1
Britten zien vertrek
Libiërsals nederlaag
s
Herlevend sikh-fundamentalisme verscheurt Poenjab
China en VS
sluiten akkoord
over kernenergie
Ramp in
i kolenmijn
Guerrila overvalt krant
Paasdemonstraties
in West-Duitsland
vreedzaam verlopen
^BUITENLAND
OeidMOowumt
DINSDAG 24 APRIL 1984 PAGINA 7
^RITSE SOLDATEN
N HINDERLAAG
iLFAST Een Britse soldaat is giste-
n in Londonderry om het leven geko-
en toen zijn patrouille door Noordierse
(geren en sluipschutters werd aangeval-
n. De patrouillewagen van de soldaten
jfd eerst met molotov-cocktails be-
ppokt. Toen de militairen uitstapten om
t vuur te blussen werden zij vanuit een
nderlaag beschoten, waarbij de militair
B delijk werd getroffen. Vijf anderen lie-
p brandwonden en kogelwonden op.
et Ierse Republikeinse leger heeft de
I rantwoordelijkheid voor de aanslag op-
j eist. Zaterdag waren twee Britse militai-
n gewond geraakt bij een aanslag, waar-
e j de 20-jarige dader, IRA-aanhanger Ri-
lard Quigley, zelf om het leven kwam.
Een ontploffing in een
Joegoslavische mijn bij
Resavica, op 120 kilometer ten
zuidoosten van Belgrado, heeft
zaterdag het leven gekost aan
31 mijnwerkers. Elf anderen
raakten gewond. De
mijnwerkers raakten na een
ontploffing van mijngas
bedolven. Op de foto dragen de
leden van een reddingsploeg
een van de 31 slachtoffers uit de
mijn naar buiten toe.
Zoeken naar Bulgaar op
Mount Everest opgegeven
KATMANDOE Reddingsploegen in Nepal heb
ben het zoeken naar de Bulgaarse bergbeklimmer
Hristo Prodanov opgegeven. Aangenomen wordt
dat de Bulgaar, die er juist in was geslaagd alleen
en zonder extra zuurstof langs de moeilijke weste
lijke helling de top van de Mount Everest (8848 m)
te bereiken, tijdens de afdaling is omgekomen.
De 41-jarige Prodanov werd vrijdag door de duis
ternis vlak onder de top opgehouden, enkele uren
nadat hij de hoogste top in de wereld had bedwon
gen. Hij moest op ongeveer 8.300 meter hoogte op
de riskante westelijke bergrug gaan bivakkeren.
„Ik zie niemand om me te redden" zo waren de
laatste opgevangen woorden van de ingenieur uit
Sofia. Op een hoogte van ruim 8.000 meter is het
volgens deskundigen vrijwel onmogelijk langer
dan een dag zonder extra zuurstof en slechts met
een beperkte uitrusting de koude te trotseren.
Cubanen gedood bij
aanslag in Angola
LUANDA De bomaanslag met
een autobom, die vorige week don
derdag door de Angolese guerrilla
beweging UNITA in Huambo in
Angola werd gepleegd, heeft aan
zeker 24 personen het leven gekost.
Er werden dertig mensen gewond.
Dat heeft de officiële Angolese ra
dio bekendgemaakt. UNITA meld
de eerder dat bij het ontploffen van
de autobom zeker 200 slachtoffers
zouden zijn gevallen. Onder de do
den zijn veertien Cubaanse bur
gers, die werkzaam waren in het
onderwijs, de gezondheidszorg en
de bouw. De overige tien zijn An-
golezen.
Amerikaanse
afgevaardigden
tegen mx-raket
WASHINGTON Vierenzeventig le
den van het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden hebben president Reagan
laten weten, dat zij zullen proberen de
voor de intercontinentale MX-raket be
stemde gelden uit de defensiebegroting
te schrappen. Volgens de afgevaardig
den, voornamelijke democraten, heeft
de raket geen strategische waarde.
Reagan is plan in het westen van de VS
100 MX-raketten te plaatsen. Na hefti
ge debatten is het Amerikaanse Con
gres vorig jaar akkoord gegaan met de
bouw van 21 MX-raketten. Met de sta
tionering moet voor het einde van '86
worden begonnen.
