Belangrijke zege
Miehiel Schapers
Theater delft
onderspit
tegen muziek
Stockhausen
Ploeg Post heerst op alle fronten
Jeugdrecord
Marcel Versteè
SPORT/KUNST
fieidacSowo/nt
FAVORIETEN MAKEN FAAM WAAR
Sportwereld
sportuitslagen
Geplaatste spelers
handhaven zich
Veel streekfavorieten in Zoeterwoudse wielerronde
ZATERDAG 16 JUNI 1984 PAGf"
Zes dames naar Tour
EINDHOVEN De sport-
commissie heeft zes wielren-
sters gekozen voor de Ronde
van Frankrijk, waaraan dit
jaar voor het eerst ook dames
deelnemen. De Nederlandse
ploeg, die geleid wordt door
Ben Scheperkamp, bestaat uit
Petra de Bruijn, Heieen Hage,
Mieke Havik, Hanneke Lie-
verse, Conny Meijer en Rita
Timpers. Reserve is Gonnie
Brouwers. Eerder had de
sportcommissie drie rensters
geselecteerd voor de olympi
sche wegwedstrijd in Los An
geles. Daar wordt Nederland
vertegenwoordigd door Thea
van Rijnsoever, Henny Top en
Leontien van Lienden.
CHAM Buiten het
hooggebergte is er geen
betere wielerploeg dan
die van Peter Post. In de
tweede etappe van de 48e
Ronde van Zwitserland is
daarvan het zoveelste be
wijs geleverd. Eric Vande-
raerden, reeds winnaar
van de proloog-tijdrit,
sprintte in Cham naar de
dagprijs en Theo de Rooy
haalde een nieuwe goud
gele leiderstrui af. Onder
weg van Btllach naar
Cham in het niet zwaar
der dan heuvelachtig te
noemen landschap rond
Zürich werden de posities
met overtuiging verde
digd.
Met het tweede succes van
Vanderaerden en Theo de
Rooy in de goudgele trui
kwam gisteren in Cham overi
gens een einde aan de „vlak
ke" aanloop. Vandaag staat de
eerste bergetappe op het pro
gramma en morgen moeten de
kanshebbers op de eindzege
hun klasse tonen in een heuse
klimtijdrit.
Midi Libre
De drievoudig winnaar van de
bergprijs in de Ronde van
Spanje José Luis Laguia heeft
de tweede etappe van de Midi
Libre op zijn naam geschre
ven. Domique Garde verste
vigde zijn leidende positie in
het algemeen klassement,
waarin hij slechts twee serieu
ze concurrenten (Durant en
Vigneron) heeft. Adri van
Houwelingen, uit de ploeg van
Godefroot en Raas, gaf onder
weg op. De overige Nederlan
ders bevonden zich in het pe
loton.
Pech Koppert
René Koppert heeft een ver
geefse poging gedaan de derde
etappe van de Ronde van
Zweden op zijn naam te bren
gen. De in Italianse dienst rij
dende Koppert arriveerde met
een voorsprong van twee mi
nuten en 35 seconden op het
aankomstparkoers in Ystad,
waar nog vier rondjes van
6400 meter moesten worden
afgelegd. Koppert verloor zijn
eenzame strijd tegen het pelo
ton en eindigde als 21e. De
massasprint werd gewonnen
door de Deen Kim Eriksen.
Zijn landgenoot Sören Lilholt
bleef leider in het algemeen
klassement.
AMSTERDAM Tien
dagen had de Spaanse Da-
vis-Cupploeg zich inten
sief voorbereid op de truc
van Nederland door de
tweede tennisronde op
een binnenbaan te spelen.
