Portugese revolutie loopt
vast op economische crisis
Interpol ingeschakeld bij
onderzoek naar Surinamers
„Vrouwen in Groene partij gedragen zich als mannen"
„VS moeten rechtsmacht
Haags Hof respecteren'
DOMINICAANS LEGER
VUURT OP BETOGERS
Portugal viert
Anjerrevolutie
Mondale in
financiële
problemen
-BINNENLAND/BUITENLAND
GaidUaQowuwt
DONDERDAG 26 APRIL 1984 PAGINA 15
nspectie onderzoekt
mstreden psychotherapie
MSTERDAM De Inspectie voor de Geestelijke
olksgezondheid in Haarlem begint volgende week
in onderzoek naar het Psychotherapeutisch Cen-
um „Pakhuis Amerika" in Amsterdam. Dat bleek
steren in de hoofdstad tijdens een kort geding van
»t centrum tegen het weekblad Nieuwe Revu. Het
ikhuis verlangt van Nieuwe Revu rectificatie van
in „grievend en onwaar" artikel (door konsumen-
nman Frits Bom) over de praktijken van het cen-
um. Pakhuis Amerika (genoemd naar het eerste
iderdak van het centrum) wil, aldus zijn woord-
>erders, een einde maken aan jarenlange negatieve
ibliciteit. Ex-patiënten klagen nogal eens in het
>enbaar over bij voorbeeld geweld tijdens groeps-
jeenkomsten. Ongeveer een half jaar geleden had
inister Van der Reijden (WVC) al ingestemd met
>n onderzoek naar de instelling. Door verschillende
irzaken kan dat nu pas beginnen.
Totaal weigeraar hoort jaar
cel tegen zich eisen
DEN HAAG De 19-jarige „totaalweige
raar" Dirk van Donselaar uit Bilthoven
heeft woensdag voor het Hoog Militair Ge
rechtshof in Den Haag één jaar onvoor
waardelijke gevangenisstraf tegen zich ho
ren eisen. De advocaat-fiscaal, mr H.A. van
Ee, vroeg bevestiging van het vonnis van
de Krijgsraad, omdat dienstweigeren in zijn
ogen onaantrekkelijk moet blijven. Vijf ge-
tuige-deskundigen, onder wie de theoloog
Wessel Verdonk en de secretaris van Pax
Christi, Jan ter Laak, onderstreepten dat
overheid en rechters niet met hoge straffen
mogen reageren op gewetensvolle burger
lijke ongehoorzaamheid. Volgens Verdonk
heeft Van Donselaars houding een sterk ra
tioneel gehalté, dat vraagt om toetsing. De
uitspraak is op 9 mei.
Zuid-Afrika en Angola
wisselen gevangenen uit
JOHANNESBURG Zuid-Afrika en
Angola zijn in de Zambiaanse hoofd
stad Loesaka overeengekomen gevan
genen uit te wisselen. Dit heeft de
Zuidafrikaanse minister van buiten
landse zaken, Botha, gisteren bekend
gemaakt.
Beide landen voerden in Loesaka ge
heime besprekingen over het in februa
ri bereikte akkoord over een wapen
stilstand en de terugtrekking van Zuid
afrikaanse troepen uit Angola. Botha
verklaarde dat overleg met Angola
noodzakelijk was geworden omdat het
akkoord op verschillende manieren
werd geïnterpreteerd. Deze problemen
zijn nu „min of meer opgelost", zo zei
Botha.
Afghaanse verzets
leider gearresteerd
NEW DELHI Eén van de belangrijkste
leiders van het Afghaanse verzet, Ahmad
Sjah Masoed, is gevangen genomen door
Afghaanse veiligheidstroepen tijdens de
recente gevechten in de strategisch be
langrijke Pansjir-vallei. Dit heeft een
hoge Afghaanse functionaris gisteren in
de Indiase hoofdstad New Delhi meege
deeld. Hadi Abawi, de Afghaanse ambas
saderaad in New Delhi, verklaarde dat
Masoed werd gevangengenomen toen het
regeringsleger zijn basis in de Pansjir-val
lei bestormde. Radio-Kaboel meldde giste
ren dat de vallei, ongeveer 90 kilometer
ten noorden van de Afghaanse hoofdstad,
in handen van het regeringsleger is geko-
Voedselrellen houden aan
SANTO DOMINGO Op de derde dag van de bloedige voedselrellen in
de Dominicaanse Republiek zijn gisteren nog eens 12 mensen om het le
ven gekomen. Het totaal aantal slachtoffers in de protesten tegen de ver
hogingen van voedselprijzen is hiermee op 54 gekomen. De voedselop-
stand brak maandag uit in de hoofdstad San José en verspreidde zich snel
over het gehele land. Gisteren werden hevige rellen gemeld uit 20 steden
in de Dominicaanse Republiek. Verslaggevers in San José zeiden dat mili
tairen gisteravond met automatische wapens op demonstrerende jongeren
had geschoten en dat daarbij diverse slachtoffers zijn gevallen. De vak
bonden, die dinsdag een staking van een dag afkondigden, hebben hun
leden weer opgeroepen aan het werk te gaan. Zij hebben de regering een
week de tijd gegeven om de voedselprijzen te verlagen en het minimum
loon te verhogen.
