CDA
nnji
De fools zijn los
ALLERLEKDSl
„Kennis maakt
zwakbegaafden
minder afhankelijk
OP DE BRES
/OOR DE BOER
3eWERELD: HUN BELANG
IS OOKONS BELANG.
'SEUDO-ARTS NOG
TEEDS ACTIEF
£eidóc6owuutt
DINSDAG 12 JUNI 1984 PAGINA 3
Busbaan open
De busbaan, die Wassenaarseweg en Plesmanlaan met el
kaar verbindt, is de afgelopen week door lijn 43 in gebruik
genomen. De bussen rijden nu over het terrein van het Gor-
laeus laboratorium en bekorten hun reistijd daarmee met
vijf minuten. Lijn 43, die een verbinding tussen Den Haag
en Leiden vormt, reed voorheen over de Haagse Schouw-
weg, ging linksaf de Plesmanlaan op, rechtsaf de Rijksweg
44 op om er direct bij Oegstgeest weer af te gaan. Via de
Rijnzichtweg, Rhijngeesterstraatweg, Endergeesterstraat-
weg en Wassenaarseweg werd dan naar het Leidse station
gereden. In omgekeerde richting volgde de bus dezelfde
wegen. Nu komt de bus via de Haagse Schouwweg bij de
kruising met de Plesmanlaan, schiet rechtdoor de busbaan
op en is snel op de Wassenaarseweg. De gedeelten die nu
niet meer door lijn 43 worden aangedaan, worden voortaan
door lijn 30 bereden. De aanleg van de busbaan, die gro-
tendeels de route van het al jaren aanwezige fietspad volgt,
heeft twee maanden geduurd. Roodlichtcamera's moeten
voorkomen dat auto's geen gebruik maken van de bus
baan.
Schoolverlatersdag flopt
LEIDEN Er is weinig terechtgekomen van
de schoolverlatersdag> die zaterdag in het Bree-
huys werd gehouden. Via een informatiemarkt
wilden het Breehuys, de KWJ, het non-profit
kamerbureau Stik en de Leidse sociale dienst
de schoolverlaters informatie geven over zaken
als het aanvragen van uitkeringen, het vullen
van vrije tijd bij werkloosheid, rechten en
plichten wanneer er wel een baan is en de mo
gelijkheden om in Leiden een kamer te vinden.
Jongeren waren er wel in het Breehuys zater
dag, de organisatie schat totaal enkele honder
den, maar belangstelling hadden ze alleen voor
de muzikale omlijsting van het geheel en voor
een video-film over kraken. „Een volgende
keer moeten we het anders doen", zegt Ingrid,
één van de organisatoren. „Het was een leuke
gezellig dag, maar bij de standjes zag je nie
mand. Er was gewoon geen belangstelling
voor".
erkloze
derwijzers
ven les over
enbaar
laervoer
ie|
(MlDEN Vier streekver-
Pïrmaatschappijen gaan met
cjang van het komend
ifaolseizoen werkloze onder-
ers inschakelen om op ba-
jholen les en voorlichting
'dégeven over het openbaar
n'fvoer. Bij het project zullen
dierste instantie 20 tot 24 on-
?erwijzers worden ingescha-
5e|d, die met behoud van uit-
ring, de scholieren het
idje van de kous gaan bij-
dingen over het openbaar
'Pfvoer.
de
ielmenteel doen de FRAM
^fesland), DVM (Drente),
T (Twente) en NZH
^jord- en Zuid-Holland) aan
project mee maar waar-
ijnlijk zullen later nog
x busbedrijven volgen, al-
de ESO, samenwerkings-
ian van de streekvervoer-
Irijven.
opdracht van de streekver-
xbedrijven \vordt bij de
hting Leerplanontwikke-
in Enschede gewerkt aan
menstelling van lespaket-
voor het basisonderwijs.
