Berichten over
[raanse atoombom
Q jn onzinnig
Jnita laat gijzelaars vrij
Brits initiatief voor wijziging
diplomatieke onschendbaarheid
Ruimte wapen VS moet ook
West-Europa beschermen
®pringende
"angeroe
Amerikanen tegen'crisis-variant' in raketten-kwestie
Demonstratie voor
openbaar onderwijs
ÜJUITENLAND
SleidóeQowiarit
DONDERDAG 26 APRIL 1984 PAGINA 17
jrzorgers van de dierentuin
Philadelphia zijn bezig om
n kangeroe over te bren-
n naar een andere verblijf-
aats. De kangeroe krijgt
et nog zeven anderen meer
imte in de dierentuin om
;h wat „vrijer" te kunnen
iwegen.
Britse politie zoekt
naar valsemunters
LONDEN De Britse politie probeert
met hulp van de politie in Frankrijk,
Spanje en Nederland de stroom te stoppen
van valse biljetten van 50 pond sterling,
waarvan zij er al 4.000 met een nominale
waarde van een kleine 1 miljoen gulden
heeft achterhaald. Meer dan 100 Britten
zijn aangehouden omdat zij valse bankbil
jetten probeerden uit te geven. Er is ech
ter nog niemand gearresteerd die ver
dacht wordt van rechtstreekse betrokken
heid bij dé vervalsingen. Volgens een
Conservatief lid van het Lagerhuis moe
ten alle biljetten van 50 pond uit de circu
latie worden genomen, omdat het publiek
zich ernstig zorgen maakt over de valse
briefjes.
Kohl vraagt opnieuw
om vrijlating Hess
BONN Bondskanselier Helmut
Kohl van West-Duitsland heeft zich
deze week opnieuw gewend tot de ge
allieerden uit de Tweede Wereldoor
log met het verzoek Rudolf Hess, de
laatste inwoner van de gevangenis
voor oorlogsmisdadigers in West-Ber-
lijn-Spandau, in vrijheid te stellen.
Naar aanleiding van de 90e verjaar
dag van Hess (vandaag) heeft Kohl
zijn verzoek vervat in persoonlijke
brieven gericht tot de regeringshoof
den van de VS, Groot-Brittannië,
Frankrijk en de Sovjet-Unie. Zoals
bekend gaan de westerse landen ak
koord met de vrijlating van Hess,
maar is de Sovjet-Unie er fel tegen.
Laatste poging gifvaten
in Noordzee te bergen
KOPENHAGEN De Deense minis
ter van milieuzaken Christensen heeft
verklaard dat binnenkort een laatste
poging zal worden ondernomen om 14
vaten met het gevaarlijke landbouw
gif dinoseb, die nog steeds vermist
worden nadat een vrachtboot in janu
ari tachtig van deze vaten verloor op
de Noordzee, te bergen. Zoals bekend
hebben Urker vissers in totaal dertien
vaten in hun netten gekregen. De Ne
derlandse marine lokaliseerde daarna
de rest van de vaten. Maar de Denen,
die die de afgelopen weken druk
doende geweest de vaten naar boven
te halen, zeggen dat ze er nog veertien
missen.
Stroper
gedood in
eigen val
WARSCHAU De val die
een stroper in Miroslawiec in
Polen had uitgedacht om wild
te vangen, is hem zelf nood
lottig geworden. Hij had met
behulp van een niet geïsoleer
de, aan een hoogspanningska
bel bevestigde draad twee ha
zen en een wild zwijn „ge
schoten". Toen hij de draad
samen met een medeplichtige
wilde weghalen, liep hij een
dodelijke elektrische schok op.
