Iraakse
aanval op
Iraanse
steden
2S&
Rol Christenen bij modernisering
van Libanon wordt onderschat
I
Charles
in Brunei
rSIJTHOFF PERS
Reagan: Ik ben niet lui of besluiteloos
Persoonsverheerlijking Tsjernenko nu al begonnen
^BUITENLAND
CeldicSommit
VRIJDAG 24 FEBRUARI 1984 PAGINA 17
Onderzoek dood
journalisten in
EI Salvador stagneert
WASHINGTON/DEN HAAG De Ne-
derlandse kamerleden, die een bezoek
hebben gebracht aan El Salvador, hebben
geen vooruitgang kunnen constateren bij
het onderzoek naar de dood van de vier
iKON-journalisten, die in maart 1982 door
Salvadoraanse militairen werden doodge
schoten. Volgens Ter Beek had de speciale
functionaris, die de Salvadoraanse autori
teiten vorig jaar april na lang aandringen
hebben belast met het onderzoek, slechts
een zeer dun dossier in zijn bezit over de
zaak. Volgens Ter Beek heeft Chavez
Mena toegezegd dat hij „zijn best" zal
doen.
Radio - Solidariteit
roept op tot
boycot
verkiezingen
WARSCHAU Radio-Solida-
riteit heeft gisteravond in een
clandestiene uitzending de
Poolse bevolking opgeroepen
de gemeenteraadsverkiezingen
van 17 juni te boycotten. De
uitzending duurde zes minuten
en was in verscheidene wijken
van de hoofdstad van Polen,
Warschau, uitstekend te ont
vangen. Radio-Solidariteit had
voor het laatst uitgezonden op
20 oktober van het vorig iaar.
Nieuw arrestatie
bevel tegen Mengele
ASUNCION Een rechter in Paraguay
heeft gisteren een 22 jaar oud arrestatie
bevel tegen de nazi-arts Jozef Mengele op
nieuw uitgevaardigd.
Het arrestatiebevel komt vijf dagen na het
bezoek aan Paraguay van de Westduitse
nazi-jager Beate Klarsfeld. Zij heeft er bij
de Paraguayaanse regering op aan ge
drongen opsporingsacties te ondernemen
tegen Mengele, die in bezit is geweest van
het staatsburgerschap van Paraguay en
zich mogelijk nog in het land verborgen
houdt. Mengele is verantwoordelijk voor
de dood van honderdduizenden joden.
Ook voerde hij in het concentratiekamp
Auschwitz experimenten op talloze gevan
genen, onder wie kinderen.
Moskou protesteert na
aanslag op VN-gebouw
MOSKOU/WASHINGTON De Sovjet-
-Unie heeft gisteren fel geprotesteerd tegen
de bomaanslag op een gebouw waar leden
wonen van de Sovjet-delegatie bij de Vere
nigde Naties in New York.
In een anoniem telefoontje had de groep
„Joodse Directe Actie" zich verantwoordelijk
gesteld voor de aanslag. De voorzitter van de
groep, die verklaarde dit soort acties goed te
keuren, heeft donderdagavond echter ont
kend bij de operatie betrokken te zijn. In een
protestnota van de ambassade van de Sovjet-
-Unie in Washington wordt de Amerikaanse
regering ervan beschuldid „welwillend" te
staan tegenover de „naar fascisme neigende
zionistische groeperingen". De Amerikaanse
regering heeft de aanslag met drie bommen
scherp veroordeeld.
Ex-bankdirecteur Israël
pleegt zelfmoord
TEL AVIV De ex-directeur van de
Israëlische Hapoalim-bank Jacob Le-
vinson heeft zich van het leven be
roofd. Agenten troffen gisteren zijn
lijk aan in zijn woning te Ramat Gan,
een voorstad van Tel Aviv.
De zelfmoord heeft in Israël tot grote
opschudding geleid. Zij kwam op het
moment dat een speciale commissie
een begin zou maken met het onder
zoek naar een reeks ondoorzichtige
transacties van de Bank Hapoalim.
Levinson werd ervan beschuldigd op
eigen initiatief een aantal illegale
handelingen te hebben gepleegd. Deze
zouden hem ook persoonlijk voordeel
hebben opgeleverd.
