TAFEL
Speekseltankjes kunnen droge
mond kunstmatig bevloeien
Paus roept bij sluiting Heilig Jaar op f
te kiezen voor vrede en gerechtigheid
fïTïïTl
ACHTERGROND
kerk
wereld
KORTE METTEN
CeidaeGomcwt
DINSDAG 24 APRIL 1984 PAGIN]
Europese
ontmoeting
„Gemeen
schappen van
christelijk leven"
Een vierdaagse Europese
ontmoeting van de Ge
meenschappen van Christe
lijk Leven (GCL) wordt
eind de?e week te Amers
foort gehouden. De ruim
zeventig deelnemers uit
twaaf landen komen bijeen
rond het thema „Groeiende
gemeenschap door onder
linge ontmoeting."
In meer dan vij"
in alle werelddel
1974 ook in Nederland
bestaan GCL-groepen:
hooguit tien personen, die
de weg van Christus zoeken
in het dagelijks bestaan van
gezin, beroep en samenle
ving. De groep is een hech
te gemeenschap, met een
sterk accent op gebed en in
zet.
Na het verdwijnen van de
Mariacongregaties, die vier
eeuwen hebben bestaan,
hebben de jezuïeten, aller
eerst in Frankrijk,
GCL-groepen opgericht. De
methode is gebaseerd op de
zogenaamde „Geestelijke
oefeningen" van Ignatius
van Loyola, de stichter van
de orde der jezuïeten. In
1971 werden de GCL-groe
pen pauseliik goedgekeurd.
Een groep komt ten minste
eenmaal per maand bijeen
om ervaringen uit te wisse
len en deze te toetsen aan
het evangelie. De samen
komsten worden besloten
met gebed en soms met een
eucharistieviering. Persoon
lijke bezinning en gebed
zijn wezenlijk voor de
GCL-groep. Veel leden be
horen tot het middenkader.
In Nederland zijn er 26
groepen, verspreid over het
hele land. Daartoe behoren
echtparen, alleenstaanden,
religieuzen en priesters.
Paus Johannes Paulus II
heeft op Paaszondag het Hei
lig Jaar van de Verlossing af
gesloten, dat op 25 maart vo
rig jaar was begonnen. Hij
sloot plechtig de bronzen-
„Heilige Deur" van het rech
ter voorportaal van de Sint-
Pieter. Het thema van dit bij
zondere Heilig Jaar was
„Opent de poorten voor de
Verlosser". De paus had dit
Heilig Jaar uitgeroepen om
te herdenken, dat 1950 jaar
geleden Christus is gestorven
en uit de doden is opgestaan.
Het was de bedoeling, dat het
Heilig Jaar niet zozeer in
Rome, maar in de lokale pa
rochies gevierd zou worden.
Kardinaal Ratzinger, hoofd
van de Vaticaanse Congrega
tie voor de geloofsleer, zei in
een vraaggesprek dat dit
nauwelijks het geval is ge
weest. Daarentegen hebben
tijdens de 394 dagen van het
Heilig Jaar naar schatting elf
miljoen pelgrims Rome be
zocht, twee maal zo veel als
in het vorige Heilige Jaar in
1975.
In zijn Paaspreek heeft paus
Johannes Paulus II de na
druk gelegd op de toenemen
de tegenstellingen in de hui
dige beschaving. Hij noemde
in dit verband de tegenstel
ling tussen rijkdom en wel
vaart enerzijds en de armoe
en honger van miljoenen an
derzijds; tussen het verlangen
naar vrede en de „koortsach
tige" voorbereiding op de
oorlog; tussen de bescher
ming van het menselijk le
ven en de vernietiging van
het ongeboren leven.
Voor een kwart miljoen gelo
vigen op het Sint Pieters
plein riep de paus de wereld
op in deze moeilijke tijd de
deuren voor de Verlosser te
openen door te kiezen voor
vrede en gerechtigheid en te
gen de vernietiging en de
vertwijfeling.
