„Fusie RSV was roverij in't groot
Nederlandse
hulp aan Zuid-
Amerika staat
op de tocht
Studentenstops nodig bij tien studierichtingen
Van Dam beste
tv-commentator
U heeft geen idee, wat u aan f cnhr,r^
ideeën opdoet prf 1&gnd -
INNENLAND/BUITENLAND
CeidaeSouAtmt
DONDERDAG 29 MAART 1984 PAGINA 15
Irie Sovjetsoldaten willen
i Zwitserland blijven
liJSRN Van de drie in Zwitserland ge
alterneerde Sovjetsoldaten, die in mei
,iaar huis zouden gaan, willen er twee in
itivitserland blijven. Dat heeft een Zwit-
<jrse regeringswoordvoerder gisteren ver
jaard.
J Zwitserland zitten in totaal negen Sov-
jsoldaten vast, die door het Afghaanse
zijn gevangen genomen en vervol-
ns onder toezicht van het Internationale
bde Kruis in Zwitserse interneringkam-
zijn opgenomen. In een door hen zelf
^dertekende verklaring staat dat de sol-
na twee jaar naar de Sovjet-Unie
uilen terugkeren. Maar de Zwitserse mi-
jtser van buitenlandse zaken, Aubert,
left gezegd dat zij niet tegen hun zin
|ar de Sovjet-Unie zullen worden terug-
ituurd.
DEN HAAG Er zijn
voor het komende studie-1
jaar studentenstops nodig
voor tien studierichtingen,
één meer dan vorig jaar.
Nieuw is die voor techni
sche bedrijfskunde aan de
technische hogescholen in
Eindhoven en Enschede.
Voor drie studies worden
nog plaatsingscommissies
nodig geacht. Achttien
plaatsingscommissies moe
ten worden opgeheven
omdat ze geen bestaansre
den meer hebben.
De Academische Raad beslist
IwU KRIJGEN ALLE MEDEWERKING"
RSV-commissie
Van Dijk: Het
loopt goed
morgen over de aanvragen
voor studentenstops. Tot dan
kunnen er nog veranderingen
worden aangebracht in de cij
fers die de belangstelling en de
capaciteit weergeven. Duidelijk
is wel dat zich op 24 januari
voor het nieuwe studiejaar 1172
eerstejaars minder hadden aan
gemeld dan een jaar geleden
toen er 34.345 stonden geboekt.
Een numerus fixus wordt nodig
geoordeeld voor theaterweten
schappen. Om 115 plaatsen
moeten 292 gegadigden loten.
Voor informatica is plaats voor
1080 eerstejaars, terwijl er zich
1203 voor hebben opgegeven.
De Academische Raad zou
kunnen besluiten te volstaan
met een plaatsingscommissie.
Technische bedrijfskunde
(Eindhoven en Enschede) kan
430 eerstejaars plaatsen. Er zijn
498 aanmeldingen. Voor indus
trieel ontwerpen (Delft) zijn er
509 gegadigden voor 160 plaat
sen. Bedrijfskunde, te studeren
in Groningen en Rotterdam,
telt 430 gegadigden voor 300
plaatsen, waarvan de Erasmus-
universiteit er maar honderd
kan hebben.
Voor gezondheidswetenschap
pen in Maastricht, algemene
gezondheidszorg in Rotterdam
en tandheelkunde in vier ste
den, is de belangstelling min
der dan de opleidingscapaciteit.
Studentenstops zijn evenwel
nodig, gezien de overschotten
aan gegadigden voor (dierge
neeskunde. In Maastricht zou
den 250 eerstejaars kunnen be
ginnen (nu 171 gegadigden), in
Rotterdam zijn er 65 belang
stellenden voor 75 plaatsen.
Bij geneeskunde is het niet dui
delijk of rekening moet wor
den gehouden met inkrimping
van de capaciteit. Daar komt
nog bij, dat vier faculteiten een
experimentele studierichting
hebben gevraagd. Een numerus
fixus blijft evenwel nódig: er
3101 gegadigden voor ten hoog
ste 1980 plaatsen. De belang
stelling voor diergeneeskunde
is bijna vijf keer zo groot als de
opleidingscapaciteit die 175 be
loopt.