ISSABON Het dicta-
jriale regime van gene-
lal Salazar was het eerste
at verdween. Terwijl de
riekse kolonels en Fran-
standhielden, was de
ortugese revolutie, deze
ïaand precies tien jaar
ileden, een symbool van
oop, zowel voor de Por-
igezen zelf als voor de
ezielde linkse beweging
Europa. De lachende
ildaten met anjers in hun
eweerlopen en de feest-
ierende mensen liggen
niet zo ver in het ge-
eugen. Dat er geen dui-
elijk plan was voor de
lekomst leek zelfs een
oordeel.
u, tien jaar later, heeft Por-
igal een centrum-linkse rege-
ng bestaande uit sociaal-de-
ocraten en socialisten, onder
iding van de socialistische
•emier Mario Soares. De
immunisten vormen een sta-
ele minderheid; bij de ver-
iezingen van vorig jaar kre-
in ze 18 procent van de stem-
et als de meeste Westeurope-
regeringen probeert de Por
tugese coalitie het land uit het
économisch slop te halen. Haar
doelstellingen zijn het bedwin-
'ep van de inflatie, het ver-
linderen van het begrotings-
kort, het reorganiseren van
ït overheidsapparaat en de
idustrie en het aantrekken
an nieuwe investeringen.
De regering-Soares moet daar
bij constant rekening houden
met het Internationaal Mone
tair Fonds, dat het land pijnlij
ke bezuinigingsmaatregelen
heeft opgelegd. „Het IMF is al
leen geïnteresseerd in resulta
ten op korte termijn", zei een
zakenman, „net zoals een ban
kier, of liever gezegd een
kleinsteedse bankier. De
mooie idealen uit de jaren ze
ventig zijn vastgelopen op be
zuinigingsargumenten".
Terug van weg
Een van de figuren die een
doorslaggevende rol heeft ge
speeld in de Anjer-revolutie is
maarschalk Antonio de Spino-
la. Na zich jaren op de achter
grond te hebben gehouden,
verscheen hij bij de feestelijk
heden gisteren voor het eerst
weer in het openbaar. Spinola,
die tijdens de Spaanse burger
oorlog aan de kant van Franco
vocht, was er door zijn erva
ringen als gouverneur-gene
raal van Guinee-Bissau, vlak
voor de revolutie van 1974,
van overtuigd geraakt dat de
oorlog om de koloniën niet ge
wonnen kon worden.
Op 22 februari 1974 publiceer
de de toenmalige generaal zijn
boek „Portugal en de toe
komst". In dit boek pleitte hij
voor een politieke oplossing.
Hij stelde voor de koloniën on
der te brengen in een Portuge
se statenbond. Toen Marcelo
Caetano, die toen premier was,
dit boek onder ogen kreeg, be
sefte hij dat een revolutie on
vermijdelijk was.
Spinola's carrière is nogal op
merkelijk verlopen. Hij was de
eerste president na de revolu
tie, van april tot september
1974. Na het te hebben afge
legd tegen de radicale stro
ming in de strijdkrachten
volgde zijn aftreden. In maart
1975 vluchtte hij naar het bui
tenland uit angst voor repre
sailles wegens zijn vermeende
aandeel in een rechtse staats
greep. Eind 1976 keerde hij te
rug waarna hij al snel tot
maarschalk werd gepromo
veerd.
De carrière van Otelo Saraiva
de Carvalho, samen met Spi
nola een van de belangrijkste
figuren achter de revolutie,
had een bijna even vreemd
verloop. Otelo verloor zijn in
vloed eind 1975 en het nieuwe
revolutionaire vuur doofde
langzaam uit. Landonteigenin-
gen, culturele manifestaties
georganiseerd door de militai
re elite en theorieën met be
trekking tot een directe demo
cratie moesten wijken voor
meer conventionele plannen.
