4
onze correspondent Europese verkiezingen volgens een computervoorspel- De Labour-partij, die over het
onze correspondent
dt Roger Simons)
"DEN De Europese
ezingen hebben voor
[J-Brittannië een dui-
,e verschuiving naar
opgeleverd. Van
en, toen de uitslagen
I nog niet alle 81
L istricten bekend wa-
had Labour 26 zetels
rerd, tegen 17 bij de
Europese verkiezingen
van 1979. De Conservatie
ven wonnen tot nu toe 35
zetels. De Alliantie van
Liberalen en de SDP nog
geen enkele zetel.
De definitieve uitslag van de
stembusstrijd, die in Groot-
Brittannië net als in Neder
land afgelopen donderdag ge
voerd werd, zal pas later van
daag bekend worden. Maar
volgens een computervoorspel
ling zal de Britse einduitslag er
als volgt uit kunnen zien: Con
servatieven 45 zetels (in 1979
nog 60 zetels), Labour 32 zetels
(17), Liberals/SDP 1 zetel (0)
en de Noordierse partijen 3 (3).
De verschuiving naar links is
het duidelijkst afgetekend in
Groot-Londen. De socialisti
sche partij kaapte ook Conser
vatieve zetels weg in het noor
den van Groot-Brittannië,
maar in het zuiden bleef prak
tisch alles zoals het was.
De Labour-partij, die over het
algemeen zeer koel staat te
genover de EG, is met dit re
sultaat in de wolken. Zij be
schouwt de uitslagen als een
scherpe veroordeling van de
Thatcher-politiek. De Conser
vatieven van hun kant ver
heugen er zich erover dat hun
verliezen niet nog groter zijn,
terwijl de Alliantie zich troost
met de gedachte dat het on
rechtvaardige Britse kiesstelsel
haar toch een flink pak stem
men heeft opgebracht.
De Westduitse Liberale partij (FDP) ver-
rtjt uit het Europees parlement. Ze behaalde bij de
,t(ezingen van gisteren 4,8 procent van de stemmen
leef daarmee onder de kiesdrempel van vijf pro-
.j Bij de vorige verkiezingen in 1979 haalde de FDP
atzes procent, waardoor ze vier zetels bezette. De
,je nieuwkomer in het Europees Parlement is een
^genwoordiging van de Groenen, die in een klap
zetels krijgen.
{kanselier Helmut Kohl en FDP-voorzitter Hans-Dietrich
le;her waren „diep teleurgesteld" over de lage opkomst (57
nt) en over het resultaat van de regeringspartijen. Kohl
cl van een „afstraffing". Volgens de sociaal-democratische
Willy Brandt is de geringe belangstelling van de kiezers
schrijven aan de onmacht van de EG tegenover de werk-
lftid. Het verlies van zijn partij lag naar zijn zeggen aan het
Ipen van kiezers naar de Groenen.
81 zetels die de Bondsrepubliek in het Europees parle-
bezet, gaan er volgens de voorlopige officiële einduitslag
as 42) naar de CDU/CSU, 33 (35) naar de SPD en 7 (0) naar
poenen. De liberalen vallen terug van vier naar nul zetels.
Lesultaten bevestigen de daling van de populariteit van de
betekenen een verzwakking van de positie van de rege-
sKohl die dankzij de liberalen kan steunen, op een meerder
de Bondsdag.
Toen minister
Genscher
gistermorgen
zijn stem
uitbracht, was
hij nog vol
optimisme. Het
lachen verging
hem bij het
vernemen van
de uitslagen.
„Zijn" FDP is uit
het EG-
parlement
verdwenen.
Jlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
NiH,i.wn.in,iu.i..iM,i.nini,iM,iNiii>iui
-SSEL Het Neder-
lid van de Europe-
pmmissie, Frans An-
was niet geheel
inreden over de uitsla-
l„De teneur lijkt me
zei hij, „links is
imere zin iets sterker
irden, daar bedoel ik
de Groenen mee, die
sbenszins wil vergelij-
lmet D'66. Of het iets
in het Europese
eïment? Er is geen
tte van een door-
it. De socialistische
lit die uit het Verenigd
•Énkrijk zou komen,
At toch elders weer te-
1 gedaan. Er is geen
jantieel verschil voor.
ieleid in Europa".
het Nederlandse aspect
indriessen: „De uitslag
Ie Europese verkiezingen
Iderland is teleurstellend
•de partij die dacht maar
één zetel verspeeld te hebben
terwijl dat er nu twee blijken
te zijn (CDA). Maar ze lijken
me evenzeer teleurstellend
voor die partij die gedacht had
meer te winnen (de PvdA)",
aldus Andriessen. Hij was ver
der van mening dat deze uit
komst „redelijk de huidige po
litieke krachtsverhouding in
Nederland weerspiegelt". Hij
vindt dat voor de samenstel
ling van het Europees Parle
ment de verschuivingen er
niet wezenlijk toe of af doen.
