Nieuwe gidsen
in jungle van
sociale
verzekeringen
f2895,-
f4250,-
f1175,-
BU WIE OOK WELBIJ VAN DERMEER.
'N NIEUWE LENTE, EEN„NIEUWE"VAN DER MEER.
BINNENLAND
Ceidae Sou/tont
WOENSDAG 28 MAART 1984 PAGIN1
De meeste mensen zullen het GAK (de
letters staan voor Gemeenschappelijk
Administratie Kantoor) slechts kennen
van de tijd dat ze in de Ziektewet „lie
pen". Er komt dan een GAK-contro-
leur aan de deur om te zien of men wel
echt ziek is, of men wordt opgeroepen
voor een bezoekje aan een van de con
trolerende artsen in het GAK-gebouw.
Wie minder fortuinlijk is en zijn werk
kwijtraakte of langdurig arbeidsonge
schikt werd, zal ook vaak bij het GAK
zijn terecht gekomen. Het GAK voert
immers voor een aantal bedrijfsvereni
gingen behalve de Ziektewet ook de
ww en de wao-aaw uit.
De dertig districtskantoren van het
GAK hebben zich onder invloed van
de economische recessie de laatste jaren
in een toenemende bezoekersstroom
kunnen verheugen. Steeds meer men
sen raakten op een uitkering aangewe
zen en kwamen zo noodgedwongen
met GAK-medewerkers in aanraking.
Bijna evenredig met de groei van het aantal uitkeringstrek
kers werden de uitkeringen zelf steeds ingewikkelder ge
maakt, mede onder invloed van de op dat terrein doorge
voerde bezuinigingen. Daarmee namen uiteraard ook de vra
gen van het publiek toe, niet alleen in aantal, maar ook in
moeilijkheid. GAK-medewerkers zagen zich steeds meer ge
confronteerd met voor hen onoplosbare materiële en imma
teriële noden van hun cliënten. Zij konden vaak niet veel
anders doen dan hen doorverwijzen naar andere sociale in
stanties, waarop voor menigeen een lange en moeizame tocht
van het kastje naar de muur begon.
In 1978 werd door een commissie van de Sociale Verzeke
ringsraad onderzocht in welke mate er behoefte bestond aan
een vorm van publieksvoorlichting. De behoefte aan een
goede wegwijzer en hulp bij het oplossen van problemen
bleek groot, zo was de voorspelbare conclusie. Het hoofdkan
toor van het GAK sprong meteen op deze behoefte in en
startte een proef in Hilversum. Toen deze aansloeg was het
duidelijk: het GAK moest meer zijn dan een uitkeringsuit
voerder.
Zie daar in het kort de ontstaansgeschiedenis van het ver
schijnsel „publieksinformant" bij het GAK, een man of
vrouw die zich er speciaal op toelegt de vragen van het pu
bliek zo goed en zo snel mogelijk te beantwoorden. Op bijna
de helft van de 30 GAK-kantoren is al zo'n functie ge
creëerd, tal van andere kantoren zitten in een voorfase en
werken met contactpersonen. Deze houden zich bezig met de
vragen die op een speciaal onderwerp zijn gericht dat nauw
met het GAK-werk samenhangt. De taak van de informant
omvat al veel meer. Hij geeft niet alleen publieksvoorlichting
vanuit het GAK, maar moet ook in staat zijn andere sociale
en financiële vragen van de cliënt te helpenbeantwoorden.
Informanten werken intussen op de GAK-kantoren van
Amsterdam, Breda, Eindhoven, Enschede, Den Haag, Haar
lem, Helmond, Hengelo, Hilversum, Rijswijk, Tilburg,
Utrecht en Vlaardingen. Contactpersonen zijn of worden
aangesteld in onder meer Winschoten, Leiden, Groningen en
Apeldoorn.
Onze sociaal-economisch redacteur Arjen Broekhuizen sprak
met de twee informanten van het kantoor Rijswijk, Rob Ver-
hey en Piet van Buuren over het waarom en hoe van deze
gloednieuwe dienstverlening.