Igens de ESO gaat het om
zeer uitgebreid pakket
- «irbij bijvoorbeeld ook aan-
ll"ht wordt besteed aan het
idalisme, een verschijnsel
het openbaar vervoer jaar-
miljoenenstrop berok-
het streekvervoer rede-
dat bij dit project
mes aan twee kanten
It: De scholieren leren het
ibaar vervoer nader ken-
rwijl de werkloze onder-
nuttige ervaringen
n opdoen. Doordat ze di-
>e scholen bezoeken kun-
bovendien de nodige
tacten leggen die hen wel-
it nog van pas kunnen ko-
iï bij het zoeken naar een
1 n in het onderwijs,
r
kjuto geramd
DEN Een 27-jarige Lei-
aar is zondagmorgen met
"x wondingen in het gelaat
het AZL overgebracht,
»t de auto waarin hij zat
aal op een andere auto
gebotst. De auto werd be-
<ird door een 25-jarige Lei-
aar, die vanaf de Maresin-
de Marnixstraat wilde in-
bJen. Hij belandde op de lin-
r weghelft en ramde een
die werd bestuurd door
31-jarige Leidse. Beide au-
werden zwaar beschadigd.
25-jarige Leidenaar moest
k>loedproef ondergaan.
LEIDSE PSYCHOLOOG ONTWIKKELT
LEESMETHODE VOOR IMBECIELEN
LEIDEN „Leren lijkt
in ons land een privilege
te zijn van personen, die
relatief makkelijk kunnen
leren. Kinderen die
slechts met zeer veel
moeite iets kunnen leren,
hóeven ook niets te we
ten, lijkt het wel. Leerpro
gramma's voor bijvoor
beeld op imbeciel niveau
functionerende kinderen,
krijgen in ons land nau
welijks aandacht. Ook
vanuit het ministerie niet.
De meeste wetenschappe
lijke publicaties op dit ge
bied gaan daarom meestal
direct naar het buiten
land, waar die belangstel
ling er wel is".
Dit stelt de Leidse psycholoog
dr. P.M.H.J. Smeets. Hij kwam
onlangs in het nieuws (zie LC
van 5 juni) in verband met de
ontwikkeling van een nieuwe
leesmethode voor zeer moei
lijk lerende kinderen. Door
die nieuwe methode lukte het
om 12-jarige kinderen, die nog
nooit eerder hadden kunnen
lezen, na ongeveer 40 uur les
reeds zinnen te laten lezen.
Dr. Smeets, die al vele jaren
bezig is met de ontwikkeling
van verschillende leerpro
gramma's voor zwakbegaafde
kinderen, was de begeleider
van drs. F.R. Hoogeveen, die
onlangs op dit onderzoek af
studeerde aan de Leidse uni
versiteit.
Smeets: „De zorg voor deze ge
handicapten is erg goed in ons
land. Maar het blijft vooral bij
zorg. Er heerst in Nederland
een beetje een mentaliteit van:
wat zou je die kinderen toch
lastig vallen. Ze zijn toch ge
lukkig zo. In Nederland lijkt
de staat waarin een gebouw
verkeert het voornaamste cri
terium te zijn voor een goed
leven. In het buitenland is dat
minder belangrijk, maar wordt
de aandacht verschoven naar
de vraag: wat wordt er met de
kinderen gedaan. Waartoe zijn
ze toch nog in staat. Wat kun
nen ze nog leren en hoe pak je
dat aan. Tsja, welke kinderen
er gelukkiger zijn weet ik niet,
maar door de kinderen meer
te leren, hebben ze een grotere
zelfredzaamheid en dat geeft
weer minder afhankelijkheid
en meer waardigheid. We
moeten niet te bang zijn voor
kleine frustaties bij deze kin
deren. Ieder mens moet over
een bepaalde frustratie heen
als hij iets nieuws leert, waar
om deze mensen dan niet
Geduld
„Uiteraard moet je proberen
op zo'n elegant mogelijke wijze
de kinderen iets te leren en
daarbij is veel geduld een ver
eiste, maar je moet niet bij
voorbaat een eventuele kleine
teleurstelling uitsluiten door er
dan maar niet aan te begin
nen". De heer Smeets, die
sinds 1974 aan de Leidse uni
versiteit is verbonden, is ook
werkzaam bij een researchin
stituut in Italië, waar men al
veel verder is met het ontwer
pen van leerprogramma's voor
imbeciele en andere moeilijk
lerende kinderen.