„Links in de ruimste zin van
het woord lijkt in het Euro
pees Parlement iets. sterker
vertegenwoordigd te gaan
worden. Maar dat zou alleen
maar substantieel zijn als er in
dat Parlement een linkse
meerderheid zou ontstaan en
die trend zie ik nog niet. De
politieke samenstelling van
het Parlement zal wel iets ver
anderen, maar niet signifi
cant".
Andriessen is het niet eens
met Piet Dankert, de parle
mentsvoorzitter, die gezegd
heeft dat het Parlement wel
kan afzien van het verwerven
van meer bevoegdheden als
zou blijken dat er voor de ver
kiezingen een algemeen laag
opkomstpercentage is geweest.
„Een geweldig hoge opkomst
in de vorm van percentages
die we gewend zijn bij natio
nale verkiezingen zou wellicht
een invloed gehad hebben op
het overdragen van meer be
voegdheden aan het Europees
Parlement. Maar ik denk dat
de vraag of het Europees Par
lement meer bevoegdheden
krijgt niet in de belangrijkste
plaats afhankelijk is van het
deelnemerspercentage aan
deze verkiezingen", aldus An
driessen.
„Natuurlijk is het zo dat het
gezag van het Parlement te
maken heeft met het aantal
kiezers dat zich erover heeft
uitgesproken. Maar het ver
werven yan meer bevoegdhe
den door het Parlement zal
een moeizaam proces blijven.
Ik weet niet of de uitkomst
van deze verkiezingen daar
een wezenlijke invloed op
heeft", zo zei hij.
„Als het Europees Parlement
in de komende jaren niet een
wezenlijke uitbreiding van zijn
bevoegdheid zou verkrijgen
weet ik niet of we ons ervoor
zouden moeten inzetten om
over vijf jaar maar geen ver
kiezingen meer te hebben. Ik
zeg dat niet. Ik denk dat het
proces van Europese eenwor
ding ook in dit opzicht een ze
kere vertraging ondervindt.
Die acht ik uiteraard niet
wenselijk en ik bekritiseer die.
Maar die vertraging is kenne
lijk onvermijdelijk in de poli
tieke ontwikkeling die we
doormaken", aldus de Neder
landse Europese commissaris.
.Persoonlijk ben ik van me
ning dat als het Europees Par
lement erin slaagt om in de
komende vijf jaar, zoals dat in
de afgelopen vijf jaar het geval
geweest is, rustig doorgaat met
meer bevoegdheden of meer
invloed te verwerven dat op
zichzelf een zaak is die voor
Europa de moeite waard is. Ik
deel dus niet de opvatting van
degenen, die zeggen als het nu
niet lukt hoeft het niet meer".
,SKE EN WISKE DE LIEVE LILLEHAM
In Brussel was het gisteren allemaal EG wat de klok sloeg. Zo doopte de Franse minister van buitenlandse zaken, Cheysson samen met
de 9-jarige Meane Diedelinde een zeiljacht met de naam „Europa". Het getal „tien" op de boeg van het schip slaat op het aantal landen
dat deel uit maakt van de EG.
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
PARIJS Bij de gisteren
in Frankrijk gehouden
verkiezingen voor het Eu
ropees Parlement heeft de
huidige meerderheid van
socialisten en communis
ten in de Nationale Ver
gadering, de Franse
Tweede Kamer, slechts
een derde van de stem
men weten te halen. De
communistische partij van
Georges Marchais kreeg
gisteren bijna net zoveel
stemmen als het uiterst
rechtse Nationale Front
van Jean-Marie Le Pen,
de grote winnaar. De op
komst was de laagste sinds
de oorlog: slechs 57 pro
cent van de Fransen heeft
gestemd.
Na de euforie van links in
1981 tijdens de kamer- en pre
sidentsverkiezingen lijkt
Frankrijk bij deze Europese
verkiezingen een zwaai naar
rechts te hebben gemaakt. De
gecombineerde oppositielijst
van Simone Veil haalde 42
procent, terwijl de zelfstandige
lijsten van de socialisten en
communisten samen nog niet
aan 34 procent kwamen. Met
de spectaculaire score van Le
Pen's Nationale Front, bijna 11
procent, heeft rechts dus meer
dan de helft van de Franse
kiezers achter zich weten te
scharen, al zal vooral Simone
Veil niet zo heel erg gelukkig
zijn met wat nu al „de grote
doorbraak" van Le Pen wordt
genoemd.
Volgens de leider van het Na
tionale Front, Le Pen, heeft de
uitslag van gisteren het poli
tieke landschap in Frankrijk
een ander aanzien gegeven. In
zijn gebruikelijke gespierde
taal zei hij in een eerste reactie
dat zijn portij er in was ge
slaagd „het pantser van de
bende van vier te doorboren".