„DAT KASTJE-MUUR-EFFECT,
DAT MOETEN WE WEGNEMEN"
Het gevoel steeds maar van het kastje naar de muur te worden gestuurd, dat moeten we allen
weg zien te nemen", zo motiveert Van Buuren zijn nieuwe functie.
RIJSWIJK Zes, zeven keer
doorverbonden of -verwezen
worden en iedere keer jezelfde
verhaal ophangen zonder een
bevredigend antwoord te krij
gen kan heel slecht zijn voor
een mens. Is het je aard, ogen
schijnlijk kalm te blijven maar
je van binnen op te vreten,
dan heb je zo een maagzweer
te pakken. Kies je voor het
luchten van je hart dan kan
dat heel kwalijke gevolgen
hebben voor wie je te woord
staat. Teleurstellingen, irrita
ties en agressie van mensen
die in de sociale bureaucratie
verzanden zijn aan de orde
van de dag. Maar ook voor de
andere kant van het loket is
het niet altijd even prettig de
noden van de welvaartsstaat-
in-crisis aan te moeten horen.
„We kunnen die ergernis aan
weerskanten best voorkomen.
Dat gevoel steeds maar van
het kastje naar de muur te
worden gestuurd, dat moeten
we allereerst weg zien te ne
men", zo motiveren Verhey en
Van Buuren hun nieuwe func
tie. „We moeten proberen, de
mensen die met vragen komen
iets concreets in handen te ge
ven waarmee ze uit de voeten
kunnen, zonder dat ze nog
uren, soms dagen bezig zijn
met het vinden van de juiste
informatie en daar dan vaak
nóg niet in slagen.".
Voorlichting
Vooralsnog doen Verhey en
Van Buuren de voorlichting moet die praktijk definitief tot automatisch naar de twee in-
„erbij", dat wil zeggen naast het verleden behoren. formanten doorgesluisd. Van
hun dagelijks werk op de afde- Veel vragen die de publieksin- Buuren en Verhey proberen
ling Ziektewet, respectievelijk formanten sinds hun aantre- de hen voorgelegde problemen
Algemene Zaken van_ het den hebben gekregen, hadden dan op te lossen in nauwe sa-
direct betrekking op het werk menwerking met een groot
van het GAK. Maar sinds het aantal andere sociale instellin-
Rijswijkse kantoor door mid- gen in de regio, zoals de Ge-
del van kleine advertenties in meentelijke Sociale Diensten
de lokale pers zijn nieuwe van alle in het Westland gele
dienstverlening aan de man gen gemeenten, de Raden van
(en vrouw) bracht komen er Arbeid, Arbeidsbureaus, Zie-
ook andersoortige vragen bin- kenfondsen, de Gemeenschap-
nen. De laatste maanden pelijke Medische Diensten en
scoorde vooral de Wet op de de zelfadministerende bedrijfs-
Tweeverdieners hoog, maar verenigingen, de naaste colle-
ook de nieuwe premiebedra- ga's van het GAK. Bij al die
gen, en de grenzen en hoogte instellingen zitten kontaktper-
van sociale uitkeringen waren sonen die behulpzaam kunnen
veelvuldig aangesneden on- zijn bij het beantwoorden van
derwerpen. Als straks regering vragen die het tweetal krijgt
en parlement een voorschot voorgelegd. Komen zij er zelf
nemen op de herziening van niet uit, dan kan de betrokke-
het stelsel van sociale verzeke- ne meteen met de juiste i
gloednieuwe Rijswijkse GAK-
kantoor. Voor hun nevenacti
viteit is wel de eis gesteld dat
ze bijzonder goed thuis zijn in
de sociale verzekeringen. Bo
vendien hebben ze zich terde
ge georiënteerd op tal van
aangrenzende gebieden. Ge
zien het toenemend aantal
vragen waarmee ze worden
geconfronteerd lijkt een full
time informant, zoals Den
Haag en Enschede bij voor
beeld al kennen, zeker niet
uitgesloten.
