Keukenhof en KLM
vieren samen ieest
\>r~<
ZATERDAG 14 APRIL 1984
.Marokko als onderwerp.
Minder bekend is, dat men in
't Noordhollandse Limmen de
„Hortus Bulborum" kan
bezoeken, waarin zeer oude
tulpenrassen, zo'n duizend in
totaal, nog altijd tot bloei
worden gebracht. Gratis
entree van half april tot 10
mei na telefonische
aanmelding: 02205-1253. Niet
ver vandaar vindt men nabij
Heiloo het museum van de
bloembollenteelt.
BIJ DE FOTO'S:
Links boven: De Keukenhof gros
siert in fraaie, fotogenieke door
kijkjes op al wat leeft en kortston
dig groeit. Als er dan ook nog een
molen aan het decor is toege
voegd, is het Hollandse plaatje
compleet.
Rechts boven: Als toeristische at
tractie zonder weerga in de Lage
Landen, trok de Keukenhof vorig
jaar ruim 830.000 bezoekers.
Links onder: Kodak toont de
grootste dia ter wereld: een «ge
zicht op het dorpje Piaam in Fries
land.
Rechts onder: Lenzen blinken,
sluiters klikken
Wildgroei is er niet meer bij in dit
majesteitelijke park, afgezien van
wat narcissen die men gelegenheid
geeft om hun grillen bot te vieren.
De natuur verrijkt met toege
voegde elementen als vijvers en
bruggetjes, sculpturen (dit jaar zo'n
25), pergola's, kassen, fonteinen,
een dierenweitje, banken, een door
de Holland Amerika Lijn geschon
ken korenmolen, waarin het vier-
granenbrood over de toonbank
gaat heeft het ordelijke aanzien
van een compositie, waarin men de
hand van een tuinarchitect her
kent. Nergens ter wereld kunnen
mooiere kleuropnamen gemaakt
worden dan op de Keukenhof.
Lenzen blinken en sluiters klikken
er in een adembenemend tempo,
filmcamera's zoemen en micro
foons regisreren het opgetogen jui
chen van de kleintjes als die de
roze flamingo's in het vizier krij
gen.
Er gaat iets af en er komt wat bij,
maar in wezen wordt er niet ge
sleuteld aan de succesformule. Dit
jaar waagden de eerste genodigden
zich op de 36 hardhouten schijven
in een vijver, die men sprongsge
wijs kan bewandelen, als spoedde
men zich voort op het water. De
aanwinst inspireerde Keukenhofs
tafelredenaar Jan Roelf uiteraard
tot bespiegelingen over de wonde
ren uit het Nieuwe Testament.
Deze journalist behoort tot de vele
senioren, die elk jaar als eersten
aan de bloemen komen ruiken, een
dag waarop Lisse het soort reünies
te zien geeft, waarop de veteranen
domineren. De oudere garde er
vaart het nog steeds als een mira
kel, dat de tuin een internationale
topattractie voor het toerisme is ge
worden. De hoogbejaarde mevrouw
Muller-Idzerda legde er haar
nieuwste eigen werk over tuinen in
het algemeen op de lessenaar, toen
zij een kwiek toespraakje hield.
Er is veel bereikt in deze 35 jaren,
zodat een gevoel van innige tevre
denheid niet misplaatst mag wor
den genoemd. Met een bloem in het
knoopsgat blijven de pioniers om
zien in verwondering naar jaren als
1967, toen er voor het eerst meer
dan 800.000 kaartjes werden ver
kocht. Sindsdien is er eigenlijk
sprake van een stabilisatie.
Óver de toekomst schijnt men zich
geen zorgen te maken, ondanks de
toenemende concurrentie van at
tractieparken en andere beziens
waardigheden. De prilheid van het
jaarlijks ontluiken weerspiegelt
zich niet in het gezelschap bestuur
ders, voornamelijk gerecruteerd uit
de middelbare regionen. Mannen,
die de Keukenhof-stropdas dragen
als een onderscheidingsteken, maar
nog altijd even potig zijn als voor
heen.
Misschien is het traditie geworden
om eerst flink wat ervaring op te
doen, alvorens medebeheerder te
worden van de fameuze bollentuin.