De achterlijnspecialist
Juan Aguilera, 22 jaar oud
en de nummer 16 van de
wereld dank zij toernooi
zeges op de gravelbanen
van Aix-en-Provence en
Hamburg, had gister
avond in Amsterdam dan
ook goed genoeg moeten
zijn om zich in het eerste
enkelspel Miehiel Scha
pers van het lijf te hou
den. De 24-jarige Rotter
dammer, 149 op de ATP-
ranglijst, liet met geva
rieerd aanvalsspel een
knappe zege in vijf sets
aantekenen. De setstan
den van 8-6, 8-6, 2-6, 2-6
en 6-3 geven al iets van de
dramatisache wisselvallig
heid van de partii aan.
De tweede partij in net bloed
hete Frans Ottenstadion - het
zicht op de lekkere buitenba
nen met warme zon en frisse
wind vormde een adembene
mende kwelling voor de spe
lers en weinige toeschouwers -
leverde een zege op voor Ser
gio Casel, die de slecht spelen
de Huub van Boeckel versloeg
met Hierdoor is de voorlopige
tussenstand verrassend 6-2, 6-2
en 6-4, waardoor Nederland
door de stand van 1-1 en met
vanavond nog een dubbel te
gen Casal-Sanches en morgen
weer twee enkelspelen, toch
nog kans maakt de derde ron
de tegen Ierland te halen.
Goede les
Miehiel Schapers, die slechts
eenmaal eerder een nog ster
kere tennisser had geklopt, na
melijk de nummer 14 Johan
Kriek, zwaaide zijn laatste op
ponent grootmoedig enige lof
toe, waarin ook kritiek uiter
aard niet ontbrak. „Ik vind
het een goede les voor Aquile-
ra, hij kan best goed volleren.
Hij had hier alleen aanvallen
der moeten spelen. Dat weet
hij nu dus", aldus Schapers.
Dat probeerde de Spanjaard
uit Barcelona eigenlijk ook
wel, maar zijn gedachten wa
ren nog zo vaak bij zijn lieve-
lingsgravel, dat hij regelmatig
met zijn racket zijn schoenzo
len „schoon" klopte.
Schapers: „Het was ook voor
mij erg moeilijk om van buiten
naar binnen te gaan. Op Ro
land Garros in Parijs serveer
de ik erg goed, nu was het on
regelmatig en dan ga je pieke
ren. Met een normale opslag
was het een stuk makkelijker
gegaan. Ook Aquilera had er
last van, maar zijn returns,
passeerslagen en lobs werden
tenslotte zo goed dat daar niet
veel tegen te doen viel. Aan
het eind van de vierde set ben
ik gaan veranderen. Nog meer
initiatief gaan nemen want
wie initiatief zou nemen zou
liep zelfs bij de tweede op
slag steeds op naar het net".
Miehiel Schapers speelde zui
ver, bekeken en ook af en toe
verkrampt maar overwon zo'n
mentale toestand tenslotte.
Zijn geslicede backhand ging
steeds naar de zwakste kant
van Aquilera, die daardoor
zijn beruchte topspin forehand
niet kon uitbuiten. Een voor
sprong in de eerste set van 5-2
verzilverde Schapers pas met
8-6. In de volgende reeks
kreeg hij bij de stand 6-5 drie
setpoints, toch werd het nog
met moeite 8-6. Daarna ver
loor hij diverse malen zijn op
slag en Aquilera met tweemaal
6-2 moeiteloos een barrage for
ceren. Eindelijk begon het Ne
derlands publiek te stampen
en te gillen en dat hielp, want
de Spanjaard raakte van de
kook en Schapers serveerde
weer rustig. Via 3-0 bereikte
de Rotterdammer 5-3 en bij
zijn derde matchpoint had hij
de zege binnen. Niet alleen de
overwinning maar ook de ex-
Tom Okker instrueert Miehiel Schapers bij een adempauze rond
diens duel tegen Aquilera.
tra geldpremie was voor Scha
pers. Juan Aquilera, die veel
van zijn inkomsten aan zijn
werkloze vader, broertjes en
zusjes overmaakt, moet nu
even uit zijn reserve peseta's
putten.
