Symfonie Shira t Hadorot op
basis van de joodse liturgie
Musical „Song!" begin samenwerking
Nederlandse en Belgische producenten
Shirley MacLaine voelt druk van Oscar
ze
KUNST
In toekomst strafmaatregel voor
omroepen bij negeren zenderkleuring
sK
CeidoeGomartt
MAANDAG 13 FEBRUARI 1984 P,} j\
Elton John gaat trouwen
SYDNEY De Britse popster Elton
John en zijn Duitse vriendin Renate
Blauel gaan morgen, Valentijnsdag, in
Sydney trouwen. Het paar heeft specia
le toestemming om te trouwen na een
aangiftetijd van 24 uur - normaal gelden
30 dagen. De 36-jarige ster en zijn 30-ja-
rige verloofde kennen elkaar al lange
tijd. Naar verluidt werd Elton John an
derhalf jaar geleden verliefd op de in
München geboren Renate, tijdens de op
namen op het Caraïbische eiland Mont-
serrat voor zijn laatste elpee „Too low
for Zero". Renate werkte mee als opna
metechnicus. Hun besluit te trouwen
werd vrijdag genomen tijdens een di
neetje in een restaurant in Sydney en
verraste de popwereld. Het echtpaar
vertrekt woensdag naar Nieuw Zeeland,
waar Elton John een toernee maakt.
Elton John met zijn verloofde Renate Blauel. die
morgen in Sydney trouwen.
Cortazar overleden
PARIJS De van oorsprong Ar
gentijnse schrijver Julio Cortézar
die in 1981 tot Fransman werd ge
naturaliseerd, is gisteren in een zie
kenhuis in Parijs op 69-jarige leef
tijd aan leukemie overleden. De
auteur, die sinds 1951 in Frankrijk
woonde, was een verdediger van de
rechten van de mens en een vijand
van het inmiddels vervangen mili
taire bewind in Buenos Aires. In
december 1983 verscheen Cortazars
laatste, samen met Carol Dunlop
geschreven en tegelijkertijd in het
Spaans en het Frans gepubliceerde
werk, "Les Autonautes de la Cos-
moroute". Van zijn hand zijn ver
der "Rayuela" (La Marelle - Hinke
len), "Bestiaire", "Le Livre de Ma
nuel" en "Un Certain Lucas".
HILVERSUM In de nieuwe opzet van de
Nederlandse radio zal de projectgroep die toe
zicht moet houden op de zogeheten zenderkleu
ring (het uitzenden van programma's die duide
lijk overeenstemmen met het karakter van de
zender) sancties kunnen opleggen aan een om
roep die zich niet aan de afspraken over zen
derkleuring houdt. Binnen de projectgroep, be
staande uit vertegenwoordigers van de omroe
pen, moet dan wel een tweederde meerderheid
voor het opleggen van een strafmaatregel te
vinden zijn. Dit bleek tijdens de eerste gedach-
tenwisseling van het NOS-bestuur over de nota
„Een toekomst voor radio". In deze nota bepleit
de Raad van Beheer (dagelijks bestuur) van de
NOS het per 1985 instellen van een vijfde ra
diozender voor „doelgroepen". Voorts zal Hil
versum 1 (in de toekomst „Radio 1") een regio
naal-landelijke actualiteitenzender worden en
Hilversum 2 („Radio 2") een gevarieerde zen
der. Met deze veranderingen kan de omroep
ook nieuwe inhoud geven aan het begrip zen
derkleuring. Tot nu toe hebben de omroepen
nogal moeite gehad om hun radioprogramma's
in overeenstemming te brengen met het karak
ter van de zender. De nieuwe indeling moet
daaraan een einde maken, ook al omdat minis
ter Brinkman (WVC) de omroep met wettelijke
maatregelen heeft gedreigd als er te lang met
zenderkleuring wordt gewacht.
Luna maakt
spannende en
provocerende
"Hamlet'
Theater La Luna speelt Hamlet van
William Shakespeare. Regie: panel
Geraedts. Techniek: Wilfred Kelting.
Met Titus Tiel Groenstege als Ham
let. Muziek van o.a. Purcell en Bavo
Galama. Koninklijke Schouwburg,
zondag 12 februari.
„Hamlet" van Theater La
Luna biedt een interessante
visie, een soms provocerende
maar in ieder geval voortdu
rend spannende voorstelling
en een memorabele avond to
neel. Diegenen die de Hamlet
van de Haagse Comedie er
voor hadden gezien konden
daarbij eens vergelijken hoe
anders er over een stuk ge
dacht kan worden.
