gehoordgezien
Philips II schijn t
een lieve jongen
geweest te zijn
SPRAAK
ft
RADIO/TELEVISIE
G&tdae Gou/iant
MAANDAG 2 APRIL 1984 PAGINA 11
door Ton Oliemuller
■ky
Niet om het werk van
Walter v.d. Kamp met
Willem van Oranje nog
eens dunnetjes over te
doen, wel om dit Oranje
jaar kleur en fleur te
verschaffen, duikt
AVRO-tv andermaal in
de geschiedenis der Ne
derlanden. De feiten op
een historisch rijtje, de
motieven wetenschappe
lijk verantwoord in
kaart, de Slag bij Nieuw-
poort uit het schoolboek
je gelicht.
Te beginnen vanavond
op Ned. II om 21.20 uur
ontrolt zich de histori
sche serie „Republiek
tussen Vorsten" over de
wording der Verenigde
Nederlanden, destijds en
in deze natte lentetijd
ook wel omschreven als
„Verregende Nederlan
den".
Scherts terzijde, het gaat om
een degelijk stuk weten
schappelijk werk, waar een
staf van historisch geschool
den twee jaar lang handen en
hoofden vol aan heeft gehad.
Zij kregen de volle medewer
king van het Koninklijk
Huis, dat deuren opende die
voor anderen gesloten blij-
„Oranje-zaal" in Huis ten
Bosch, de schatkamer van
historialia van het hof, als
mede van de Spaanse over
heid, die filmen in het Esco-
riaal bij wijze van uitzonde
ring toe liet.
Aan laatstgenoemde gastvrij
heid zat wel een luchtje en
een „maar" verbonden. De
Nederlanders mochten er al
leen aan het werk als zij geen
ongunstig beeld van Philips
II zouden ophangen, laat
staan Philips zelf. Een we-
Kstaai
U
tensehapsman kan zulk een
toezegging zomaar niet over
zijn hart verkrijgen. Hij zou
de historische objectiviteit
geweld aandoen. Nu gaf dit
bij Philips II geen proble
men. Men kon zijn tirannie
ke beheer over de Neder
landse gewesten gewetensvol
en rustig uit de doeken doen.
onder vermelding van ook de
andere kant van de waarheid
en de medaille, dat hij van
nature een zachtmoedig mens
was. Zo wordt hij althans be
wierookt in een beschrijving
van zijn jeugdjaren, een ge
voelige knaap, die lichtelijk
beschroomd mensen tege
moet trad, een tikje kunstzin
nig ook en vervuld van een
ingeboren eerbied voor het
leven. Nadien raakte zijn ge
moed echter verhard onder
invloed van een Spartaanse
c.q. jezuïetische opvoeding.
Hem werd overdreven ge
voel voor gezag bijgebracht.
Hem werd geleerd, dat men
de koning van Spanje diende
te gehoorzamen. Zo kwam hij
ertoe de Bloedraad in te stel
len en die de wreedste straf
fen toe te laten passen op
ketterij, het toenmalige pro
testantisme in wording.
VEEL BEKUKS
De historici achter deze tv-
produktie hebben ook buiten
s lands grenzen willen kij
ken. De 80-jarige oorlog
speelde weliswaar op onze
grond, maar trok veel bekijks
in het buitenland. Engeland,
Frankrijk en Duitsland
mengden zich in de strijd.
Een al te machtig Spanje,
waar de zon niet onderging,
sinds Columbus Amerika
ontdekte, stak als een doorn
in het vlees van andere mo
gendheden. Bovendien
vluchtten veel bewoners van
de lage landen naar het bui
tenland om aan vervolging
wegens ketterij te ontkomen.
Presentator Ton van Rhoon: „We mochten geen lelijke din
gen over Philips II vertellen".
In die andere landen zochten
zij levenskansen en vonden
die ook, in die zin zelfs dat zij
bijdroegen tot de bloei en de
ontwikkeling van die landen.