IEDEWERKSTER INSTITUUT CLINGENDAEL:
>9
EN HAAG „Voor zo-
r ik kan nagaan zijn er
en aanwijzingen dat
binnen afzienbare
d over een atoombom
in beschikken. Ten tijde
n de sjah is er wel een
Tnenergie-programma
start in Iran. Dit pro-
amma was echter alleen
richt op het verkrijgen
n kernenergie voor ci-
ele doeleinden. Het
ird in 1979 stopgezet na-
it de sjah uit Iran was
irdreven. Ayatollah
homeiny omschreef het
ernenergieprogfamma
oen als decadent, een
!*e die alleen thuishoort
westerse landen".
it deze woorden reageert
vrouw drs. M. van Leeu-
in op het bericht dat giste-
in de persmedia ver-
n, als zou Iran binnen
ee jaar over een atoombom
nnen beschikken. Mevrouw
in Leeuwen is als deskundi-
op het terrein van de proli-
•atie (verspreiding van de
rnwapens) en het Midden
sten verbonden aan het Ne-
rlands Instituut voor Inter-
tionale Betrekkingen (Clin-
idea'l) in Den Haag.
iruchten
t bericht over de Iraanse
ombom kwam uit het Britse
Eaghebbende militaire tijd-
irift Jane's Defence Weekly,
ïe's meldde dat het werk
de kerncentrale in de
idiraanse stad Boeshahar
er is hervat en beriep zich'
rbij op „persberichten uit
Arabische Golf". Volgens
deze berichten zou Iran aan
een eigen atoombom werken
en binnen enkele jaren dat
wapen in bezit hebben. Jane's
voegde er in haar jongste uit
gave aan toe, dat een West
duitse firma onlangs 40 des
kundigen naar de in aanbouw
zijnde kerncentrale in Boesha
har had gestuurd om het
Iraanse atoomplan af te ma
ken.
Hoewel mevrouw Van Leeu
wen het bericht in Jane's niet
zelf onder ogen heeft gehad,
kwam het haar toch als „on
zinnig" voor. Zij beschikt over
geen enkele informatie die
erop wijst, dat in Iran de ken
nis en techniek voor handen is
om uranium te verrijken of
plutonium op te werken. „Al
leen via verrijkt uranium of
opgewerkt plutonium kan een
atoombom worden gemaakt en
voor zover ik weet bestaan er
in Iran geep uitgewerkte plan
nen om deze stoffen eigenhan
dig te maken".
Ook wijst zij erop dat als Ja
ne's zich alleen baseert op be
richten uit de Arabische Golfs
taten, er misschien eerder
sprake is van een Arabische
propagandastunt, dan dat Iran
werkelijk atoomplannen aan
het uitwerken is.
Wel herinnert zij eraan dat de
sjah in- 1974 begonnen is met
een ambitieus kernenergie
programma. „Met onder ande
re de Westduitse firma Kraft-
werk Union (KWU), onder
deel van het Siemensconcern,
is toen een contract overeen
gekomen om in Boeshahar
twee kerncentrales te bouwen.
In mei 1974 ondertekende de
sjah het non-proliferatie ver
drag, dat de uitbreiding over
het aantal over kernwapens
beschikkende landen tegen
gaat. Tegelijkertijd verplichtte
ook KWU zich tegenover het
Internationaal Atoom Agent
schap (IAEA) niet die kennis
en middelen aan Iran over te
dragen, die zouden kunnen
dienen voor de bouw van een
atoombom", aldus mevrouw
Van Leeuwen.
De vraag is of de huidige
VS geloven niet in
Iraanse atoombom
WASHINGTON Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft het bericht uit het Britse tijdschrift
Jane's Defence Weekly in twijfel getrokken, dat Iran in
staat is binnen twee jaar een atoombom te maken. Volgens
de woordvoerder van het ministerie is het bericht uit Ja
ne's onjuist. De woordvoerder van het State Department
wees erop, dat de Westduitse firma Kraftwerk Union pas
de bouw van de Iraanse kerncentrale, waar de bom zou
worden gemaakt, zal afmaken, als de Iraans-Iraakse oorlog
voorbii is. Kraftwerke Union (KWU) heeft gisteren de
Amerikaanse verklaring bevestigd. Wel is een veertigtal
deskundigen van de Westduitse firma sinds januari in Iran
om de mogelijkheid van afbouw van de kerncentrale te be
studeren. KWU liet verder weten voorlopig niet van plan
te zijn om meer mensen naar Iran te sturen. Dit betekent
dat de kerncentrale niet kan worden afgebouwd.
