„Ze moeten niet verwachten
dat ik alles op kan lossen"
WÈfm.
erenoveerde woningen in Haagwegkwartier
vertonen ernstige gebreken
Werk aan walmuren
Rijn- en Schiekade
in volle gang
LEIDEN
Ceidac Commit
MAANDAG 19 MAART 1984 PAGINA 3
WEGGELOPEN
JONGETJE WEER
GEVONDEN
.EIDEN Een 8-jarige jongetje is
om half drie vannacht op de Hoge
üjndijk door twee politie-agenten
angetroffen. De kleuter legde de
igenten uit dat hij zonder dat zijn
JflHers het hadden gemerkt was
Weggelopen omdat zijn moeder al een
iveek boos op hem was en niet meer
net hem wilde spreken. De jongen
vas vermoedelijk nog niet lang aan
je wandel, want hij woont ook aan
|e Hoge Rijndijk. Hij is weer bij zijn
uders teruggebracht.
Merenwijk
zonder stroom
LEIDEN Een groot deel
van de Merenwijk heeft gister
morgen zonder stroom geze
ten. De storing, die van tien
tot ongeveer twaalf uur duur
de, deed de telefoon bij politie
en het Energie Bedrijf Rijn
land roodgloeiend staan. Oor
zaak van de storing was een
geëxplodeerde mof (samen
komst van elektriciteitsdra
den) in de buurt van de nieu
we brandweerkazerne aan de
Flevoweg. De oorzaak van
deze explosie is waarschijnlijk
een storing in één van de elek
triciteitsdraden.
Inbrekers
betrapt
LEIDEN Vier jon
gens van 15 en 16
jaar oud zijn gister
avond op heterdaad
betrapt bij een poging
in te breken in het
clubhuis „Op eigen
Wieken" aan het
Valkenpad. Het vier
tal werd betrapt toen
zij het gebouw wilde
binnengaan en kon
ter plekke worden
aangehouden. Na
verhoor zijn ze weer
op vrije voeten ge
steld.
Auto te water
LEIDEN Twee Leidse
agenten zijn in de nacht van
vrijdag op zaterdag tever
geefs in de gracht aan de
Nieuw Rijn gedoken. In de
auto die met draaiende mo
tor en nog brandende lichten
in het water was aangetrof
fen, zat niemand meer. De
agenten zagen geen kans de
auto te bereiken. Het water
was zo koud dat ze weer
naar de kant moesten zwem
men. De brandweer heeft la
ter de auto uit het water ge
haald en toen bleek dat de
auto leeg was en dat het om
een gestolen auto ging.
Belg beste pijproker
LEIDEN De heer P. Seis uit België is zaterdag Leids kam
pioen pijproken geworden. Seis zag kans zijn pijp 1 uur, 27
minuten en 19 seconden aan te houden. Het kampioenschap,
waaraan 16 pijprokers deelnamen, werd gehouden in het
klein auto- en scootermuseum van Ben Hemerik aan de
Vlietweg.
De 73-jarige T.J.E. de Groot van Pijprokersclub de Pijpsleu-
tels uit Leiden legde met een tijd van 1 uur, 26 minuten en
10 seconden beslag op de tweede plaats. Hij werd gevolgd
door mevrouw J.C.A. van de Bovenkamp die haar pijp 1 uur,
3 minuten en 25 seconden liet roken. De Engelsman D. Coo
per was de eerste uitvaller. Zijn pijp gaf al na 23 minuten en
55 seconden de geest.
De kampioen had zijn 10-jarig zoontje meegenomen. Omdat
alleen personen van 18 jaar en ouder mochten deelnemen,
deed het jochie buiten mededinging mee. Hij bewees talent
voor het pijproken te hebben; Seis jr. hield de vlam ruim een
uur in de pijp.
