Advocaat van
de aardpeer
male
B
trekt
weer
door
Brugge
Mag ik
een kilo
topinamboer
van u?
ZATERDAG 26 MEI 1984
li
van de mooiste en oudste pro
van Europa trekt op Hemel-
donderdag 31 mei aan-
inde, weer door de straten van
kgge. Opnieuw zal den volke het
drijn worden getoond, waarin de
idën worden bewaard van het
ïtlige: Bloed, door Diederick van
n. Elzas, Graaf van Vlaanderen,
jtreeks het jaar 1150 jneege-
>efht uit Palestina,
iljtoen ingestelde processie heeft
tj( weten te handhaven, tegen de
drukking in en soms maar op
mippertje ontkomen aan een er-
aSjke ontheiliging. In het jaar
er! gewaagde de trouwens nogal
fgevoelige Georges Rodenbach
een „mystiek carnaval" en
vrouwen, die 's avonds in
door hun rol voorgeschreven
lagen te snurken onder de
atlantaarns.
1 ommegang oorspronkelijk
u§s de vestingen geleid zal
dit jaar presenteren als een
hrdige stoet, waarin profane ele-
tlten niet geschuwd worden,
toch aller aandacht zal uit
naar het wereldberoemde
raijn van bijna anderhalve meter
e<^, waarin de relikwie wordt be-
lujrd. De kostbare bergplaats
kotert van diamanten en andere
ORstenen. waaronder de zwarte
'bant, die ooit gedragen zou zijn
it Mary Stuart. Ook de kroon
Maria van Bourgondië is te
z'l op dit juweel van edelsmeed-
ni%t, vervaardigd door Jan Crab-
n
,mis dus weer feest in Brugge,
1 jaarlijks tienduizenden men-
P'de optocht voorbij zien trek-
t ooit omschreven als de ziel
uede stad. Door de eeuwen heen
historische en religieuze ele-
Iten aan toegevoegd en weer af-
4erd. In de vijftiende eeuw wa-
h?r voor het eerst 54 ambachten
*vol bedrijf te bewonderen;
Jts reuzen, troepen duivelen,
Ros Beyaert met de vier
enzovoort. Later
nien er ook wapengilden bij.
Niet lang daarna echter was de op
zet zo verwaterd, dat de magistra
ten het moesten verbieden scheld
woorden te werpen naar of te spot
ten met priesters, die (nog) in de
processie meeliepen.
Brugge zal op Hemelvaartsdag
pronken met een mooie versiering
en verlichting ter ere van de zeven
eeuwen oude schat. De feestdag be
gint met een verering van deze re
likwie in de Heilige-Bloedkapel op
de Burg, van half negen tot kwart
over tien. Om elf uur wordt een
pontificale hoogmis gecelebreerd in
de St.-Salvatorkathedraal aan de
Zuidzandstraat, waarna 's middags
van drie tot zes uur de lange stoet
door Brugge trekt. De doortocht zal
ongeveer anderhalf uur in beslag
nemen, voor wie vanaf één punt
alles aan zich voorbij wil laten
trekken.
Bijbelverhalen
Voor een groot deel bestaat de op
tocht nu uit een beweeglijke illus
tratie van bijbelverhalen, variërend
van Abrahams roeping tot de uit
zending van de apostelen. Groepen
trekken spelend en zingend voor
bij, anderen hebben praalwagens
beklommen. Ook de intrede van de
Graaf van Vlaanderen en zijn bere
den gevolg vraagt uitvoerig de aan
dacht en zeer indrukwekkend is de
zang van het koor uit de grafelijke
kerk, dat het schrijn begeleidt.
Na zes uur is er in Brugge nog van
alles te doen. Wie de processie wil
gadeslaan vanaf tribunes of banken
moet daarvoor respectievelijk 200
en 175 Belgische francs betalen. Er
worden langs de route ook veel
stoelen verhuurd door particulie
ren, maar wie wil blijven staan,
kan gratis van het schouwspel ge
nieten.
Inlichtingen; Belgisch Verkeersbu
reau, Leidseplein 5, 1017 PR Am
sterdam, tel. 020- 251251.
hetzij als goedkope alternatieve
motorbrandstof. Maar vooral is er
de fructose, zij het dat daarvoor mi
nimaal 30.000 hectare zal moeten
worden aangeplant, wil er sprake
zijn van een winstgevende exploi
tatie. „Ik denk dat fructose uit de
aardpeer de helft goedkoper zal
kunnen zijn dan die uit de suiker
biet. Een bijzonder interessant
vooruitzicht voor de frisdrankenin
dustrie. voor het bakkerijwezen en
voor de ijsbereiding, waarbij ik ter
zijde wil aantekenen dat fructose
uit aardperen veel minder tandbe
derf geeft. Grootschalige toepassing
zie ik voorts bij de bereiding van
chips en frites, van macaroni en
spaghetti. In Amerika ligt voor die
twee laatste produkten een aan
trekkelijke groeimarkt. Ook liggen
er mogelijkheden voor de semi-far-
maceutische industrie, de cosmeti
sche industrie en de chemisch-far-
maceutische industrie".
