Nederland zegt geen „nee"
Tien Nederlanders moederziel
alleen over Atlantische Oceaan
Duizenden drums
en violen leggen
muzikale ring
rond raketbasis
Politie laat
actievoerders
bij Woensdrecht
tenten opslaan
CDA wil wegen rond basis afsluiten
STILLE TOCHT VAN
500 RELIGIEUZEN
VAN DEN BROEK TOT NAVO-COLLEGA'S IN WASHINGTON:
'HERRIE"
OOSTENRIJK
- TIROL
'SIJTHOFFPERS
BINNENLAND/BUITENLAND
£eidac6owfl/ni
VRIJDAG 1 JUNI 1984 PAGINA 15
Geen kruisraketten
met kernkoppen op
Amerikaanse schepen
WASHINGTON Het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden heeft de plaat
sing van kruisraketten met kernkoppen
op Amerikaanse marineschepen Verbo
den, tenzij de Sovjet-Unie een vergelijk
bare stap neemt. Het is voor de derde
maal tijdens het debat over de Ameri
kaanse defensiebegroting dat het Huis be
perkingen oplegt aan de ontwikkeling
van nieuwe wapens. Het jongste verbod
maakt het de regering onmogelijk een nu
cleaire versie van de op zee te lanceren
Tomahawk-raket te kopen. Wel zijn vol
gens admiraal Foley, opperbevelhebber
van de Amerikaanse Pacific-vloot, al To
mahawks met conventionele koppen op
schepen geïnstalleerd.
WOENSDRECHT Naar schatting vijfhonderd,
voornamelijk vrouwelijke, religieuzen uit heel Ne
derland, hebben gisteren een korte bedevaart gehou
den van het dorp Hoogerheide naar de hoofdpoort
van de vliegbasis Woensdrecht, Daar werd een ge
bedsdienst gehouden en de Franciscaanse vredes
groet: „Vrede en alle goeds" uitgewisseld. Vervol
gens trokken de religieuzen in stilte naar de volksab
dij in Ossendrecht waar een gebedsdienst werd ge
houden. De bedevaart was een initiatief van de
werkgroep Vredesvraagstukken van de Samenwer
king Nederlandse Vrouwelijke Religieuzen (SNVR),
samen met de Franciscaanse Samenwerking, waarbij
ook leken betrokken zijn. Onder de pelgrims in de
bekende witte hessen met de zuster en de broeder
die een raket wegtrappen, was een 86-jarige vrouwe
lijke religieuze.
Minister
ontwijkt pers
Minister Van den
Broek ontweek gis
teren bij aankomst
op Zestienhoven de
op hem wachtende
pers. Na een snelle
vlucht per Concorde
naar Londen en
vandaar in een klein
toestel naar Rotter
dam stapte de be
windsman op de
taxibaan in de voor
hem gereed staan
de auto. Vandaar
ging het naar pre
mier Lubbers die hij
verslag uitbracht
van de besprekin
gen in Washington.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Ver
rassenderwijs is minister
van Buitenlandse Zaken
Van den Broek gisteren
vervroegd van de NAVO-
-top in Washington terug
gekeerd in Nederland,
naar het scheen met nieu-
[we mogelijkheden voor
'een tussenoplossing voor
|het kruisrakettenpro-
jbleem.
;„Ik kan U hier en nu wel zeg
gen dat er door de Nederland
se regering geen nee tegen
w wordt gezegd", aldus
Van de Broek in Washington
na afloop van het zakelijke
deed van de NAVO-minister-
raad, waarin de Nederlandse
bewindsman onder meer een
ges.prek onder vier ogen had
mt.'t zijn Amerikaanse ambtge
noot George Shulz.
Over wat de Nederlandse re
gering dan wel tegen plaatsing
van 48 kruisraketten in ons
land zal zeggen was Van den
Broek in de Amerikaanse
hoofdstad minder uitgespro
ken. Maar de minister ver
klaarde dat „Nederland stellig
bereid is mee te doen in het
plaatsen van Êuro-raketten,
indien de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie tot een ak
koord over wapenbeheersing
zouden komen.
Volgens Van den Broek zijn
zowel regering als Tweede Ka
mer bereid „een proportioneel
deel, dus minder dan 48 kruis
raketten, in ons land op te
stellen, als het tot een akkoord
met de Russen komt over we
derzijdse beperking van mid-
denafstandsraketten en de
NAVO dus minder dan de
thans voorziene 572 kruis- en
Pershingraketten in vijf West-
europese landen zou neerzet
ten. Over het besprokene met
zijn Amerikaanse collega
Shulz zei Van den Broek al
leen maar: „Dat wil ik liever
met het kabinet in Den Haag
bespreken".