Iraanse leiders, mede in ver
band met de voortslepende
oorlog tegen Irak, toch niet
het plan hebben uitgewerkt
om een eigen atoombom te
maken. Gezien de gebrekkige
en onbetrouwbare informatie
uit Iran kan deze vraag slechts
met vermoedens worden wor
den beantwoord.
Anderhalf jaar geleden ging
onder Iraniërs in het buiten
land het gerucht, dat Iran be
zig was met de produktie van
de atoombom. In een inter
view met deze krant reageerde
de oud-president van Iran,
Abdolhassan Bani-Sadr, daar
op met de verklaring dat „het
Iran van Khomeiny noch de
kennis noch de middelen heeft
om de atoombom te maken.
Om de atoombom te kunnen
produceren hééft men hoogge
schoold personeel nodig en
daarover beschikt dit regime
niet", aldus Bani-Sadr, die de
eerste president van Iran was,
maar in juli 1981 uit zijn land
vluchtte en sindsdien in Parijs
verblijft.
Irak gevaarlijker
Mevrouw Van Leeuwen wijst
ten slotte nog op het Iraakse
kernenergie-programma, dat
met het Israëlische bombarde
ment in juni 1981 van de kern
reactor bij Bagdad jarenlang
werd teruggedraaid. „In we
zen is het Iraakse programma
veel gevaarlijker dan het
Iraanse. omdat de kerncentra
le bij Bagdad een onderzoeks
reactor betrof. In deze reactor
kon plutonium 239 opgewerkt
worden, waarmee een atoom
bom kan worden gemaakt. In
de Iraanse centrale in Boesha
har wordt voor zover ik weet
slechts met licht verrijkt ura
nium gewerkt".
RICK KERSJES
IETORIA De Ango-
guerrillabeweging
lita heeft vanochtend
n negentigtal gijzelaars,
or het merendeel Por-
gezen en Filipijnen, vrij
laten. Zij zullen in de
Dp van de dag naar Jo
hannesburg worden over
gebracht. Dit heeft een
woordvoerder van het In
ternationaal Comté van
het Rode Kruis in Pretoria
meegedeeld.
Na aankomst op het vliegveld
van Johannesburg zullen de
vrijgelaten gevangenen naar
hun vaderland terugkeren. Er
zijn nu nog 16 Britten en een
twintigal Tsjechoslowaken in
handen van Unita. De Unita
streeft met steun van Zuid-
Afrika naar de val van de An
golese regering.
USKE EN WISKE HET DELTA-DUEL
De belegering van de Libische ambassade in Londen duurt nog steeds voort. Maar omdat er van grote spanning nauwelijks
sprake is, hebben de agenten alle tijd om van het mooie weer te genieten.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Groot-Brit
tannië zal voorstellen
doen om de internationale
conventie inzake diploma
tieke onschendbaarheid
grondig te herzien. Pre
mier Thatcher heeft al en
kele landen, waaronder
de Verenigde Staten, ver
zocht de Britse plannen te
steunen. Dat heeft de
Britse minister van bin
nenlandse zaken en justi
tie, Brittan, gisteren in het
Lagerhuis verklaard. Een
en ander is het gevolg van
de schietpartij vanuit de
Libische ambassade in
Londen, waarbij agente
Yvonne Fletcher door ko
gels uit de ambassade do
delijk werd getroffen.
Zoals bekend wil Groot-Brit
tannië de ambassade doorzoe
ken op wapens en explosieven.