I Vieuw
- Chinees
^keizerrijk"
en val
gebracht
jONG KONG De Chinese
atoriteiten hebben in het zui-
fen van China een opstandige
toeging onderdrukt die haar
igen keizer had, zich noemde
keizerrijk Lo-Ping van Chi-
p" en die tot een gewapende
pstand aanspoorde tegen het
laatselijke bestuur,
e vier leiders van het „kei-
irrijk", die sinds 1980 het bij-
ploof van de bevolking van
nangjiang in de provincie
luangdong hadden aange
wakkerd om haar het equiva-
ht van 50.000 dollar af te
frsen, zijn ter dood veroor-
ield en terechtgesteld,
e leiders, die tot hun aanhou-
jig in januari van dit jaar op
rote voet leefden, hadden de
leuwsgierigheid van de auto-
teiten opgewekt toen ze een
hooi hadden opgedragen
»or hen een vergaderzaal in
richten.
Jitgever
server
vil blad opdoeken
'NDEN De omstreden
ritse ondernemer en uitgever
an „The Observer", Tiny
owland, heeft gedreigd met
;rkoop of sluiting van dit
mdagsblad. Aanleiding
rormt een artikel dat de
lofdredacteur van de Obser-
:r, Trelford, heeft geschre-
>n en dat Rowland niet be-
iIt. Trelford, een erkende
'ika-deskundige, had naar
leiding van een reis naar
babwe een artikel geschre-
[n over gruweldaden en mas-
moorden in de provincie
atabeleland. Rowland, wiens
rmogen voor een belangrijk
el steunt op bedrijven in
mbabwe, vond dat het arti-
•1 zijn zakelijke belangen had
schaad en heeft premier
ugabe van Zimbabwe zijn
irontschuldigingen aangebo-
Van Trelford eist Row-
id dat hij opnieuw naar
mbabwe reist met het doel
n eerdere artikel te rectifi-
ren. De hoofdredacteur van
Observer weigert dat, om-
hij voldoende bewijzen
te hebben zijn eerdere ar-
;el te kunnen staven.
djilas
'M pgepakt en
reer
•ijgelaten
RADO De Joegosla-
veiligheidspolitie
ft de dissident Milovan
las (72) afgelopen zaterdag
ijgelaten, nadat hij en 27
leren vrijdagavond waren
»akt. Er is geen aan-
icht ingediend tegen Dji-
De autoriteiten voerden
rechtvaardiging voor hun'
tie aan, dat in Djilas' huis
n bijeenkomst gaande was,
- ellende ter voorbereiding
„staatsvijandige activi-
t". Djilas zei zelf dat de
J lat „probeert vrije discus-
Jtójjfs onder intellectuelen te
fifi rhinderen". De laatste
Vtaanden zijn steeds meer
Ypcussieclubs ontstaan,
aarbij kritische academici,
I li identen en kunstenaars in
ln privé-woningen van ge-
chten wisselden over de
r/ nnenlandse situatie. In een
ntal interviews met wes-
rse media, waaronder deze
ant, heeft Djilas onlangs
nstige kritiek geleverd op
autoriteiten van zijn land.
(Van onze correspondent)
LONDEN „Zij stierf
voor niets". Zo vatte een
regeringsgezinde Britse
krant gisteren de kritiek
samen op het besluit van
de regering-Thatcher alle
Libiërs in de belegerde
ambassade, onder wie de
gene die afgelopen dins
dag de 25-jarige agente
Yvonne Fletcher heeft
doodgeschoten, uiterlijk
komende zondag het land
uit te zetten.
Veel Britten hebben het ge
voel dat hun land in het con
flict met Libië uiteindelijk aan
het korste eind trekt. De pu
blieke opinie vindt het hoogst
onrechtvaardig, dat de Libi
sche moordenaar van Yvonne
Fletcher naar zijn land kan te
rugkeren, zonder dat hem iets
in de weg wordt gelegd. Vol
gens het Conservatieve Lager
huislid Griffiths is het „onge
hoord dat een moord onbe
recht kan blijven".
Dit vernederende aspect van
de Brits-Libische confrontatie
wordt morgenmiddag bespro
ken in het Lagerhuis. Het lijdt
geen twijfel, dat ér dan harde
woorden zullen vallen, vooral
van de zijde van afgevaardig
den die de nationale politie
bond vertegenwoordigen.
Sommige Lagerhuisleden heb
ben de regering verweten, dat
zij al veel eerder de betrekkin
gen met Libië had moeten
verbreken. Dat had, aldus deze
kritiek, vier jaar geleden moe
ten gebeuren, toen Khadaffy
aankondigde dat hij dissiden
ten in het buitenland zou laten
vermoorden. De grote Britse
belangen in Libië zouden dat
besluit toen hebben voorko
men.