Voor de boer is de aardpeer een
dankbaar gewas, denkt Van Vlo
ten. Allereerst door de hoge op
brengst (60 ton per hectare tegen 40
tot 50 ton voor de aardappel). Bo
vendien hoeft het land niet schoon-
gehouden te worden, want de hoog
opschietende plant verstikt alle on-,
kruid. Het loof geeft in de maan
den juni-juli uitstekend, zeer eiwit
rijk groenvoer voor het vee, waar
bij het verlies aan knolopbrengst
nauwelijks merkbaar is. De knollen
zelf zijn wintervast. „Mijn proeven
hebben bewezen, dat ze een tempe
ratuur van twintig graden onder
nul kunnen weerstaan", pocht Van
Vloten. „Je kunt de aardperen dus
makkelijk bewaren, namelijk in de
grond waarin ze zijn gegroeid, zo
dat je de oogst over een periode
van eind oktober tot midden maart
kunt spreiden. Dit te meer omdat
de topinamboer ook heel goed
vocht kan verdragen; het doet hem
niets wanneer het land enkele we
ken ondergelopen heeft gestaan.
Bovendien is hij, met uitzondering
van één schimmel, volkomen ziek-
teresistent en kan de bemesting ge
schieden tegen de helft van de
kostprijs bij aardappelen of suiker
bieten. Al bij al reden genoeg voor
mijn stelling, dat de aardpeer een
beduidende verbetering van ons to
tale economische bestel kan bete
kenen, mits de producerende land
bouw en de verwerkende industrie
beter op elkaar inspelen en eikaars
kennis meer benutten".
Dot mineralen
Persoonlijk gaat de interesse die de
advocaat van de aardpeer heeft
ontwikkeld, ondertussen meer en
meer in de richting van het klein
schalig gebeuren. „De jongens van
de grote industrieën zien ene me
neer Van Vloten toch niet staan. Ik
heb op het ogenblik bij een aantal
tuinders knollen in de grond zitten.
Na de oogst komen ze op de veiling
en vervolgens in de groentewinkel.
Dat is dan voor het eerst sinds lang.
Een aanwinst voor ons voedselpak
ket, want er zit een hele dot mine
ralen in, vooral ijzer, en verder een
hele reeks vitaminen. Weet u wat
mij bijzonder geestdriftig maakt?
De mogelijkheden voor mensen
met suikerziekte. Dat wordt nog
nader onderzocht, maar ik beschik
al over resultaten van patiënten,
die de knol als rauwe groente ge
bruiken en bij wie een wezenlijke
verlaging van de bloedsuikerspie-
gel is geconstateerd. Suikerpatiën
ten die rauwe aardpeer eten, wor
den minder afhankelijk van medi
cijnen en kunnen na verloop van
tijd tabletten gaan slikken in plaats
van de injecties met insuline. Dat is
mijn grote enthousiasme".
PIET SNOEREN
Foto: CEES VERKERK
Links: Piëta, in beeld gebracht tijdens de
processie, met op de achtergrond het
machtige Belfort van Brugge.
Boven: De Heilige-Bloedprocessie op
weg naar Brugge, een tafereel dat zich
zal herhalen op Hemelvaartsdag 1984.
king met wat zijn grote passie zou
worden. Hij werkte toen bij een
chemisch bedrijfje dat, omdat de
schaarse suiker op de bon bleef,
naar plaatsvervangende zoetstoffen
zocht. De inuline waarmee de aard
peer berstens vol zit, leek wel wat,
maar om die stof om te zetten in
bruikbare fructose was een inge
wikkelde behandeling met zout
zuur nodig (hydraulisering) en de
resulterende siroop bleef zo zout,
dat hij eigenlijk alleen geschikt was
voor de dropindustrie. Toen de sui
ker van de bon ging, doofde de be
langstelling voor de aardpeer dan
ook als een nachtkaars uit. Behalve
in het hart van Van Vloten. Hij
bleef een eenzame pleitbezorger
voor de topinamboer. Hij bewaarde
zijn vertrouwen in een knol als een
kostbaar goed. Hij volhardde in zijn
droom dat het ooit nog iets zou
kunnen worden met de aardpeer.