Blijkens een oude foto behoorden
ook de veertien leden van het eer
ste bestuur in 1950, hun grote ener
gie ten spijt, qua leeftijd al vrijwel
uitsluitend tot de laatbloeiers.
LEO J. LEEUWIS
Vijfentachtig landen
Men is er ooit al dichtbij geweest
met ruim 960.000, maar in 1982
zorgde het Floriade-effect voor een
behoorliike duikeling. Het is toch
niet helemaal geworden wat de
heer J. Strijkers, directeur van het
Nationaal Bureau voor Toerisme
hoopte, toen in 1974 het zilveren ju
bileum werd gevierd. Hij zag dat
miljoen al binnen enkele jaren in
het verschiet, te meer omdat men
toen ook al ver boven de 800.000
scoorde en rekende zelfs op een
verdubbeling van het aantal gasten
uit het buitenland. De Keukenhof
is een troetelkind gebleven van de
N.B.T., dat veel bijdraagt aan de
promotie, samen met de KLM. die
in maar liefst 85 landen dit tulpen
van 14 t/m 28 april, speciale
bolgewassen van 17 t/m 20
mei, de lelietuin van 10 t/m
20 mei. Keukenhof biedt meer
dan een weelde aan bloemen
en struiken, geboomte,
waterpartijen en dieren. Er is
bijvoorbeeld ook een
beeldentuin, er kan een
molen worden bezichtigd en
verder diverse exposities,
onder meer van Hollands
zilver en 22 tekeningen van
Anton Pieck uit 1937, met
paradijs audio-visueel en op papier
onder de aandacht brengt.
Op de een of andere manier is men
er bij de Keukenhoi altijd in ge
slaagd de allerhoogste personages
binnen de poorten te krijgen. Geen
lid van ons koninklijk huis of het-
heeft hier al de knie gebogen om
de geur van een narcis of zo'n geu
rende tulp als „Generaal de Wet"
op te snuiven.
Koningin Juliana en prins Bern-
hard leidden tal van andere ge
kroonde hoofden naar de Keuken
hof, toen zij hun zilveren huwe
lijksfeest vierden. De landsvrouwe
opende ook het naar haar genoem
de expositiepaviljoen, waar men
bloemschiksters aan het werk kan
zien en waar Kodak, alomtegen
woordig in het toerisme, de groot
ste dia ter wereld toont: een gezicht
op het dorpje Piaam in Friesland.
De Oranjes zijn dus kind aan huis
in Lisse, zich heugend wellicht dat,
tulpen al in de zeventiende eeuw
de grote mode waren aan vele vor
stenhoven in Europa.
Het idee om deze bloem te begifti
gen met namen van hooggeplaat-
sten is een onbetaalbare vondst ge
bleken. Wie voelt zich niet ge
streeld in zijn ijdelheid, als zijn tulp
ten doop wordt gehouden? Zelfs de
grote Dwight D. Eisenhower kwam
er voor naar Lisse. Hoewel deze
hommage nog op zich laat wachten
voor mrs. Weinberger reed ook zij
spoorslags naar de „Keukenhof",
toen haar echtgenoot Caspar, Rea-
gans minister van defensie, hier
kwam praten over de kruisraket
ten.
Het is tekenend voor de situatie.
De robuuste mannen van Lisse en
omstreken hebben bereikt wat veel
gesoigneerde heren uit de toeris
tenindustrie als hun mooiste ideaal
beschouwen. Tot in de hoogste re
gionen verwaardigt men zich de
expositie van 90 kwekers te komen
bezichtigen, drentelend over slin
gerpaden en langs waterpartijen
waarin zwanen in blankheid wedij
veren met de witte tulpjes, zoals die
vroeger op de Krim in het wild
groeiden.
ir het eerst kan dit jaar
en Katwijk en Lisse de
c WB-bollenstreekroute
lp manent worden bereden,
is zowel een vervanging
C\ ais een aanvulling op het
e bollentraject, vroeger
>en uitgezet zolang de
ikenhof was geopend. Een
wblad Verwijst naar de
ienswaardigheden
lerweg, monumenten en
uurlijk de bollen. Het blad
•erkrijgbaar bij ANWB- en
n Bel
)nmae
o]
t d; p
ijsheic
n zijn
hristu
VV V-kantoren.