Uitgerust
Door omstandigheden was
Schapers pas dinsdag op bin
nenbanen gaan trainen, later
dus dan de Spaanse équipe van
coach Santana. De Rotterdam
mer: „Ik heb daardoor wel
goed kunnen uitrusten en wat
kunnen herstellen van rugpij
nen. Ik kan nu weer helemaal
met mijn lichaam draaien".
Van verder uitrusten zal voor
lopig geen sprake zijn. Na zijn
vijf sets van gisteren en zijn
twee volgende Davis Cupwed
strijden dit weekeinde moet
hij maandagochtend al in En
geland zijn. Dan om 11 uur
speelt hij reeds op gras de eer
ste van drie kwalifikatieron-
den voor Wimbledon. En in
dat toernooi zal hij niet alleen
in het enkelspel aan de slag
gaan maar ook gaan dubbelen
met de Westduitse Steffi Graf
en de Australische heer Char-
ly Fancutt.
HERMAN JANSEN
:LONDEN De Amerikanen
John McEnroe en Jimmy Con
nors hebben zich geplaatst
voor de halve finales van het
toernooi van Queens. McEnroe
had op het gras van Queens
geen enkel probleem met de
Zuidafrikaan Danie Visser
(6-3, 6-4). Connors ging slechts
met moeite over naar de hal-
ve-eindstrijd. Zijn landgenoot
Mayotte verloor de eerste set
in de tie-break (7-6), hij won
de tweede reeks met 6-1, maar
ging in de beslissende set met
9-7 onderuit.
Anne Hobbs is voor het eigen
Britse publiek doorgedrongen
tot de halve-eindstrijd van het
toernooi van Birmingham, de
vaste voorbereiding op Wim
bledon voor de tennisdames.
Hobbs versloeg in de kwartfi
nales de Amerikaanse Camille
Benjamin, vorge week nog
halve-finaliste op Roland Gar
ros, in drie sets: 6-3, 3-6, 6-1.
De Amerikaanse speelsters
Pam Shriver en Ann White en
de Westduitse Bettina Bunge
gingen met Hobbs over naar
de halve finales.
Algemeen Winnende reeks
cijfers midlotto 23A: 4-12-19
- 29 - 31 - 33; reservegetal: 17.
Cijferspel: 226964. Extra prij
zen: 192, 235, 4980 en 5429.
Zeilen Mark Neeleman is
in de Europese titelstrijd in de
Finn-klasse als vierde geëin
digd. De voor de Olympische
spelen aangewezen Reeuwij
ker moest in het klassement
van de bij de Poolse plaats
Wladyslawowo gevaren regat
ta de Brit Mclntyre, de Deen
Vilby en de Pool Sobkowiak
voorrang verlenen.
Kleiduivenschieten - De
Nederlandse kleiduivenschut-
ters zijn tijdens het toernooi
om het Europees kampioen
schap in Zaragoza als vierde
geëindigd bij de landenteams.
Winnaar werd de Sovjet-Unie.
DEN HAAG Tijdens de Grand-Prixwedstrijden van cP1
se atletiekvereniging Sparta aan de Zuidlarenstraat zijrf*
avond enkele opmerkelijke prestaties geleverd. Marcel
van VAV vestigde op de 3000 meter een Nederlands jeug*
met een tijd van 8.04,9. Hij werd op dit nummer derdl1
Klaas Lok van Phoenix (8.04.3) en Mare Borghans var»
(8.04.5).
Patrick Aris van V<C Den Haag, die vierde werd M;
vestigde een Haags record. John van de Wansem varf
eindigde in 8.07 als vijfde.
Op de 800 meter heren snelde Ed van Gemeren (AAV'?1
een tijd van 1.52.4. Hij werd op de voet gevolgd door L11
ker (Phoenix) in 1.52.6, Norbert Groenewegen (Sparta) S
en Wybo Lelieveld (De Bataven) in 1.52.9. Op de 400 m^1
Rob Kamps van Metro de snelste in 49,1. Tweede weS
Dielis van De Typhoon in 49,7 en Rob Mahieu (V&L'
Haag) in 50,7. Maikel Boksteen van V<C raffelde
tegenwind de 100 meter af in 10,9.