Deze documentaire biedt ook
de inbreng van buitenlandse
commentatoren en historici,
die hun visie ontvouwen op
de oorlog en op figuren als
Willem van Oranje, Philips
seur Bert Koetzier, beiden
betrokken bij het maken van
deze documentaire, wijzen er
op. dat Willem van Oranje, al
wordt die dan als de Vader
des Vaderlands aangemerkt,
heel lang de Spaanse heer
schappij onderhorig bleef. De
koning van Hispanje heeft hij
altijd geëerd.
Bij hem brak het breekpunt
aan, toen de edelen Egmont
en Hoorne werden onthoofd,
zijn twee vrienden die dach
ten dat er met de Spaanse
koning te praten viel, maar
wier hoofden op spiesen wer
den gestoken en te kijk ge
steld. Willem had toen al de
wijk genomen en kreeg vo
gelvrij verklaard zijn moor
denaar Balthasar Gerardts
achter zich aan.
De steden en de gewesten
hier te lande zochten niet de
oorlog met Spanje. Zij hecht
ten aan rust waarin hun han
del kon gedijen. Zij werden
pas tegen de haren ingestre
ken, toen zij steeds meer be
lastingpenningen op moesten
brengen om het Spaanse le
ger op de been te houden, dat
hier de zaken naar Philips
hand zette.
De bevolking had in die ja
ren bij mislukkende oogsten
trouwens gerekend op voed
sel van de Spanjaarden. Phi
lips liet het er lelijk bij zitten,
ook al omdat de afstand tot
Madrid te groot was. Het
duurde weken voor een brief
uit Brussel in Spanje aan
kwam. Later vestigde Philips
centraal gezag in Brussel,
maar toen bleek Alva weer
niet over de meest psycholo
gische aanpak te beschikken
om de Nederlanders naar zijn
hand te zetten. Een heers
zuchtige man die dacht alles
met geweld af te kunnen
dwingen.
Strategisch gesproken valt er
ook een en ander aan deze
serie te beleven. Prins Mau-
rits en Frederik Hendrik, op
volgers van Willem, die als
stedenbedwingers de geschie
denis zijn ingegaan, ontwier
pen een nieuwe strategie van
beleg, waardoor zij sneller
dan voorheen tot steden kon
den doordringen. Deskundi
gen leggen uit hoe. Boven
dien kregen zij de hulp van
het Hollandse regenwater.
De Spanjaarden zagen het
niet langer zitten in dit dras
sige land, in de verregende
Nederlanden. Bij Alkmaar
begon de victorie, Leiden
volgde spoedig, dan Bergen
op Zoom. Het water deed zijn
werk.
BREDE STROOM
En daarmee kreeg de Repu
bliek der Verenigde Neder
landen steeds meer v
Unie van Atrecht, Unie van
Utrecht, de Vrede van Mun
ster in 1648, hier en daar
worden jaartallen genoemd,
maar het gaat in deze serie
over de brede stroom gebeur
tenissen, die hun beslag kre
gen in wat Willem van Oran
je in gang had gezet.
Tegen de dramatische serie
van Walter v.d. Kamp werd
o.a. het bezwaar ingebracht,
dat de feiten soms niet juist
te plaatsen waren in de tijd,
in de lijn van de ontwikke
ling. Misschien had deze we
tenschappelijk opgezette serie
beter vóór van v.d. Kamps
beeldvorming op het netvlies
gebracht kunnen worden.
Hier staat tegenover, dat men
van de geïnteresseerde kijker
enige kennis van de vader
landse geschiedenis mag
vooronderstellen.
In die jaren ontstonden ook
de geuzenliederen, gezongen
uitingen van mentaal verzet,
door Valerius in zijn „Ge-
denkklancken" gebundeld en
heden ten dage nog bij kin
deren er in gehamerd op ko
ninginnedag aan de hand
van het Geuzenliedboek. Ton
Koopmans werd erbij ge
haald om dit vocaal verzet
uit de vergetelheid te halen,
te doen herleven. De geuzen
zongen hun eigen liederen
tussen de wreedheden door
die zij ook bedreven, het ver
krachten van vrouwen, op
hangen van geestelijken en
beeldenstorm. Geuzen heet
ten zij, een erenaam, afgeleid
van de Franse spotnaam „les
gueux", dat gewoon schooiers
betekent.