Gemiddeld komen er nu al
zo'n honderd vragen per
maand op hen af, van uiteen
lopende aard en omvang. Dat
voor het starten met de pu
blieksinformatie. Ook toen
kwam het wel voor dat vragen
die niet direct op het terrein
van het GAK betrekking had
den konden worden beant
woord, maar velen zullen in
die tijd toch bot hebben moe
ten vangen. Onder het motto
„weg is weg" werd iemand
met een probleem dan al gauw
doorverwezen naar een ander,
bij wie hij van a tot z opnieuw
z'n hele verhaal kon ophan
gen, zo leggen Verhey en Van
Buuren uit. Met de komst van
de publieksinformant in het
kader van het nieuwe project
„Dienstverlening in de regio"
„SHAKE". Fraai vormgegeven
moderne kastencombinatie. Voor
t.v., verzamelingen, boeken etc
U kunt zelf uw ideale combinatie
maken; er zijn 8 typen kasten
leverbaar: smal en breed, met
laden, met barkiep, met houten
of glazen deuren etc etc
Al vanaf: f 615,-. De maten van
de afgebeelde combinatie:
hoogte 198 cm, breedte 220 cm,
diepte 50 cm. Kleur: alpine-wit.
Deze combinatie is voor een
extra aantrekkelijke Van der
Meer-prijs (normaal f 3185,-):
Heeft u ook zo'n zin om er uit te gaan, wanneer
het voorjaarszonnetje zo lekker schijnt? Ga dan 'ns naar
Van der Meer, want er valt reuze veel te beleven bij de
„nieuwe" Van der Meer: leuke woonideeën opdoen bij
b.v. de Meridiaanlijn, ons nieuwe woonconcept - een
aantal fantastische meubelen voor speciale Van der
Meer-prijzen; heerlijke koffie; eigenlijk te veel om op te
noemen.
Kom daarom gewoon langs, ook al zit het weer
niet mee. Want bij Van der Meer schijnt de zon altijd
YORK. Moderne 2/3-zitscombinatie. Uitgevoerd in soe
pel life-style leer. In wit, blauw, roodbruin, nègre,
grijs, antraciet, ivoor en bruin. De 2-zits (160 cm lang)
kost: f 1985,-. De 3-zits
(215 cm lang): f 2450,-.
De 2/3-zitscombinatie:
Een fauteuil: f1490,-.
SAPORO. Eethoek. Opvallend aan deze tafel zijn de kinder-
vriendelijke hoeken en de afgeronde randen. De tafel is 110 x
110 cm, in wit laqué. De stoelen met armleggers hebben een
witte, gevlochten kuipzitting en het
frame is van witgemoffeld metaal.
Stoel: f215,-. Tafel: f315,-.
Compleet:
Zo ver willen Van Buuren en tratie van ziekteverzuim.
Verhey bepaald niet gaan. werknemersorganisaties
„We zijn geen klachtenbureau gen bij voorbeeld steun bi
en willen ook zeker niet als afhandelen van collecil
een soort Frits Bom gaan op- ontslagen. En voor ieder i
treden", zeggen ze met een vidu is er dan de hierbc,
toon waarin onmiskenbaar geschetste nieuwe vorm
enig afgrijzen doorklinkt. informatieverschaffing. Er
We geven alleen algemene in- in onze maatschappij w
formatie. We treden dan ook waar al heel wat dienstvi!
niet in de beoordeling van ners, hulp- en raadgevers
concrete beslissingen over bij- zig, maar je staat er van te
voorbeeld een verzoek om een ken hoeveel mensen t
uitkering. Daar is bij de opzet tijd zoekend zijn".
zijn er al drie keer zoveel dan ringen en als deze nieuwe of vrouw bij de juiste instelling
dienstverlening meer bekend- in kontakt worden gebracht,
heid gaat genieten kunnen de „Zo ziet men hoe het óók kan.