Lilian van der Ham van Olympia'48 was met 12,1 enL'
snelste dame op de 100 respectievelijk 200 meter. -
Waterpoloërs nog puntloos e
BOEDAPEST Het Neder- je met 8-3 van West-Dy
landse waterpoloteam is nog Voor nederland s
steeds puntloos in het toernoo» Buunk twee keer. Het
om de Tungsram Cup in Boe- doelpunt kwam op naj
dapest. Gisteren verloor Oran- Van Es.
TENNIS
Internationaal toernooi op Queens
Club (kwartfinales): McEnroe
(VSt)-Visser (ZAf) 6-3, 6-4; Connors
(VSt)-Mayotte (Vst) 7-6, 1-6, 9-7; Har
mon (VSt)-Simpson (NZI) 6-4, 7-5;
Shiras (VSt)-Forget (Fra) 6-4, 7-5.
Internationaal damestoernooi in Bir
mingham (kwartfinales): Hobbs
(GBr)-Benjamin (VSt) 6-3, 3-6, 6-1;
Shriver (VSt)-Holladay (VSt) 6-1, 3-6,
6-1; Bunge (WDI)-White (VSt) 6-3,
7-5; White (VSt)-Sayers (Aus) 6-3,
6-4.
WIELRENNEN
Ronde van Zwitserland (tweede
etappe van Bülach naar Cham over
176,5 km): 1. Vanderaerden (Bel)
4.13.15 (gemiddelde snelheid 41,616
km); 2. Keily (Ier); 3. Planckaert (Bel);
4. Hoste (Bel); 5. Tackaert (Bel) 6.
Mutter (Zwi); 7. Schonenberger (Zwi);
8. Freuler (Zwi); 9. Teun van Vliet
(Ned); 10. Vital! (Ita); 24. Habets
(Ned); 28. Lubberding (Ned); 29. Lam-
merts (Ned); 36. De Rooy (Ned); 44.
Veldscholten (Ned); 50. Oosterbosch
(Ned); 55. Knetemann (Ned); 75. Win
nen (Ned); 82. Schroen (Ned) z.t.
Algemeen klassement: 1. De Rooy
8.58.07; 2. Anderson op 5 seconden;
3. Kelly op 8 seconden; 4. Beat Breu
(Zwi) op 9 seconden; 5. Acacio da Sil-
va (Por) op 10 seconden; 6. Harald
Maier (Oos) op 14 seconden; 7. Ger
hard Zadrobilek (Oos) op 16 secon
den; 8. Urs Zimmermann (Oos) op 28
seconden; 9. Claudio Savini (Ita) op
31 seconden; 10. Leo Wellens (Bel)
op 40 seconden; 12. Vanderaerden
op 3.50; 21. Van Vliet op 12.05; 24.
Lubberding op 12.09; 29. Winnen op
12.15; 37. Veldscholten op 12.22; 46.
Planckaert 12.34; 47. Habets zelfde
tijd; 67. Knetemann op 1p
Oosterbosch op 16.16; 75. t<
op 16.38; 76. Schroen z.t.
Midi Libre (tweede etappeii
km): 1. Laguia (Spa) 4.3d
tijdvergoeding 4.30.15); 2. Bïi
4.30.47 (4.30.42); 3. Bernaucl
4.30.47 (4.30.45); 4. MC
4.30.48; 5. Forest (Fra) 4.1
Garde (Fra) 4.30.51; 7. Cast»
4.30.58; 8. Dall'Armellina d
Rault (Fra); 10. Wijnands
Zoetemelk (Ned); 42. Raas f
Kuiper (Ned) z.t.; 63. Hanegn
4.36.05; 67. Leo van Vlo
4.40.44; 81. Solleveld 4.5L
Manders (Ned) 4.53.34. E,
Algemeen klassement: 1»
9.46.10; 2. Durant (Fra) op 11
Vigneron (Fra) op 16 sec.;
op 16.35; 5. Bernaudeau opa
Bagot (Fra) z.t.; 7. Bonnet
16.55; 8. Forest op 16.56; 9.
op 16.57; 10. Raas op 16.5#
nands op 17.04; 24. Zoett
17.07; 36. Kuiper op 17.10;
graaf op 18.13; 70. Van
31.40; 76. Solleveld op 3t
Manders op 39.36.