Na de preek sprak hij in vijf
enveertig talen Paaswensen
uit, waaronder in het Neder
lands. De viering werd in ze
sendertig landen door de te
levisie uitgezonden, voor de
eerste maal ook in de Vere
nigde Staten.
Op vele andere plaatsen in
de wereld is zondag Pasen
gevierd. In de Soviet-Unie
viel niet alleen dit keer de
datum van het Russisch-or-
thodoxe Paasfeest samen met
dat in het westen, maar viel
Pasen ook nog op de verjaar
dag van Lenin, uiteraard een
officiële feestdag in de Sov
jet-Unie. Reeds zaterdag
avond bezochten duizenden
gelovigen de dertig Russi-
sch-orthodoxe kerken in
Moskou.
Patriarch Pimen, het hoofd
van de Russisch-orthodoxé
kerk, heeft in zijn Paasbood-
schap een krachtig pleidoof
voor de vrede gehouden. Hif
wees vooral op de bedreiging
van het menselijk leven door
een nucleaire catastrofe. Zijn
boodschap is in alle diensten
voorgelezen.
In Peking hebben meer dan
tienduizend gelovigen de
misvieringen in beide rooms-
-katholieke kerkgebouwen
bijgewoond. Ook in twee pro
testantse kerken in de Chines
se hoofdstad werden Paas-
diensten gehouden, aldus het
Chinese persbureau.
Verrassende belangstelling voor Heilig Jaar wekt grote tevredenheid in Vaticaan
Paus Johannes Paulus II sluit de „Heilige Deur" in de Sint-
Pieter, symbolisch het einde aangevend van het „Buitengewo
ne Heilig Jaar van de Verlossing".
Om wat uit te rusten van de
inspanningen van de afgelo
pen weken heeft paus Johan
nes Paulus II na de Paasvie
ring zondag zich teruggetrok
ken in zijn buitenverblijf in
Castelgandolfo, ten zuiden
van Rome, aldus meldt onze
correspondent in Rome. Mor
gen moet hij weer in Rome
terug zijn voor zijn wekelijk
se generale audiëntie en ook
om zich voor te bereiden op
zijn volgende grote buiten
landse reis, naar het Verre
Oosten, die volgende week
begint.
De afgelopen Paasdagen zijn
voor het Vaticaan en voor
Rome uitzonderlijk drukke
dagen geweest, wellicht wel
de drukste van dit pontifi
caat. De sluiting van het bij
zonder Heilig Jaar bracht
enorme aantallen pelgrims
en toeristen naar Rome, des
te talrijker vanwege het on
verwacht fraaie zomerweer.
De officiële instanties op het
gebied van het toerisme ge
ven de onwaarschijnlijkste
cijfers om aan te geven hoe
veel toeristen Rome dezer
dagen hebben bezocht.
In elk geval hebben de Ro
meinse en Vaticaanse musea
continue moeten „draaien"
om alle bezoekers te kunnen
opvangen. In de Vaticaanse
musea was de drukte het
grootst. Voor de eerste keer
in de lange geschiedenis van
deze beroemde musea heeft
de directie in bepaalde zalen
eenrichtingsverkeer moeten
instellen. Op en in de directe
omgeving van het Sint-Pie
tersplein bevonden zich eer
ste Paasdag vierhonderddui
zend mensen, van wie er
honderdduizend deelnamen
aan een betoging tegen de
honger in de wereld, georga
niseerd door enkele Italiaan
se en andere Europese politi-
Wat het afgesloten Heilig
Jaar betreft is het volgens de
organisatie nog veel te vroeg
om nu al de balans op te ma
ken. Maar geluiden elders uit
het Vaticaan duiden op grote
tevredenheid over de gang
van zaken. Dat een gebeurte
nis als het Heilig Jaar zoveel
mensen uit vrijwel alle delen
van de wereld op de been
kan brengen en bij hen zo
veel geestdrift kan losmaken
heeft velen in het Vaticaan
aangenaam verrast, niet het
minst paus Johannes Paulus
II. „De paus heeft mij gezegd
dat deze dagen wellicht de
mooiste zijn van zijn pontifi
caat. Hij voelt zich elke dag
jonger worden", zo heeft
staatssecretaris Casaroli vori
ge week in een toespraak
verklaard.