Van den Broek heeft zijn
ambtgenoten voorgehouden
dat de loyaliteit van ons land
jegens de NAVO onder meer
blijkt uit de zes nucleaire ta
ken die Nederland vervult en
uit de stellige bereidheid ook
kruisraketten te plaatsen in
dien zulks zou bijdragen tot
doorbreking van de ongebrei
delde wapenwedloop. De mi
nister benadrukte dat zijn NA-
VO-collega's die toelichting in
positieve zin als een verhelde
ring hebben ervaren. „Wie
had gedacht dat iedereen hier
over mij heen zou vallen, moet
ik teleurstellen. Zelfs NAVO-
-secretaris-generaal Luns had
waardering voor mijn uiteen
zetting. Hij wenste mij en het
hele Nederlandse kabinet
sterkte toe".
Nader ondervraagd over het
„geen nee" tegen plaatsing, zei
de minister dat zulks geen for
meel Nederlands kabinetsbe
sluit, „maar mijn stellige over
tuiging is dat de Nederlandse
regering geen categorisch nee
tegen plaatsing kan zeggen,
juist omdat ons voorbehoud in
1979 een bijdrage tot wapenbe
heersing moet blijven". Later
voegde hij daar aan toe de
kans op spoedige hervatting
van Amerikaans-Russische on-
WOENSDRECHT In
ruim een kwartier tijd
heeft gisteren bij de vlieg
basis Woensdrecht 's we
relds grootste orkest 48
coupletten gespeeld van
een lied tegen kruisraket
ten. Enige duizenden
mensen maakten deel uit
van het orkest, daartoe
opgeroepen door de orga
niserende Tilburgse fanfa
re van de Eeuwigdurende
Bijstand.
Onder het motto „Speel niet
met kernwapens, speel er te
gen" stelde het orkest zich
rond het middaguur in een
vijftien kilometer grote ring
rond de vliegbasis op. Het
ikostte enig repeteren om alle
drums, violen, tuba's, saxo
foons, klarinetten, trompetten,
triangels en pannendeksels
hetzelfde tempo te laten draai
en, maar met behulp van Ra
dio Jericho, een speciaal voor
de gebeurtenis opgerichte ra
diozender, lukte dit uiteinde
lijk toch.
„Battle of Jericho", zoals de
actie vanwege de- gelijkenis
niet het bijbelverhaal ook wel
wordt genoerhd, is door de or
ganisatoren een succes ge
noemd. „We wilden op een po
sitieve manier ons protest te
gen de kruisraketten laten ho
ren", zei woordvoerder De
Wit. „We gaan dit orkest zeker
aanmelden bij het Guinness
Book of Records. Zelfs als we
uitgaan van de lage schatting
van de politie van 5.000 a 7.000
muzikanten, dan nog moet het
geen probleem zijn om het re
cord van het grootste orkest
aller tijden in handen te krij
gen", aldus De Wit.
derhandelingen over de Euro-
raketten gering te achten en
dat het feit dat Nederland
„geen nee" tegen plaatsing
zegt „niet slaat op de situatie
dat er geen akkoord is".
Op de vaststelling dat thans
zelfs geen onderhandelingen
plaatshebben, laat staan dat er
een wapenbeheersingsakkoord
is, en dat het „geen nee" dus
eigenlijk nergens op slaat, zei
Van den Broek: „Dat is dus in
derdaad nog het dilemma, wat
doen we als er geen akkoord
is. Ons voorbehoud in 1979 zei
dat we plaatsing zouden afwe
gen aan de hand van de on
derhandelingen. Nu ontbreekt
ons een helder toetsingscriteri
um".
Een hard-rockband,
die deel uitmaakt
van het grootste
orkest aller tijden,
langs het
WOENSDRECHT Ondanks een uitdrukkelijk ver
bod van burgemeester De Leeuw van Woensdrecht
hebben naar schatting tweeduizend mensen in de
buurt van de vliegbasis in Woensdrecht hun tenten op
geslagen. Vanuit twee verschillende tentenkampen
zouden vanaf 11 uur vanmorgen alle toevoerwegen
naar de basis worden geblokkeerd. Vanaf dat moment
mogen werknemers van de basis nog wel naar buiten
maar niet meer naar binnen. De menselijke blokkade
die tot zondagavond 11 uur duurt, zal volgens de actie
voerder^ in principe geweldloos zijn.