Senaat VS is voor
herinvoering doodstraf
WASHINGTON De Amerikaanse Senaat is
voor herinvoering van de doodstraf. Met 63 te
gen 32 stemmen heeft zij een wetsvoorstel aan
vaard waarin personen die schuldig bevonden
worden aan hoogverraad, spionage, moord en
moordaanslag op de president tot de doodstraf
veroordeeld kunnen worden. Het wetsvoorstel
maakt echter weinig kans in het Huis van Af
gevaardigden, dat door de Democraten worden
beheerst die tegen de doodstraf zijn. In 38 van
de 50 staten van de VS kunnen daders van bo
vengenoemde misdrijven wel tot de doodstraf
worden veroordeeld. Landelijk geldt slechts
één misdrijf op grond waarvan de doodstraf
kan worden geeist: vliegtuigkapingen waarbij
doden vallen. Alle andere mogelijkheden wer
den in 1972 door het Hooggerechtshof ongeldig
verklaard.
'EHERAN/BAGDAD Irak heeft afgelopen nacht
•ombardementen uitgevoerd op twee belangrijke ste
lden in het midden van Iran. Hierbij zijn meer dan 50
mensen gedood en ruim 300 gewond. Dit meldde van-
[ochtend Radio-Teheran. De aanval komt een dag na
een grootscheeps offensief van Iran bij Basra, in het
:uiden van Irak.
raketten kwamen terecht op Khorramsbad en twee ande
ren op Broejerd, in de provincie Lorestan. Volgens de radio
'vond de operatie van Irak rond middernacht plaats. Onder de
slachtoffers bevonden zich veel „kinderen, vrouwen en oude
(ver de gevechtshandelingen bij de zuidelijke Iraans-Iraaks
i.eö brens bestaat nog altijd weinig duidelijkheid. Radio-Teheran
meldde gistermiddag dat Iraanse troepen erin waren geslaagd
10 Pm 40 kilometer door te dringen op Iraaks grondgebied. De aan-
j'|® taerslijnen van Bagdad naar de havenstad Basra zouden direct
,50 gedreigd worden door de Iraanse opmars.
Ifjkl
gemelde Iraanse successen blijken echter niet met de werke-
ijkheid overeen te stemmen. Journalisten van internationale
Mo persbureau's hebben gisteravond ter plaatse vastgesteld, dat er
\oo geen Iraniérs aanwezig zijn in het gebied dat door Iran zou zijn
veroverd. Volgens Irak is gisteren een groot Iraans offensief af-
3.30 geslagen. In Bagdad werden de Iraanse successen bestempeld als
„een deel van de serie leugens, die de Iraniërs na elke nederlaag
s!oo gebruiken". De opperbevelhebber van het derde Iraakse leger,
generaal-majoor Maher Abed al-Rashid, erkende gisteravond in
en interview dat de Iraniërs aanvankelijk „de Iraaks estellin-
en ten oosten van Basra en in de moerassen" hadden geïnfil-
reerd. Maar zij zijn vervolgens „door Iraakse troepen van de
.aart geveegd", aldus al-Rashid.
Meisjes uit Brunei
roeren de trom bij de
aankomst van de Brit
se prins Charles in
het sultanaat Brunei
op het Indonesische
eiland Borneo. De
Britse gast is aanwe
zig in het oliestaatje
om luister bij te zetten
aan de feesten rond
de onafhankelijkheid
van het staatje. Tot
voor kort was Brunei
een Brits mandaatge
bied.
(ADVERTENTIE)
Mei uw krant naar de Franse Riviéra:
8-DAAGSE
LUXE TOURINGCARREIS
NAAR DE
CÖTE D'AZUR
Vertrek maandag 26 maart a.s.
