ma
Is
Ondernemer-
lieuwe-stijl
laait VS
lit recessie
Tieners
van thans
rE
JENERATIE VAN MAATSCHAPPELIJK
VERKERS STAPT
rlVER NAAR HET ZAKENLEVEN
ZATERDAG 14 APRIL 1984
WASHINGTON Dat de jeugd in
het Westen weer gezellig
conservatief is geworden en de
voorkeur is gaan geven aan
traditionele leefpatronen boven
rebelse experimenten zal ook u niet
zijn ontgaan. Niet langer zijn
idealistische
maatschappij-hervormers de
helden van de teenagers. Nee,
succesvolle zakenvrouwen,
computerbollebozen en stijlvolle
miljonairs zijn vandaag van de
opgroeiende generatie de idolen.
Geld is het lange haar van de jaren
tachtig.
We hebben het onheil zich zowel in
Europa als in Amerika zien
voltrekken. Maar dat het zo erg is
als een gedegen opinie-onderzoek
in de VS nu uitwijst, dat moge toch
verrassend heten. Dat onderzoek is
gedaan bij een wetenschappelijke
dwars-doorsnede (1500) van
Amerika 's middelbare scholieren
tussen twaalf en zeventien jaar. De
uitkomst is zo belangwekkend
omdat ze kan worden afgezet tegen
het resultaat van precies dezelfde
peiling die precies tien jaar geleden
in eenzelfde leeftijdsgroep is
verricht.
Als meest onthutsende feit springt
uit de vergelijking naar voren dat
de tieners van thans veel beter met
hun ouders kunnen opschieten dan
de tieners van tien jaar geleden.
Begrijpelijkerwijs tonen de huidige
ouders zich daarover blijkens
hun ingezonden brieven in
Amerikaanse kranten erg
ongerust.
Het is dan ook niet niks wat de
scholieren er tegenwoordig voor
opvattingei op na houden. Liefst
drie kwart van hen zegt dat er zich
binnen hun gezin geen ernstige
conflicten tussen ouders en
kinderen voordoen en dat ze
moeiteloos al hun persoonlijke
problemen met hun ouwelui
kunnen bespreken. In 1974 lag dat
allemaal heel wat gezonder. Toen
was minder dan de helft van de
kinderen tevreden over hun ouders
en wilde meer dan 40 procent van
de twaalf- tot zeventienjarigen
liever het huis uit en op kamers
gaan wonen.
Heden schroomt 70 procent van de
Amerikaanse pubers niet zelfs
„veel respect" te hebben voor
vader en moeder. Even
verbluffende percentages iongeren
getuigen van „over het algemeen
dezelfde opvattingen als mijn
ouders" over aangelegenheden als
het gevaar van druggebruik en de
waarde van onderwijs en werk. Als
klap op de vuurpijl wijkt vandaag
de dag ook „mijn houding
tegenover sex" niet of nauwelijks
af van ma en pa 's attitude ter zake.
Voor wie dit alles weet te
verwerken kan er ook nog wel bij
dat 65 procent van de dwars
doorgesneden jeugd in de
Verenigde Staten tegenwoordig
geregeld naar de kerk gaat. Een
decennium terug bezondigde nog
maar 25 procent zich aan die
gewoonte. Verder wordt wat school
aangaat huiswerk maken een
steeds populairder tijdverdrijf en is
de leerling doorgaans bijzonder
ingenomen met het onderwijzend
personeel dat voor hem verschijnt.
De enige rimpeling die zich nog
tussen de generaties voordoet
betreft de avondklok. De meeste
jongens en meisjes zouden liever
wat later thuis mogen komen. Maar
ze hebben overigens alle begrip
voor ouderlijke ongerustheid.
Al deze gegevens zijn
gemakkelijker op elkaar te stapelen
dan te ontleden. Zielsanalysten
vragen zich af hoe een enorme
generatiekloof in zo korte tijd kon
worden gedempt. Is de jeugd
veranderd of zijn de ouders
veranderdPraten ze
gemakkelijker met elkaar omdat
hun ideeën meer overeenkomen, of
komen hun ideeën meer overeen
omdat ze gemakkelijker met elkaar
praten?