Bovendien zint het de Engel
sen in het geheel niet, dat de
schutter het land ongestraft
zal kunnen verlaten. Maar de
Britse regering heeft zich te
houden aan de Conventie van
Wenen, waarin de onschend
baarheid van ambassades en
diplomaten is geregeld. Lager
huisleden waren erg pessimis
tisch over de kansen de con
ventie snel te wijzigen. „Een
dergelijke herziening kan tien
laar in beslag nemen".
Minister Brittan wees erop, dat
zolang de Britse diplomaten
niet teruggekeerd zijn uit Tri
poli (een eerste groep vrouwen
en kinderen hoopt daar van
middag te kunnen vertrekken)
en de Libiërs Engeland niet
verlaten hebben, de situatie
buitengewoon delicaat blijft.
De drie Libische ambtenaren,
die door kolonel Khadaffy
naar Londen zijn gestuurd om
de ontruiming van hun bele
gerde ambassade te bespoedi
gen, pleegden gisteren twee
maal overleg op het Britse mi
nisterie van buitenlandse za-
Onder de leiding van hun
chef, kolonel Abdal Rahman
Sjaibi, bezochten zij ook het
omsingelde Volksbureau,
waarin zich niet alleen diplo
maten maar ook een aantal zo
geheten studenten schuilhou
den. Het gerucht doet de ron
de, dat de meeste Libische di
plomaten zo snel mogelijk
wensen te vertrekken, maar
dat sommige „studenten" hun
confrontatie met de Britten
willen voortzetten.
(Van onze correspondent Mare
de Koninck)
WASHINGTON Het
kabinet Lubbers heeft
volgens de Amerikaanse
krant The Washington
Post aan de Amerikaanse
autoriteiten laten weten,
dat de Nederlandse rege
ring de voorkeur geeft
aan het niet plaatsen van
kruisraketten in ons land,
behalve in tijden van in
ternationale crisis.
In Parijs en in alle Franse provinciehoofdsteden is gisteren op
massale wijze gedemonstreerd voor het openbaar onderwijs. Al
leen al in Parijs werd door een half miljoen Fransen gedemon
streerd. De betogingen waren een antwoord op de protestmar
sen, die de afgelopen tijd onder druk van een machtige katholie
ke lobby in Frankrijk zijn gehouden.
De aanleiding voor deze „schoolstrijd" is een wetsontwerp van
de regering-Mitterrand dat beoogt de overwegend katholieke
particuliere scholen onder nauwer staatstoezicht te plaatsen.
Volgens de Washington Post
heeft de Amerikaanse rege
ring niet formeel geantwoord
op deze Nederlandse medede
ling, maar hebben regerings
functionarissen in Washington
er afwijzend op gereageerd.
Washington meent dat Neder
land met 'crisisplaatsing' zijn
in 1979 binnen de NAVO ge
maakte afspraak breekt en dat
een dergelijke Nederlandse
variant de breekbare eensge
zindheid binnen de NAVO
over de Euroraketten kapot
kan maken. In de andere Eu
ropese NAVO-landen waar de
rakettenplaatsing al gaande is
of nog moet beginnen, zouden
er nieuwe politieke problemen
door kunnen ontstaan.
Ook uit een oogpunt van cri
sisbeheersing acht de Ameri
kaanse regering de 'crisis-va-
riant' ongewenst, omdat een
spoedzending van kruisraket
ten naar een basis in Neder
land op zichzelf de ontvlam
baarheid van de internationale
spanning zou verhogen.
De Washington Post herinnert
eraan dat Amerikaans minis
ter van defensie Weinburger
vorige maand tijdens zijn be
zoek aan ons land uitvoering
van het volledige plaatsings
schema 'vitaal' heeft genoemd.
De Nederlandse regering zou
bij die gelegenheid het idee
van 'crisisplaatsing' nog niet
met Weinburger hebben be
sproken. Woordvoerders van
de Amerikaanse ministeries
van buitenlandse zaken en
van het Pentagon (defensie)
wilden het krantenbericht niet
bevestigen.