Toch gelooft Otelo nog steeds
dat de toekomst te kneden
valt. „Wat vandaag een utopie
lijkt kan morgen werkelijk
heid zijn", zei hij tegen het
tijdschrift Expresso.
Niet voor de wind
Op het economische front gaat
het Portugal sinds de revolutie
nog steeds niet voor de wind.
In de tien jaar die zijn verstre
ken heeft Portugal nagelaten
te investeren en te modernise
ren om de gevolgen op te van
gen van de verloren koloniën,
LISSABON Met popconcerten, parades, emotionele toe
spraken en militair vertoon wordt in Portugal de tiende ver
jaardag van de Anjerrevolutie (25 april 1974) gevierd. De
festiviteiten worden echter overschaduwd door de slechte
economische situatie van dit moment en verschillen van
mening over- de wijze van de viering.
Zo zijn linkse groeperingen, zoals de communistische partij,
boos dat de regering militaire muziekkorpsen en luchtmach
teenheden van NAVO-landen heeft uitgenodigd om aan de
viering meer luister te verlenen.
Ook in Nederland werd, met name voor de hier verblijven
de Portugezen, de tiende veijaardag van de revolutie her
dacht. Maarschalk Francisco Costa Gomes, -één van de lei
ders van de Beweging van de Strijdkrachten en oud-presi
dent van Portugal, verklaarde op een bijeenkomst in Am
sterdam dat „de idealen van de Anjerrevolutie moeten wor
den hersteld en de hoop niet moet worden opgeven dat ons
werk uiteindelijk leidt tot een samenleving die rechtvaardi
ger zal zijn".
De Portugese Anjerrevolutie dreigt, tien. jaar na dato, vooral als gevolg van de economische crisis
te verwelken. Deze man, die gisteren de parade in het centrum van Lissabon bijwoonde, gaf echter
blijk van zijn rotsvaste vertrouwen in de Portugese democratie. De verse rode anjer in zijn hand
was het symbool van zijn vaste hoop op een betere toekomst.
de gestegen olieprijzen en de
internationale recessie.
Het terugbrengen van het te
kort op de betalingsbalans van
3,2 miljard dollar naar 1,68
miljard dollar is voor de bevol
king niet zonder gevolgen ge
weest. De voedselprijzen zijn
als gevolg van het afschaffen
van de subsidies enorm opge
lopen. Volgens de Organisatie
voor Economische Samenwer
king en Ontwikkeling (OESO)
bedroeg de inflatie vorig jaar
meer dan 30 procent en de
werkloosheid nadert de 10
procent.
De regering zelf zit krap bij
kas, wat tot gevolg heeft dat
sommige particuliere bedrij
ven niet meer voor hun dien
sten worden betaald. In de
stokkende economie krijgen
165.000 arbeiders nauwelijks of
geheel geen loon. Het over
heidsapparaat is overbemand:
er zijn 460.000 ambtenaren op
nog geen 10 miljoen inwoners.
In de EG
Critici zeggen dat de ministers
ieder hun gang gaan zonder
met elkaar te overleggen.
Maar men verwacht dat het
toetreden tot de EG waar
schijnlijk in 1986 een betere
samenwerking met zich mee
zal brengen en Portugal zal
aanmoedigen zijn landbouw te
ontwikkelen zodat er minder
voedsel geïmporteerd hoeft te
worden.
De meeste waarnemers gelo
ven dat de sociale harmonie
zal standhouden. De arbeiders
zien in dat het noodzakelijk is
de inflatie te bestrijden en de
nationale schuld te verminde
ren. Een kleine minderheid is
bang dat een te rigoreuze be
zuinigingsbeleid in het armste
land van West-Europa de poli
tiek terug zal brengen naar de
straat. Een terugkeer naar de
tijd onder generaal Salazar
valt echter niet te verwachten.
Na de ineenstorting van de
dictatoriale regimes in Portu
gal, Griekenland en Spanje in
de jaren zeventig is een terug
keer naar een dictatuur oude
stijl voor niemand in West-Eu
ropa nog aanvaardbaar.