Dr. Smeets: In Italië zijn aan
dergelijke instituten teams
verbonden waarin weten
schappers, maar ook ouders
zitten en waar gekeken wordt
naar de onderzoeksmogelijk
heden. Is er na een bepaalde
tijd geen resultaat geboekt,
dan is het jammer voor de on
derzoekers, maar dan kunnen
ze hun biezen pakken. Die on
derzoekers zonderen zich ook
niet af doer in een kamertje
van een universiteit te gaan
zitten, maar zijn dagelijks met
die kinderen bezig. De basis
voor ons leesprogramma komt
ook uit Italië. De Italiaanse dr.
G. Lancioni, die thans is ver
bonden aan de Katholieke
universiteit van Nijmegen, be
dacht reeds geruime tijd gele
den de grondbeginselen voor
dit leesprogramma. Alleen dan
voor de Italiaanse taal en die
is, wat dit systeem betreft, veel
makkelijker dan de Neder
landse met al zijn verschillen
de klanken voor één letter of
Geheugensteuntje
De leesmethode die dr. Smeets
en drs. Hoogeveen hebben
ontwikkeld komt er op neer
dat voor elke letter een geheu
gensteuntje wordt gegeven en
dat die letter ook maar op één
manier kan worden uitgespro
ken. De „a" van aardbei is dus
een ander teken dan de „a"
van appel. Door aan een letter,
een voor de kinderen herken
bare associatie te geven, wordt
de letter beter onthouden dan
wanneer het slechts een ab
stract begrip is. Een „L" wordt
in het systeem geassocieerd
met laars, omdat van de „L"
een laars is getekend. De „Y"
is van Ysje (er wordt niet met
IJ gewerkt), omdat de vorm
van de „Y" aan een ijsje doet
denken enz.
Smeets: „Moeilijk was het om
het begrip letter „L" weer los
te koppelen van „laars". De
kinderen bleven nog lang
laars tegen de „L" zeggen.
Door het vaak en snel te lezen
werd „laars" uiteindelijk een
„L". Daarna werden er woor
den gevormd. Eerst oplezen en
daarna testen of er ook begre
pen werd wat er stond. Na
zo'n veertig uur oefenen kon
den de kinderen reeds een zin
netje lezen. Daarna werd weer
getest of ze ook begrepen wat
er stond, door in het zinnetje
een opdracht te geven. Het
bleek dat de kinderen daarbij
slechts een deel van de op
dracht begrepen. Als de op
dracht luidde: Zoek de rode
kat in het hok, werd wel de
rode kat aangewezen, maar
niet in z'n hok of werd het
hok aangewezen maar met een
gele kat enz. Het vervolgon
derzoek zal zich erop richten
deze voetangels en klemmen
op te lossen. Misschien is zelfs
een overschakeling te maken
van deze taal naar „onze" taal,
maar ik denk dat zoiets mis
schien toch te moeilijk zal zijn
voor deze kinderen", aldus dr.
Smeets. Hij vindt dat deze
schrijfwijze voor zwakzinnigen
in principe hetzelfde bestaans-
Dr. P. Smeets: „Noem het maar een gedragsprothese".
recht en dezelfde waarde
heeft, als het brailleschrift
voor blinden en de gebaren
taal voor doven. Bij deze lees
methode is het van belang dat
de kinderen zeer indiviueel
onderwijs krijgen.
Rekenmachine
Smeets is één van de zeer wei
nige Nederlandse wetenschap
pers die zich bezighoudt met
het maken van leerprogram
ma's voor geestelijk minder
begaafde kinderen. Hij doet dit
al sinds zijn afstuderen in 1965
aan de Katholieke universiteit
van Nijmegen. Zo werkte hij
in Italië aan een zindelijks-
heidsprogramma voor kleine
kinderen en ontwikkelde hij
aan de Leidse universiteit een
rekenmachientje, dat geeste
lijk gehandicapte kinderen
kunnen gebruiken bij het zelf
boodschappen doen. Ze kun
nen er zelf mee uitrekenen
wat ze moeten betalen. Hij
construeerde een speciaal re
kensysteem voor zogenaamde
puntsommen en werkte mee
aan een systeem voor compu
tergestuurd rekenonderwijs
enz. Eén van de laatse projec
ten is een systeem voor klok-
kijken.