Plaatsingscommissies worden
de Academische Raad aanbevo
len voor Engels, rechten en
economie. Voor Engels wordt
de belangstelling geraamd op
796 (166 meer dan de mogelijk
heden). Er is grote belangstel
ling voor de nieuwe studierich;
ting Europese studies en ver
taalwetenschappen in Amster
dam.
Rechten trekt 910 eerstejaars
meer dan de capaciteit van
6.186. De belangstelling voor
economie blijft achter bij de ca
paciteit. De belangstelling voor
de Vrije Universiteit in Am
sterdam en voor Maastricht is
wel boven de mogelijkheden.
DEN HAAG Het kamerlid Marcel van Dam
(PvdA) heeft mr. G.B.J. Hilterman met neuslengte
verslagen in een Nipo-enquete over de vraag, wie
men de beste politieke commentator op de tv
vindt. Van Dam kreeg 14 procent van alle stem
men, Hilterman 13. Daarna kwamen Jaap van
Meekren (5 procent) en „Boebie" Brugsma (2 pro
cent). Verder werden nog genoemd Ad Langebent,
Koos Postema, Henk Neuman, Eef Peereboom,
Cees Zorgdrager en Ton Planken. De waardering
voor een commentator houdt verband met inko
men en politieke voorkeur. Van Dam haalde zijn
stemmen vooral weg bij Pvd A'ers en scoorde hoog
bij de laagste inkomens, Hilterman vindt zijn aan
hang vooral bij CDA- en VVD-kiezers en bij de
hogere inkomensgroep.
«§EN HAAG „Hé, dag.
goed hè met de ver-
Nou, sterkte er
erder maar mee". De
preker beent na een kor-
handdruk weg. De
oorzitter van de Kamer-
pmmissie die een onder-
pek doet naar het RSV-
irama, de CDA'er Cees
Jan Dijk, kijkt hem, zwij-
|end, maar tevreden, na.
in korte ontmoeting na an-
irhalve week verhoren door
commissie, die aangeeft dat
r duidelijk belangstelling
Dor bestaat. En dat de resul-
iten zeker niet tegenvallen,
terhoren die het sluitstuk
leten gaan vormen van een
(.-lementaire enquête. Een
[quête die zich tot voor kort
ijwel in het verborgene af-
peelde.
.Direct na de installatie van
Ie commissie op 24 maart 1983
lebben wij ons teruggetrok
ken om te bezinnen op onze
lakopdracht. Wat direct in
et oog sprong was dat in de
pdracht twee hoofdelementen
^ten. Een onderzoek naar het
iSV-concern zelf en een on-
erzoek naar de rol van de
verheid daarbij", aldus Van
[ijk.
Ue eerste vraag waar wij
oor kwamen te staan was:
(aar halen wij onze informa-
:e vandaan. Waar beginnen
re, hoe moeten wij de zaak
anpakken. Het allereerste
rat wij nodig hadden was goe-
e hulp, zowel van het be
drijfsleven als aan van de
|verheid. Wij hadden een vlie
tende start. Binnen een
maand haden wij twee teams
van deskundigen bijeen".
„Aanvliegen"
„Die deskundigen kwamen als
het ware zelf aanvliegen. Di
rect nadat de Kamercommissie
zich geïnstalleerd had klopten
organisatiebureaus aan om het
onderzoek bij RSV te mogen
doen. De Kamercommissie
maakte hierna een selectie.
„Zij mochten niet bij RSV be
trokken zijn geweest, moesten
kunnen leveren wat wij wil
den en de kwaliteit moest ver
zekerd zijn. Nou, ik heb acht
jaar voor de Wereldbank ge
werkt en heb dus ook ervaring
met die bureaus. Ik werkte
ook zelf wel eens voor hen bij
ontwikkelingsprojecten".
Uit de aanbiedingen werden
vijf mensen door de commissie
uitverkoren afkomstig van een
accountantsbureau, een advo
catenkantoor en een organisa
tie-adviseursbureau. „Wij heb
ben contact gelegd met de be-
windvóerders en de Raad van
Bestuur bij RSV en hen laten
weten dat wij gingen starten
en snel informatie wilden.