De regering-Thatcher weet
echter al bij voorbaat dat ze
morgen in het Lagerhuis door
alle partijen zal worden ge
steund. Want iedereen weet
dat het gepraat over een be
storming van de Libische am
bassade of over stappen om
haar te doorzoeken weinig zin
heeft zolang de internationale
afspraken inzake diplomatieke
onschendbaarheid van kracht
blijven. Het afbreken van de
diplomatieke betrekkingen
was daarom de enig mogelijke
stap.
Volgens de Londese politie
zijn er aanwijzingen die doen
vermoeden dat Libië de hand
heeft gehad in de bomaanslag
van afgelopen vrijdag op het
vliegveld Heathrow. Er zou
den „overeenkomsten" be
staan tussen de bom van vrij
dag en de bommen die in
maart in Groot-Brittannië
werden gebruikt bij aanslagen
op tegenstanders van kolonel
Khadaffy.
Rond de belegerde Libische
ambassade in Londen was het
gisteren erg rustig. De politie
mensen genoten van het lek
kere zonnetje en er kwamen
veel nieuwsgierige toeristen
kijken.
AMERIKAANSE FUNCTIONARISSEN:,
HONOLULU De Verenigde Staten en China hebben
na langdurige onderhandelingen een akkoord over het
vreedzaam gebruik van kernenergie bereikt. Dit heb
ben hoge Amerikaanse functionarissen gisteren in Ho
nolulu gezegd. De doorbraak in de onderhandelingen
zal waarschijnlijk deze week worden bekendgemaakt
tijdens het bezoek van de Amerikaanse president
Reagan aan China.
Amerikaanse functionarissen lieten doorschemeren dat het ver
drag alleen nog maar behoeft te worden ondertekend, ondanks
eerdere berichten over een impasse in het Chinees-Amerikaanse
overleg over de opwerking van kernafval. Regeringswoordvoer
der Robert Sims wilde een doorbraak in de Amerikaans-Chinese
onderhandelingen over kernenergie niet bevestigen.
President Reagan verblijft momenteel op Hawaï en zal morgen
doorreizen naar het eiland Guam. Donderdag arriveert hij in
Peking voor een bezoek van zes dagen aan de Chinese Volksre
publiek.
President Reagan en zijn vrouw Nancy genieten van het warme
zeewater bij Hawaï, waar zij enkele dagen uitrusten om hun reis
naar het Verre Oosten voor te bereiden.
West-Duitsland
wil
vrouwen in leger
HAMBURG De Westduitse
strijdkrachten willen volgend
jaar voor het eerst duizend tot
vijftienhonderd vrouwen in
dienst nemen. Het is de bedoe
ling dat dit aantal in de loop
der jaren zal toenemen tot vijf
tienduizend. Dit heeft de
Westduitse onderminister van
defensie, Würzbach, gisteren
tegenover het blad Bildzeitung
bekend gemaakt.
De Westduitse strijdkrachten
hebben te maken met een ern
stig tekort aan personeel. De
Westduitse grondwet verbiedt
dat vrouwen worden inge
deeld bij een gevechtseenheid.
In plaats daarvan zouden zij
kunnen worden ingedeeld bij
de verbindings- en bevoorra
dingseenheden.
Braziliaanse
regering stelt weer
censuur in
BRASILIA De militaire lei
ders in Brazilië hebben giste
ren weer de censuur ingesteld
voor het nieuws op radio en
televisie. Woensdag wordt in
het parlement gestemd over de
wijze waarop een president
moet worden gekozen.
In Brasilia is een grote leger
macht op de been gebracht,
die ogenblikkelijk zal ingrij
pen als zich ongeregeldheden
gaan voordoen. De oppositie
partijen, die deze maand meer
dan een miljoen mensen op de
been wisten te brengen in Rio
de Janeiro en Sao Paulo tij
dens hun campagne voor di
recte presidentsverkiezingen,
hebben voor morgen een alge
mene staking en een „mars op
Brasilia" aangekondigd.
Met een revolver in de aanslag dwingt een vrouwelijk lid
van de Colombiaanse guerrillabeweging M-19 een opmaker
van het in de hoofdstad Bogota verschijnende dagblad El
Bogotano tot het vervaardigen van pagina's met teksten,
waarin de motieven van de guerrillabeweging uit de doeken
worden gedaan. De krant verscheen gisteren met 12 pagi
na's informatie over M-19. Voor de politie kon ingrijpen wa
ren de guerrilla's al lang en breed uit het gebouw van El
Bogotano verdwener.
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
BONN In West-Duitsland hebben tijdens de paasda
gen naar schatting een half miljoen mensen meegedaan
aan demonstraties en manifestaties voor de vrede. Er
deden zich slechts enkele kleine incidenten voor.