De teksten van deze serie
verschijnen ook in boek en
op cassette die door scholen
aangevraagd kan worden.
Zegt presentator Ton van
Rhoon: „Geschiedenis vertelt
hoe de samenleving in bewe
ging is, hoe manieren van
denken en doen veranderen,
alles in samenhang. In de 16e
eeuw begon Rome zijn greep
op de mensen te verliezen.
Luther zorgde voor een bij
belvertaling, zodat de men
sen zelf de Schrift konden le
zen en niet meer aangewezen
waren op de uitleg van de
geestelijkheid. Dit leidde
mede tot politieke zelfstan
digheid, de wording van onze
huidige staat, ten koste van
veel bloed".
Het water moest wel tot aan
de lippen stijgen, maar dan
ging dit kikkerlandje geen
zee te hoog.
■M
HANS
Rondom Tien, het thema
programma van de NCRV,
beurtelings gepresenteerd
door Hans Sleeuwenhoek
en Henk Mochel, mag zich
verheugen in een hoge
waardering door het kij
kerspubliek. Het waarde
ringscijfer ligt gemiddeld op
75. Mede daarom heeft de
NCRV besloten Rondom
Tien in het nieuwe winter
seizoen vaker op de buis te
brengen. In plaats van een
maal in de maand komt
Rondom Tien dan tweemaal
per maand op het scherm,
op maandag en donderdag.
Eén van die programma's
hanteert de bestaande for
mule: een onderwerp nader
uitgediept aan de hand van
opgenomen gesprekken met
betrokkenen. De tweede
ziet er zo uit, dat die meer
dan één onderwerp bevat.
BARBRA
Ruud ter Weijden, de
AVRO-prater met zijn ei
gen coup, gaat vanavond in
zee met Barbra Streisand.
Nog deze week komt haar
eigen film „Yentl" hier in
roulatie en daar wil zij het
met Ruud over hebben. Zij
zit al bijna een kwart eeuw
in de showbiz, maar ziet
nog geen aanleiding de za
ken wat rustiger aan te
pakken. Welnee, zij hechtte
aan het maken van haar ei
gen film. Zij had die al lang
in haar hoofd, al een jaar of
vijftien, maar moest heel
wat weerstanden overwin
nen. Yentl is de naam van
het Tsjechische joodse meis
je, dat als meisje zijnde niet
studeren mag, maar dan
haar haar afknipt en door
gaand voor jongen het voor
elkaar krijgt. In zekere zin
ligt hierin het leven van
Barbra zelf weerspiegeld.
Zij regisseert dit verhaal
niet alleen, maar speelt er
ook de hoofdrol in. Zij toont
een stuk eigen leven en
zingt ook over „The Way
You Makes Me Feel". Dat
vertelt zij allemaal in haar
film en daar praat zij vrij
uit over met Ruud.
NICO
Nico van Vliet heeft net als
Jaap van Meekren de grote
stap gezet en vertrekt uit
zijn functie als adjunct-di
recteur van AVRO-radio.
Hij gaat naar New York,
waar hij voor de AVRO en
enkele bladen het corres
pondentschap gaat vervul
len. Nico verbleef in een
dergelijke functie eerder in
Amerika en vindt in dit
land veel van zijn geestelij
ke gading. Zozeer zelfs, dat
hij het liefst daar zijn kin
deren groot brengt. Hij stu
deerde daar trouwens in het
vak communicatie en haal
de er ook een universitaire
graad. Hij tilt niet zo zwaar
aan de problemen bij de
AVRO, al deelt hij het
standpunt van het perso
neel, zo vertelt hij, omdat
hij al langer met het plan
rondloopt naar Amerika te
rug te keren.
Een barre tocht
In deze Walt Disney-film moe
ten twee Eskimo-kinderen op
de onherbergzame toendra's
van Alaska zien te overleven.