Toen gistermiddag rond half 5 de eerste tenten werden opgezet,
leek het er even op dat de politie tot ontruiming over zou gaan.
Bij het tentenkamp, dat aan de noordzijde van de basis opgezet
werd, sommeerde de politie de actievoerders tevergeefs direct
op te houden met het opbouwen van het kamp. „Bespaar u de
moeite. Een tent opzetten is verspilde energie. Als u doorgaat,
zijn de consequenties voor uzelf", waarschuwde de politie via de
mobiliofoon. De gespannen situatie ter plekke mondde echter
niet uit in ontruiming.
Politiewoordvoerder Worm benadrukte dat soepel zal worden
opgetreden tegen de actievoerders. Over mogelijke ontruimings
acties wilde hij nog niet concreets zeggen, maar hij sluit die niet
geheel uit. „Op sommige plaatsen zal het kamperen niet worden
geaccepteerd", aldus Worm.
Ondanks de onzekerheid over mogelijk ingrijpen van de politie
waren de actievoerders vanmorgen zeer tevreden over het ver
loop van de onderneming. Ze rekenen er op dat de komende
dagen nog meer mensen naar Woensdrecht komen. Ze spraken
hun teleurstelling erover uit dat de burgemeester van Woens
drecht niet heeft gereageerd op hun herhaaldelijk gedane pogin
gen tot een gesprek te komen over de acties van dit weekeinde.
„Ondanks dat een gesprek niet mogelijk bleek, hopen we dat
deze blokkade zonder incidenten zal verlopen", aldus een ver
klaring van de organisatoren van de blokkade.
De leiding van de vliegbasis heeft zich gisteren bij burgemeester
De Leeuw beklaagd over het gebrek aan slagvaardigheid van d
epolitie. Kolonel E.J. Emmerik zegt dat door de acties een „on
acceptabele situatie" is ontstaan, waartegen de politie onvol
doende optreedt. Ook wordt volgens de commandant niet opge
treden bij vernielingen aan het hekwerk rond de basis.
EEN
KRUISRAKET
MAAKT
MEER
DEN HAAG De wegen den op aandringen maat- bestaande uit de kamerleden
rond de basis Woens- regelen te nemen om de Frinking, Borgman en Krajen-
drecht moeten zo snel mo- met de dag groeiende on- heeft woensdag b,j een
gelijk voor demonstranten rust onder het personeel dehjk de indruk gekregen dat
worden afgesloten om van de basis zoveel moge- £je acties met de regelmaat van
verdere escalatie tegen te lijk weg te nemen. de klok agressiever worden,
gaan. Het CDA zal er bij
de betrokken bewindslie- Een delegatie van het CDA, De frustraties onder het perso
neel blijken volgens de kamer
leden gigantisch te zijn. Men
sen die zijn opgeleid om vlieg
tuigmotoren te monteren wor
den nu geconfronteerd met ac
ties van demonstranten waar
zij geen enkele ervaring mee
hebben.
Een van de deelnemers aan het orkest bij de basis Woensdrecht
is ervan overtuigd dat zijn geluid niet ver draagt.
(ADVERTENTIE)
10 dagen met Uw krant
naar
vertrek maandag jCQC
18 juni a.s.
In het noordwesten van Tirol ligt het prachtige zestig kilometer lange LECHTAL.
Hier vindt de rivier de Lech in sierlijke bochten een weg door de bijna ongerepte natuur. Vanuit de gast
vrije dorpen in het dal kan men hoerlijke wandelingen ondernemen door bergweiden en dennenbossen
langs watervallen en bergbeekjes.
,U verblijft dichtbij het karakteristieke plaatsje HOLZGAU waar de beschilderde gevels van de huizen en
'het kunstige houtsnijwerk u zullen boeien. Er zijn schilderingen bij uit de 18e en 19e eeuw, een periode
'waarin de welgestelde handelaren tuit dit plaatsje hyn huizen uitbundig verfraaiden.
'Tijdens uw verblijf in het Lechtal 'zullen middag- én dagtochten worden ondernomen. Zoals o.m. naar
Lech de hoofdplaats van het Tannenb'erggebied waar onze koninklijke familie de wintervakanties door
brengt. Eveneens dagtochten narir de Bodensee en naar het vorstendom Liechtenstein en een indruk
wekkende passentocht.