Op het terrein van de Amerikaanse basis in Mutlangen in Zuid-
-Duitsland, waar inmiddels 18 Pershing Il-raketten staan opge
steld, werden zaterdag 35 demonstranten aangehouden. Ze wa
ren de zwaarbewaakte basis binnengedrongen, nadat ze het hek
werk met een tang opengeknipt hadden.
In een vraaggesprek haalde de veiligheidsexpert van de rege
rende christen-democratische CDU, Todenhöfer, fel uit naar de
vredesdemonstranten. Hij laakte het eenzijdige anti-Amerikaan
se karakter van de demonstraties. „Er wordt voor de verkeerde
kazernes gedemonstreerd", aldus Todenhöfer. Hij voegde eraan
toe dat de demonstranten „slechts nuttige idioten voor de Sovjet-
-Unie" zijn.
DEN HAAG Het aan
houdende sektarische ge
weld tussen sikhs en hin
does heeft de noordweste
lijke Indiase deelstaat
Punjab, die grenst aan Pa
kistan, veranderd in een
kruitvat. Tenminste 167
mensen zijn al om het le
ven gekomen en er zijn
weinig aanwijzingen dat
er spoedig een eind zal
komen aan het bloedver
gieten. Veel hindoes en
sikhs vragen zich verbijs
terd af hoe het haat predi
kende sikh-fundamenta-
lisme vat heeft kunnen
krijgen op de sikh-gelovi
gen, die eeuwen vreed
zaam met hun hindoe-
-landgenoten hebben ge
leefd.
Het herlevend sikh-funda
mentalisme komt voort uit een
identiteitscrisis van de sikhs.
Zij voelen zich achtergesteld
bij de hindoes, die in India
veruit de meerderheid vor
men. Religieuze sikh-leiders,
die hun greep op de gelovigen
dreigden te verliezen, wijzen
in dit verband op het groeien
de materialisme en het proces
van deconfessionalisering. „Ik
zeg de sikhs al jaren dat ze
geen televisies en ijskasten
moeten kopen, maar vuurwa
pens", zo verkondigt al we
kenlang Sant Jarnail Singh
Bhindranwale, de leider van
de extreme sikhs. Bhindran
wale, die door velen wordt ge
zien als de „Indiase ayatollah
UITENHEER
Khomeini", wil niets minder
dan een eigen sikh-staat.
Volgens de sikh-historicus
Khoeshwant Singh is het re
cente sikh-extremisme echter
in strijd met de traditie van
het sikh-geloof, dat werd ge
sticht om een brug te slaan
tussen het hindoeïsme en de
islam.
Kastensysteem
Het sikh-geloof werd rond
1500 gesticht door Nanak
Chand, een hindoe die een
eind wilde maken aan het dis
criminerende kastensysteem
en aan de verering van de
vele goden. Goeroe (leraar)
Nanak, zoals zijn volgelingen
hem noemden, combineerde
aspecten van het hindoeïsme
en de islam en vond volgelin
gen onder aanhangers van bei
de godsdiensten.
Aijoen, de vijfde goeroe, gaf
het sikh-gewloof een hechtere
basis. Hij stelde de Adi Granth
het heilige boek van de
sikhs samen. De Adi Grant
bevat de leerstellingen van
elke belangrijke hindoe en
moslim heilige in India, aldus
Khoeshwant Singh. Arjoen
stichtte ook Amritsar, de heili
ge stad van de sikhs van waar
uit de huidige strijd voor vol
ledige autonomie wordt ge
voerd.
De historicus Khoeshwant
Singh wijst erop dat de relaties
ti^sen sikhs en hindoes over
het algemeen goed zijn ge
weest. Hierin kwam verande
ring door de opsplitsing van
Poenjab in 1947, toen India en
Pakistan onafhankelijk wer
den. Elke hindoe-familie in
West-Poenjab (nu Pakistan)
voedde zijn oudste zoon op als
sikh en tot op de dag van van
daag houden hindoes gods
dienstoefeningen in sikh-hei
ligdommen.
De enige keer voor 1947 dat
het tot bloedige botsingen
kwam tussen sikhs en hindoes
was in de jaren twintig, toen
de sikhs een campagne begon
nen om de hindoes te verdrij
ven uit de sikh-heiligdommen
die traditioneel door hindoes
werden bestuurd. Tenminste
400 sikhs kwamen daarbij om
het leven en meer dan 30.000
verdwenen in de gevangenis
voordat de Britten het bestuur
over de heiligdommen over
droegen aan een sikh-comité.