Renovatie. Bij sommige
leidenaars werkt het
als een rode lap op een
stier. Ze weten einde
loos te verhalen over
fouten die door de
gemeente, aannemers,
woningbou wverenigin -
gen en architecten
worden gemaakt. Om
er een paar te noemen:
lls een stoomwals gaat
{e renovatie over niets-
'etende bewoners
heen en klachten wor
den van tafel geveegd,
gem een te oefen t
onaan vaardbare
druk op huurders uit
om de renovatieplan
nen door te kunnen
zetten. Met de belan
gen van individuele
bewoners wordt nau
welijks of geen reke-
U ping gehouden. En het
3, eind van het liedje is
\dat de huren worden
verhoogd, terwijl de
^woningen zo slecht zijn
J geworden, omdat de
Woningbouwverenigin
gen hun onderhouds
verplichtingen niet na
komen. Hoe (weinig)
representatief dergelij
ke uitlatingen ook mo
gen zijn, feit is dat er
fouten bij renovatie-
jj projecten zijn gemaakt,
dat er onrust bestaat en
het renoveren van
«I een woning voor de
huurders een zeer in
grijpende gebeurtenis
is, die de betrokkenen
ook nog handen vol
geld kan kosten, omdat
de verhuiskostenver
goeding van 4.000 gul
den vaak niet genoeg
blijkt te zijn om alle
kosten te dekken. Re
denen genoeg voor een
gesprek met D. Tesse
laar, wethouder van
i volkshuisvesting, en in
die hoedanigheid ver
antwoordelijk voor de
renovatie in Leiden.
WETHOUDER TESSELAAR: TIEN PROCENT HEEFT KLACHTEN OVER DE RENOVATIE
1 /i f /fe
daan moet halen, maar van
het eerste kan je niet veel hui
zen renoveren en hoe ik het
tweede moet doen, heeft hij er
nog nooit bij vertelt".
Weigeren
„Ik heb geen enkele illusie dat aannemers een cent beter zijn dan andere mensen".
,ri EIDEN Eerst een paar cij-
j rs. Sinds 1974 werden 2823
- oningen, die voor de oorlog
g na de oorlog in Leiden wer-
(j in gebouwd, gerenoveerd. De
idruk lag op de vooroorlogse:
j, |im 2200. Nog 700 vooroor-
gse woningen zouden gedaan
loeten worden om het gehele
Doroorlogse woningbestand
te knappen. Voor dit jaar
aan er 150 op het program-
ia, maar de rest wordt niet
'I irenoveerd. De bewoners
ibben geen belangstelling. In
ïiden zijn of waren totaal
)12 woningen rijp voor reno-
atie, wat dus inhoudt dat nog
iim zestig procent gedaan zou
'•peten worden. Een giganti-
eHe klus. Zeker als men be-
inkt dat de druk om steeds
I11 ledkoper te renoveren bijna
et de dag groter wordt en
ni eeds minder mensen bereid
sPn in staat zijn hogere huren
111 'betalen. De inkomens dalen
31 i de huren stijgen. De moei-
e kheid is wel dat renovatie
ior, het behoud van wonin-
hi in noodzakelijk is. Wethou-
er D. Tesselaar van volks-
fisvesting baant zich bijna
'gelijks een weg tussen alle
genstrijdige belangen, van
Bfeerhand opgelegde regelin-
■n en soms hoog oplopende
■noties door.
:ht optimistisch is hij niet
er het renoveren van het
iG Ü'dse woningbestand. Eerder
it tegendeel, blijkt uit zijn
ir| oorden: „Renoveren mag al
en, zegt het ministerie, als
n woning ouder is dan 25
jaar. Anders krijg je geen geld.
Als je het bij wilt houden, zou
je 900 woningen per jaar moe
ten renoveren, hebben wij op
basis van die 25 jaar becijferd.
We krijgen geld voor 500 hui
zen dus dan kan je uitrekenen
dat het fout loopt. En als dat
nou nog het enige was. Het
ziet er wat de renovatie betreft
echt niet florissant uit".