GAK-informanten zeker reke- Dat er tenminste moeite voor
nen op een wassende stroom de cliënt wordt gedaan. Dat
van vragenstellers. kan een heleboel ellende en
r frustraties voorkomen".
Wegwijst unctie
De informanten van het GAK Niet duur
zijn niet zomaar wegwijzers in De adviesverlening door de
de-jungle van sociale verzeke- GAK-informanten is een kos-
ringen en voorzieningen. Die teloze zaak. „Goede raad is
„wegwijsfunctie" wordt in fei- niet duur", luidt dan ook de
te al door de receptionistes aan reclameslogan, waarmee de
de balie en de telefoon ver- boer wordt opgegaan. Moet uit
vuld. Zij zijn zo getraind, dat deze actieve werving van
ze meestal wel weten waar een mensen-met-vragen afgeleid
vragensteller naartoe moet. Is worden dat de GAK-infor-
de vraag niet concreet genoeg mant als een soort ombudsman
aan te pakken dan wordt die gaat fungeren?
van deze functie uitdrukkelijk
voor gewaakt. Wat we wèl
kunnen is nagaan of er mis
schien misverstanden zijn ge
rezen of andere mogelijkheden
voor een cliënt zijn om uit zijn
financiële problemen te ko
men, bijvoorbeeld via een an
dere uitkering of door een stu
diekostenvergoeding of huur
subsidie aan te vragen".
Een ander belangrijk voordeel
van de publieksinformant is
dat via hem nog al eens voor
een versnelling van een sle
pende procedure kan worden
gezorgd. Ook het vlot trekken
van zaken die in de sociale bu
reaucratie volstrekt zijn ver
zand is gebleken tot de moge
lijkheden te behoren. Voor ur
gente problemen hebben Ver
hey en Van Buuren noodop
lossingen kunnen aandragen,
en ook al dichten zij zichzelf
officieel geen ombudsfunctie
toe, intern lijken ze zeker niet
te aarzelen om te wijzen op
onwenselijke werkwijzen.
Geen cursus
Het GAK mag dan inmiddels
méér zijn dan een verstrekker
van sociale uitkeringen, de pu
blieksinformatie kent ook
haar grenzen. Hoewel de in
formanten bij de verschillende
GAK-kantoren in het land
veel vrijheid wordt gelaten
hun functie in te richten moe
ten zij zich onvermijdelijk be
perken. „We kunnen hier na
tuurlijk geen cursus sociale
verzekeringen gaan zitten ge
ven", zegt Van Buuren, hoe
wel hij uit eigen ervaring weet
hoe interessant die kunnen
zijn. Waar de grenzen precies
liggen is zo kort na de start
echter nog moeilijk te zeggen.
De dienstverlening in de regio
staat nog in de kinderschoe
nen en veel zal afhangen van
de ervaringen en de behoefte
bij het publiek.
Voor beide GAK-informanten
is in korte tijd de noodzaak
van hun dienstverlening be
slist wel gebleken: „Het ver
zorgen en uitvoeren van socia
le uitkeringen, zoals die aan
het GAK is toevertrouwd, is
méér dan alleen maar een
zaak van afwijzen of toeken
nen. Dat eist onvermijdelijk
ook een actieve opstelling in
de richting van zowel werkge
vers als werknemers. De
werkgevers biedt het GAK op
timalisering in de dienstverle
ning zoals een complete regis-
ARJEN BROEKHUI'
bioscopen
P
Voor een uitgebreid!
agenda, ook voor de kei
mende dagen raadple^
men „UIT", de gratis wé
kelijkse bijlage van de$
krant.
I
ALPHEN AAN DEN RIJN E
ROCINEMA I (Van Boetzelae,
straat 6, tel. 01720-2080(
Schatjes (12); 18.30, 21.00. w
ook 13.30. EUROCINEMA
Hot Bubblegum (12); (beh. i
18.45, 21.15. wo. ook 13.'