Verslagen van zittingen van
de Raad van Bestuur, de Raad
van Commissarissen, accoun
tantsrapporten, jaarverslagen,
sociale rappporten. En wij wil
den dat onze mensen met hun
mensen konden praten", ver
haalt Van Dijk.
„In mei 1983 is het team van
deskundigen met volle inzet
gaan werken. Wekelijks kre
gen wij daar rapport van. In
de zomer kwamen de eerste
deelrapporten binnen en eind
november het eindrapport.
Dat waren vier dikke delen
waarin de hele zaak in vogel
vlucht werd behandeld, en
twintig delen over zaken als
de RSV-werkmaatschappijen,
de ROS-affaire (Rotterdamse
Offshore- en Scheepsbouw-
combinatie, waar later veel
geld bij moest) en het kolen-
graversproject, dat een forse
strop werd".
„In lange voorgesprekken
hebben we duidelijk gemaakt
wat wij wilden. Wat onze inte
resse had. We zeiden: „Kamt u
het uit en bij twijfel besluiten
wij. Er is niet veel overbodige
ballast uit gekomen. Wel von
den wij dat bepaalde zaken on
derbelicht waren. De deskun
digen hebben dus een vervol
gopdracht gekregen. Daar is
men nu mee klaar".
Overheid
Naast de team van deskundi
gen dat RSV onderzocht wer
den mensen gezocht voor het
deel „overheid" in het RSV-
drama. Van Dijk daarover:
„Wij zochten bestuursdeskun-
digen, mensen met politiek in
zicht, mensen die iets wisten
van de overheidsfinanciën,
van het steunbeleid aan bedrij
ven, en juristen. Wij hebben
verschillende wegen bewan
deld".
„Via de universiteiten, maar
daar waren geen mensen vrij
te maken, en in eigen kring.
Wij vonden Donner op het mi
nisterie van justitie en Gerrit-
se bij het Instituut voor onder
zoek van overheidsuitgaven.
Dat heeft een goede naam.
Ook vonden wij Saskia Stuive
ling (ex-staatssecretaris van
binnenlandse zaken), die er
tijd voor had en het erg graag
deed".
De voorzitter van de parlementaire RSV-commissie. de CDA'er Cees van Dijk: „Ik
had verwacht dat een aantal mensen bij de verhoren zeer terughoudend zou zijn,
maar dat valt reuze mee".
„Voor de overheidsinformatie
vroegen wij ons af wie erbij
betrokken was. We hebben
premier Lubbers gevraagd
vanaf 1965 verslagen van de
ministerraad te krijgen over
RSV. Ook hebben wij de mi
nisteries van economische za
ken, financiën, defensie, socia
le zaken en verkeer en water
staat benaderd met de vraag:
„Kunt u alle dossiers geven
die direct of indirect betrek
king hebben op RSV, zodat wij
ons erin kunnen verdiepen.
We hebben alle medewerking
gehad. Op EZ vond men het
een goede kans de eigen dos
siers eens te ordenen".
„Een stroom van stukken
kwam toen binnen. Onder lei
ding van Stuiveling is het
voorsorteren en indikken be
gonnen. Anders was het voor
de commissie niet te behappen.
Sorteren en samenvatten van
af juli, augustus 1983. Het
werd een vervolgverhaal. Er
werd steeds meer aangeleverd
en dat gebeurt nog steeds".
Met de informatie van over-
heidszijde en van de kant van
RSV kon de commissie gaan
vergelijken. Konden de zaken
van twee kanten belicht wor
den. Uit dat proces bleek snel
welke informatie ontbrak en
welke zaken niet klopten, al
dus Van Dijk. „Daaruit groei
de een beeld wie er een rol
speelde in het drama. Wie een
hoofdrol vervulde en wie een
adviserende rol.i Toen heben
wij ook gezegd: „met die en
die willen wij zeker praten".
Die zijn er nauw bij betrokken
geweest".