Sinds 1 januari geldt een nieu
we financieringsregeling. Het
opknappen van een gemiddel
de (naoorlogse) woning mag
gemiddeld 30.000 gulden kos
ten. Een derde betaalt het rijk
en rest moet de betrokken wo
ningbouwvereniging op tafel
leggen. Is dat geld er niet dan
moet er geleend worden. Tes
selaar: „Een simpel voorbeeld
laat zien wat in de praktijk de
gevolgen zijn. Stel een project
kost 10 miljoen. Dan moet een
woningbouwvereniging onge
veer 6,5 miljoen lenen (het rijk
betaalt een derde) en dat le
vert weer een rente van 6,5
•ton per jaar op. De reserves
zijn dan binnen een paar jaar
op, als er al reserves bij de
verenigingen zijn. We hebben
de laatste jaren in Leiden bijna
alleen maar vooroorlogse wo
ningen gerenoveerd en in dat
geval betaalt het ministerie
wel alle kosten. Maar nu zijn
we aan het na-oorlogse be
stand toe, de subsidieregeling
is in dat geval dus een stuk
slechter en als je dan ook nog
eens bedenkt, dat sommige
woningenbouwverenigingen
nauwelijks of helemaal geen
geld hebben, kan je nagaan
wat dat voor de renovatie be
tekent. Daarom hebben we
een onderzoek laten instellen
naar de financiële situatie van
alle woningbouwverenigingen
en de staat waarin alle wonin
gen verkeren. Als de resulta
ten bekend zijn, kunnen we
uitzoeken wat de komende ja
ren kan en wat niet. Overi
gens, van - die 30.000 gulden
gaat de helft op aan BTW, het
niet betalen van huur tijdens
de renovatie, renteverlies en
nog paar kleinere zaken. Je
hebt dus feitelijk maar 15.000
gulden voor het opknappen
van een huis. Dat maakt het
ook allemaal niet eenvoudi
ger".
Aanlokkelijk
In de kritiek op de renovatie,
zoals die de laatste jaren werd
uitgevoerd, speelt met name
het begrip „achterstallig on
derhoud" een belangrijke rol.
De al jaren betaalde huur is
onder meer voor onderhoud
bestemd, is een argument, dus
een huurverhoging is uit den
boze. Voor achterstallig onder
houd mag geen huurverhoging
worden doorberekend, terwijl
dat in het kader van het reno
veren van een pand wel mag.
Dan moet het voor de ver
huurder toch aanlokkelijk zijn
om er het etiket „renovatie"
op te plakken.
achterstallig onderhoud, dat
bij renovatie wordt meegeno
men juist, maar ik zou niet
weten hoe het anders kan. Het
ministerie geeft 600 gulden per
woning per jaar aan de wo
ningbouwverenigingen voor
het onderhoud, of zo'n woning
nu een maand oud of jaren
oud is. Een woningbouwver
eniging met veel nieuwbouw
zoals de PCW kan dus flink
sparen, maar een vereniging
met veel oude woningen houdt
geen cent over. Integendeel.
Als een vereniging alleen
vooroorlogse woningen heeft,
gaat het dus fout. Dan is er ge
woon geen geld voor het nood
zakelijke onderhoud. Daarom
zijn overigens de fusies tussen
de woningbouwverenigingen
ook zo belangrijk. De zwakke
kunnen gebruik maken van de
kracht van de sterke". (De wo
ningbouwverenigingen onder
handelen momenteel over de
voorwaarden en de verdeling
van de woningen. Tesselaar
zegt rustig af te wachten wat
daar uitkomt.)
Ook de leeftijd van de wonin
gen speelt volgens de wethou
der een rol in de discussie ach
terstallig onderhoud-renovatie:
„Huizen zijn gebouwd om er
zo'n vijftig jaar te staan, maar
ze staan soms wel honderd
jaar, zijn er inmiddels slecht
aan toe en verouderd. Je moet
dan wel renoveren. En dan
kan Vergeer (raadslid voor de
Socialistiche Partij) wel roepen
dat mijn salaris omlaag moet,
of dat ik het bij de Shell van-
Achterstallig onderhoud weg
werken, houdt bijvoorbeeld in
dat de elektriciteit wordt ver
nieuwd. „Dat lijkt eenvoudig.
Een draadje hier en een paar
stopcontacten daar, maar te
genwoordig moet er een aard-
lekschakelaar bij. En dat is
een verbetering, dat moet dus
in de huur worden doorbere
kend en daar moet de bewo
ner dus toestemming voor ge
ven. En dan zit je soms in de
grootste problemen".
Tesselaar komt daarmee op
een ander omstreden punt in
de renovatie. Weigeren. Wat
doet gemeente met weige
raars? In hoeverre worden
weigeraars onder druk gezet?
De wethouder neemt een com
plex woningen in de Lage
Mors als voorbeeld. „In die be
nedenwoningen zit geen dou
che. Ik vind dat in 1984 in een
huis een douche moet zitten.