„Deze kinderen hebben erg
veel moeite om klok te leren
kijken. Velen hebben ook geen
begrip van tijd. Tien minuten
is een abstract begrip. Daarom
zijn we nu met een afleessys-
teem bezig, waarbij deze kin
deren wel kunnen klokkijken
en meer begrip van tijd kun
nen krijgen. Globaal is het
plan om een horloge te maken,
dat programmeerbaar is. 's A-
vonds kunnen de oude.rs een
bepaalde dagindeling pro
grammeren. Bijvoorbeeld een
tijd om naar school te gaan en
om te gaan eten enz. Tien mi
nuten voordat de school begint
(de afstand huis/school duurt
tien minuten) gaat er een piep-
i'e. Door een knopje in te druk-
cen komt er in letters op het
horloge „school" te staan. Door
weer op een knopje te druk
ken vervalt het woordje
„school" en komen er tien
streepjes te staan. Bij elke mi
nuut valt er een streepje weg.
Op die manier is het abstracte
begrip van tien minuten,
zichtbaar gemaakt. Noem het
maar een gedragsprothese. Ie
mand die wat aan z'n benen
heeft kan met krukken nog
goed lopen. Met zo'n horloge
kunnen deze mensen een beet
je hun dag indelen. Ze zijn
daardoor ook weer minder af
hankelijk", aldus de Leidse
psycholoog.
Volgens een zeer grove bere
kening zouden zeker duizen
den kinderen in Nederland bij
dergelijke vindingen baat kun
nen hebben.
SYLVIA VAN LEEUWEN
Speltraining
De vereniging VOS Leiden houdt vrijdag 15, zaterdag
16 en zondag 17 juni een speltraining voor vrouwen die
de VOS-begeleii 'sterstraining hebben gevolgd. Hieraan
is woensdag 30 mei een kennismakingsavond in de
VOS-ruimte aan de Drie Oktoberstraat 27 voorafge
gaan. Inlichtingen worden verstrekt door Jannie Sie-
rat, Juliana van Stolberghof 40, telefoon 210770.
Zomerorgelconcert
De vermaarde organist Albert de Klerk verzorgt vrijdag 15
juni het tweede zomerorgelconcert in de Pieterskerk. Be
halve composities van Buxtehude, Bach, Mozart, Brahms
en Franck voert De Klerk ook werken van 16e en 17e
eeuwse componisten uit. Het concert begint om kwart over
acht. Toegangskaarten zijn verkrijgbaar aan de Pieters
kerk en in de voorverkoop bij K&O aan de Oude Vest
Vegetarisch
Repelsteel, de vegetarische ecologische vereniging,
houdt vanavond in het buurthuis Groenoord aan de
Pasteurstraat 23 een bijeenkomst over vegetarisch
eten. De bijeenkomst begint om acht uur.
Kerkconcert
In de Waalse Kerk aan de Breestraat 66 wordt zondaga
vond 17 juni een concert gegeven door de blokfluitspelers
Noortje Gortzak. Margreet van Schie en Christine Uithol-
Périat en de organist Theo Goedhart. Zij spelen werken
van Telemann, Pachelbel, de Caix d'Hervelois, Van Eyck
en Schickhardt. Het concert begint om half negen en de
toegang is gratis. Na afloop wordt een collecte gehouden
voor de restauratie van het uit 1746 daterende orgel van de
Waalse Kerk.
Film
In het Rijksmuseum voor Volkenkunde aan de Steen-
straat 1 wordt zondagmiddag 17 juni de film „De ver
geten kust" vertoond. De film geeft een beeld van het
dagelijks leven van de bewoners van Tideria, de kust
van Oost-Groenland. De voorstelling begint om drie
uur. Drs. Gert Nooter, conservator van het cultuurge
bied van Zuidoost Azië leidt de film in.
Volksdansen
zondag 17 juni de laatste volksdansinstuif van het seizoen
gehouden. Het Noordhollandse orkest Novi Gospodar en
het Leidse dansensemble Achalay verlenen medewerking
aan dit feest dat om zeven uur begint. De toegangsprijs be
draagt zes gulden vijftig.