De weifelende Deense prins
die van de geest van zijn vader
verneemt dat de huidige kor
ning de oude Hamlet heeft
vermoord, overweegt bij La
Luna zelfmoord. Angst weer
houdt hem ervan, zoals hii in
de tweemaal uitgesproken
strofe „zodat wij liever dulden
wat ons kwelt dan vluchten
naar een lot dat wij niet ken
nen" uitspreekt. De poging om
zijn moeder over te halen bij
de moordenaar weg te gaan is
geen ruwe, uitmondend in
troost, zoals bij de Haagse Co
medie. Teder ontvangt moeder
Gertrud hem in de versie van
La Luna. Op de eettafel wor
den de glazen weggeschoven.
Hamlet tilt haar rok omhoog
en legt zijn hoofd in haar
schoot.
Een groot verschil is ook Ho
ratio. Hij is geen halve die
naar, geen hoveling, maar
Hamiets boezemvriend. Hora
tio vangt Hamlet op als hij
valt, vrolijkt hem op door zijn
pianospel en is Bram Vermeu
len als Hamlet Freek de Jonge
imiteert: „Nee, dat is mijn va
der, de oude Hamlet, ik ben de
jonge".
Ook Ophelia maakt indruk. Zij
is een meisje met zo'n tand
heugel rond het hoofd, onbe
wust van de intrige. Haar
waanzin blijkt uit een tollende
rondedans, steeds sneller, wel
zevenmaal over het toneel.
Haar begrafenis wordt een
farce. Haar lijk wordt rondge-
zeuld door zes dragers en die
dragers herhalen de weg van
haar rondedans, als om de ge
kte te bezweren.
De muziek van deze voorstel
ling, waarin geen effect wordt
geschuwd om de verscheuren
de twijfel te accentueren, is
treffend. De geest van Ham-
Iets vader krijgt als ondersteu
nende muziek de slotaria uit
Purcells 'Dido and Aenaeas',
waarin de strofe „Remember
me" zo prachtig klaaglijk
klinkt. Fortinbras komst
wordt ingeluid met de Radet-
sky Mars. Hijzelf trekt achter
in de zaal de gordijntjes open
en laat zijn met bloed be
smeurde lichaam zien. Van
hem is duidelijk weinig goeds
te verwachten.
La Luna en Geraedts hebben
deze Hamlet interessanter ge
maakt door hem zijn pathos te
ontnemen. Twijfelen doet hij
nog steeds, maar wel relative
rend voor zover hij dat kan.
Hij is geneigd tot luim, onbe
vreesd en vanwege zijn jeugd
ongegeneerd en provocerend.
Dat zal voor menigeen een
grote barrière vormen. Wie
niet tegen wat blote lichamen
en vulgair taalgebruik kan,
moet maar thuisblijven.
De poging om een spannende
Hamlet te maken is mijns in
ziens geslaagd. Je wordt voort
durend verrast door het to
neelbeeld en door wat er wel
en wat er niet in de tekst is ge
bleven. De improvisaties zijn
bijna alle interessant. De per
sonages zijn geloofwaardig en
het acteren uitstekend. Verge
leken bij de Hamlet van La
Luna zou die van de Haagse
Comedie haast een historische
genoemd kunnen worden.
PETER SNEL
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER. RECREATIE. EX POSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
IN MEI WERELDPKEMIERE
Lieuwe Visser, bariton.
HILVERSUM De Israë
lische componist en diri
gent Eitan Avitsur (42)
heeft in opdracht van de
Nederlander Bernard
Bronkhorsteen uit Lei-
muiden een „Symfonie
voor orkest, bariton en
jongenskoor" gecompo
neerd, getiteld: „Shirat
Hadorot" (Gezangen van
Generaties). Lieuwe Vis
ser zingt hierin de bari
ton-partij.
Bronkhorst, een voormalige
mode-ontwerper, is bij de be
studering van de jongste
joodse geschiedenis tot de
conclusie gekomen, dat de
joodse liturgische muziek
veel van haar authenticiteit
heeft verloren en zelfs ge
heel verloren dreigt te gaan.
Bronkhorst: „In Israël zijn
uit alle delen van de wereld
mensen samengekomen, de
kerktradities zijn zoekge
raakt. Je vindt er geen ker
ken meer waarin de oude li
turgische melodieën zijn be
waard gebleven, omdat dat
van niemand hoefde. Wat
dat betreft heeft de Rooms-
Katholieke Kerk dat beter
Eitan Avirsur, componist van „Symfonie voor orkest, bariton en jongenskoor".