EUROCINEMA III: Wargam*
(al); 18.45, 21.15. EUROCIN
MA IV: Curse of the pink pant
(al); 18.30, 21.00. wo. ook 13.
KINDERVOORSTELLING
EUROCINEMA III: 101 dalnr
tiëra (al); wo. 13.45.
LEIDEN LUXOR (Statio
19, tel. 071-121239): Christi
(12); 14.30, 19.00, 21.15. LK
I (Steenstraat 39, tel. 12413
Schatjes (12); 14.2
21.15. LIDO II: Carmen (Ji
14.30, 19.00, 21.15. LIDO P
Moord in extase (12); 14.3
19.00, 21.15. LIDO IV: To 1
or not to be (al); 14.30, 19.Ü
21.15. STUDIO (Steenstri
39, tel. 133210): E la nave L
(16); 19.00, 21.15. ma. di. c|
14.30. TRIANON (BreestriF
31, tel. 123875): Raspoetin (1;
14.30, 19.00, 21.15. R?j
(Haarlemmerstraat 52, tel. 07r
125414): Zweedse sex partir,
(16); 14.30, 19.00, 21.15.
3
KINDERVOORSTELLING f
STUDIO: Tekenfilmfestiv
van Walt Disney (al); wo. 14.31'
VOORSCHOTEN GREENWA,
THEATER (Schoolstraat
tel. 01717-4354): Les uns e
autres (al); ma. di. wc
KINDERVOORSTELLING
Dik Trom en zijn dorpsgenote'
wo. 14.30.
WASSENAARs ASTRA (Lan
straat 32, tel. 01751-1326'
Rear window (12); ma. t/m v
20.00.
Geen krant ontvangen
tussen 18.00 en 19.00
zaterdags tussen 14.00
15.00 uur, telefoonnr.
122248 en uw krant wc
nog dezelfde avond nafi
zorgd.
Bundel feministe
Joke Smit
voor Kappeyne
DEN HAAG Joke Smit,
de in september 1981
overleden voortrekster
van de emancipatiebewe
ging, is gisteren in Den
Haag geëerd met een bun
del artikelen van haar
hand en van anderen over
haar werk en opvattingen.
Staatssecretaris A. Kap
peyne van de Coppello
van Sociale Zaken nam
het eerste exemplaar offi
cieel in ontvangst. Ze oor
deelde dat het boek „Er is
een land waar vrouwen
willen wonen" verplichte
lectuur zou moeten zijn
voor emancipatie-ambte
naren.
De staatssecretaris meende dat
de tweede feministische golf
met het verschijnen van de
bundel teksten uit de jaren '67
tot '81 geschiedenis heeft ge
maakt. Ze vertrouwde dat het
resultaat van de tweede golf
niet beperkt blijft tot de ver
melding van de naam van
Joke Smit in een geschiedenis
boek, zoals met Aletta Ja
is gebeurd na de eerste f<
nistische golf.
De staatssecretaris herinm
eraan dat Joke Smit na
tien jaar strijd zelf meende
de emancipatie van de vn
nog moet beginnen. Ze 1
wondering voor de v
ziende blik en het baan
kende werk van mevn'
Smit, die actief was in
vrouwenbeweging en in 1
politieke partij. Bij haar po
gen het beleid van de over
te beïnvloeden, wees zi;
1983 samen met anderen
kabinet op de noodzaak
emancipatiebeleid te voe
Als gevolg daarvan kwam
tot oprichting van de Erna
patie Commissie, een ai"
gaan van de regering.
Voor de door de Feministis
Uitgeverij Sara verzorgde b
del nam Joke Smit zelf
het initiatief. De selectie
artikelen is voltooid door
rijke Herberts en Jeroen
Wildt. De inhoud biedt een
zicht in het werk van J
Smit, die als motto had:
wil dat het voor mijn doel
en kleindochter beter word