CAMPBELL PAGE
Copyright The Guardian
FELLE AANVAL PETRA KELLY:
BONN Petra Kelly, tot
roor kort een van de drie
/oordvoerders van de
Iroenen in het Duitse
larlement, heeft een bit-
ere aanval gedaan op de-
enen die haar hebben
pgevolgd. Zij beschuldig
de de vrouwen achter de
„machtswisseling" ervan,
dat zij optreden als man
nen.
Volgens Kelly (36) is de
partij een debatclub ge
worden, waarin wezenlij
ke problemen worden te
ruggebracht tot brabbel-
theorieën.
Een opstandige beweging van
vrouwelijke leden van de
Groene partij verving onlangs
de drie woordvoerders in het
parlement en de drie zakelijke
leiders en koos zes vrouwen in
hun plaats. Zij (de vrouwen)
traden op als mannen, aldus
Kelly, die door andere partijle
den ervan werd beschuldigd
dat zij de publiciteit zocht.
„Zij denken alleen aan zichzelf
en doen niets. Ik krijg kippe-
vel als ik hoor spreken over
een coalitie met de sociaal-de
mocraten na de volgende ver
kiezingen in 1987. Sommige le
den dromen van de portefeuil
les die zij zouden kunnen krij
gen als zij een regering met de
sociaal-democraten zouden
vormen", aldus Kelly, die
vindt dat de Groenen een anti-
-partij moeten blijven. Zij ver
zet zich dan ook tegen samen
werking met de sociaal-demo
craten.
De verklaring van Kelly
wordt beschouwd als aanwij
zing dat zij haar vriend Gerd
Bastians (61), een voormalig
generaal die uit de partij stap
te, zou volgen. Hij verliet de
partij twee maanden geleden
maar behield zijn parlements
zetel.
Hij klaagde over kuiperijen en
machtsstrijd en de groeiende
invloed van communisten.
Verlaging
(asprijs
uinbouw
mvoldoende"
)EN HAAG Het Land-
louwschap gaat niet ak-
[oord met een plan van
Ie Gasunie de prijs van
tookgas voor tuinders op
en andere manier te be
ekenen waardoor het gas
oor het tweede kwartaal
an dit jaar 0,24 ct per m3
oedkoper wordt.
)at zou de tuinbouw onder
las als geheel vijf miljoen gul-
en besparing opleveren. Het
:hap heeft gisteren gezegd dat
e berekening voor het tuin-
ersgas zo moet worden ver-
nderd, dat de prijs per m3 1,7
:ent lager uitvalt, en zo een
«sparing van 35 miljoen op-
5vert. Daartoe zou de Gasunie
e gasprijs moeten koppelen
an die van stookolie met een
wavelgehalte van twee pro
ent. De Gasunie wil een kóp-
ding maken met de duurdere
tookolie met een zwavelge-
lalte van één procent.
BEHANDELING KLACHT NICARAGUA
DEN HAAG De Vere-
nigde Staten, die door Ni
caragua voor het Interna
tionale Gerechtshof in
Den Haag zijn gedaagd,
zullen morgen hun zaak
kunnen bepleiten. Nicara
gua heeft gisteren tijdens
de eerste 'openbare hoor
zitting in deze zaak zijn
verzoek aan het Hof ver
dedigd,. om de onmiddel
lijke stopzetting te gelas
ten van alle Amerikaanse
steun aan de opstandelin
gen.
De Britse hoogleraar Ian
Brownlie besloot gistermiddag
het Nicaraguaanse pleidooi.
Hij bestreed de Amerikaanse
opvatting dat het Internatio
nale Hof niet langer recht
smacht heeft in geschillen tus
sen de VS en Middenameri-
kaanse landen. Eerder had ook
de Nicaraguaanse ambassadeur
in Nederland. Arguello, er bij
het Hof op aangedrongen om
de Amerikaanse acties in Mid-
den-Amerika als schendingen
van het internationale recht te
veroordelen.
Voor de openbare hoorzitting
van gisteren in het Vredespa
leis, de zetel van het Hof, was
grote belangstelling. Onder de
toehoorders bevonden zich
ook de ambassadeurs van en
kele Latijnsamerikaanse lan
den als Cuba, Brazilië en Ve
nezuela.
Gelijktijdig met het begin van
de behandeling van de Nicara
guaanse klacht door het Inter
nationale Gerechtshof, zijn
Amerikaanse vlootoefeningen
in de oceanen aan beide zijden
van Midden-Amerika begon
nen.
Vissers uit Puerto Rico spra
ken van „voorbereidingen
voor een invasie in Nicaragua
naar voorbeeld van de inval in
Grenada in oktober vorig".