Ramp
Met deze „uitverkorenen"
hield de commissie eerst „ver
kennende" gesprekken. „Het
was een ramp geworden als
die mensen bij verrasing ver
hoord waren. Die waren in de
grootste verlegenheid geko
men. De serie informele ge
sprekken gaf ons een beter en
dieper inzicht en heeft geleid
tot de vraag om meer informa
tie. Toen is ook de lijst met te
horen mensen opgesteld".
„Met die verhoren zijn wij nu
voor de eerste periode tussen
1965 en 1971 bezig. De lijst
voor de tweede periode is bij
na klaar. Voor de derde perio
de, 1978 tot nu, zal het wat
langer duren. Dat is erg ge
compliceerd". Ter voorberei
ding van alle verhoren ont
vangen de commissieleden nog
eens een informatiemap van
de deskundigen als geheugen-
„Het gaat goed met het onder
zoek", aldus Van Dijk over de
werkwijze tot nu toe. „Wij
proberen de verhoren chrono
logisch op te bouwen. Ik stel
de vragen maar geef de andere
leden alle ruimte om vragen te
stellen".
„We hebben ons als commissie
na de eerste week wel bezon
nen: Kan het zo wel. Een paar
keer was de tijd vol. 2Vi Uur
verhoor is ook erg lang. Maar
we hebben de reservedag.
Grosso modo valt het niet te
gen. Ik had verwacht dat som
migen bij de verhoren zeer te
rughoudend zouden zijn, maar
wij krijgen alle medewer
king".
CAREL GOSELING
IOFSTRA: REGERINGSWAARNEMER MOLKENBOER TRAD BIJ VEROLME OP ALS „DICTATOR"
(/an onze parlementaire re
dactie)
JEN HAAG De in 1970
oor de overheid benoem-
regeringswaarnemer
|ij Verolme, Molkenboer,
ok directeur-generaal in-
justrie op het ministerie'
jan economische zaken,
fad binnen Verolme op
lis een „dictator in ander
mans bedrijf".
laarbij bestond bij de Raad
pn Commissarissen van Ver-
|me de indruk dat Molken-
Der in opdracht van toenma-
ge minister Nelissen (Econo-
lische Zaken) veel meer dan
;n simpele „waarnemer" bij
et bedrijf moest zijn.
>it heeft ex-minister van fi-
anciën prof. Hofstra, door de
verheid in 1970 na het ver
rek van Cornelis Verolme,
enoemd in de Raad van Com-
lissarissen bij Verolme, giste
ren gezegd voor de RSV-Ka
mercommissie.
„Molkenboer was aanwezig bij
vergaderingen van de Raad
van Commissarissen alsof hij
commissaris was. Hij voerde
het hoogste woord. Zijn positie
is mij nooit duidelijk gewor
den. Of hij uitvoerder was van
een opdracht, of de gangmaker
van de- fusie waarbij hij zijn ei
gen mening uitvoerde".
„Ik heb de indruk dat het het
laatste was. Hij had meer
ruimte van de minister dan al
leen waarnemer zijn. Het kan
best zijn dat hij de fusie heeft
doorgedrukt in de veronder
stelling dat de minister het
toch wel zou goedkeuren", al
dus Hofstra.
Verolme was aan handen en
voeten gebonden. Dit werd erg
duidelijk toen de overheid
Verolme verbood zich in de
marine- en ketelbouw te bege
ven. Al eerder was toezicht op
scheepsbouworders ingesteld.
„Dat was onbehoorlijk, een on
redelijke belemmering. In
plaats van hulp te geven om zo
veel mogelijk te redden ver
bood men ons orders".
De oud-Verolmeman betitelde
de fusie-RSV als „roverij in
het groot". „Ik was tegen de
fusie. Een goed geheel als Ver
olme werd in de chaos van
Rijn-Schelde gebracht. Verol
me bracht orders voor 400 mil
joen gulden in RSV. Rijn-
Schelde niets. Verolme had
bovendien een winstmogelijk
heden. Rijn-Schelde, met ge
flatteerde balansen en verou
derde spullen, niet. Verolme
heeft hen voor een aantal ja
ren gered".