Officials in de Reaganregering
plegen zich in het openbaar
niet te mengen in wat formeel
een binnenlandse Nederlandse
discussie is. Bovendien reali
seert Washington zich dat te
veel Amerikaanse druk de
kans vergroot op een kabinets
crisis in Nederland, die zou
kunnen leiden tot een socialis
tische regering welke de
kruisraketten nog definitiever
zou weigeren.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON De
Amerikaanse Reagan-re-
gering is van plan om ook
West-Europa te bescher
men met zogenaamde
„Starwars-wapens" tegen
Russische middenafs-
tands-kernwapens. Direc
teur van Reagan's „pro
gramma voor ruimtede
fensie", generaal James
Abrahamson, heeft dat
gisteren voor de vaste de
fensiecommissie van de
Amerikaanse Senaat ver
klaard.
President Reagan hield in
maart 1983 zijn inmiddels ver
maarde „Starwars-toespraak",
waarin hij aankondigde dat de
Verenigde Staten met de
nieuwste ruimtevaart- en stra
lingstechnologie een verdedi
gingssysteem zou proberen te
ontwikkelen, „dat het bezit
van kernraketten overbodig
en verouderd zal maken". Nu
voor het eerst nadrukkelijk is
verklaard dat ook West-Euro
pa door de Starwars-wapens
verdedigd zal worden, lijkt
volgens sommigen de conclu
sie gewettigd dat de regering-
Reagan.de bedoeling heeft om
met de nieuwe technologie in
de verre toekomst ook een
deel van de NAVO-raketten in
West-Europa overbodig te ma
ken als vergeldingswapens te
gen de Russische SS-20.
Hoewel vroege signalering
vanuit de ruimte van een afge
vuurd projektiel thans reeds
zeer ver gevorderd is, zal de
mogelijkheid dat een vijande
lijke raket tot het eigen gebied
doordringt, altijd aanwezig
blijven, ondanks de aanwezig
heid van de door de regering-
Reagan bepleite ruimtedefen
sie. Sceptici van deze plannen
menen dan ook, dat de ruimte-
wapens alleen maar een zo
veelste toevoeging zullen zijn
aan het internationale wapen
arsenaal, waarin immers ook
de kernraket niet de tank, de
tank niet het geweer, en het
geweer niet het mes heeft
doen verdwijnen.
Het Pentagon (ministerie van
defensie) is thans op grote
schaal met research bezig naar
laserwapens, die vanaf satel
lieten, maar eventueel ook
vanaf de grond, op afgevuurde
vijandelijke kernraketten
kunnen worden gericht en die
vernietigen. Dergelijke stra
lingswapens zouden ook ande
re satellieten kunnen uitscha
kelen. Tegelijk ontwikkelt het
Pentagon grondraketten
(ASAT's) die kunstmanen
kunnen treffen.
Hoewel het Amerikaanse Con
gres zeer argwanend staat te
genover de plannen, heeft het
Pentagon dit jaar drie miljard
gulden ter beschikking gekre
gen voor het onderzoek naar
het ruimtedefensie-project.
Voor volgend jaar heeft
Reagan vijf miljard gulden ge
vraagd en tegen 1990 wil hij er
75 miljard in hebben gestoken,
opdat zijn ideaal „voor het
eind van deze eeuw" werke
lijkheid kan worden.
Het non-politieke wetenschap
pelijk bureau van het Ameri
kaanse Congres, heeft gisteren
een studie over de „Starwars"
gepubliceerd, met als conclusie
dat de realiteit daarvan „zo
ver verwijderd is, dat het pu
bliek er geen verwachtingen
en de regering er g.een beleid
op mag baseren". De Demo
cratische presidentskandidaat
Walter Mondale pleitte giste
ren voor een Russisch-Ameri-
kaanse bevriezing (freeze) van
de wapenrace in de ruimte.
„De presidentsverkiezingen
van november moeten de keu
ze worden tussen Starwars en
Space-freeze", aldus Mondale