Ronde van Zweden (derdK
van Landskrona naar Ystad*
sen (Den) 3.53.42; 2. Byriell'
Christiansson (Zwe); 4. Bybjé'
5. Golinelli (Ita); 7. Gerrie var*
(Ned); 9. Priem (Ned) z.t.
Algemeen klassement: 1e
(Den) 11.53.11; 2. Peiper (A^
seconden; 3. Yates (Ier) op f'
WATERPOLO
Tungsram Cup in Boedape^1
land - West-Duitsland 3-8 jl
3-1, 2-1); Verenigde Staten-(|
(1-1, 3-2. 2-1, 2-1); Sovjet-Uil,
goslavië 8-7 (1-2, 3-2, 3-2, l!"
garije-ltalië 6-7.
Stand: 1. Verenigde Statone
jet-Unie 6 punten; 3. Italië 5;
LEIDEN Precies zoals wed
strijdleiding en bondsgedele-
geerde van het 30+ tennistoer
nooi van Estec het voorspeld
hebben, zullen in de halve fi
nale van het herenenkelspel C
Rob Koggink en Lodewijk
Kallenberg tegen elkaar in het
strijdperk treden. Hoewel bei
de spelers zich in de nadagen
van hun tenniscarrière bevin
den, belooft het een interes
sante ontmoeting te worden.
Interessant omdat de Noord-
wijker en de Unicum-speler
nog immer het spelletje plegen
te hanteren waarom zij in hun
beste tijd bekend stonden. Al
schakend en op het juiste mo
ment de aanval kiezend scha
kelde de oud districts B-kam
pioen Koggink Teus van der
Tonnekreek in twee sets uit.
Kallenberg, gevreesd om zijn
topspin en loopvermogen, liet
Leo Visser slechts drie games.
Ook de andere halve eindstrijd
laat papieren kanshebbers
zien. Daarin dient Anton Wil
van Zoelen (simpel winnend
van Frank van Mastrigt) zich
van Hans Hinnen te ontdoen
om zijn eerste plaatsing waar
te maken. Hinnen hield Hein
Jan Salman met 2-6, 6-2, 6-2
tegen. Kallenberg speelde zich
met Joost Rodenburg eveneens
bij de laatste vier in het HDC.
Het Unicum-koppel komt
daarin uit tegen Dick Heems
kerk en Thomas de Mooy, die
het duo Beckwith/Wilson met
7-5, 6-4 versloegen.
Bij de dames in deze categorie
is de eerste finaliste in de per
soon van Lammie van der
Bent reeds bekend. Van der
Bent werkte zich met 6-3, 6-4
langs dubbelpartner Nelly Vo
gelaar, die met Wally van
Schooten in het GDC wel suc
cesvol was. Pat Heyligers en
Piet van Duivenvoorden wer
den na een lang duel voortij
dig uit het toernooi geslagen:
1-6, 7-6, 6-3. Bij de dubbelende
dames werden twee geplaatste
combinaties uitgeschakeld.
Roos Lacourt en Lieske van
der Laan (nummer drie) haal
den vier games minder dan
Wil Booy en Elly Frijling: 4-6,
4-6. Gelegenheids-koppel Hei-
ma Kallenberg/Cock Schout-
sen hield lang stand, maar
moest de winst toch aan Wijn-
veldt/Metselaar laten: 6-2, 3-6,
5-7.