In commentaren wordt opge
merkt, dat de katholieke
kerk door het succes van het
Heilig Jaar is verjongd, dat
het Heilig Jaar aan de kerk
nieuwe levenskrachten heeft
onthuld. Het Vaticaan maak
te zich zorgen over de ver
vreemding van de jongeren
van religieuze waarden, over
de groeiende onverschillig
heid van de jeugd, maar de
afgelopen maanden en voor
al, de afgelopen weken heb
ben aangetoond, dat vele jon
geren zich toch nog aange
sproken kunnen voelen door
het centrale thema van het
Heilige Jaar, de Verlossing.
Het volgende Heilige Jaar is
volgens schema het jaar 2000,
maar gezien het succes van
het jaar, dat nu net is afgeslor
ten is het niet waarschijnlijk»
dat de paus zestien jaar zal
wachten.
Het aantal dienstdoende
predikanten in de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
is vorig jaar gestegen met 29
tot 1240. In 1982 bedroeg de
stijging 34. Voor het eerst
steeg het aantal predikanten
werkzaam in het gemeente
werk, tot boven de 900, name
lijk van 884 naar 902. Het
aantal predikantsvacatures
liep vorig jaar met dertien te
rug tot 242. Dit blijkt uit het
zojuist verschenen Jaarboek
1984 van de Gereformeerde
Kerken in Nederland. Het
aantal belijdende leden daalde
met 1.165 naar 483.116. Alleen
in Friesland-Zuid, Drenthe,
Overijssel en Gelderland was
er een lichte stijging. Het tota
le zielental van de Gerefor
meerde Kerken daalde met
9.006 naar 851.252. Het aantal
plaatselijke kerken steeg met
twee tot 836.
In de Verenigde Staten en
Canada is een omvangrijke
enquête gehouden naar de re
den waarom joden overgaan
tot het christendom. Achtdui
zend tot het christendom
overgegane joden zijn onder
vraagd. Het blijkt, dat een
persoonlijke ervaring met uit
het geloof levende christenen
verreweg de belangrijkste
aanleiding is om overgang tot
het christendom te overwe
gen. Niet minder dan 47 pro
cent van de bekeerde joden
houdt dit voor de belangrijk
ste factor. Rond elf procent
zegt tot het christendom te
zijn gekomen door het zoeken
naar waarheid. Acht procent
is tot de nieuwe geloofsover
tuiging gekomen door de bij
bel. twee procent door chris
telijke radio-uitzendingen en
één procent door hun geboeid
zijn door het leven na de
dood.
De in Argentinië geboren
evangelist Luis Palau werkt
deze week mee aan vier „Er
is hoop"-avonden. Palau (49),
was vorig jaar een van de
sprekers op het evangelisatie
congres van Billy Graham te
Amsterdam. Tijdens zijn be
zoek zal ook worden onder
zocht of hij in 1985 kan mee
werken aan een grote evange
lisatiecampagne in Nederland.
De ex-bankbediende heeft in
achtendertig landen meer dan
honderd campagnes gevoerd.
Zijn gehoor via radio en tv
wordt op 200 miljoen perso
nen geschat. Tot vorig jaar
juli zouden als gevolg hiervan
182.175 personen zich hebben
bekeerd.
Op het terrein van de volk
sabdij OLV Ter Duinen in Os-
sendrecht hebben zondag
ruim zeshonderd mensen in
een grote tent een zogenaam
de opstandingsdienst bijge
woond. Voorgangers in deze
vredesdienst waren de secre
taris van de r.k. vredesbewe
ging Pax Christi, Jan ter
Laak, en deken Vincent
Schoenmakers uit Bergen op
Zoom. De viering werd voor
bereid door leden van de Vre
desbeweging Woensdrecht en
het koor van de kritische ge
meente IJmond.