Zeker is dat alleen de ouders het er
moeilijk mee hebben. Dat ze zelf
ten prooi zijn aan het sluipende gif
van het materialisme is tot daar
aan toe. Maar dat dat hun de
waardering in plaats van de
afschuw van hun kinderen
oplevert, bezorgde een
briefschrijfster naar een
Washingtonse krant een heuse
nachtmerrie waarin ze in het diepst
van de hel werd verwelkomd door
een kring van schaterende
satannetjes. Twee van de duiveltjes
leken ondanks hun iets te lange
hoektanden als vier druppels water
op haar lieve zoon van vijftien en
leuke dochter van dertien.
Natuurlijk is er in Amerika altijd
de psychiater, die een ouder als
deze graag in therapie neemt en
haar tegen een reusachtig
dollarbedrag pet zitting (of ligging)
poogt wijs te maken dat ze
helemaal geen schuldgevoel hoeft
te hebben. Ze behoort immers tot
de fantastische lichting ouders, die
in tegenstelling tot haar eigen
ouders opvoeding niet ziet als het
opleggen van regels één, maar het
aangaan van een relatie mét de
kinderen.
Gelukkig creëert in de psychiatrie
(die zoals wij uit de iaren zeventig
weten geen wetenschap is maar
een samenzwering tegen aardige
mensen) elke school weer een
nieuwe winstgevende markt voor
een tegenschool. De nieuwste leer
benadrukt de enorm positieve
waarde van het schuldgevoel als
basis voor het zelfrespect en als
voorwaarde voor een ordelijke
samenleving. De nog heel jonge
psychiatertjes uit deze school
schijnen vooral grootouders op
visite te krijgen, die immers
verantwoordelijk zijn voor liefst
twee verpeste generaties.
MARC DE KONINCK
DS ANGELES Wat het
t worden is nog geheim.
it het gaat kosten ook. Maar
het in zowel astronomi-
RapAe sferen als bedragen zal
T)lopen, valt af te leiden uit
mensen die zijn ingehuurd
de openings- en slotcere-
•nies van de komende
J'mpische Spelen in Los An-
es in elkaar te draaien.
alve kleurrijke, massale en
1UNG ematische beweging in de atle-
piste van het Coliseum, zal dit-
1 muziek een hoofdrol spelen,
vid Wolper, producer van de
chtigheden. wil er nog niet veel
er over kwijt dan dat er een
en fpfonie-orkest van 100 musici aan
pas zal komen, een „olympisch
.fir" van niet minder dan 1000
|crs^nmen en een superfanfare met
instrumenten.
creatief directeur van de begin-
eindmanifestaties (achtereenvol-
is op zaterdag 28 juli en zondag
augustus) is Tommy Walker
~ï~~2i '8ezocht. een man die lange tijd
Walt Disney heeft gewerkt en
luxt icrika's meest gevraagde regis--
iranAr is van de in zijn land zo gelief-
1 "erl extravagante muziek- en dans-
inementen voor en tijdens de
5656;t Van grote sportgebeurtenissen,
i een mPonist John Williams is ge-
een agd speciale muziek voor de
ica)| 'mpiade te schrijven. Williams is
To' 1 lerika's meest gedecoreerde
nponist van filmmuziek, met
ie voor science-fictionproduk-
als ET, Star-Wars, Superman,
tarn of the Jedi, enzovoort,
lere door het organiserend
tnpisch Comité (LAOOC) inge-
"rde Hollywood-bonzen zijn
Ré Lagler voor de regie van de
'egingspatronen en Phil Hette-
ma, voormalig kostuumontwerper
van Disneyland.
Aanvankelijk wilde het LAOOC
het hele ceremoniegedeelte in han
den geven van Walt Disney Pro
ductions. Maar de vraagprijs daar
voor was onaanvaardbaar hoog
voor het organiserend comité, dat
daarom is uitgeweken naar afzon
derlijke maar niet minder ver
maarde free-lancers.
De openings- en slotfeestelijkfaeden.
zullen in het Coliseum van Los An
geles worden bijgewoond door een
publiek van 100.000 koppen. Bij het
eerste evenement zullen 18.000
mensen, onder wie 9000 deelne
mende atleten, zijn ingeschakeld bij
de artistieke uitvoering op het veld.