Van hel vroege voorjaar genieten met het plezierige klimaat van de Franse Rivlèra. Dat is de bedoeling van onze reis
naar het nabij Frejus, vlak aan het goudgele strand van de Middellandse Zee gelegen hotel Saint Aygulf. In dit sfeervolle
hotel (alle kamers voorzien van bad/douche, toilet) - onder Nederlandse leiding - wordt gedurende ons verblijf aldaar
Maandagochtend vertrekt de bus om acht uur uit Den Haag en half negen uit Rotterdam. Zowel op de heen- als op de
terugreis wordt overnacht in Hotel Le Rully nabij Dyon. De volgende dag gaat het vla het fraaie Rhöne-dal naar het hotel
bij Frejus. Tijdens uw verblijf worden enkele excursies gemaakt o.m. naar Frejus. Porte Grimaud. Saint Tropez, en een
pijpenfabriekje te Cogolln. alsmede twee volle dagtochten naar Grasse (bezoek parfumfabriek), St. Paul de Vence. Can-
r»es, Nice en Monaco. Eventueel kan bovendien aan een safaritocht worden deelgenomen.
De prijs van deze bijzonder aantrekkelijke Cóte d'Azur-tour bedraagt slechts 495eop basis van een
ches'op^e JteerTéebehalf-pension logies, ontbijt, diner), echter Inclusief afscheidsdiner en excursies alsmede de lun-
Inlichtingen en boekingen: telefonisch
onder nr. 070-190882 (van maandag t/m
vrijdag van 9 tot 13 uur) of persoonlijk in fl
onze vestigingen Spuistraat 71, Den
Haag (op de hoek van het Spui) en
Coolsingel 67, Rotterdam (t.o. stadhuis).
1 1983 wordt - om teleurstelling te voorkomen - tijdig boeken dringend
POSTBUS 16050
2500 AA 'S-GRAVENHAGE
TEL. 070-190882
(MAANDAG T/M VRIJDAG
TUSSEN 9 EN 13 UUR)
|SUSKE EN WISKE HET DELTA-DUEL
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Tij
dens een persconferentie
in Washington heeft presi
dent Reagan zich verde
digd tegen aantijgingen
dat hij lui en besluiteloos
zou zijn en aan geheugen
verlies (amnesie) lijdt.
Reagan reageerde met
name op een recente uit
spraak van de Democrati
sche presidentskandidaat
Walter Mondale, dat „de
huidige president verstan
delijk lui is en leiderschap
op basis van amnesie (ge
heugenverlies) verstrekt".
„Het verbaast me dat Mondale
weet wat het woord amnesie
betekent", aldus katte de 73-ja-
rige Ronald Reagan, die zich
kandidaat heeft gesteld voor
een tweede ambtstermijn van
vier jaar. „Ik heb daar verder
geen commentaar op. Als dat
'alles is wat Mondale te zeggen
heeft, laat hem maar. Ik praat
liever over de dingen die ik
doe voor het land en het
volk". Over zijn „luiheid" en
dat hij een „part-time presi
dent" zou zijn, zei Reagan: „Ze
weten niet waar ze over pra
ten. Ik ben nooit van mijn
kantoor naar boven gegaan,
zonder dat ik voor een avond-
lang huiswerk meenam. En ik
zou je ook wat kunnen vertel
len over hoe ik bezig ben tij
dens de zogenaamde vakan
ties, zoals de vier dagen laatst
op de ranch. Ik moet zeggen,
presidenten nemen geen va
kantie, ze krijgen alleen ver
andering van uitzicht".
President Reagan vertelde ook
iets over het besluitvormings
proces binnen het Witte Huis.
„Wie denkt dat ik me zolang
op de achtergrond houd tot ie
mand me vertelt wat ik moet
doen, die begrijpt niet hoe wij
hier werken. Ik wil mensen in
mijn staf die onafhankelijk
kunnen denken. Ik wil van
alle kwesties alle kanten ho
ren. Vaak is iedereen het met
elkaar eens, dat is gemakke
lijk. Maar vaak ook moet ik
een besluit nemen tegen het
advies van een van de partijen
in. Dat gaat op en neer. De
verliezer deze week kan vol
gende week de winnaar zijn.
Het proces is te vergelijken
met een directieraad in een
groot bedrijf. Het enige ver
schil is dat als er in de Witte
Huis staf een knoop moet wor
den doorgehakt, er niet wordt
gestemd. De beslissing is aan
mij en ik beslis op basis van de
informatie die ik heb aange
hoord. Als ze mij niet voldoen
de informatie hebben gegeven,
moeten ze later terugkomen
en dan praten we opnieuw".