Als een paar huurders zeggen,
'je mag hier best wat aan de
elektriciteit doen en dubbele
ramen gaat ook nog wel maar
een douche wil ik niet, want
ik ga al twintig jaar in een teil
en de huur is me hoog genoeg',
tsja wat is dan wijsheid? De
kans is groot, dat toekomstige
huurders die woning juist we
gens het ontbreken van een
douche, afwijzen. En later hier
en daar nog een douche aan
brengen, maakt het allemaal
nog duurder".
„Natuurlijk is het voor mensen
verschrikkelijk ingrijpend als
ze het huis waar ze misschien,
zoals in de Lage Mors veel
voorkomt, al tientallen jaren
wonen, voor een renovatie uit
zouden moeten. Heel gerecht
vaardigd dat ze zeggen, 'zit
niet aan mijn kop te zeuren
over renovatie, ik zit hier
best', maar aan de andere kant
zit ik met het algemeen volks-
huisvestingsbelang van goede,
betaalbare woningen. Daar
gaat het toch altijd weer om.
Wat doen we dus? We bemid
delen bij een bejaardenhuis,
we helpen bij het verhuizen,
we kijken of mensen niet defi
nitief ergens naar toe willen
verhuizen en als het moet,
vergeten we ook de regels
over het verdelen van de wo
ningen onder woningzoeken
den even. Zo proberen we re
novatie voor elkaar te krijgen.
Maar ben ik dan gelijk een re
novatiefanaat, zoals dat tegen
woordig in Leiden heet. Lijkt
me een beetje overdreven. Ik
noem dat niet onder druk zet
ten, dat is reële oplossingen
aanbieden. Want hoe je het
ook wendt of keert, mensen
kunnen renovatie altijd weige
ren. En dat gebeurt ook".
Er blijkt nog een mogelijke op
lossing voorhanden: als er veel
weigeraars zijn, wordt van re
novatie van het betrokken
complex afgezien. Niet omdat
de renovatie niet nodig zou
zijn, maar omdat er nog ge
noeg andere woningen gedaan
moeten worden. „Ik schuif het
probleem dan wel voor mij uit,
maar je moet wat".
En als er dan is verhuisd,
dichtgetimmerd, gerenoveerd
en weer is verhuisd, komen de
klachten. Over lekkage, over
tocht, over scheuren, over een
slechte verwarming, over
schimmel, of over een huur
die hoger uitvalt dan afgespro
ken. Of klachten over het
(niet of slecht) verhelpen van
de klachten.
„In het verleden", zegt Tesse
laar, „zijn fouten gemaakt bij
de materiaalkeuze. Er werden
goedkopere materialen gezocht
voor bijvoorbeeld de tegels in
de douche. Dat vond men in
vinyl, maar nu weten we dat
dat spul weer van de muren
afkomt. Voor dat dure lood,
werd ook wat anders bedacht
en ook dat werkte niet. Ook
speelt een rol, dat in de hoog
tijdagen van de bouw, een
paar jaar geleden, er veel te
weinig bouwvakkers waren.
De kwaliteit was nog al eens
onvoldoende. Er moet über
haupt in de bouw zorgvuldiger
gewerkt worden al wil ik ze
ker niet de indruk wekken dat
het overal een puinhoop is.
Het is niet voor niets dat ik
het mes gezet hebt in de ma
nier van toezicht op de bouw.
Dat gaat nu allemaal anders".
Fouten zullen er ongetwijfeld
altijd gemaakt blijven worden,
zegt de wethouder. En klach
ten zullen er ook altijd zijn.
„Ik schat dat tien procent van
de mensen klachten heeft over
de renovatie van hun woning.
Maar die tien procent maakt
soms zoveel herrie, dat het
lijkt of in Leiden alles fout
gaat. Ik heb geen enkele illu
sie dat aannemers ook maar
een cent beter zijn dan andere
mensen. Maar het is wel een
feit dat ze het werk tegen
woordig hard nodig hebben en
dus wel uitkijken er een zooit
je van te maken. Wat trou
wens ook een rol speelt, de be
woners zijn kritischer en mon
diger geworden. Neem nou die
woningen aan de Willem de
Zwijgerlaan, met die schim
mel. Die mensen hebben groot
gelijk dat ze klagen en blijven
klagen, net zolang totdat de el
lende verholpen is. Ik heb hier
op het Stadsbouwhuis ook wel
ruzie gehad met die techneu
ten die beginnen over te wei
nig ventilage, teveel dat of te
veel dit. Het is natuurlijk heel
gerechtvaardigd, dat die men
sen een droge woning willen
en uiteraard hebben ze geen
boodschap aan iemand, die
komt vertellen dat ze het raam
maar open moeten zetten.