De voorjaarsparade van de
bollenstreek is dit jaar, zoals
wij begin deze week reeds
berichtten, maar graag nog
even willen herhalen, in
opbouw te zien op 26 en 27
april in de Hobaho-hallen in
Lisse, waar 40 praal- en luxe
wagens in gereedheid worden
gebracht voor het jaarlijkse
bloemencorso. Dit gebeuren
wordt omlijst door het
optreden van onder anderen
Pia Beck en The Millers, de
Dolly Dots en de fameuze
American Highschool Band en
andere festiviteiten.
Zaterdag 28 april trekt dan
het corso van Haarlem naar
Noordwijk, dwars door de
bollenstreek en gadegeslagen
door naar raming een miljoen
toeschouwers. Informatie:
Corso-secretariaat, Postbus
115, 2160 AC Lisse, telefoon
02521-13913, op welk adres
ook een folder verkrijgbaar is.
De „Keukenhof" is tot en met
20 mei dagelijks geopend van
's mprgens acht tot 's avonds
zeven uqr. Volwassenen
betalen een entreeprijs van
f 8,- en kinderen van vier tot
twaalf jaar, 65-plussers en
CJP-houders 4,-. De
woensdag is uitgeroepen tot
gezinsdag. De wel betalende
ouders mogen dan kinderen
tot en met twaalf jaar gratis
meenemen. Het parkeertarief
(altijd plaats) is twee gulden
's
o i
C|
ezel
i hem
ijn hbSE Het was niet Jeroen
bbé aan wie de eer te beurt viel
noch ïieuwe tulp „Prins Willem van
nje" toe te mogen voegen aan
pllectie 1984 van onze nationale
entuin. Dit ceremonieel het
yen van een kuiltje werd
richt door de plaatsvervangend
iident van de KLM, mr. J. F. A.
volk
;n h< Soet, die daarmee het sein gaf
de openstelling van de Keuken-
er hart zwol van trots bij deze
aagde landing van de zoveelste
atie op dit bolgewas, als een ge-
ink des hemels toegevoegd aan
flora. Vijfhonderd jaar gele
had nog nooit iemand een tulp
voor ms land zien bloeien. Pas toen
{kruisvaarders en andere zwer-
de eerste bollen hadden mee-
welz racht uit oriëntaalse gewesten,
eke et zoeken naar de schat goed op
auto g gekomen.
een goudkoorts overal tot een
gewveus delven en spitten, Neder-
werd een volk van poters en
veerllat gebleven tot op de huidige
vant Pas later wordt de oogst bin-
spre gehaald. Puur goud levert dit
:n onyroet in de bodem niet op, maar
lei rendement van jaarlijks zo'n
'miljoen bollen op de Keuken-
grenst toch aan het ongelooflij-
Niemand kan precies becijferen
e bal dit pronken met andersmans
(men situeert de oertulp na-
't gel het Himalayage.bergte) de kwe-
tans s en het toerisme oplevert. Keu
enhofs raad van bestuur is zo ge-
ersta en als een bus over de financië-
tUNIy-esultaten voor onder anderen
legentig „bollenboeren" die hier
eigen stekjes hebben, voorzien
rtuij een bordje met naam en adres,
noemt de opzet niet-c'omm
en presenteert zich ais
ting die het best kan stellen
der subsidies. De lusthof van 28
taren, onder nog geen eeuwen-
ir toch wel honderd vijftig jaar
e beuken en eiken, heeft een
ihtige achterban.
sitekaartje
ïastieën, hof houdend op de
«gronden, leveren hun aandeel
jjat het kweken van jaarlijks
jjajf 10.000.000 bloembollen met een
ham lrc*e van c'rca een miljard gul-
De Keukenhof is niet alleen
ncjeJ visitekaartje van de ongeveer
bedrijven die deze bollen pro-
ven :eren, verhandelen en exporte-
maar levert als vaktentoon-
ling een forse bijdrage in de ne-
'e" toeristische attractie zon-
weerga in de Lage Landen en
s op beide halfronden (men ge-
'n de promotie van „The
latest Flower Show On Earth")
t de hof vorig jaar ook nog eens
lleeil"1 830.000 minder ervaren be-
kers.
gk i publiek levert ook wel enige
jl ndizie op en misschien zo'n vier
ïdse v'jf miljoen aan entreegelden,
•en ar keert bovendien veelal huis-
aat arts met het voornemen eens
- meer bloemen in huis te halen
mogelijk zelf eens het poot-
ipje te gaan hanteren. Zo
'ekt men in Lisse (en omge-
>g) niet alleen bollen, maar ook
goodwill die zich over heel Eu-
'a en tot in andere werelddelen
verspreidt, want 66 procent van de
bezoekers kwam vorig jaar uit an
dere landen dan het onze.