Ons verblijfshotel is TANNENHOF een geheel nieuw herbouwd vriendelijk familiehotel met vele mogelijk
heden. Voor de gasten is er een leeszaal, een zaal voor geweerschieten, biljart, tafeltennis, t.v. en een lig-
weide. In de eetzaal wordt 's ochtends het ontbijtbuffet geserveerd en 's avonds het diner.
De heen- en terugreis worden in twee dagen met overnachting gemaakt.
De prijs voor deze zeer fraaie vakantietrip bedraagt slechts
per persoon op basis van een 2-persoonskamer met douche en toilet en halfpension. Inclusief de ex
cursies en het afscheidsdiner op de terugreis. Toeslag eenpersoonskamer 60.- per persoon.
Gecombineerde reisverzekering f 20.- per persoon 5.- poliskosten. Annuleringsverzekering 3 1/2%
van de reissom 6.- poliskosUtn.
Inlichtingen en boekingen: telefo
nisch onder nr. 070-190882 (van
maandag t/m vrijdag van 9 tot 16 uur
(of persoonlijk in onze vestiging Spui
straat 71, Den Haag op de hoek van
het Spul).
•j
RUITENHEER
(Van onze correspondent
Roger Simons)
PLYMOUTH De ka
nonschoten die morgen
middag om tien minuten
over twaalf in de Sound,
de zeeëngte voor de zuid
engelse havenstad Ply
mouth, de meeuwen zul
len doen schrikken, geven
het sein waarop een goede
negentig solozeilers da
genlang met ongeduld
hebben gewacht. Einde
lijk is voor hen het grote
ogenblik aangebroken om
het anker te lichten en
met bolle zeilen koers te
zetten naar Newport, aan
de oostkust van de Vere
nigde Staten.
Niet minder dan tien Neder
landers proberen hun geluk in
deze solo-race, die om de vier
jaar wordt georganiseerd door
de Engelse Royal Western
Yacht en als grote sponsors de
Britse zondagskrant The Ob
server en het Franse radiosta
tion Europe 1 kent.
De deelnemers zijn vermetele
durvers, want zo op je dooie
centje in een broze notedop de
eindeloze en niet bepaald
vriendelijke Atlantische Oc-
ceaan oversteken, vergt toch
een behoorlijke dosis moed.
Oceaanzeilen is beslist geen
kinderspel.
„Ga je zeilen op de Atlantische
Oceaan", zo vertrouwt ons een
Engelse veteraan onder de
deelnemers aan de solo-race
toe, „dan heb je vaak last van
koude en nattigheid. Die twee
geven je snel een belazerd ge
voel, dat steeds sterker wordt
naarmate de eenzaamheid toe
neemt".
Meer liefhebbers
Een geraffineerde vorm van
masochisme ,dus, die evenwel
steeds meer liefhebbers aan
trekt. De 46-jarige Hagenaar
Bertus Buys hunkerde al jaren
naar een mogelijkheid om een
zaam van Plymouth in Enge
land naar Newport in Ameri
ka te kunnen zeilen. „In 1982
wilde ik mij laten inschrijven
voor de wedstrijd van 1984. Ik
kreeg te horen: 'Sorry, het
aantal deelnemers moet dit
keer tot 100 beperkt blijven. U
bent nummer 28 op de wacht
lijst'. Drie maanden later
kreeg ik bericht dat ik deel
kon nemen. Bijna dertig kan
didaten waren om diverse re
denen weggevallen".
Van de 100 solo-zeilers die zich
oorspronkelijk ingeschreven
hadden, zijn er nog 94 over.
De helft doet mee voor het
plezier, de overigen met geen
ander doel dan te winnen. De
meeste deelnemers hebben
nog nooit deelgenomen aan
een zeilwedstrijd over de
oceaan. Maar er zijn ook erva
ren oceaan-zeilers bij: de Ne
derlanders Henk Jukkema
(37) uit Dronrijp, André de
Jong (32) uit Bodegraven,
Henk van de Weg (43) uit
Middelburg en Wytze van der
Zee (35) uit Harlingen, die al
lemaal tenminste een Atlanti
sche race achter de rug heb
ben.
De overige Nederlanders Ha
genaar Bertus Buys, Jan van
Donselaar (39) uit Leusden, Si
mon van Hagen (45) uit Spij-
kenisse, Hans van Hest (45) uit
Den Bosch en Dick Huges (39)
uit Leeuwarden, doen het voor
de eerste keer. Maar om aan
deze race deel te kunnen ne
men, hebben zij eerst zo'n 500
mijl non-stop en solo door Eu
ropese wateren moeten zeilen.