De twee hoogst genoteerden
bij de D-heren, Koos Spek en
H. van Duin, hebben nog
steeds geen misstap begaan.
Terwijl Spek zich via Rei no
Harboe-Sorensen voor de laat
ste acht kwalificeerde, deed
Van Duin hetzelfde door Van
Hoogdalen te verslaan. De vier
geplaatste dames in deze klas
se hebben allen een plaats in
de halve eindstrijd weten te
bemachtigen. Ans ten Hove
komt daarin uit tegen Arda
van Spronsen; Hanny Wenzel
moet het opnemen tegen Hei-
ma Balgooy. Van Spronsen is
met Wil Weenink ook in het
dubbel nog actief. Het Uni
cumduo stuurde Pat Wilson en
Shirley Hughes met 7-6, 6-1
van de baan. Een ander kop
pel van de Leidse vereniging
speelde zich verrassend bij de
laatste acht in het HDD. Ton
van Dalen en Dick van Galen
hadden daarvoor tegen Van
der Kramp en Van der Plas
wel twee tie-breaks nodig: 5-7,
7-6, 7-6.
S'70
Corrie Bank uit Hoogmade
mag zich de eerste finaliste
van het 35+ toernooi van S'70
Bank won in D met
Corrie Zonderop. De Hoogma-
dese was met An de Bok min
der succesvol in het DDD. Ada
Tjho en Nolly van der Merwe
werden met 6-3, 6-3 simpele
halve finalisten in dit onder
deel. Wim Batelaan, eerste op
de ranglijst bij de D-heren,
kan zover niet meer komen.
Batelaan verloor met 0-6, 0-6
kansloos van niet-competitie
spelende Wim van Renesse.
Tegenstander van de Benthui-
zenaar in de halve eindstrijd is
C. van Zwieten, die Broeren
de weg daar naar toe versper
de: 6-4, 2-6, 6-3. De dames van
de gastvereniging, Alie Ouds
hoorn en Anneke van Woer
den, hadden vier matchpoints
nodig om als winnaressen uit
het kwartfinale-duel met Hen
ny Paauw en Elly van Ruiten
te komen. Wederom bleek hoe
moeilijk het is om in de dit sei
zoen voor het eerst ingestelde
E-klasse een goede voorspel
ling te doen wat de kansheb
bers betreft. Nadat eerder de
nummer een, Van Woerden,
het deelnemersveld moest ver
laten, kon ook de tweede favo
riet geen stand houden. Cardi-
naal van TEAN kwam veel te
kort tegen Wiegers: 1-6, 3-6.
ARNOLD VAN DER CAPEL-
LEN
ZOETERWOUDE Ook dit
jaar organiseert het wielerco-
mité van Zoeterwoude in sa
menwerking met Swift weer
een wielerronde voor ama
teurs. In tegenstelling tot vorig
jaar vindt deze happening ech
ter niet achterin het seizoen
plaats. Ditmaal kunnen de
renners morgen al aan de bak.
Het actieve comité biedt dit
jaar ook startgelegenheid aan
100 junioren. Daarnaast is er
een wedstrijd voor Zoeterwou-
denaren en zal ook een promi-
nentenrace plaatsvinden.
Op de deelnemerslijst van de
amateurs prijken ook dit jaar
weer de namen van veel
streekfavorieten. De Leidse
gastrennersvereniging Du Prie
zal, met liefst elf renners aan
de start, beslist een gooi gaan
doen naar de overwinning.
Van hen is Peter Hogervorst
(maandag nog winnaar in Stol
wijk) een grote kanshebber. Er
gaan echter nog 89 andere
renners van start, onder wie
de vorige winnaar Karei
Teeuwen. De Zilkenaar staat
altijd borg voor een strijdlusti
ge koers, en dat is altijd leuk
voor het publiek.