Maar ze moeten niet verwach
ten dat ik even alles binnen
een dag kan oplossen. Nog één
voorbeeldje. Noord en de Kooi
liggen beneden N.A.P. De
nieuwe woningen die daar
worden gebouwd, zijn veertig
centimeter boven N.A.P. gezet
om die wateroverlast juist te
voorkomen. Die mensen heb
ben geen last meer. Gevolg is
wel, dat die oude woningen
steeds vollopen als het regent
en dan kan je nog zoveel pom
pen neerzetten en drainage
aanleggen, als het een dag
flink hoost, rinkelt hier de te
lefoon weer. Ik heb daar geen
oplossing voor. Ja, vandaag
platgooien en morgen nieuw
bouw. Maar heb jij het geld..."
MARCEL GELAUFF
MILJOENENSCHADE EN GEVAAR
VOOR VOLKSGEZONDHEID
k* J2IDEN In woningen in het Haagwegkwartier is bij
n' inovatie in de periode van 1975-1980 gecreosoteerd
51 out gebruikt. Creosoot-olie is een middel dat een ster-
P* ^teerlucht verspreidt en gevaarlijk is voor de gezond-
oid. Het irriteert de ogen, de huid en ademhalingswe-
e„n en het kan beschadigingen aan het centrale ze-
nj jiwstelsel veroorzaken. Dit schrijft het PSP-raadslid
t de la Mar aan het college van B W. In de 123, niet
j| üg geleden gerenoveerde woningen zijn voorts ern-
J 'ge gebreken geconstateerd. Herstelkosten worden
oi fraamd op 1 a 3 miljoen gulden
kozijnen, verzakte nieuwe bergingen, doorgezakte kapconstruc
ties en scheuren in binnenmuren. Een en ander wordt geconsta
teerd in een rapport van de Technisch Bewoners Adviseurs
(TBA). Deze instantie heeft de zaak op verzoek van de bewoners
onderzocht. Al snel na de renovatie waren er klachten over lek
kages, niet werkende schuiframen, tocht en creosootvlekken.
Sinds maart 1980 mag gecreosoteerd hout niet meer in woningen
worden toegepast. Dit hout is geschikt voor gebruik in de open
lucht, als spoorwegdwarsliggers, brugdekken, damwanden en
dergelijke. Na de oplevering van de woningen trok de creosooto
lie door de gipsplaten en het behang heen. H. de la Mar heeft er
bij het college op aangedrongen om het met deze olie behandel
de houtwerk zo snel mogelijk te laten verwijderen. Hij vindt dat
deze maatregelen niet mogen worden belemmerd door financië
le problemen.
De La Mar vraagt zich ook af waarom deze maatregelen niet
tèrder zijn genomen. Er vinden al twee jaar lang gesprekken
plaats tussen de woningbouwvereniging, de Centrale Technische
Dienst van Woningbouwcorperaties CTW (die het onderhoud
van de bewuste woningen in beheer heeft) en de gemeente.
Deze gesprekken hebben nog geen resultaat opgeleverd, zegt het
PSP-raadslid. Volgens De La Mar kan de woningbouwvereni
ging de reparatiekosten niet betalen en hij stelt daarom voor om
een projectgroep te formeren. Deze groep, met wethouder D.
Tesselaar (volkshuisvesting) als voorzitter, zou moeten bestaan
uit: bewoners, vertegenwoordigers van Ons Belang, ambtenaren
van de directie Volkshuisvesting en afgevaardigden van de
CTW. Een dergelijke projectgroep werd ook ingesteld toen de
problemen in het Herengracht/Zijlsingelgebied bekend werden.
H. de la Mar wil van het college weten wie er verantwoordelijk
is voor het toezicht tijdens de renovatie en waarom er nog nie
mand aansprakelijk is gesteld Tevens vraagt hij zich af of er
mogelijkheden voor verhaal zijn en hoe het herstel moet worden
gefinancierd.