De christenen in Zuid-Ko-
rea verwachten belangrijke
gasten bij hun eeuwvieringen.
Behalve de rooms-katholieke
Zuidkoreanen, die van drie
tot zeven mei de paus aanwe
zig weten bij de viering van
het tweede eeuwfeest van het
rooms-katholicisme in het
land, zijn er de protestanten,
die de Amerikaanse evange
list Billy Graham hebben uit
genodigd de viering van hon
derd jaar protestantisme in
Korea bij te wonen. Zij hopen,
dat Graham wil meewerken
aan een vierdaagse evangeli
satiecampagne, die in augus
tus te Seoel wordt gehouden.
De Lutherse staatskerk in
Zweden krijgt een nieuwe
structuur om onafhankelijker
van de staat te kunnen opere
ren, zonder dat de banden
worden doorgesneden. Zowel
voor- als tegenstanders van
verbreking van de band met
de staat tonen zich tevreden
met de oplossing. De kerk
kan nu met grotere vrijheid
ten opzichte van de staat haar
eigen programma's uitvoeren
De huidige algemene verga
dering (te vergelijken met een
synode) wordt gehandhaafd
maar zal voortaan alleen za
ken behartigen die te maker
hebben met de staat en de af
spraken met de regering
Daarnaast wordt er een nieu
we organisatie gevormd, d(
representatieve vergadering
die zich met strikt kerkelijk
zaken zal bezig houden. D
nieuwe structuur zal op 1 ja
nuari 1985 in werking treden
Krabbetjes met
zuurkool en
aardappelpuree
vla met jambiscuits
-Voor twee personen hebt u
nodig: 500 g krabbetjes,
25 g boter, zout, peper,
tijm, rozemarijn, uitje;
1 lepel rozijnen, 400 g zuur
kool, 2 schijven ananas;
Vt tot 1 kg aardappelen,
zout, melkpeper, noot
muskaat;
Vt liter melk, 25 g custard,
30 g suiker, 4 droge bis
buits, 2 lepels jam.
Bak de krabbetjes in warme
boter bruin, temper het vuur,
leg het deksel schuin op de
pan en voeg zoveel lauw wa
ter toe, dat het erge bruisen
minder wordt. Strooi zout en
peper over het vlees en leg
er tijm, rozemarijn en een
stukje ui naast. Stoof de
krabbetjes gaar in ruim een
uur. Zeef de jus.
Was de rozijnen en zet ze
met de zuurkool en weinig
water op. Laat de groente
circa twintig minuten koken.
Kook op het laatst de in
stukjes gesneden ananas
schijven met iets van hun
sap mee. Probeer zo min mo
gelijk kookvocht over te
houden, laat er eventueel
wat van verdampen door de
groente de laatste minuten
zonder deksel te laten koken.
Bewaar overblijvende ananas
tot overmorgen voor een vla-
flip.
Maak de aardappelpuree
zonder er boter aan toe te
voegen; de krabbetjes met jus
zijn vet genoeg. Wie een gro
te, wat diepe schotel heeft,
kan krabbetjes, zuurkool en
aardappelpuree bij elkaar op
doen, dat staat feestelijk.
Besmeer de biscuits met jam,
duw ze met een mes in de
schaal in stukjes en leg er
een koude gele vla op. Gar
neer de vla met jam. Dit
toetje wordt smakelijker als
het een paar uren kan blij
ven staan, omdat de smaak
jes dan goed kunnen door
trekken.
JEANNE
GRONINGSE WETENSCHAPPERS LEVEREN TWEE WERELDPRIMEURS
Doordat hun speekselklieren
onvoldoende of helemaal niet
meer werkzaam zijn, kampen
tienduizenden Nederlanders
dag in dag uit met een droge
mond. Wetenschappers in
Groningen zijn nu voor de
dag gekomen met een novi
teit die wordt aangeduid als
het speekseltankje. Het wordt
aangebracht in de mondholte
en is voorzien van minuscule
gaatjes. Via deze openingen
kan de drager, steeds wan
neer hij daaraan behoefte
heeft, een beetje kunstspeek-
sel aanzuigen. Ook de samen
stelling van deze vloeistof is
nieuw. Ondermeer doordat
het eiwit bevat, voldoet het
veel beter dan de traditionele
kunstspeeksels. Een onzer
verslaggevers sprak met de
geestelijk vaders van twee
wereldprimeurs.