Andere kanshebbers zijn Axel
Hermans, Jan Hogervorst (de
broer van Peter), Leen Jans
zen, onlangs winnaar in Al
phen aan den Rijn en Gerard
Ratterman. Of de ex-Zoeter-
woudenaren Gerard en Leo
van Velzen (één van de zes
paar broers die van start gaan)
een rol van betekenis kunnen
spelen, moet worden afge
wacht. De amateurs rijden 80
kilometer en gaan om 15.15
van start.
Ook bij de junioren zijn er
kanshebbers genoeg. De voor
naamste zijn de rappe Erwin
Nieuwenhuizen (de Leidse
renner won in Stolwijk),
Rijnsburger Hans van Egmond
en de Hagenaars Sengers,
Vrauwdeunt en Wennekes.
Van Zoeterwoudse zijde staan
Ruud Bos en Walter Koeken
klinkt het startschot om 13.30
Voorafgaand aan de junioren-
koers is er om 12.00 uur een
zogenaamde „dikke banden
race" voor inwoners van Zoe
terwoude. Na de juniori
vindt om 14.50 uur de j
nentenrace" plaats. I
zullen onder andere
meester en wethouden
nemen. Ook prins Cl
beklimt het stalen ros.
Het zware parcours, d
meter lang is, voert
vorig jaar door de doij
met start en finish j
Schen keiweg. i
„Samstag" uit da opera „Licht" van
Karlheinz Stockhausen. Uitvoeren
den: Baszanger Matthias Hölle (Lu
cifer), pianiste Bajella Stockhausen
(droom van Lucifer), fluitiste Ka-
thinka Pasveor (zwarte kat), Slag
werkgroep Den Haag (zes sterfelijke
zinnen), Michigan University Band
(reuzengelaat), trompetiet Markus
Stockhausen (Michael), monniken
(Handel Collegium Köln), electro-
nisch orgel Günther Hempel, trom
bonist Michael Struck (duivelsbla-
zer). Concertgebouw Amsterdam
(eerste drie taferelen), Oude Kerk
Amsterdam (vierde tafereel).
Stockhausen denkt tot in de
eerste jaren van de 21e eeuw
bezig te zijn met zijn serie van
zeven avondvullende opera's.
Die zeven opera's moeten de
symbolische betekenis krijgen
van de betrokken dag van de
week waarvoor ze bestemd
zijn. Zoals alle dagen in uit
eenlopende culturen betekenis
hebben. De hele cyclus heet
„Licht". De eerste, meer of
minder voltooide opera was
„Donnerstag" en handelde
over de aartsengel Michael.
Die opera konden we al in
1981 zien en horen, semi-scè-
nisch, op dezelfde manier nis
waarop we deze week „Sam
stag" konden meemaken, met
dit verschil echter, dat dit
werk over de dood van de ge
vallen engel Lucifer over twee
lokaties en twee avonden
moest worden verdeeld, wat
oorspronkelijk eigenlijk nooit
de bedoeling is geweest.
Is het nu jammer dat het Hol
land Festival niet rijk genoeg
was om hier „Donnerstag" en
„Samstag" geheel scènisch te
vertonen zoals de Scala van
Milaan dat telkens even eer
der wèl deed? Hoewel ik in
het algemeen vind dat je een
werk overeenkomstig de in
tenties van de maker in zijn
totaliteit moet leren kennen,
heb ik de indruk dat onze ar
moede in dit geval meer winst
dan verlies was. Zo er name
lijk bij Stockhausen al van
„echt" theater kan worden ge
sproken, blijft het theatrale
element altijd moedwillig ge
construeerd, ongeloofwaardig
in zijn gezochte symboliek, po
ver, kinderachtig en dilletan-
tisch in zijn realisatie.
Wat soms geweldig boeit, sorns
zelfs fascineert is een muziek,
voor zover die althans niet, als
mosterd na de maaltijd, in ach
terhaalde zin vernieuwend
probeert te zijn en daardoor
juist zeer gedateerd over komt.