In het eerste deel slaat de Es
kimojager Ningeok met zijn
kinderen Lolly en Joseph en
twee jagers uit het dorp in het
hartje van de Poolcirkel een
kampement op. De mannen
zijn van plan om de volgende
dag op walrussen te gaan ja
gen. Ningeok belooft zijn kin
deren binnen vierentwintig uur
iterug te zijn. Als de jagers na
een etmaal niet op komen da
gen, vrezen de kinderen, dat er
reen ongeluk gebeurd is. Om
dat ze vrijwel geen proviand
meer hebben, besluiten ze de
toendra van Alaska in te trek-
Nederland 1 19.00 uur.
Ted Show
Na het afscheid van Annie
Schilder verschijnt de Volen-
damse groep BZN in de show
Van Ted de Braak voor het
eerst in de nieuwe combinatie.
Hun volgende zangeres Carola
Smit maakt vanavond haar te
levisiedebuut. En terwijl Ted de
Braak zich uitleeft als sheriff,
ttaat de finale voor de laatste
tnaal in het teken van de ope
rette. Uit de 'Csardasfurstin'
van Emmerich Kalman werden
1e bekendste melodieen geko-
ten. Hierin treedt de jonge
Bernadette ter Heyne als solis-
e op. Als slotstuk van het pro-
\ramma een act van de muzi-
ale clown Rexis.
Nederland 1 20.28 uur.
Joop Westerweel
Het een bos dat de naam
1 raagt van Joop Westerweel
ïert de staat Israel het werk
ian deze en andere verzets
trijders in Nederland, die tij-
ns de oorlog joden hielpen
ontsnappen. De NCRV heeft
samenwerking met de Israe-
\sche televisie een documen
taire over deze verzetsstrijder
gemaakt. De onderwijzer Joop
■IVesterweel en een groep ver
zetsmensen met hem trok zich
•iet lot van de joodse jongeren
Aan, die in de jaren dertig voor
Zet Duitse facisme naar Neder-
tnd waren gevlucht. Zij brach-
n deze mensen op adressen
hi het hele land onder, onder
heer veelvuldig in het Lim
burgse Sevenum. Dikwijls
hoesten de verzetsmensen dit
kerk met de dood bekopen.
Jok Joop Westerweel over-
eefde het niet.
Jfderland 1 22.35 uur.
Nederland
i de „Ted-show" op Ned. I
NEDERLAND 1
VOO
16.00 Tineke. Praatshow van
Tineke Vos.
18.25 Teleac: Turken, Marok
kanen, Nederlands (3).
film.
19.00 Een barre tocht door de
toendra. Twee Eskimo- kin
deren brengen hun vader
weg die op walvisjacht gaat
(Walt Disney-produktie).
NOS
20.00 Journaal.
NCRV
20.28 Tedshow, gepresen
teerd door Ted de Braak.
Met o.a. BZN, Rexis, Berna
dette ter Heyne, Annelies
Balhan.
21.55 Hier en nu, actualiteiten.
22.35 Joop Westerweel, film
over een verzetsgroep o.l.v.
Joop Westerweel die met
deportatie bedreigde Jood
se jongeren liet onderdui
ken.
23.15 Tot besluit. Overweging
van ds. M.L.W. Schoch.
NOS
23.25 Journaal.
23.30 Nieuws voor doven en
slechthorenden.
NEDERLAND 2
NOS
18.15 Nieuws voor doven en
slechthorenden.
18.30 Sesamstraat.
18.45 Jeugdjournaal.
19.00 Journaal.
AVRO
19.12 Vinger aan de pols, me
dische en gezondheidsza
ken, gepresenteerd door
Ria Bremer en Peter Lens.
19.40 Mensen wensen, Pim
Jacobs vervult stille wen
sen.
20.30 Coupe ter Weijden,
praatprogramma. Gesprek
met Barbra Streisand (zie
elders op deze pag.)
21.20 Republiek tussen vor
sten, driedelige serie over
het ontstaan van de Repu
bliek der Nederlanden. Eer
ste deel: „Oranje, vrijheid,
opstand, geloof"
(1555-1584). Presentatie:
Ton van Rhoon (zie elders
op deze pag.).
21.45 Opsporing verzocht.
Presentatie: Jaap van
Meekren.
NOS
22.30 Journaal.
22.45 Den Haag vandaag.
23.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden.