Aan het sluitingsfeest komen nog
maar 4000 uitvoerders te pas.
„De opzet is de stemming van de
atleten te weerspiegelen. De ope
ningsceremonie wordt een emotio-
Venture
John Williams, Amerika's meest ge
ziek, is aangezocht speciale muzi<
Spelen.
neel en inspirerend gebeuren, dat
ten behoeve van de atleten een ge
laden atmosfeer zal scheppen voor
de uitdaging van de Spelen", zegt
David Wolper. „Het slotgebeuren
wordt een vrolijk, wild feest. De at
leten hebben hun prestaties gele
verd en zullen zichzelf kunnen la
ten gaan". Met gebruikmaking van
laserstralen zullen de volgende
Spelen van 1988 tegen de die mid
dag hopelijk niet al te vervuilde
icoreerde componist voor filmmu-
te schrijven voor de Olympische
hemel boven Los Angeles worden
aangekondigd.
Pers en „veiligheid"
Achtduizend journalisten uit 150
landen zullen er op de Zomerspe
len afkomen. Dat is bijna één jour
nalist (fotograaf en cameraman
weliswaar inbegrepen) per atleet.
Er worden immers 10.000 sportlui
verwacht. De pers maakt het nog
niet zo erg als de „veiligheid", die
17000 al dan niet geüniformeerde
bewakers in Los Angeles op de
been brengt. Dat is 1,7 agent per at
leet.
De schrijvende journalisten krijgen
als werkplaats aangeboden het
reusachtige Los Angeles Conven
tion Center in „down town". Ze
hebben daar alleen al op de begane
grond een totaal van 19.500 vier
kante meter ter beschikking. Een
aantal „trotse sponsors" van de
1984 Olympics zal er onafzienbare
rijen Brother-typemachines, AT
and T-telefoons, Atari-computers
(„elektronische verzendterminals"),
Xerox-kopieermachines, enzovoort,
hebben klaargezet.
Op de bovenetages bevinden zich
70 grote en kleine zalen, waar het
organiserend comité en in beginsel
alle atleten en begeleiders op alle
gewenste momenten persconferen
ties kunnen beleggen.
Radio- en televisiejournalisten zul
len voornamelijk zijn aangewezen
op het speciaal door de omroep-
maatschappij ABC gebouwde Inter
national Broadcast Center in Holly
wood. ABC heeft voor de som van
840 miljoen gulden alle tv-uitzend-
rechten voor de Spelen gekocht.
De omroep biedt die op zijn beurt
aan aan nationale en internationale
tv-organisaties overal ter wereld.
In totaal zullen binnen de Verenig
de Staten gedurende de 16 olympi
sche dagen 207,5 tv-uren aan het
sportminnend Amerikaans publiek
worden aangeboden. De Europese
stations zullen kunnen kiezen uit
een totaal aanbod van 450 uur
tv-verslag. Tezamen zullen 2.5 mil
jard mensen, dat is meer dan de
helft van de wereldbevolking,
rechtstreeks op Los Angeles kun
nen afstemmen.
MARC DE KONINCK
Lieft 160 universiteiten in de VS
bieden thans cursussen „onderne
merschap" aan. In 1970 waren dat
er slechts zestien. Tachtig procent
van de eerstejaars Harvard-studen-
ten zegt na de studie zelf een be
drijf te willen stichten en leiden.
Tien jaar geleden dacht 80 procent
nog aan een carrière op stafniveau
in een grote nv.
Wat de jeugdige „entrepreneurs"
(de Amerikanen spreken uit: entre-
prenoers) zeer van pas komt, is de
explosieve ontwikkeling van de
Venture-financiering. Vorig jaar
alleen al is het beschikbare ventu
re-kapitaal met twaalf miljard ge
stegen naar een totaal van 35 mil
jard gulden. Venture-kapitalisten
zijn geldschieters veelal ban
ken die jonge ondernemers-met-
een-goed-idee het benodigde in-
vesteringsgeld ter beschikbaar stel
len in ruil voor een tijdelijk aan
deel (meestal ongeveer fifty-fifty)
in diens nieuwe bedrijf (vennoot
schap). Als na een aantal jaren de
Zaak op poten, staat, trekt de inves
teerder zich volgens het venture
contract terug door verkoop (als
het goed is met flinke winst) van
diens aandelen aan de eigenlijke
ondernemer of op de beurs. In toe
nemende mate bieden ook pensi
oenfondsen, grote bedrijven, stich
tingen en rijke individuen zich als
venture-kapitaalverschaffers aan.