Wandeling
De Leidse Werkgroep Homosexualiteit houdt zondag
17 juni een strandwandeling. Iedereen is welkom, er
zijn leden van de introductiegroep aanwezig. Om één
uur 's middags wordt verzameld bij het grenswissel
kantoor in de Stationshal en het gezelschap gaat per
bus naar zee. Rond vier uur wordt in Leiden nage
kaart. Inlichtingen: 761013.
ADVERTENTIE
EUROPA IN GOEDE HANDEN
Kies 14 juni
voorlijstl.
V. -
Kies 14 juni
voorlijstl.
voorhal.
puDEN Het Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL) wordt de
?9ste tijd overstroomd met bezorgde telefoontjes over een al
ii »e tijd in Leiden en omgeving opererende pseudo-arts. De
dokter (Jan) Steenkamp noemende man blijft nog steeds
uwen in Leiden en wijde omtrek telefonisch lastig vallen.
li
man geeft zich uit als arts van het AZL en zegt een onder
st k te houden in opdracht van het ziekenhuis naar het sexueel
n rag van gehandicapten. Hij stelt ook vragen over sportiviteit
Z sexualiteit. De man spreekt beschaafd en noemt soms de
n m van de huisarts van degene die hij belt. Hij zegt dan dat de
Usarts toestemming voor het onderzoek heeft gegeven. De
'0 spolitie waarschuwt vrouwen die gebeld worden, meteen de
binding te verbreken en de politie op ae hoogte van het ge-
irde te stellen.
T lidenaar overreden
IDEN Een 23-jarige Leidenaar is in de nacht van zondag
i, maandag met inwendig letsel naar het AZL overgebracht,
ia at hij op de Kiekendiefhorst door een auto was everreden,
man was uit balorigheid op de motorkap van de auto van een
:nd gaan liggen. Even later ging hij op de weg achter de auto
de vriend, een 26-jarige Leidenaar, liggen. Deze had dat niet
le gaten en reed achteruit over zijn vriend heen.
De Australische groep „Chrome" In actie op het
Stadhuisplein.
LEIDEN Een klein
meisje staat op het Stad
huisplein onder aan het
podium, dat net zo hoog
is als zijzelf. Ze kijkt met
open mond omhoog naar
de meneer die zo raar
staat te doen. Gino Ro-
vai, de ster van de voor
stelling loopt naar de
rand van het toneel en
tilt haar op. „Hoe heet
je?" vraagt hij met een
zwaar Frans accent aan
het meisje, dat bij hét
zien van al die mensen
haar vinger in haar
mond heeft gestoken. Na
een tijdje de show gesto
len te hebben zegt ze:
„Niks." „De zon sjaint,
Niks." Rovai springt van
het podium af en houdt
zijn handen op. Het
meisje laat er zich onder
luid applaus invallen.
Een debuut waar veel
artiesten jaloers op kun
nen zijn.
Gino Rovai is een Parijze-
naar, die op theatergebied al
les al gedaan heeft, van tech
nicus tot stuntman. Hij trad
in Leiden op in 'The Barneys
Pocketshow', met een drum
mer en een bassist/organist
uit Zuid-Engeland en de
Amerikaanse gitarist en zan
ger Don Podgoredsky.
Rovai bracht een paar sterke
mime-acts, waarbij hij effec
tief gebruik maakte van zijn
elastieken gezicht. Bijpassen
de geluiden werden door de
muzikanten verzorgd. Hij
hield ook vele uiteenlopende
voorwerpen op zijn kin in
evenwicht, zelfs een fiets,
maar hij oogstte toch het
meeste succes met de manier
waarop hij inspeelde op de si
tuatie rond het podium. Als
de stadhuisklok sjaat, valt hij
in gebed op de knieën. Bij
een volgende, nog uitgebrei
dere tijdmelding speelt de
band met het klokkenspel
mee en zingt Rovai direct
een passend lied. Hij jaagt
een oudere Leidenaar de
stuipen op het lijf door van
het toneel te springen en
hem te houden voor de man
die hij al jaren gezocht heeft.