GRONINGEN Wel eens
wakker geworden met een
zware kater? De tong voelt
aan als een uitgedroogd lapje
leer. De mondholte lijkt van
een fijn soort schuurpapier.
„Wateris de eerste ge
dachte van wie aldus de tol
betaalt voor een al te gezelli
ge avond. En inderdaad ge
ven een paar slokjes water
heel snel verlichting. De
speekselklieren komen weer
op gang en na een minuutje
of tien is het ergste leed gele
den.
Bij nogal wat mensen func
tioneren deze klieren onvol
doende of helmaal niet. Ge
volg is dat ze aan een chro
nisch tekort aan speeksel lij
den en hun mond voortdu
rend droog aanvoelt. Wie in
ernstige mate door deze
stoornis is getroffen, ervaart
tong, gehemelte en de bin
nenkant van de wangen heel
de dag door als een persoon
lijke „Sahel".
Dr. A.K. Panders, hoogleraar
mondziekten en kaakchirur-
gie, verbonden aan de Rijks
universiteit van Groningen:
„Ernstige beschadigingen zijn
in de meeste gevallen het ge
volg van stralingstherapie in
het hoofd-/halsgebied. Af
De geestelijk vaders van kunstspeeksel en speekseltankje.
Van links naar rechts tandarts A. Vissink, prof. A.K. Panders
en prof. E.J. 's-Gravenmade.
hankelijk van de plaatsen
waar de tumoren zich bevin
den, moet de bestraling vaak
zó worden gericht dat ze ook
de speekselklieren raken.
Deze zijn hiervoor uitermate
gevoelig en worden dan in
mindere of meerdere mate
kapot gemaakt. Ook het
langdurig gebruik van be
paalde medicijnen kan de
speekselklieren aantasten.
Kalmerende middelen, bij
voorbeeld, kunnen deze bij
werking hebben en medicij
nen die de bloeddruk verla
gen. Tenslotte is het klim
men der jaren op zichzelf
eveneens een factor die de
speekselproduktie afremt. Bij
iedereen wordt de mondholte
na het veertigste levensjaar
geleidelijk aan droger. Men
sen van zestig, zeventig jaar,
die verder helemaal gezond
zijn, kunnen hiervan flink
hinder ondervinden. Maar
het probleem speelt in deze
leeftijdscategorie vaak dub
belop, omdat juist ouderen
veelvuldig gebruik maken
van medicijnen".
De gevolgen van een ernstig
tekort aan speeksel zijn niet
gering. Dat spreken, slikken
en kauwen danig worden be
moeilijkt, is duidelijk. De
hechting van het kunstgebit
kan eveneens moeilijkheden
opleveren. Doordat heel het
natuurlijk evenwicht in de
mondholte is verstoord, kun
nen echter ook andere com
plicaties optreden. Zoals ont
stekingen aan het mondslijm-
vlies en/of een onwelrieken
de geur uit de mond. Voor
patiënten die hun natuurlijke
gebit nog bezitten dreigt het
gevaar van supersnelle tand-
cariës.
Dit laatste verschijnsel tracht
men te voorkomen door tan
den en kiezen steeds opnieuw
van een laagje fluor te voor
zien. Voor het overige zijn de
gevolgen van een droge
mond echter bijzonder moei
lijk te bestrijden. Dr. E.J. 's-
Gravenmade, hoogleraar in
de biochemie van de mond
holte: „Als de speekselklie
ren nog wel een beetje wer
ken, kan die restfunctie zo
veel mogelijk worden gesti
muleerd door bijvoorbeeld
een zuurtje of een stukje
kauwgum in de mond te ne
men. Patiënten bij wie dit
niet meer helpt, zie je einde
loos water drinken. Elke
keer dat ze een slokje nemen,
brengt dat verlichting. Zij het
voor heel korte tijd. Een mi
nuutje hooguit. Vandaar dat
men, al jaren geleden, op
zoek is gegaan naar de sa
menstelling van een kunst
speeksel dat de mond gedu
rende langere tijd vochtig
zou kunnen houden. Dat
bleek een enorme opgaaf.