De golf van anti-hindoe ge
weld, die nu de Poenjab over
spoelt, is deels een gevolg van
het feit dat de sikhs in India
een tweederangspositie inne
men, terwijl zij in de Poenjab
een meerderheid vormen. De
sikh-furie in de POenjab be
dreigt de positie van de sikhs
in de overige Indiase deelsta
ten. Velen hebben al moeten
vluchten en zijn het niet eens
met de opvattingen van hun
extreme leiders. Vele sikh-ge
lovigen voelen daarom weinig
voor het extreme sikh-ideaal
om een zelfstandige staat te
stichten in de Poenjab.
Ietwat politiek ook niet haal
baar lijkt, omdat de Poenjab
van groot economisch belang
is voor India. Met een opper
vlakte van 50.362 vierkante
kilometer en een' inwonertal
van 16,8 miljoen, is de Poenjab
weliswaar de kleinste deel
staat, maar de vruchtbare
grond heeft deze deelstaat tot
de „graanschuur van India"
gemaakt.
Autonomie
In tegenstelling tot de extreme
sikh-leiders willen vele sikhs,
die zijn georganiseerd in de
gematigde Akali Dal Partij,
geen soevereine staat die geba
seerd is op religieuze princi
pes. De Akali Dal streeft naar
meer autonomie op politiek,
economisch en religieus gebied
binnen het Indiase staatsver
band.
Daar komt bij dat de Akali Dal
in de Poenjab nooit meer dan
een kwart van de stemmen
achter zich heeft gekregen.
Veel sikhs zijn aanhangers van
de regerende Congres Partij,
die onder leiding staat van
premier Indira Gandhi.
Slechts een heel kleine min
derheid van de sikhs loopt
warm voor het idee van een
onafhankelijke staat. Het sikh-
geweld komt dan ook vrijwel
geheel op rekening van deze
minderheid, die in staat is ge
weest de verschillen tussen
sikhs en hindoes aan te wak
keren tot een bijna onover
brugbare kloof.
Me^ name onder de jongeren
heeft „ayatollah" Bhindranwa
le grote invloed. „Bekeerde"
studenten hebben bewezen in
doodseskaders de opdrachten
van hun goeroe uit te voeren
om daarmee het ideaal van
een eigen staat dichterbij te
brengen.
Er zijn twee factoren die Bhin
dranwale in de kaart spelen.
Ten eerste wil de Akali Dal de
terreurdaden van de extreme
sikhs niet veroordelen uit
vrees dat ze wordt beschuldigd
van een verhulde samenwer
king met de Indiase regering.
Ten tweede reageert de rege-
ring-Gandhi op de crisis in de
Poenjab met een voorzichtig
afwachtend beleid. Er zijn in
middels wel al ruim 50.000
man ordetroepen in deze deel
staat gestationeerd, die ruime
bevoegdheden hebben om ver
dachten aan te houden en
huiszoekingen te verrichten.
Maar de broeinesten van het
sikh-terrorisme zijn vrijplaat
sen als de „heilige gouden
tempel" van Amritsar en daar
mag de politie niet binnen ko
men.
Het falen van de Indiase pre
mier een politieke oplossing
voor de eisen van de sikhs te
vinden, moedigt de extremis
ten aan en versterkt de ge-
weldspiraal tussen sikhs en
hindoes. De Indiase regering
weet niet hoe zij deze patstel
ling moet doorbreken, maar
ook de oppositie die luidkeels
het aftreden van Gandhi eist,
heeft nog geen enkele con
structieve oplossing aangedra
gen..
Extreme sikhs
neergeschoten,
na doden
gematigde
leider
NEW DELHI Paramili-
taire troepen hebben giste
ren in de Indiase deelstaat
Poenjab zes sikhs-extre
misten doodgeschoten. De
extremisten hadden even
daarvoor een gematigde
sikh-leider gedood, die be
reid was met de Indiase
regering een compromis te
sluiten over de positie van
de sikhs.
Het aantal slachtoffers van
het sectarische geweld in
Poenjab is de afgelopen
twee maanden opgelopen
tot 167. De meeste aansla
gen komen op rekening
van extreme sikhs, die een
eigen staat nastreven in
Poenjab, waar zij met 52
percent de meerderheid
vormen van de bevolking.
Premier Gandhi heeft la
ten weten over „afdoende
bewijs" te beschikken dat
buitenlandse machten de
hand hebben in het terro
risme van de sikhs. De In
diase onderminister van
binnenlandse zaken kon
digde aan de gewelddadige
oppositie van de sikhs bin
nen „binnen twee maan
den te zullen breken".