Wilde zwijnen
Toen kwam de oliecrisis. Van Vlo
ten, inmiddels een verwoed forel-
lenvisser geworden, raakte aan de
stamtafel van een herberg in de Ei-
fel aan de praat met jagers en boe
ren die tot zijn stomme verbazing
de aardpeer bleken te kennen.
Herinnert zich: „Ze pootten de knol
in de buurt van aardappelvelden.
De wilde zwijnen vinden de zoete
aardpeer lekkerder en blijven dan
van de aardappels af. Dat is nog
zo'n praktische toepassing van de
topinamboer. Plant hem maar aan
op de Veluwe en je zult zien dat de
wildschade afneemt. Maar goed: in
die kringen van jagers en boeren
tlEUWEGEIN Ondanks het
iroege middaguur serveert de heer
L H. K. van Vloten een schaaltje
iet chips en een borrel. De chips
fnaken een beetje zoet, maar eigen-
jjk best lekker. De borrel doet, na-
et hij aandachtig is rondgegaan
éssen tong en verhemelte, denken
%n ja, waaraan? Aan slivovitz?
Maar dan iets neutraler", helpt
pt zal best. Maar wie hoort de
Visvrouw bij de groenteboer om
gn kilo topinamboer vragen? En
i groente is de aardpeer ook. Een
il nuttige groente bovendien,
jp zit", somt Van Vloten op, „geen
meel in, maar wel veel inuline,
te verwarren met insuline.
>ze energierijke stof wordt niet
jenomen in het bloed, maar af-
iroken in de lever. Anders ge-
;d: hij neemt het hongergevoel
zonder dik te maken. Het is
goed vermageringsmiddel. De
Ipeer bevordert ook de stofwis-
ing. Daarom wordt de borrel die
izojuist hebt geproefd, in Duits-
door apothekers verkocht als
Heel interes-
voor een breed publiek. In ben
in contact met een be-
jjf dat zo'n uit topinamboer ge
jokte borrel wil gaan maken,
jdden volgend jaar komt hij op de
markt. Ja, luister, ik
p alles bij elkaar al zo'n 50.000
jden in onderzoek naar de aard
er gestoken. Mag ik daar onder
iets van terugkrijgen?",
jjk genoeg is Van Vloten hele-
njal geen groentekweker of fabri-
i-rit van gedistilleerd, maar drijft
a| in Utrecht een technische han-
ejmaatschappij. Zijn hart en ziel
►^ïter gaan uit naar de aardpeer,
^tke foto-albums vol kan hij iaten
vjn, gewijd aan zijn proefvelden in
sj Duitse Eifel, waar hij graag op
bel mag gaan vissen en, dichter-
cj in Werkendam. Al veertig jaar
tOg wordt hij gebiologeerd door de
(lianthus tuberosus L.. zoals de
jnt volgens de classificatie van
opnaeus moet worden aangeduid,
i ben door mijn ervaringen tot
conclusie gekomen", zegt hij, na
zoveelste aardpeerchip te heb-
lin weggekauwd, „dat dit een van
e interessantste gewassen is, waar-
je de Nederlandse landbouw en
zich de komende jaren
zouden moeten houden. Deze
vol heeft zoveel mogelijkheden,
hij naar mijn mening een vier
groot gewas kan worden, naast
ts aardappel, de suikerbiet en de
Van Vloten. „Persoonlijk vind ik de
smaak meer gaan in de richting van
een mare de Bourgogne". Het bij
zondere is dat de borrel en het bor
relhapje hun afkomst gemeen heb
ben. Ze zijn respectievelijk gestookt
uit en gebakken van de aardpeer.
,,De topinamboer", verbetert Van
Vloten snel. „Aardpeer is natuurlijk
een puur gezonde Nederlandse
naam. Hij heeft iets gezelligs, maar
ik geef toch de voorkeur aan de of
ficiële benaming, want anders gaan
de mensen verband zoeken met de
aardappel en dat zou onjuist zijn.
Wanneer de topinamboer ergens
verwantschap mee heeft, dan is het
met de zonnebloem".