De compositie van Avitsur
beoogt conform de bedoe
ling van Bronkhorst dan
ook, joodse liturgische melo
dieën, die reeds verloren zijn
gegaan of dreigen te gaan, te
conserveren en ook de niet-
joodse wereld van de rijk
dom ervan in kennis te stel
len. Bronkhorst benaderde
voor zijn idee verschillende
componisten, onder wie Leo
nard Bernstein, maar vond
tenslotte in Avitsur de com
ponist, die het best in staat
bleek, zijn ideeën te verklan
ken. Bronkhorst: „Ik heb
heel bewust gezocht naar een
componist en niet naar een
arrangeur".
Gezien de grote joods-liturgi
sche cultuur, die in ons land
tot 1943 heeft bestaan, zal de
compositie in overeenstem
ming met de wens van de
opdrachtgever in Nederland
in wereldpremière gaan.
Het Radio Filharmonisch Or
kest onder leiding van David
Porcelijn en met medewer
king van de bariton Lieuwe
Visser en het jongenskoor
Cantasona o.l.v. Joop Felix
uit Boxtel zullen het uitvoe
ren.
Opnamen daarvan zullen op
vrijdag 4 mei door de NOS-
radio worden uitgezonden.
Momenteel worden nog de
mogelijkheden bezien om
een grammofoonplaat van
deze opname te maken, ter
wijl' tevens wordt nagegaan,
of deze productie kan wor
den ingebracht in het Hol
land Festival. Het zal in elk
geval worden uitgevoerd in
het kader van het Jerusalem
Festival in 1985. Ook in
Duitsland is belangstelling
voor de uitvoering van deze
symfonie door het Radio Fil
harmonisch Orkest gebleken.
Studie
Bernard Bronkhorst uit Lei-
muiden is niet toevallig tot
deze opdracht aan Avitsur
gekomen. „Mijn vader was
voorganger en de traditie
daarvan wilde ik niet verlo
ren laten gaan. Ik ben de
jongste geschiedenis gaan be
studeren en daardoor kwam
ik tot de ontdekking dat van
de joodse liturgische melo
dieën in de praktijk niet veel
was overgebleven. Ik vond
wel duizenden oude hand
schriften.
Voorzangers in Nederland
hebben eens in meer dan
tweehonderd gemeenten,
van Zierikzee tot Den Helder
en van Maastricht tot Delfzijl
gezongen. Hun melodieën
en al waren hun stemmen
vaak ongeschoold klon
ken overal gelijk. Zij waren
het die daardoor in de pro
vincie de groep bijelkaar en
de vlam brandende hielden.
In de grote steden, vooral in
Amsterdam, Mokum Allef,
Eerste Stad, zoals die vroeger
in de hele joodse wereld
werd genoemd, vormden
deze voorgangers een onaan
tastbaar cultureel instituut
waar met prachtige stem
men, vaak begeleid door een
koor, deze gezangen op on
navolgbare wijze werden
voorgedragen. Prof. dr. Hans
Bloemendal, eerste voorzan
ger, heeft deze traditie na de
oorlog op voortrefflijke wijze
voortgezet".
De symfonie van Avitsur is
geworden wat Bronkhorst
voor ogen had. „Het is
prachtig geworden, al was de
eerste aanzet te Oosters; je
kon bij wijze van spreken de
kamelen horen lopen. Het
werk van Avitsur kan wor
den vergeleken met wat Bar-
tok deed, toen hij volksmelo
dieën symfonisch verwerkte,
ook al was de bron die in
Oosteuropa lag, vrijwel opge
droogd. De „Symfonie voor
orkest, bariton en jongens
koor is westers getoonzet, hij
moet ook in Amerika kun
nen worden uitgevoerd.
Denk aan de muziek uit
„Fiddler on the roof"; joodse
thema's, maar in westerse
oren volmaakt aanvaard
baar. En deze symfonie is
nog maar een begin. Of ik
doorga? Reken maar. Er ko
men nog veel meer opdrach
ten".
FRITS BROMBERG
AMSTERDAM Eind
van dit jaar is de muzikale
komedie „Song!" van Neil
Simon, Marvin Hamlisch
en Carole Bayer Sager in
een bewerking van Hugo
Heinen in Nederland te
zien, na een aantal voor
stellingen in België. De
première van deze
Vlaams-Nederlandse co-
produktie is 8 september
in het theater van toneel
groep Arena in Gent. On
bekend zijn nog de data
waarop en de theaters
waarin de musical in Ne
derland wordt uitgevoerd.
De musical is ontstaan in sa
menwerking tussen de Vla
mingen Jaak van de Velde, re
gie, Jacques Berwouts, pro
duktie en de Nederlandse pro
ducenten Peter Weijdeveld en
René Solleveld. De produktie
van deze Broadway-musical
kan worden gezien als een
eerste aanzet tot bredere sa
menwerking op musicalgebied
tussen Vlaamse en Nederland
se producenten.