Hofstra stelde dat Verolme-
man Schwencke na 26 uur
vergaderen in een black-out
voor' de fusie had getekend.
Dit verhaal werd echter ont
kend door de voorzitter van de
commissie Winsemius, Winse-
mius, de vader van de huidige
minister van VROM. Hij zei
gisteren dat die vergadering
ondermeer zo lang duurde om
dat de betrokkenen naar de
voetbalwedstrijd Benfica-PSV
op tv zaten te kijken.
Winsemius erkende dat Mol
kenboer het machtigste lid
van zijn commissie was omdat
hij de geldkranen van de over
heid vertegenwoordigde. De
fusie kwam, naarmate Verol
me meer orders binnenhaalde
en sterker werd, steeds dich
terbij. Omdat Nelissen het
zelfstandig doorgaan van Ver
olme blokkeerde, was alleen
een fusie mogelijk, aldus Win
semius. „Ik zou Verolme toen
zelfstandig hebben gelaten".
Dat Rijn-Schelde bij de fusie
66 procent van de aandelen
kreeg en Verolme 33 procent
was een wens van Rijn-Schel
de die in de commissie zonder
meer werd geaccepteerd. Ook
al omdat financiële gegevens
over Rijn-Schelde ontbraken.
Afgesproken correcties op die
verhouding binnen RSV na
gebleken verliezen van Rijn-
Schelde werden niet doorge
voerd.
Dr. A. Winsemius, vader van de huidige minister van
volkshuisvesting, werd gisteren verhoord door de parle
mentaire RSV-commissie. Winsemius was voorzitter van
de commissie die in '70/'71 een onderzoek instelde naar
het beheer van het Verolme-concern.
NO VIB- SECRETARIS SJEF THEUNIS:
DEN HAAG „Het zou goed zijn als leden van het
huidige kabinet meer contact zouden onderhouden met
landen in Latijns-Amerika. Zij zouden ontdekken dat
voortzetting van de ontwikkelingshulp heel zinvol is.
Als je de armoede in Latijns-Amerika eenmaal hebt ge
zien, ben je ervan overtuigd dat die verschrikkelijke
ellende nooit uit het oog verloren mag worden. Het
schrappen van een continent uit het ontwikkelings
hulp-programma betekent een verschraling van de
contacten tussen Nederland en de ontwikkelingslan
den. Dat zou funest zijn".
Sjef Theunis, algemeen secrëtaris van de Novib, is bezorgd over
de nieuwe vorm, waarin de regering-Lubbers de ontwikkelins-
ghulp wil gaan gieten. Hij vreest dat ruime aandacht besteed zal
worden aan de belangen voor de Nederlandse bedrijven bij het
verlenen van ontwikkelingshulp. Tijdens een recente reis door
een aantal Latijnsamerikaanse landen heeft Theunis geconsta
teerd dat Nederlandse ontwikelingswerkers bang zijn, dat de
hulp aan Latijns-Amerika zelfs helemaal zal worden beëindigd.
Herijkingsnota
Op het ministerie van ontwikkelingssamenwerking is men mo
menteel bezig met het opstellen van de zogenaamde Herijkings
nota, die volgens een woordvoerder van Ontwikkelingssamen
werking begin mei in de Kamer behandeld zal gaan worden. In
een voorlopige versie van de Herijkingsnota zou staan, dat de
stimulering van het bedrijfsleven en van het platteland de twee
kernthema's moeten vormen van het Nederlandse ontwikke
lingsbeleid. Per land zou moeten worden bekeken welke sector
van het bedrijfsleven of welke regio voor de hulp in aanmer
king komt. Theunis is het hiermee volstrekt oneens. „De belan
gen van de Nederlandse export mogen niet de overhand krijgen
in de ontwikkelingshulp. Deze moet gericht blijven op de belan
gen van de mensen in het betreffende land". Hij laat weten dat
de Novib in de komende weken zal aandringen op een soort na
tionale bezinning, waarbij voortzetting van de ontwikkelings
hulp aan Latijns-Amerika centraal zal staan.