Jacoba's keuken
De tulp „Arabian Mysterie" illu
streert op treffende wijze, hoezeer
de Keukenhof, vijfendertig jaar ge
leden op een ernstig verwaarloosde
buitenplaats gesticht door tien
mannen van het type ruwe-bolster-
blanke-pit, aan zichzelf is ontste
gen. Graaf van Lynden zag hoe
zijn domein „Zandvliet" in de jaren
1949 en 1950 geknipt en geschoren
werd door bollenjongens, die van
aanpakken wisten. Hij is nog altijd
de verhuurder van het landgoed,
waarop eens eenden geschoten en
kruiden geplukt zouden zijn voor
de keuken van Jacoba van Beieren
(1401-1436), vandaar de voor buiten
landers zo onuitsprekelijke naam
Keukenhof.
Het contract met de graaf loopt tot
1987. Het is ondenkbaar, dat er een
einde zou komen aan dit magisch
centrum, want er zijn zoveel belan
gen mee gemoeid, dat er dan spra
ke zou zijn van een nationale cata
strofe. Het vooijaarstoerisme in ons
land is sterk afhankelijk geworden
van de Raad van Elf in Lisse, be
stuurders met als voorzitter de bur
gemeester van dit dorp, drs. A. J.
Berends, bijgestaan door imagebuil-
der F. Benningen, wiens propagan-
dacommissie er nog altijd flink te
genaan gaat.
De heerlijke bollen, aldus bezongen
door Louis Davids, overtreffen de
waarde van diamanten en parels
voor wie een goede belegging
zoekt, zo geloofde men in de zeven
tiende eeuw. Een jammerlijke
windhandel dreef de prijzen op tot
duizenden guldens per bol en ooit
zou iemand een hele boerderij ver
kocht hebben om één zeldzaam
exemplaar te kunnen bemachtigen.
Pas in 1673 kwam er een einde aan
deze speculaties en het zou bijna
twee eeuwen duren, alvorens de
miljoenendans om de (tulpen)bol
werkelijk een profijt opleverde,
waarbij de glans van diamanten
verbleekt.
De Keukenhof zorgt, in combinatie
met de geometrische bollenvelden,
bloemencorso's en andere shows,
voor een toeristische invasie zonder
weerga in een periode die verder
aan de bezoekers nog weinig te bie
den heeft. Koos van Rijnen (afde
ling public relations) becijfert, dat
de parkeerterreinen nu plaats bie
den aan 12.000 auto's en 1500 tou
ringcars. Soms dreigt nog ruimte
gebrek, omdat deze colonnes zich
hier concentreren gedurende
slechts twee maanden, dit jaar van
30 maart tot en met 20 mei. In 1983
hebben 12.000 bussen hun passa
giers aangevoerd, ongeveer voor
een derde afkomstig uit West-
Duitsland, de natie die het meest
ontvankelijk is voor de periodieke
bollenkoorts.
Japanners
Marleen Kurokawa-Stapels zit als
een van de vier informatrices in
haar huisje, speciaal om Japanners
wegwijs te maken. Zij is met een
zoon van dit volk getrouwd en
heeft elf jaar in Tokio gewoond.
Men hoort er verder tekst en uitleg
geven in zowel de Scandinavische
talen als in Grieks en Spaans.
Als gevolg van deze schoktherapie
voor het toerisme beginnen tot ver
buiten Lisse de kassa's te rinkelen.