Enerzijds mag zo'n vloeistof
niet te waterig zijn, want dan
slikt de gebruiker het zo
weer weg. Anderzijds heeft
een te grote stroperigheid
weer tot gevolg dat bijvoor
beeld het praten wordt be
moeilijkt. Ons natuurlijke
speeksel combineert beide ei
genschappen op een heel
wonderlijxe manier. In rust,
bijvoorbeeld tijdens de slaap,
is het stroperiger dan keu
kenstroop. Komt de mond in
beweging, dan treedt er een
verandering op waardoor het
opeens uiterst vloeibaar
wordt".
Kwijlende koe
Omdat de bestaande kunst
speeksels (verkrijgbaar als
spray) zo slecht voldeden,
stortte ook 's-Gravenmade
zich op de research. Daarbij
liet hij zich inspireren door
het in ons grassige land zo
veelvuldig opdoemende beeld
van een overvloedig kwijlen
de koe. Door uit een speek
selklier van de koe de eiwit
component te isoleren en dit
als basis te gebruiken voor
kunstspeeksel, zou een sub
stantie ontstaan, zo meende
hij, die de eigenschappen van
het natuurlijke speeksel veel
dichter zou benaderen. Deze
aanpak bleek inderdaad suc
cesvol. Begin jaren zeventig
slaagden hij en zijn mede
werkers erin een wit poeder
uit te zuiveren dat, in de
mond genomen en vermengd
met water, een kunstspeeksel
opleverde dat aanzienlijk be
ter werkte dan de tot dan toe
bestaande, die geen eiwit be
vatten.
Sinds 1974 is dit poeder op
kleine schaal vervaardigd in
het laboratorium van de af
deling tandheelkunde in
Groningen en aan de patiën
ten van deze afdeling ter be
schikking gesteld. De resulta
ten waren niet ongunstig,
maar veel patiënten haakten
na kortere of langere tijd
toch af omdat ze het gebruik
ervan veel te bewerkelijk
vonden. Juist vanwege de
kleinschaligheid van de pro
ductie, was verwerking in
een makkelijk te hanteren
spray echter niet mogelijk.
Een fabrikant die in staat en
bereid was het materiaal in
massa-productie te nemen,
werd niet gevonden.
Een ondergebit dat voorzien is van een speekseltankje. De
kiezen kunnen naar achteren worden geschoven zodat men
het tankje kan schoonspoelen en bijvullen.
Prof. 's-Gravenmade: „Totdat
ruim een jaar geleden de
Deense televisie aan de pro
blematiek van de droge
mond een programma wijd
de, waarin ons poeder werd
genoemd. Dat leidde tot con
tact met een Deense fabri
kant die wèl over de midde
len beschikte om ons kunst
speeksel in massa-productie
te nemen. Hoewel nog niet
geregistreerd als officieel ge
neesmiddel, is het inmiddels
onder de naam Saliva Ortha-
na sinds een half jaar vrij
verkrijgbaar in de apotheek".
Hoe lang en hoe goed werkt
dit nieuwe product nu Naar
ondermeer deze vraag stelt
de Groningse tandarts A.
Vissink een onderzoek in,
waarop hij over enige tijd
hoopt de promoveren. De in
druk tot nu toe is dat het ten
minste twee keer zo lang
werkt als de traditionele
kunstspeeksels. Vissink schat
dat deze laatste bij de door
snee patiënt, na inspuiting in
de mondholte, circa tien mi
nuten a een kwartier werk
zaam zijn. Saliva Orthana
werkt gemiddeld 20 minuten
tot een half uur.