Dictaturen in defensief
Gedurende zijn reis door Latijns-Amerika is Theunis gesterkt in
zijn opvatting, dat het verstrekken van ontwikkelingshulp nu
belangrijker is dan ooit. „Het besef dat de dictaturen in het de
fensief zitten is wijd verbreid in Latijns-Amerika. De overgang
van een militaire junta naar een burgerregering in Argentinië
en Peru zijn duidelijke voorbeelden hiervan. Daarnaast is het
afgelopen jaar ook in Chili een protestbeweging op gang geko
men, die weliswaar nog niet de macht van het regime-Pinochet
heeft aangetast, maar al wel heeft aangetoond dat dit bewind
zich in toenemende mate in een politiek isolement bevindt. Zelfs
in conservatieve kringen in Chili wordt steeds duidelijker on
derkend, dat Pinochet het land naar een economisch faillisse
ment leidt".
„In Brazilië is een liberaliseringsproces in gang gezet, dat wei
eens tot een definitieve ommekeer in het land kan leiden. De
I'aren van de brute dictatuur zijn voorbij". Maar, voegt Theunis
lier aan toe: „In de Braziliaanse legertop heerst bezorgdheid
over deze gang van zaken. De generaals stellen zich de laatste
tijd geregeld de vraag of de liberalisering niet te ver gaat. Hun
bezorgdheid is niet in laatste instantie ingegeven door de vor
ming van een burgerregering in Argentinië, waar hooggeplaat
ste militairen nu worden beschuldigd van martelpraktijken die
tijdens de militaire dictatuur zijn begaan. Braziliaanse generaals
vrezen dat zij bij voortgaande liberalisering eveneens verant
woordelijk gesteld zullen worden voor martelpraktijken en
schending van de mensenrechten".
Angst voor staatsgreep
„Bij vele Brazilianen is de angst dan ook levensgroot dat het le
ger opnieuw de macht zal grijpen. Zelf heb ik echter de indruk
dat deze angst meer van psychologische aard is. Het is namelijk
zeer twijfelachtig of het leger nog wel zo'n sterke invloed heeft.
De liberalisering is al te ver gevordert om de klok zomaar weer
terug te draaien", aldus Theunis.
„De militaire junta heeft een enorme economische chaos achter
gelaten. Wat dat voor gevolgen heeft voor de bevolking, heb ik
onder gezien in de sloppenwijken van Sao Paulo en Rio de Ja
neiro. De ellende is daar enorm. De criminaliteit is er onrustba
rend toegenomen, wat weer een hard politie-optreden in de
hand heeft gewerkt. Het is niet zo verwonderlijk, dat er de laat
ste tijd al enkele malen spontane hongeropstandjes zijn uitgebro
ken, waarbij supermarkten werden leeggeroofd".
Theunis benadrukt de noodzaak om tot een snel mogelijke op
lossing van de meest nijpende problemen de sterk toegeno
men armoede en grote werkloosheid te komen. „Maar daar
over ben ik niet optimistisch. Noch de regering-Figueredo noch
de oppositiepartijen beschikken over een duidelijk plan om de
dringende economische problemen aan te pakken. Mede daarom
is voortzetting van de Nederlandse ontwikkelingshulp een ver
eiste", aldus Theunis.
RICK KERSJES
BUITENHEER
(ADVERTENTIE)
De Huishoudbeurs zit er vol mee! ,Cu centrum &rr* n
+Boetie*** V,*. i
v°0i e'^n e\k fomuA
dan ooit. Op lal van gebieden vindt u er internationale 1 1
demonstraties, produklcn, ideeën en shows. F"hi. 1 bi 1 1 (tV~ Lc—r j\
Alleszins de moeite waard om er eens een 1 H 1 BB 11111 rr t,f j
lekkerdaeie vooruit te trekken. J 1 LT 1 B T ÉT I m ^1
6t/m15april Amsterdam RAI M 9| 1 I If^h!
Dagelijks san 10-17 uur en 19-22 uur. Zaterdag cn zondag 10-17 uur. *1 1 V?k
Trein-Toegang-biljelten bij NS-stations l 1 j! LL L j