23.05 Teleac: Let's swing,
herh. 1.
Duitsland
DUITSLAND 1
16.10 „Ich wollt' ich war...", met Su-
sanne Offenbach.
17.20 Die Besucher (14), kinderserie.
17.50 Tagesschau.
turen van Robert Curwlch. Aansl.: Ein
Platz an der Sonne.
21.15 Briti8Che Nachbarn. Reportage
- >er uit<
.45 W
rierte,
22.30 Tagesthemen.
23.00 (ZW) Das Irrlicht (Le feu fol-
r is, brengt hi) eerst e
i zijn oude vrienden en kennisse
5 gezelschap hij jarenlang i
ken. „Le feu follet" schetst de laatste
uren van een jongeman, die aan de
ontoereikendheid van de menselijke
contacten kapot gaat.
00.45 Tagesschau.
DUITSLAND 2
17.15 Tele-lllustrierte.
17.50 Ein Colt fur alle Falie, tv-serle.
Afl.: Een hel op wielen. Aansl.: Heu-
te-Schlagzeilen.
18.25 Ein Colt fur alle Falie, vervolg.
18.57 Programma-overzicht.
19.00 Heute.
19.30 Wie Hunger gemacht wird (1),
reportage over de hongersnoord In
(The Lavender Hill Mob), Engelse
21.45 Heute-journal. Aansl.: Politba-
rometer.
22.10 Praxis extra. Van kunstmatige
Inseminatie tot een kunsthart, vragen
congres in Öa-
22.40 Die Mutprobe, tv-film
chael Verhoeven. Met o.a.
Welz, Gunther Maria Halmer.
DUITSLAND 3
18.00 Tv-cursus Duits.
18.30 Sesamstrasse.
19.00 Aktuelle Stunde.
20.00 Tagesschau.
20.15 Sport-Platz.
21.45 Landesspiegel
22 15 Schimmi, tv-film van Werner
Masten. Met: Sascha Disselkamp. Su-
sanne Wolff, Mark Eichenseher e.a.
17.00 Schooltelevisie.
17.55 Journaal.
.00 Tik Tak, tekenfilmserie (herh.).
Woord.
19.40 Paardekoersen, mededelingen
en programma-overzicht.
19.45 Journaal.
20.10 Weerbericht.
20.15 Mini Micro Macro.
20.20 De parel aan de kroon (5), En-
21.10 De Benny Hill Show.
21.40 Ommekaar: opvang van autisti
sche kinderen.
22.25 Paardekoersen, Journaal en
Coda: 'Soms tussen tulpen' van Ri-
BRT 2
18.50 Teletekst voor iedereen.
19.00 Breakpoint (1), zesdelige En
gelse serie over twee jonge
22.00 Toto-prognose.
16.40 Vacatures ONEM.
16.55 Schooltelevisie.
17.20 Ploin Jeu, jeugdprogramma.
19.05 Ce soir, i
19.24 Consume
19.30 Journaal.
20.00 Affreux, sales et mechants,
Italiaanse speelfilm van Ettore Scola
23.10 Journaal.
TV 5
Mildred Layton als Judy Parfi
in de 'serie „De parel éan de
kroon" op België 1 om 20.20
Engeland
Peter Falk vanavond in de film
„Cops and Robbers" op BBC
1 om 22.25 uur.
BBC 1
16.10 The getaways, tv-serle.
16.40 Tekenfilm.
16.50 Tekenfilm.
16.55 Play school - it's Monday.
17.20 The new adventures of Mighty
Mouse, tekenfilmserie.
17.25 Busker, kinderserie.
17.40 Lassie, jeugdserie.
18.05 John Craven's newsround.
18.10 Blue Peter, kinderserie.
18.40 Journaal.
18.55 Regionale magazines.
21.00 Points of view.
21.10 Panorama, actualiteiten.
22.00 Journaal.
22.25 Cops and Robbers: The
Brink's Job, Amerikaanse speelfilm.
00.05 Film '84, fllmrubriek.
BBC 2
18.10 Tv-cursus.
18.35 Nieuwsoverzicht met onderti-
18.40 Three Godfathers, Amerikaan
se speelfilm uit 1948. Met: John Way
ne. Pedro Armendariz, Ward Bond
e.a. Regie: John Ford.