Afgezien van het dagbezoek is de
Keukenhof het stralende middel
punt van allerlei arrangementen,
leidend vooral met Pasen tot
een overbezetting van de hotels in
de grote steden en zelfs op de Velu-
we, waar veel touringcaronderne
mers hun gasten onderbrengen. Al
lerlei andere bezienswaardigheden
in ons land en in de rest van Euro
pa danken het bezoek aan de werf
kracht van de kleuren en geuren
op de Keukenhof. Wat deze stimu
lans tot half mei oplevert aan de
horeca, enzovoort, is niet te becijfe
ren, maar wel staat vast dat Jacoba-
van Beierens domein een domine
rend staatje is geworden in het gro
te rijk van ons toerisme, waar
VV V-directeuren, hotelmanagers,
reisorganisatoren en zelfs de KLM,
als belanghebbenden een groot res
pect voor tonen.
De tijd dat een Engelse touropera
tor een luchtbrug onderhield met
Zestienhoven en in één seizoen
65.000 Britten naar de Keukenhof
bracht, behoort tot het verleden.
De bus heeft het pleit gewonnen.
Niettemin kwam mr. De Soet van
de KLM graag de nieuwe tulp do
pen en bloeit er al jarenlang een
variëteit onder de naam „The Fly
ing Dutchman".
Voor onze Vliegende Hollanders is
de tulp een symbool geworden, dat
in het buitenland kracht bijzet aan
de werving van pasagiers, in com
binatie met klomp en molen. Het
bloemmotief is zelfs verwerkt in
KLM-tapijten, stoelbekleding,
wanddecoraties en reclamemateri
aal. Nadat in 1922 het eerste vrach
tje snijbloemen als vrachtgoed naar
Londen was gebracht, zag men de
omzet in deze sector een grote'
vlucht nemen. De Keukenhof kan
geen kwaad doen bij de KLM, dat
is wel duidelijk, als suggestieve va
riatie op de tapisserie in Lisse, Hil-
legom, Sassenheim, enzovoort.
Meer dan ooit kan men dit jaar ge
wagen van twee handen op één
buik, omdat zowel deze hof als de
KLM jubileren en samen een eeuw
oud zijn, respectievelijk 35 en 65
jaar. Vandaar dat mr. De Soet de
„Prins Willem van Oranje" aan de
aarde mocht toevertrouwen.
De weerman
In een wolk van bedwelmende
geuren en publiciteit gaat de Keu
kenhof het achtste lustrum tege
moet. maar zoals altijd ook sterk af
hankelijk van de weersomstandig
heden. Tot in Frankrijk, Duitsland
en België zijn de voorspellingen
van de weerman van invloed op
het weekendbezoek. Dit jaar laat
het ontbotten van bloem en plant
per auto. Voor de vier
binnententoonstellingen
wordt geen extra entree
geheven. De N.S. verkoopt op
veel stations de zogenaamde
TT-biljetten met bestemming
de stations Haarlem of
Leiden. Vandaar reist men
per bus naar de speciale halte
bij de ingang van de
Keukenhof.
Op de binnenexposities zijn te
bewonderen: fresia's en irissen
van 5 t/m 9 april, narcissen
lang op zich wachten, zodat voor
alsnog in (warme) kassen de bloe
menpracht is te bewonderen. Maar
het kan nooit zo erg worden als vo
rig jaar, toen van de zestig dagen
Keukenhofplezier er zesenvijftig
vergald werden door regen of de
dreiging daarvan gedurende de
openingstijden.
Niettemin werden ook toen nog die
ruim 830.000 bezoekers genoteerd,
genietend van de nieuwe arrange
menten waar tuinarchitect H. N. T.
Koster en zijn 40 hoveniers voor
gezorgd hadden. Ongeveer een do
zijn „Haarlemse Bloemenmeisjes",
doorgaans achttien jaar oud, spoedt
zich als ambassadrices van Jacoba
naar Parijs, Londen of waar dan
ook om de blijde mare van Keu
kenhofs heropening wereldkundig
te maken.
Die lieftallige feeën waren er al,
toen de minimode hun gebood het
rokje tot ver boven de knie te dra
gen, maar de lichting van dit jaar
hulde zich in blauwe gewaden (als
hommage aan het blauw van de
KLM?), droeg rode hoedjes en zag
er een beetje tuttig uit. Deze lieftal
lige delegatie ten spijt durft men in
Lisse niet te voorspellen dat de
mijlpaal van een miljoen bezoekers
dit jaar gepasseerd zal worden.