B-52-bommenwerpers voerden
in het kader van de legeroefe-
ning bomaanvallen uit op een
onbewoond deel van het
eiland Vieques ten noordoos
ten van Puerto Rico. Puertori-
caanse vissers die zich niets
wensen aan te trekken van
het feit dat de wateren in het
oefengebied verboden zijn ver
klaard, werden verwijderd
door gewapende snelle boten
van de Amerikaanse marine.
De Nicaraguaanse delegatie bij het Internationale Gerechtshof. Op de voorgrond rechts de Nicara
guaanse ambassadeur in Nederland, Arguello.
RUITENHEER
DEN HAAG De Neder
landse regering wil meer
informatie over de activi
teit die een aantal Neder
landers van Surinaamse
afkomst vorige maand in
Frans-Guyana ondernam.
Het Openbaar Ministerie
in Den Haag heeft daarom
opdracht gegeven de be
middeling van Interpol in
te roepen om nadere ge
gevens in deze zaak te
verkrijgen. Dit heeft een
woordvoerster van het
ministerie van justitie in
Den Haag bekendge
maakt.
Het gaat om de groep van zes
tien Nederlanders van Suri
naamse afkomst, die eind
maart door de Franse autori
teiten uit Frans-Guyana werd
uitgewezen omdat zij in dat
land een staatsgreep tegen het
bewind Bouterse in Paramari
bo zou hebben voorbereid. De
Nederlandse justitie kon toen
niet tot vervolging overgaan
omdat onvoldoende bewijsma
teriaal voorhanden was. Suri
name heeft bij Nederland ge
protesteerd tegen de beslissing
geen vervolging in te stellen.
Twee PvdA-economen, die op
persoonlijke titel een bezoek
aan Suriname hebben ge
bracht, zijn van mening dat
Nederland nog lopende ont
wikkelingsprojecten in Surina
me weer moet gaan financie
ren. Die hulp zou buiten de
militaire machthebbers om
moeten lopen via een orgaan
dat het vertrouwen heeft van
de Surinaamse bevolking.
Door een gedeeltelijke hervat
ting van de Nederlandse hulp
kan een „onbeheersbare spi
raal" van nog meer economi
sche, sociale, politieke en mili
taire instabiliteit in Suriname
worden voorkomen, aldus de
twee economen. Zoals bekend
heeft Nederland na de moor
den in december '82 alle ont
wikkelingshulp aan Suriname
opgeschort.
WASHINGTON Walter
Mondale heeft zijn aan
hangers opgeroepen geen
geld meer via de zogehe
ten „verkiezingscomités"
beschikbaar te stellen
voor zijn campagne. Mon-
dale's belangrijkste rivaal
in de Democratische ver
kiezingsstrijd, Gary Hart,
had de voormalig vice-
-president er van beschul
digd geld van de „verkie
zingscomités" voor diens
eigen campagne te gebrui
ken.
De Amerikaanse wet verbiedt
„verkiezingscomités" namelijk
hun activiteiten af te stemmen
op de totale campagne van een
kandidaat. Een comité mag
wel geld inzamelen voor een
specifieke activiteit. De Was
hington Post had gisteren ge
meld dat er een duidelijk
„staaltje van coördinatie" was
ontdekt in de activiteiten van
een reeks „verkiezingscomi
tés" en de nationale campag
neleiding van Mondale. Een
en ander zou gebleken zijn uit
een onderzoek van de federale
verkiezingscommissie.
Mondale verklaarde daarop
dat hij de'activiteiten van de
„verkiezingscomités" niet als
onwettig beschouwt, maar dat
hij geen enkele onduidelijk
heid wenst te laten bestaan
over zijn financiële activitei
ten.
Mondale was in financiële pro
blemen gekomen toen hij in de
eerste fase van de Democrati
sche voorverkiezingen plotse
ling geconfronteerd werd met
het succes van Gary Hart. Het
noodzaakte hem meer geld
aan reclame uit te geven dan
was begroot. Volgens de Ame
rikaanse verkiezingswetten
mag Mondale in totaal niet
meer dan 24 miljoen dollar
aan zijn campagne besteden.
Het meeste geld daarvan is
thans op. Gary Hart heeft een
veel grotere financiële reserve.
Hij startte met nagenoeg niets
maar na zijn opmerkelijke suc
cessen in de beginfase begon
veel geld binnen te stromen,
ook al is daar, sinds een anatal
nederlagen, weer enige stagna
tie in gekomen.