20.20 English journey: To Birming-
22.00 The faint hearted feminist.
22.30 Horizon, wetenschappelijk pr
gramma.
23.25 A fight to remember, over
bokssport.
23.55 Newsnight.
00.40 Tv-cursussen.
ITV
18.00 Dangermouse.
18.15 Joanie loves Crachi.
18.45 Nieuws.
1.00 About Anglia.
20.30 Coronation Street.
21.00 Kit Curran.
21.30 World in action.
22.00 Charkie.
23.00 News at ten.
23.30 Anglia reports.
TV-morgen
NEDERLAND 1
NOS 09.30 Nieuws voor doven. 11.00
NOT: Schooltelevisie. 13 00 Nieuws
voor doven. 14.00 NOT: Schooltele
visie. 15 30 RVU: Geboorte in het
gezin. Afl. 1: Ik zie haar... ik zie haar!
NCRV 16.00 James Herriot, tv-serie.
James moet 's nachts een kalf halen,
erg moeilijk gaat. Hij
op de vingers geke-
DUITSLAND 1
steigt
gere reclamefotograaf. 16.55 Spasa
am Dienstag, kinderprogramma.
17.50 Tagesschau. 18.00 Hier und
DUITSLAND 2
12.00 Teletekst. 14.00 Schooltelevi
sie. 16.35 Vacatures ONEM. 16.50
Schooltelevisie. 17.20 Plein Jeu,
jeugdprogramma.
Craft of
Weaver. 11.30 Play
kinderprogre
13.30
Journaal. 13.55 Weerbericht. 13.57
Financieel en nieuwsoverzicht voor
doven en slechthorenden. 14.00
Pebble Mill at one. 14.45 Little Mis
ses and Mi9ter Men, kinderserie.
15.00 Caught in time. 15.20 The
show goes, speelfilm met Gracy
Fields. 16.45 Tekenfilm. 16.55 Play
school, it's Tuesday. 17.20 The new
adventures of Mighty Mouse, teken
filmserie. 17.25 Professor Potter's
problems, kinderserie. 17.40 Charlie
Brown, kinderserie.
ITV
plus. 15.00 Crown court
raal. 20.30 Cafe chantant. 21.02 Cou
lissen. 22.02 Aktua Sportcafe. NOS:
23.02 Met het oog op morgen. AVRO:
0.02 Easy listening. 2.02 AVRO's Ser
vice Station. 6.02 Auto in? Avro aan.
(6.30 AVRO's radiojourn.).
i Mormonen. 18,45 Uitz.
de Bond zonder Naam. VOO:
Veronica sport. (19.00 Nws).
22.00 Onderwijskunde (6). 22.30 Nws.
AVRO's Swingtime.
i Franse componisten. 21.30 Min-
HILVERSUM 5 (Via AM-zer
i 1) NOS: 19.02 Bulletin
rokkaans- Arabis
19 10 Bulletin ii
Rijnmond-nws in aansluiting
Morgen
HILVERSUM 1 leder heel uur -nws.
AVRO: 702 Auto in? AVRO aan
(verv 9.03 Steunpunt. 9.08 Arbeids
vitaminen. (10 03 Ouimeland). 11.15
Uit is in. 11.30 Rita en Daphne 12 03
Muzikaal onthaal 13.06 AVRO's Ra
diojournaal. 13.20 De AVRO Diligen-
Echo. (7.30, 8.00 e
(10.30 Nws.) 11.00 Ouder worden
Creativiteit (II). NOS: 15.03 NOS-c
HILVERSUM 3 leder heel uur nieuws.
VARA: Van 7.00-18.00 Aktualitelten
vla Dingen van de dag. 7.02 Gesode-
meurders. 903 In afwachting van..
11.03 Doorloper. 12.03 Paviljoen 3.
14.03 Peter Holland. 16.03 De verruk-
jlijke 15. p
way (8.00 Nws). 9 00 Continu I
4.00 Kinderkoor, Spaans Nationaal