Naar mijn mening heeft
Stockhausen een grenzeloze
klankfantasie en geweldige
oren. Hij beheerst de klank-
magie veel beter dan de visue
le magie. Daarom moet, zoals
ik het ervaar, de zichtbare ma
gie tot het uiterste minimum
worden beperkt ten bate van
een veel groter ontplooiing
van de klank.
De slotscène van „Samstag"
lijkt mij het bewijs voor deze
opvatting. Wat donderdag
avond in de Amsterdamse
Oude Kerk te zien en te horen
was, had Stockhausen willen
vertonen in de Dom van Mi
laan, maar daar heeft hij de
kans niet voor gekregen. Zui
ver artistiek gesproken volko
men terecht. Want wat er te
zien en te horen was kon
moeilijk anders worden ge
kwalificeerd dan als verouder
de „dada". Voor die arme wil
de, zwarte vogel die de hele
avond al probeerde uit zijn
Karlheinz Stockhausen.
kooi te ontsnappen en die dan
tenslotte onder de toren van
de kerk buiten werd vrijgela
ten, voor de primitieve gelui
den en gebaren van de monni
ken, voor hun hysterisch ge
spring en geschuivel heb ik al
leen maar schouderophalen
over, om niet te praten over de
uit de hemel gevallen kokos
noten die deze monniken on
der luid geschreeuw en ge
stamp kapot maakten als apo
theose van hun religieuze ver
voering.
Neen, dat niet. Na de „spatial
music" in de imposante be
groeting door 26 koperblazers
en twee slagwerkers, was in de
eerste scène het sterven van
Lucifer, die zijn leven droomt
in een pianostuk, zonder twij
fel een vondst. De rol van de
fameuze baszanger had in
klank, gestiek en mimiek veel
meer uitgewerkt moeten zijn.
En het pianostuk had hetzelf
de gehalte moeten hebben als
de beste nummers uit de
twaalf „Klavierstücke", die
Stockhausen vroeger schreef.
Dit dertiende pianostuk maak
te hij vier jaar geleden voor de
twintigste verjaardag van zijn
dochter. Hij paste het nu voor
de gelegenheid aan en liet het
haar weer uitvoeren, al die
glissandi op de toetsen en op
de snaren in de klankkast, al
dat getik op het hout en al dat
zingen, neuriën en praten: het
paste helemaal bij Lucifers
droom. Maar hoe mooi ook
van opzet, deze eerste scène is
muzikaal toch nog wel voor
verbetering vatbaar.
Zonder meer prachtig is de
tweede scène, het requiem op
het graf van Lucifer, in soepe
le, vloeiende lijnen verbeeld
en op de dwarsfluit magnifiek
uitgevoerd door de Nederland
se Kathinka Pasveer, die de
componist vorig jaar bij zijn
hofhouding heeft ingelijfd. Op
haar muziek reageren de zes
Haagse slagwerkers die zich
met heel hun aan den lijve be
vestigde apparatuur hadden
zwart gespoten en die op stel
lages in de zaal de klanktafe
len der wet hanteerden. Voor
het juiste effect waren de re-
quisieten op het podium totaal
overbodig en de slagi
hadden, onzichtbaar in
ten, desnoods in hun vr
kleding, hun geluiden
produceren zonder dat
bliek ze had gezien,
werking zou dan stel]
groter zijn geweest dar
In de derde scène
Stockhausen, hoe kl«
in dit verband, zijn
kwijt over het huidige
bedrijf. Waarom in
naam, want er werd V
perfect harmonie-ork
Amerika overgevlogen
kon er toch fantastisc
werken. De rel over 1
was hier zinloos en d
breuk aan wat moest
vertoond. Als Stock
muziektheater iets is,
het muziek, vooral mu
in een heel simpel kad
hoort. Een teveel aan
ke middelen verpest c
die slechts is gediend ni
se, perfecte ascese waa
componist wel degelijk
heim kent als hij zii
maar toe wilde beperk
JOHN KAS,