Het leiderschap van president
Reagan is met name in geding
gekomen rond de Amerikaan
se Libanon-politiek. Vooral
met de terugtrekking van de
Amerikaanse mariniers uit
Beiroet is volgens veel Ameri
kaanse critici veel te lang ge
wacht.
MOSKOU In de Sov
jet-Unie wordt momen
teel met man en macht
gewerkt om 's lands nieu
we leider aan het publiek
te presenteren als „een
groot man" met volledige
controle over het beleid.
Het is natuurlijk mogelijk dat
Konstantin Tsjernenko en zijn
naaste medewerkers hiermee
alleen maar willen aantonen
dat de Sovjet-Unie weer een
actieve secretaris-generaal
heeft die zich dagelijks inzet
voor zijn land. Maar slechts
een week na de begrafenis
van president Andropov wek
ken de enorme portretten die
momenteel van Tsjernenko
worden verspreid en de uit
voerige lof aan zijn adres de
indruk dat de nieuwe leider
in de voetsporen wenst te tre
den van zijn voormalige
vriend en mentor, Leonid
Brezjnev. Deze heeft de per-
soonsverering in de laatste ja
ren van zijn leven altijd actief
aangemoedigd.
Toen Andropov Brejnev op
volgde, koos hij bewust voor
een plekje op de achtergrond.
De verspreiding van zijn fo
to's leek hij nauwelijks op
prijs te stellen en toespraken
waarin zijn talenten werden
bejubeld heeft hij nooit willen
goedkeuren. Een campagne
om de aandacht te vestigen op
zijn kwaliteiten kwam eigen
lijk pas op gang toen hij als
gevolg van ziekte al enkele
maanden niet meer in het
openbaar verschenen was.
Nu, nog geen twee weken na
zijn dood, zijn alle sporen die
aan hem herinneren, verwij
derd en is zijn portret al bijna
nergens meer te vinden.
Tsjernenko's naam en gezicht
krijgen daarentegen steeds
meer publiciteit. Viktor Gris-
jin, partijvoorzitter van de af
deling Moskou en een hoog
lid van het Politburo, verwees
in een onlangs gehouden toe
spraak 26 keer naar Tsjernen
ko in de meest vleiende be
woordingen. Hij zei dat Tsjer
nenko een „ware zoon van
onze natie was, een trouw
Marxist-Leninist die onver
moeibaar vocht voor vrede en
het communisme" en „een
groot leider die het dubbel en
dwars verdiende om de lei
ding te hebben over de par
tij".
Informatie over Tsjernenko's
persoonlijke leven blijft ech
ter vaag. Tot dusver is er geen
enkele aanwijzing dat zijn
vrouw nog in leven is of dat
hij een zoon heeft. Wel kwam
zijn dochter deze week uitge
breid in het nieuws door een
artikel van haar hand in de
Pravda.
Ondertussen zijn er nog geen
aanwijzingen dat Tsjernenko
de wil of de capaciteiten heeft
om het buitenlands beleid van
de Sovjet-Unie bij te buigen
in een richting die uitzicht
biedt op verbetering van de
Oost-Westbetrekkingen. Bui
tenlandse leiders zijn tot dus
ver verdeeld in hun oordeel
en neigen nog steeds tot de
opvatting dat er voorlopig
Tsjernenko.
weinig kans is op een ingrij
pende koerswijziging. Recente
aanvallen op het Westen in de
Russische pers lijken hen
vooralsnog in het gelijk te
stellen.
HELLA PICK
Copyright The Guardian
Al bijna negen jaar is er in Li
banon een burgeroorlog gaan
de. Het is niet alleen een bloe
dig, maar ook een uiterst inge
wikkeld conflict, waar erg
moeilijk zicht op te krijgen is,
ook al wordt er dagelijks over
bericht.