^pi-Indianen
g|menteel vindt men de topinam-
*r in Nederland en België slechts
tjr en daar als verwilderd gewas,
jt js ooit anders geweest. „Oor-
ojonkelijk komt de aardpeer bij de
vandaan voor wie
«en belangrijke voedselbron
jas", rakelt Van Vloten op. „De
lam van die stam vind je nog te-
g in het woord topinamboer. De
brachten hem mee van de
ides naar Canada. In de buurt
n Boston maakte de Britse ont-
Harriot er rond
voor het eerst kennis mee. Al
gold hij aan het Franse hof als
h> soort delicatesse geen won-'
ir; de knol heeft de smaak van de
van artisjokken, ook zo'n
S ikernij en in 1602 kwamen de
ste aardperen uit Frankrijk naar
Meerland, van waaruit een verde
rf verspreiding over Duitsland
gatsvond. De topinamboer werd
She dagen algemeen als bijzonder
iker gewaardeerd, iets tussen de
erge en de schorseneer in",
kwam het dat de knol vervol
nis uit de volksgunst raakte en in
iqgetelheid onderging? „Niemand
Recept
Ingrediënten: twee
kilo topinam-
boers, 80 gram bo
ter, 10 gram ge
raspte Gruyère of
Parmezaanse
kaas, 1 ui, halve
eetlepel fijngehak
te selderij, wortel
en prei, halve liter
melk, halve theel
epel citroensap, 1
theelepel suiker,
zout, paneermeel.
De knollen dun
schillen en in dikke
schijven snijden; op
de bodem van een
vuurvaste schotel
een weinig boter
smelten; een derde
van de groenteschij
ven erin leggen,
deze bestrooien met
een kleine fijnge
hakte ui, wortel,
selderij en prei en
fijne peper, er ver
volgens kleine stuk
jes boter op leggen
en de groente be
dekken met een
derde van de kaas.
Deze lagen herha
len tot alle inge-
driënten opgebruikt
zijn; het laatste deel
van de kaas echter,
vermengd met een
weinig paneermeel,
erover strooien,
wanneer de melk,
een weinig citroen
sap en suiker toege
voegd zijn. Tenslot
te kleine stukjes bo
ter op de kaas leg
gen en het gerecht
gedurende onge
veer een uur in de
oven bruin bakken.
weet het", zegt Van Vloten met een
stemverheffing, die zijn gedreven
heid verraadt. „De eeuwige vraag.
Het zou kunnen zijn dat hij te zeer
gezien werd als een vervanger van
de aardappel. In tijden van crisis
wanneer er weinig aardappelen
waren denk aan het aardappel-
oproer van 1917 in Amsterdam
ging men hem veel verbouwen.
Maar als de aardappelen dan terug
kwamen, met heel de agrarische
wetenschap erachter, werd deze
primitieve plant want dat is de
aardpeer weer verdrongen. Men
vond hem ook lastig te oogsten.
Daarom plantte men liever Brus
sels lof dan aardperen". Tikt met
de wijsvinger driftig op de borst
kas. „Maar nu is er deze gekke
vent".
Kort na de oorlog kwam „deze gek
ke vent" voor het eerst in aanra-
A. H. K. van Vloten: „Er komt
meer en meer geloof in dat
gekke ding de
topinamboer".
werd menig glas geheven op de
mogelijkheden van de aardpeer,
want ze wisten dat je er prima alco
hol uit kon stoken en die zou wel
eens een belangrijke vervanger
van de benzine kunnen worden.
Daar werd je warm van in die ja
ren van olieschaarste".
Het bleef bij deze benevelde geest
drift. „Ze dronken een glas, ze de
den een plas en ze lieten de zaak
zoals ie was", filosofeert Van Vlo
ten. Voor zijn eigen geestesoog ech
ter was opeens een nieuwe horizon
opengebroken. Industriële toepas
sing op grote schaal van de aard
peer daar lag de kans voor zijn
oogappel. Vanaf nu gooide hij er
zijn niet geringe dadendrang als
succesvol zakenman pas goed te
genaan. „Essentieel in het hele ver
haal is", gaat zijn vuist op tafel,
„dat deze bewuste gek de beste we
tenschappelijke deskundigen ter
wereld achter zijn ideeën heeft we
ten te krijgen. Ik noem alleen maar
de Nationale Raad voor Landbouw
kundig Onderzoek in Wageningen,
die tot taak heeft nieuwe gewassen
te zoeken voor de agrarische sector.
En op het ogenblik reizen twee ge
leerde heren met mijn knol door
India om uit te zoeken, wat de
aardpeer voor ontwikkelingslanden
zou kunnen betekenen. Er komt
meer en meer geloof in dat gekke
ding de topinamboer".
Minder tandbederf
Industriële toepassing. Aangestipt
zijn reeds de alcoholische mogelijk
heden van de aardpeer, hetzij als
grondstof voor distilleerderijen,