Essentieel is dat de investeerder
zijn financieel-economische erva
ring door middel van intensieve
begeleiding deelt met de jonge am
bitieuze zakenmensen. Op deze wij
ze is in de VS in 1983 het record
van 600.000 nieuwe bedrijven ge
sticht.
Twee op elke drie gestarte onder
nemingen zal binnen vijf jaar weer
Men probeert parkeerterreinen doi
gestrand zijn, maar dat tempert
geenszins het algehele business-
enthousiasme. „Vroeger werd ie
dereen die ooit bankroet is geweest,
door investeerders gemeden. Dat is
helemaal niet meer zo. Er hoeft in
Californië geen prijs te worden be
taald voor mislukking. Integendeel,
wie het heeft geprobeerd stijgt bij
na altijd in waarde. Na je faillisse
ment staan de venture-investeer
ders in de rij om je opnieuw te hel
pen", zegt Kevin Landry, directeur
van een van de grootste venture
firma's in Amerika.
Europa
Hoelang de „new wave" van entre-
peneurschap door de VS zal blijven
gaan is moeilijk te voorspellen. Ze
ker is dat Amerika er zich een ge
weldige economische voorsprong
mee aan het opbouwen is op West-
Europa. „Het verval van Europa"
Imatiger in te delen
was twee weken geleden de specia
le bijlage van het gezaghebbende
weekblad Newsweek. Het blad stelt
dat Europa de jongste micro-elek
tronische revolutie heeft gemist,
dat het oude continent vanwege
aanhoudende groeistagnatie elke
dag economisch verder achterop
raakt op de VS en Japan, onderling
te sterk verdeeld blijft om de EG
concurrerend te houden op de we
reldmarkt en bovenal motivatie
mist om uit het dal te klimmen. „In
West-Duitsland rekken studenten
hun studietijd uit tot gemiddeld
acht jaar. En in Nederland blijft da
gelijks 15 procent van de werkende
bevolking thuis met vage klach
ten", zo licht Newsweek de misère
in Europa toe, „een Europa dat
2000 jaar lang de wereld heeft ge
domineerd in wetenschap, handel
en cultuur en nu misschien voor
altijd het leiderschap zomaar
overgeeft aan Amerika en Azië".
MARC DE KONINCK
roei
JrQ ASHINGTON Hij is jong
peellet in de 30), schrander en
atasierijk, heeft een hogere
leiding en een luxueuze
gd gehad, is gevoelig voor
problemen van zijn werk-
^mers, is gek op computers
leest alles wat los en vast
Van Rolling Stone tot
allstreet Journal. Maar bo-
nal bemint de Amerikaanse
eig dernemer-nieuwe-stijl zijn
rsoonlijke vrijheid en barst
a,j van de energie.
3 HHÉpiflBpHpii
hij-vorm is maar bij wijze van
eken. Sedert 1980 besluiten veel
er jonge Amerikaanse vrouwen
mannen tot een carrière als
fstandig ondernemer. Een eigen
lrijf(je) blijkt een snelle en aan-
kkelijke weg naar volledige
latschappelijke emancipatie. Be-
Ive de vijf miljoen zelfstandige
innelijke ondernemers in de VS
n er nu al zo'n twee en een half
ljoen vrouwelijke bedrijfseige-
ars. Het huwelijk blijkt een aan-
kkelijk partnership voor twee
komen gescheiden onderne-
I rs, die binnen de echtelijke staat
risico van een bedrijfsfaillisse-
'onnint minder duchten.