Juist doordat de achtergron
den ontbreken en de impasse
zich van jaar tot jaar voort
sleept, is het welhaast onver
mijdelijk dat' clichés over dit
drama klinkende munt zijn
geworden. Bijvoorbeeld: de
christenen zijn verantwoorde
lijk. Zij streven toch naar be
houd van hun huidige machts
positie in dat land? Sonja Ba
rend bracht in haar uitzending
van dinsdag die opvatting
weer eens onder woorden: de
christenen zijn geen lieverdjes,
kijk maar eens wat ze in Liba
non uithalen.
Welnu, er is inderdaad reden
die rol van de christenen in
het Nabije Oosten nader te be
kijken. Westerse christenen
zouden dan tot de conclusie
kunnen komen dat zij met
deze groep meer affiniteit heb
ben dan ze geneigd zijn te
doen op grond van de gedra
gingen van sommige christelij
ke privémilities, die bij tijd en
wijle in Libanon voor massale
moorden niet terugschrikken.
De Libanese politicoloog Geor
ges Corm heeft in het januari
nummer van het Franse tijd
schrift Esprit (Ed. du Seuil,
Parijs) een ronduit fascinerend
verslag gegeven van het ei
genaardige van de Libanese
samenleving en de rol van de
christenen daarin, die op zich
weer een heel gemêleerd ge
zelschap vormen.
Corm schrijft dat de Libane-
zen al sinds de zestiende eeuw
een betrekkelijke zelfstandig
heid kennen en haar sindsdien
vrijwel onafgebroken hebben
behouden, ook al hebben ze
voordurend voogden gehad,
afwisselend buurlanden en
verre kolonale mogendheden.
Die autonomie was mogelijk
doordat de leiders van de drie
voornaamste gemeenschappen
in de Libanon, de Druzen, de
christelijke Maronieten en de
islamitische Sji'iten, een zeke
re eensgezindheid aan de dag
wisten te leggen om hun ge
meenschappelijke belangen te
verdedigen.
Die samenleving werd in het
een jonge Libanese sji'iet toont in westelijk Beiroet het portret van zijn leidsman, ayatollah Kho-
meiny, aan Amerikaanse soldaten, die op het punt staan te vertrekken. Niet alleen door het hek,
dat hen scheidt, maar ook door hun opvattingen kunnen de Amerikanen en de sji'iet model staan
voor de onverzoenlijke tegenstellingen die in Libanon bestaan.
begin van de negentiende
eeuw wreed verstoord, toen bij
de Maronieten een emancipa
tiebeweging op gang kwam
waarin het gezag van de eigen
leidende feodale families werd
betwist, met andere woorden
het gezag van de Chamouns,
de Gemayels en de Franjiehs,
die desondanks tot op de dag
van vandaag hun prominente
rol zijn blijven spelen. Toen
dit emancipatiestreven dreigde
over te slaan naar de Druzen,
namen hun leiders wraak op
de Maronieten. Dat liep uit op
het massale bloedbad, dat
sindsdien in het geheugen is
gegrift van de Maronieten.
Religieuze scheidslijnen
De toenmalige koloniale
machten, die net als de super
machten van nu hun favoriete
partij hadden in Libanon, te
weten de Fransen, Engelsen
en Turken, legden de basis
voor een staatsbestel, waarbij
de machtsposities van nu af
aan langs strikt religieuze
scheidslijnen werden afgeba
kend. Het is deze vergaande
invloed van het geloofsken-
merk voor de toekenning van
macht en aanzienlijke functies
die volgens Corm, zelf een ma
roniet, later voor zoveel onheil
zou zorgen. Niettemin, na ver-
ioop van tijd ebde de bemoeie
nis van de koloniale mogend
heden enigszins weg en met in
achtneming van die nieuw af
gebakende scheidslijnen waar
mee de rechten van de ver
schillende religieuze gemeen
schappen werden gegaran
deerd, was er opnieuw sprake
van bloei.
Op het einde van de negen
tiende eeuw zullen de christe
nen daarin een hoofdrol spe
len. Zij beschouwen zich ove
rigens in het algemeen als
Arabieren pur sang, maar door
hun goede relaties met het
westen, in het bijzonder met
de Fransen zijn zij in staat een
groot aantal vernieuwingen
door te voeren. Daarin later
gesteund door een moslim-eli
te zijn zij de dragers van de
Arabische renaissance, die het
einde aankondigt van de eeu
wenlange Turkse overheersing
van de Arabieren. Het opmer
kelijke van deze beweging is
dat zij niet-confessioneel is,
wel nationalistisch, maar heel
ver afstaat van de mentaliteit
van de islamitische rechtgelo
vigheid, die nu zo opgeldt doet
in de Arabische landen.