Bertus Buys: „Ik legde die
proef in 1982 af. Het ging door
de Golf van Biscaje, waar we
nu ook voorbij moeten, naar
Noord-Spanje. Het was zwaar
weer, met 24 uur lang wind
kracht 10 tot 11. Een storm die
ik nooit zal vergeten. Als
vuurdoop was dat reisje zeker
de moeite waard".
Maar 500 mijl solo zijn er nog
geen 3.000, de afstand die het
Engelse Plymouth van het
Amerikaanse Newport scheidt.
Vooral dit jaar is solozeden op
de noordelijke route over de
Atlantische Oceaan een ge
waagde onderneming. Er zijn
bijzonder veel ijsbergen gesig
naleerd 1.054 om precies te
zijn. Dergelijke monsters zitten
doorgaans met driekwart van
hun massa onzichtbaar en dus
levensgevaarlijk onder het wa
teroppervlak.
Eenzaamheid
Staf Versluys uit het Belgische
Bredene aan Zee, die al twee
maal op z'n eentje van Enge
land naar Amerika zeilde,
zegt: „In 1976 waren er nau
welijks 100 ijsbergen. Gezien
het grote aantal dit jaar, zal
bijna iedereen wel een meer
zuidelijke route volgen, waar
het iets warmer en wat rusti
ger is. Daar loop je dan veel
minder kans op ijselijke bot
singen. Maar de overtocht
duurt wel langer".
Bertus Buys hoopt de binnen
de dertig dagen aan de over
kant aan land te stappen. „Ik
geloof niet, dat ik er minder
dan 27 tot 28 dagen over zal
doen".
Geen van de zeilers lijkt zich
te bekommeren over de grote
eenzaamheid, die hem of haar
te wachten staat. „Als je daar
niet tegen kunt, moet je er niet
aan beginnen", zeggen ze alle
maal. „Bovendien vraagt solo-
zeilen zo veel inspanning, tijd
en concentratie, dat je geen
tijd hebt om te kniezen". Veel
tijd om te slapen hebben ze
evenmin. „Alleen hazeslaap-
jes", zegt Berts Buys, „en dan
bij voorkeur overdag, met de
wekker aan. Als je slaapt, zie
je geen ijsbergen of grote zee
schepen naderen. Slaap je
veel, dan schiet je minder goed
op".
Alle zeilers hebben radio aan
boord. Diverse radioamateurs
zullen dagelijks opgeroepen
worden; zij spelen boodschap
pen afkomstig van of bestemd
voor familieleden door. Elke
broze notedop is ook verplicht
uitgerust met een Argos-appa-
raat, dat geregeld de positie
van het vaartuig overseint
naar twee Amerikaanse weer-
stalllieten. Deze informatie
wordt doorgegeven aan grond
stations in Amerika en Frank
rijk. De organisatoren van de
grote zeilwedstrijd weten zo
orecies waar iedere deelnemer
zich bevindt. Zeilers die in
nood verkeren kunnen trou
wens door middel van het Ar-
gos-apparaat om hulp roepen.
In de zeven tot nu toe gehou
den solo-races zijn meerdere
zeilschepen vergaan, maar er
is nog geen enkele zeiler om
het leven gekomen.
Motoren verzegeld
De afgelopen dagen zijn de
schepen van de 94 deelnemers
uitvoerig geïnspecteerd. De
motoren werden verzegeld. Na
aankomst in Newport wordt
zorgvuldig onderzocht of het
zegel op de motor niet verbro
ken is en de eenzame zeiler
geen bedrog heeft gepleegd.
De Fransen koesteren goede
hoop dat een van hun werke
lijk indrukwekkende catama
rans de race zal winnen. Mare
Pajot (29) een professionele
wedstrijdzeiler die al zestien
solo-overtochten van de At
lantische Oceaan op zijn naam
heeft staan, zou volgens de
kenners bij gunstige weersom
standigheden binnen vijftien
dagen aan de overkant kun
nen zijn.
De totaal-winnaar van de race
krijgt een fraaie beker. Wie
zijn eigen klasse wint, ont
vangt een gedenkplaatje. Er
zijn geen geldprijzen. Maar de
roem waarmee je na een suc
cesvolle overtocht wordt over
laden, is ook iets waard. Bo
vendien zul je dan aan je
kleinkinderen vertellen: „Ik
zeilde ooit moederziel alleen
over de oceaan van Engeland
naar Amerika".