Kledingworkshop
In het Leids Vrijetijdscentrum (Breestraat 66) wordt
op maandag- en woensdagmiddagen (van één tot vijf
uur) een kledingworkshop gehouden. Men kan er te
recht om onder deskundige leiding op een naaimachi
ne te werken. Deelname kost één gulden per middag,
men moet wel zelf stof en garen meenemen.
Afganistan
De PSP houdt donderdag 22 maart een bijeenkomst over
Afganistan. Men wil met name ingaan op „de zeer wrede
manier" waarop de regering en de Sowjet-Unie proberen
het verzet uit te schakelen. Er wordt een film gedraaid en
een vluchteling uit Afganistan vertelt wat er in zijn land
gebeurt. De bijeenkomst, in het PSP-pand aan de Rijn
straat 8, begint om acht uur.
Lezing
De lezing over EHBO en sportletsels van de EHBO-
vereniging „Peerke Donders" is verschoven naar don
derdag 22 maart. De lezing, die een week later was ge
pland, wordt gehouden in de Sint Jozefschool aan de
Oppenheimstraat en begint om acht uur.
Wandeltocht
Wandelaars kunnen op zaterdag 24 en zondag 25 maart
deelnemen aan de tweede Groenoordwandeltocht. Deelne
mers kunnen kiezen uit vier afstanden: 5, 10, 15 en 25 kilo
meter. Op beide dagen kan tussen negen en twaalf uur
worden gestart vanaf buurthuis Groenoord aan de Pasteur-
straat. Het inschrijfgeld bedraagt een rijksdaalder per per
soon, families mogen voor vijf gulden meedoen. Wie zijn
afstand volbrengt, krijgt een medaille. Wandelboekjes wor
den voorzien van een stempel.
HAAGBRUG WORDT SNEL ONDER
HANDEN GENOMEN
LEIDEN Het duurt nog
wel even voordat het
noordelijke gedeelte van
de Trekvliet wordt open
gegraven en de Rijn- en
Schiekade weer een echte
kade is. Drie weken gele
den is met man en macht
begonnen met de tweede
fase van de bouw van de
walmuren. Aan de stads-
kant van de Rijn- en
Schiekade tot aan het uni
versiteitscomplex aan de
Witte Singel zitten al wal
muren. Die zijn gebouwd
in de zogenaamde eerste
fase. Geschat wordt dat de
tweede fase, ondanks het
feit dat er met veel man
kracht aan wordt ge
werkt, zeker negen maan
den gaat duren. Daarna
wordt het noordelijke ge
deelte van de gedempte
Trekvliet opengegraven,
met water gevuld en ligt
de Rijn- en Schiekade
weer aan het water. De
Trekvliet zuid is in 1982 al
opengegraven.
Over niet al te lange tijd
wordt begonnen met een
grote onderhoudsbeurt van
de Haagbrug. Deze brug is in
1884 gebouwd toen de Trek
vliet werd verbonden met
het Galgewater. De huidige
brug stamt uit 1936. Aanvan
kelijk was het de bedoeling
dat dit karwei pas in 1985
zou worden aangepakt. Maar
deze brug, die de Haagweg
en het Noordeindseplein met
elkaar verbindt, moet klaar
zijn voordat er weer water in
de Trekvliet stroomt en de
Trekvliet dus weer in ver
binding staat met het Galge
water. De Haagbrug is name
lijk ook een keersluis, die
zijn functie verloor toen de
Trekvliet werd gedempt,
maar deze taak na het open
graven weer moet hervatten.
Zo moeten de vier sluisdeu
ren weer worden hersteld en
aan de brug worden beves
tigd. Het verkeer zal weinig
last ondervinden van de
werkzaamheden aan de
brug.
Het opengraven van het zui
delijke gedeelte van de Trek
vliet heeft 850.000 gulden ge
kost en de eerste fase wal
muren van de Trekvliet
noord 500.000 gulden. De
kosten van de tweede fase
van de Trekvliet worden op
2.900.000 gulden geraamd en
de opknapbeurt van de
Haagbrug op 1.450.000 gul
den. De verharding van de
Rijn en Schiekade gaat
925.000 gulden kosten, zodat
het in totaal gaat om een be
drag van 6.625.000 gulden.
De werkzaamheden aan de Rijn- £n Schiekade.