Speurtocht
Een aanzienlijke verbetering
dus, die echter de werkelijk
ernstige droge-mond-patiënt
nog niet veel soelaas biedt.
Hij of zij blijft immers ge
noodzaakt de spray zeer veel
vuldig te hanteren. Vandaar
dat men in Groningen bleef
zoeken naar een meer conti
nue bevochtiging van de
mond. Een speurtocht waar
bij tandarts Vissink en tand-
technicus M. Huisman een
hoofdrol speelden en die
leidde tot de vondst van de
speekseltankjes. Reservoirs
die worden aangebracht in
de mondholte en die minus
cule gaatjes bevatten, waar
door de gebruiker, steeds
wanneer hij daaraan behoef
te heeft, wat kunstspeeksel
kan aanzuigen.
„Lang niet iedereen kunnen
we hiermee helpen", zo
waarschuwt Vissink, „de
mondholte moet zo zijn ge
bouwd dat er voldoende
plaats is voor de tankjes. Wie
bijvoorbeeld een laag gehe
melte heeft, kan op die plek
geen tankje verdragen. Tot
nu toe schatten we dat onge
veer de helft van de droge-
mond-patiënten in aanmer
king komt voor deze voorzie
ning. In totaal hebben zich
inmiddels vijftien patiënten
een dergelijke prothese laten
aanmeten. In het gunstigste
geval hoefde de voorraad
(Saliva Orthana) maar één
keer per dag te worden bijge
vuld. In het ongunstigste ge
val was de voorraad speeksel
na ongeveer twee uur ver
bruikt".
Vissink en zijn collega's heb
ben speekseltankjes ontwor
pen voor zowel patiënten dié
nog over hun eigen gebit be
schikken als voor dragers
van een kunstgebit. In het
eerste geval wordt het reser
voirtje aangebracht tegen het
gehemelte en opgehangen
aan het bovengebit. Voor
mensen die hun natuurlijke
gebit niet meer hebben, ver
vaardigt men een nieuwe
prothese. De tankjes worden
dan in deze nieuwe prothese
ingebouwd.
In het bovengebit wordt het
tankje aangebracht in het ge
hemelte van de prothese. In
het ondergebit komt het om
der de tanden en kiezen te
zitten.
Geen irritaties
De ervaringen van de ge
bruikers zijn tot nu toe posi
tief. De protheses veroorza
ken geen irritaties, terwijl
het schoonspoelen en bijvul
len van de tankjes een kar
weitje van een paar minuten
is. De kosten ervan worden
door prof. Panders geschat op
circa 1100 gulden per patiënt.
Een grote fles kunstspeeksel,
waarmee een doorsnee-pa
tiënt 50 dagen toe kan, kost
65. Panders gaat er van uit
dat de ziekenfondsen en par
ticuliere ziektekostenverze
keraars bereid zijn een ei
ander volledig te vergoeden.
Intussen waarschuwt hij wel
tegen overspannen verwach
tingen: „Patiënten met een
droge mond zouden natuur
lijk het liefst terug willen
naar de situatie waarin het
speeksel geen probleem ople
verde. Ze moeten zich reali
seren dat ook met het ge
bruik van speekseltankjes die
oorspronkelijke toestand niet
terugkeert. Een betere be
vochtiging, een betere be
scherming van het monds-
lijmvlies en een beter func
tioneren van het spraakor
gaan zijn objectief aantoon
baar. Maar toch: het blijft be
helpen. Men moet een zekere
inspanning leveren. Of deze
opweegt tegen de voordelen,
is een persoonlijke afwe-
ging".
Wat niet wegneemt dat zowel
het nieuwe kunstspeeksel als
de tankjes hoogstwaarschijn
lijk een grote toekomst tege
moet gaan. Dezer dagen
wordt de technische beschrij
ving van de tankjes gepubli
ceerd in een vaktijdschrift.
Van dan af zullen ze beschik
baar komen voor de hon
derdduizenden die in binnen-
en buitenland het wonder
moeten ontberen van water
dat zo maar in de mond
loopt.
WILLEM SCHEER