».ve< jamen zijn de ongeveer 400.000
ge mensen die vanaf begin 1980
[i eigen zaak zijn begonnen, vol-
verantwoordelijk voor de
i groei van het aantal arbeids-
ten in de Amerikaanse econo-
De sedert een jaar dalende
ïiloosheid komt eveneens in het
andel van de kleine moderne be-
jes. De grote Amerikaanse on-
rnemingen hebben alleen maar
rknemers afgestoten,
zijn de ondernemers-nieuwe-
die de Amerikaanse bedrijvig-
zulk een vitaliteit hebben ge-
bMd "en ^at economen z*cb zorgen
1 r"'r| ken over mogelijke oververhit-
g van het herstel. De economi-
le groei bedroeg vorig jaar 6,1
ncent. Het eerste kwartaal van
j— 14 liet een jaarritme van zelfs 7,2
6kk6^bcent zien. De regering neemt
vKn lAatregelen om de expansie af te
finnen tot niet meer dan 4,5 pro-
it. De behoefte aan investerings-
pitaal en arbeidskrachten dreigt
orn3 rners de inflatie en het rentepeil
ihoog te stuwen. Landelijk is de
r kH rkloosheid in Amerika in ruim
jaar tijd van 11,8 naar 7,8 pro-
it gedoken. Vijf miljoen mensen
daarmee weer aan de slag ge-
men.
ondenkbare is gebeurd: De
I van de revolutionaire jaren
wanitig, die er destijds niet aan dacht
lenman of -vrouw te worden,
Men gaat in de mode
maar maatschappelijk werker wil
de zijn of een werknemersloopbaan
in een technisch of dienstverlenend
beroep voor zich zag, trekt vrij
massaal en vol zelfvertrouwen on
dernemersland binnen.
Ze zijn op straat gezet door of onte
vreden geworden bij grote traditio
neel opgezette bedrijven. Ze heb
ben daar afgekeken wat goed en
slecht is en ze hebben voldoende
gestudeerd om de reusachtige in
formatiestroom te kunnen verwer
ken die in de VS beschikbaar is
over zakendoen en hoe nieuwe
ideeën te gelde te maken. Ze zijn
sinds de jaren dertig de eerste ge
neratie voor wie het materiele wel
vaartspeil van hun ouders niet
meer haalbaar leek
„De business-schools rijzen als pad
destoelen uit de grond. In korte tijd
leren de studenten er veelal in
de avonduren de allernieuwste
technieken van ondernemen, fi
nancieren, management, organisa
tie en reclame. De nieuwe onderne
mers zijn niet rechts of conserva
tief. Ze nemen niet zozeer hun ide
alen maar wel hun morele waarden
mee uit hun jeugd. Ze willen geen
geld verdienen aan wapens of din
gen die kanker veroorzaken. Hun
grootste angst is dat ze autoritair
zouden worden tegenover de men
sen die ze in dienst nemen. Weinig
is belangrijker dan een vriend
schappelijke onderlinge sfeer in het
bedrijf. Ze houden niet van vak
bonden maar blijven graag nog een
uur napraten met een van de
(meestal weinige) werknemers,
over beider persoonlijke proble
men", zegt professor John Kao van
de vermaarde Harvard Business
School.
De jonge zakenlui doen in compu
ters met gespecialiseerde toepassin
gen, communicatietechnieken, vi
deo en robots, waarvan ze zomaar
thuis de geheimen hebben geleerd
of toen ze nog werkten bij IBM. Ze
creëren nieuwe trends en daar
mee enorme winstmogelijkhe
den in de technologie. Maar het
is lang niet alleen high-tech wat de
klok slaat. Men opent allerlei ad
viesbureaus, gaat in de mode en de
makelaardij, begint een bibliotheek
of een fitheidscentrum en verzint
lucratieve bezigheden als een plan-
tenverhuurbedrijf, een stop-met-ro-
ken-kliniek of het doelmatig inde
len van parkeerterreinen. „De in
houd van het vak hoeft niet altijd
de belangstelling te hebben van de
jonge ondernemer. Vooral het on-
dernemen^zelf, het overeind probe-
ren te blijven tussen de economi
sche krachten, is voor heel veel
mensen opwindend geworden. En
het is vooral weer maatschappelijk
aanvaardbaar. Tien jaar geleden
had men het idee hooguit een
buurtcafé of een Derde-Wereld
winkel te mogen beginnen. Nu is
het een sportieve uitdaging om
winst te maken en de weg te leren
op de effectenbeurs", aldus prof.
Vester van de Universiteit van
Washington.