Daarmee doelde hij zowel op
de regeringscoalitie als op de
oppositiecombinatie RPR en
UDF. Vertaald in zetels in
Straatsburg betekent de uitslag
dat Le Pen tien afgevaardig
den naar het Europees Parle
ment kan sturen. RPR en
UDF mogen er 41 sturen (vijf
meer), de socialisten verliezen
twee zetels (20) en de commu
nisten zes (13). De neo-gaullis-
tische leider Chirac heeft pre
sident Mitterrand al gevraagd
consequenties uit deze verkie
zingsuitslag te trekken, nu
meer dan de helft van de
Fransen „inclusief uiterst
rechts zijn beleid niet meer
blijkt te steunen".
ROME De Italiaanse
Communistische Partij
(PCI) is bij de verkiezin
gen voor het Europees
Parlement voor het eerst
in de geschiedenis de
christen -democratische
partij (CD) voorbijge
streefd. De communisten
zijn nu de grootste partij
in Italië, met drie tiende
procent meer stemmen
dan de christen-democra
ten (33,3 tegen 33 pro
cent).
De communisten kregen bijna
vier procent meer dan in 1979
en dan bij de vervroegde par
lementsverkiezingen van juni
vorig jaar. De christen-demo
craten kregen 3,5 procent min
der dan in 1979. Maar het re
sultaat verschilde niet veel
van vorig jaar. Ook voor de
socialistische partij van pre
mier Bettino Craxi was er wei
nig verandering.
In Griekenland, waar alle
stemmen pas later vandaag
zullen zijn geteld, heeft pre
mier Papandreou verklaard
dat zijn Panhellenistische So
cialistische beweging (Pasok)
de Europese verkiezingen
heeft gewonnen. Met een
kwart van de stemmen geteld
had de Pasok 42 procent (tien
zetels) tegen de conservatieve
Nieuwe Democratie partij 38
procent negen zetels). De Mos
kou-gezinde communisten
(KKE) hadden 11,2 procent
(drie zetels) en de eurocommu-
nistische KKES 3,1 procent
(een zetel).
Gemoed gelucht
In België hebben de Europese
verkiezingen bescheiden over
winningen opgeléverd voor de
socialisten en de Groenen. De
leider van de Vlaamse socialis
tische partij, Karei van Miert,
maakte uit de winst voor zijn
partij op, dat de kiezers „be
hoorlijk hun gemoed gelucht
hebben over de huidige rege-
ringspolitiek". De Belgische
socialisten gaan er in het Eu
ropees Parlement parlement
twee zetels op vooruit (was ze
ven, wordt negen). De Christe
lijke Volkspartij van premier
Wilfried* Martens leed een
aanzienlijk verlies vergeleken
met de Euroverkiezingen van
1979. Maar vergeleken met de
nationale verkiezingen van
1981 verloor de CVP nauwe
lijks of boekte ze zelfs wat
winst. Frank Swaelen, de
voorzitter van deze partij, trok
hieruit de conclusie dat de kie
zers de regeringspolitiek (van
bezuinigen en inleveren) „ze
ker niet hebben afgekeurd".
De Belgische christen-demo
craten gaan er in totaal drie
zetels op achteruit (was tien
wordt zeven). De Liberalen
houden hun vier zetels. Opval
lend was verder de winst van
de milieupartijen, AGALEV in
Vlaanderen en Ecolo in Wallo
nië, die met een zetel hun in
trede doen in het Europees
Parlement.
Onder grote
belangstelling
maakte
staatssecretaris
van buitenlandse
zaken Van
Eekelen (tweede
van rechts)
gisteravond in
perscentrum
Nieuwspoort in
Den Haag de
uitslag bekend
van de
Nederlandse
verkiezingen voor
het Europees
parlement.
Anti-EG-lijst
Van kiezers in Denemarken
heeft afgelopen donderdag een
derde op een anti-EG-lijst ge
stemd, terwijl de pro-Europese
partijen, onder aanvoering van
de regerende conservatieven,
67 procent van de stemmen
behaalden. Naar schatting van
waarnemers was de opkomst
52 53 procent, aanmerkelijk
hoger dan in 1979 toen 47,8
procent van de Deense kiezers
de gang naar het stemlokaal
maakte. Denemarken stuurt 16
afgevaardigden naar het Euro
pese Parlement in Straatsburg.
De preciese uitslag wordt pas
later vandaag bekend.
In Ierland, een van de vier
landen waar donderdag al
werd gestemd, lijkt de opposi
tiepartij Fianna Fail van ex-
-premier Charles Haughey te
gaan winnen. Daar staat ech
ter geen verlies van de rege
rende Fine Gael van premier
Garret Fitzgerald tegenover.
Deze partij weet zich te hand
haven. Verlies is er met name
voor Labour, de tweede partij
i in de regeringscoalitie.