Democratische idealen
Het zijn de christenen die in
de Arabische wereld een vrije
pers introduceren. Het parle
mentaire stelsel, de gelijkbe
rechtiging van man en vrouw,
die elders in de Arabische we
reld volkomen taboe is, de dis
cussie over democratische ide
alen zijn in Libanon ondenk
baar zonder de aanwezigheid
van de christelijke groeperin
gen.
Deze christelijke elite houdt er
zeer uiteenlopende politieke
opinies op na. Slechts een klei
ne minderheid vindt dat Liba
non een christelijke staat moet
worden. In meerderheid wij
zen zij de nauwe verbintenis
van politiek en geloof af, die
bijvoorbeeld zo kenmerkend is
voor de islamtiische sji'iten.
De christelijke Falange-partij,
die vandaag de dag zo'n slech
te pers heeft en veelvuldig
wordt geassocieerd met de
Spaanse Falange van Franco
en de nationaal-socialisten van
Hitler, was bij zijn oprichting
in de jaren dertig een sociaal-
democratischè partij. Zij putte
onder meer haar inspiratie in
de personalistische beweging
van de katholieke Franse in
tellectueel Emmanuel Mou-
nier. Deze stond juist een niet-
confessiegebonden politiek
voor en zijn ideeën hadden in
de jaren dertig en veertig een
grote weerklank, met name in
de PvdA.
Wie de huidige burgeroorlog
in ogenschouw neemt, waant
zich wel heel ver weg van de
idealen die deze christelijke
elite bezielde. Zij waren dan
ook zeker niet alleen bepalend
voor de inrichting van het
maatschappelijk leven. De lap
pendeken van groeperingen,
christelijk, islamitisch, waarin
feodale leidersfiguren als de
Gemayels en de Jumblats ble
ven domineren met hun
machtsaanspraken waren er
ook nog. Er kwamen nieuwe
emigranten, Palestijnen, aan
hangers van Nasser, van Kho-
meiny, in dit landje dat nog
niet de omvang heeft van een
derde van Nederland. Het bro
ze stelsel van machtsafbake
ning, dat door de kolonisators
was uitgezet, raakte op drift.
Toch is het goed te bedenken
dat het negen punten tellende
verzoeningsplan dat dezer da
gen door de christelijke Liba-
nezen is voorgelegd aan de Li
banese oppositie direct voort
vloeit uit wat de christelijke
elite in de hoogtijd van het
Arabische renaissance heeft
nagestreefd. In dat plan wordt
onverkort uitgegaan van een
vrij en onafhankelijk Libanon,
dat een trefpunt moet blijven
van culturen en religies en
waarin het parlementair stel
sel gehandhaafd blijft. Ook
wordt daarin de afschaffing
bepleit van de privélegers die
kort na het uitbreken van de
burgeroorlog in 1975 door de
elkaar bestrijdende groeperin
gen werd opgericht, evenals
het terugdringen van de in
vloed van buitenlandse mo
gendheden, die de innerlijke
balans van het land hebben
doorbroken.
Deze doeleinden staan in
scherp contrast met wat de
huidige door Khomeiny gein-
spireerde islamitische funda
mentalisten in Libanon voor
staan. In ieder geval zijn pluri
formiteit en democratie voor
hen geen begrippen vraar zij
veel mee op hebben. De Liba
nese christenen en dié islamie
ten, die door diezelfde idealen
geïnspireerd zijn verdienen te
recht de steun van het Westen.
Uiteraard niet omdat het no
dig de christenen te bevestigen
in een overheersende machts-
Kositie, die zij in feite nooit
ebben gehad, wel omdat zij
er voor zorgen dat Libanon
werkelijk een pluriforme sa
menleving blijft, waarin vele
uiteenlopende ethnische groe
pen kunnen leven
PAUL VAN VELTHOVEN