Een optreden van twee zesja
rige jongetjes, die Rovai
voornamelijk stampend en
grommend achternalopen,
kan alleen beëindigd worden
door hen een ijsje te beloven.
Hoewel Leiden al twee avon
den heeft kunnen genieten
van kolderieke voorstellin
gen in de schouwburg, begon
zaterdag het Festival of Fools
pas daar, waar het thuis
hoort: op straat. Een fooi is
toch niet iemand om in een
comfortabele stoel te gaan
zitten bekijken?
Na The Barneys maakten
drie Australische heren, die
zich 'Chrome' noemen, het
Stadhuisplein onveilig. Ze
dragen witte pakken, die een
arm en een been ontbloot la
ten en met gekleurde schoe
nen, ceintuurs en brillen op
gefleurd zijn. Hun outfit
wordt bekroond door een
strak zwart kapsel met een
goudblond kuifje. Ze maken
infiltratietheater volgens het
programma, en hebben in
derdaad de starre, meedogen
loze blik van geheim agenten
over zich. Een van de heren
speelt piccolo, aan weerszij
den naast hem staan de ande-
rpn, met uit plastic regenpijp
gemaakte trommels.
Chrome speelt niet op het po
dium, maar op het plein. De
toeschouwers vormen al snel
een kring rondom hen, maar
opeens dendert het trio, keu
rig in het gelid, als een wals
tussen de mensen door. Op
een afgesproken teken draai
en ze een kwartslag, om weer
een ander deel van het pu
bliek achteruit te drijven. En
dat alles onder marsachtige
muziek en liedjes van tiental
len jaren her. Bij „You've got
the cutest little babyface" kij
ken ze één meisje strak aan,
dat al snel niet weet waar ze
het zoeken moet. Dan draai
en ze om iemand anders
heen, terwijl ze ritmisch en
met synchrone gebaren
steeds „I'm sorry" zeggen.
Kinderen spelen hetzelfde
spelletje als met de golven op
het strand: zo dicht mogelijk
volgen, maar niet geraakt
worden.
Eerder op de -dag waren op
de Burcht al twee Leidse
groepen te zien geweest.
Acrobatiekgroep Lazarus
opende het programma. Ooit
zijn ze begonnen in het LAK
maar nu staan ze zeer vast op
eigen benen. Mede dankzij de
presentatie van wat haast
wel het broertje van Freek
de Jonge moet zijn worden
hun shows nóg steeds beter.
Ook 'Commedia di Latte' is
een groep, die zijn wortels in
het LAK heeft, en zich bezig
houdt met de oude Italiaanse
straattheatervorm commedia
dell'arte. Bij uitstek geschikt
dus voor dit festival. Morgen
middag om twee uur treedt
'Commedia di Latte' weer op
op het Stadhuisplein.
Onze plaatselijke trots Pan-
cras (oost) sloot een bijzonder
sfeervolle zaterdagmiddag af
met .de voor het Festival of
Fools in elkaar gedraaide
voorstelling: „Ik mag hangen
als dat geen parachutisten
worden". In hun manier van
theatermaken zitten voldoen
de foolish elementen om ze
een plaatsje te doen toeko
men in de stoet van dwazen
die ook deze week nog Lei
den doortrekt, maar eigenlijk
mikt de groep zeer serieus op
het nationale theatercircuit.
Het Leidse programma is
maar een zeer beperkte
bloemlezing uit wat er zich
deze weken in Amsterdam
allemaal afspeelt, maar daar
om niet minder interessant.
Je kunt tenslotte maar op
een plaats tegelijk zijn. Aan
de reacties van het publiek te
horen, was de eerste festival
middag buiten zeer geslaagd.
Morgen en zaterdag zijn er in
Leiden nog openluchtvoor
stellingen. Vooral zaterdag
staat ons weer een interes
sant programma te wachten.
Vanaf één uur 's middags zijn
te zien: het Italiaanse Thea-
tro Nucleo, drie Amerikaanse
vrouwen die zich 'Pink' noe
men, en de Japanse slag-
werkgroep Ondekoza.
DICK VAN TEYLINGEN