De musical „Song!" wordt door
de producenten gezien als een
„tijdloze kwaliteit"; het zou er
niets toe doen dat de musical
zijn bloeiperiode al achter de
rug heeft, na de eerste uitvoe
ringen zes jaar geleden. Ver
wacht wordt een financieel en
een artistiek succes van deze
musical, die „de eerste
Vlaams-Nederlandse musical
co-productie zou zijn"; dat iets
dergelijks al eerder, een jaar of
dertien geleden in Maastricht
is verricht, kan aan het en
thousiasme van de huidige
producenten geen afbreuk
doen, gezien het grote aantal
voorstellingen in beide landen:
in elk land zo'n 25 keer.
Er zijn al hoofdrolspelers ge
vonden: de Vlaamse mannelij
ke hoofdrol wordt gespeeld
door Robert .Borremans, de
Nederlandse vrouwelijke door
Carolien van den Berg. Zij
worden op het toneel bijge
staan door zes zangers/dansers
die nog moeten worden opge
trommeld.
Verhaal
Het verhaal van de musical,
waarvan de oorspronkelijke
versie het in andere, ook Eu
ropese landen goed deed, be
treft de eerste samenwerking
tussen een succesvolle compo
nist van songs en filmmuziek
(Robert) en zijn jonge tekst
schrijfster (Carolien).
Professioneel zijn ze aan el
kaar gewaagd, maar hun ka
rakters leveren storingen op,
tot schijnbaar onoverkomelijke
tegenstellingen. De tekst
schrijfster brengt de componist
soms tot wanhoop. Maar ze
heeft onmiskenbaar talent én
ze is aantrekkelijk. De wat cy-
Robert Borremans en Carolien van den Berg, de twee hoofdrolspelers In „Song!"
nische componist ontdooit door wint en daar gaan hun liedjes ties. Ook werkte hij bij diverse
haar warme charmes en een
stormachtige romance volgt.
Het werkproces loopt door,
hoewel de twee tot in de opna
mestudio's hun geschillen uit
vechten. Maar de liefde over-
nou net over.
Robert Borremans heeft als
producent en als acteur zijn
sporen inmiddels verdiend zo
wel in Nederland als in België,
met name in televisie-produk-
Carolien van den Berg speelde
onder meer in „De dader heeft
het gedaan" van Annie M.G.
Schmidt, als tante Chris in
„Ciske de Rat" en als Barbara
in de tv-serie „Willem van
Oranje". Voor haar rol in Bert
Haanstra's film „Vroeger kon
je lachen" ontving zij in sep
tember van het vorig jaar het
Gouden Kalf voor de „beste
actrice".
Hugo Heinen vertaalde en be
werkte eerder een groot aantal
toneel- en tv-spelen voor Ne
derlandse en Belgische gezel
schappen en omroepen; hij
vertaalde opera's en musicals
en hij schreef tal van liedjes
voor televisie en theater. Voor
zijn schitterende bewerking
van het televisie-tweeluik „Ti
taantjes-De Uitvreter" van
Nescio, in de regie van Jan
Keja, ontving hij een eervolle
vermelding van de Nipkov-
jury.
Subsidie
De co-produktie van „Song!"
werd mede mogelijk gemaakt,
door de toezegging van een ex
tra subsidie door het Belgische
ministerie van de Vlaamse Ge
meenschap, met het oog op de
betekenis van deze produktie
voor de culturele samenwer
king tussen Nederland en Bel
gië. Een soortgelijke subsidie
wordt ook van Nederlandse
zijde verwacht. De Nederland
se bewerking en produktie zijn
dusdanig aangepakt, dat de
musical ook in middelgrote
theaters kan worden uitge
voerd.
FRITS BROMBERG
LOS ANGELES Shir- teveel over opwinden. „Je een interview,
ley MacLaine wint dit jaar staat aan al die emotionele „Prijzen winnen is fijn, maar
vrijwel zeker een Oscar druk bloot de mensen die exploitatie van de competi-
van de Amerikaanse film- die zeggen dat het zo af- «Jjjde ^d.e«mandor-
industrie, maar de 49-jan- schuwelijk zou zijn als je Ujk» De ^udio's en producers
campagnes op touw gezet om van heftige, blonde weduwe
de kansen van hun sterren op en moeder in de film "Terms
een Oscar bij de toekenning in of Endearment", wordt alge-
april te vergroten. meen beschouwd als de actrice
MacLaine, favoriet van de be- tegen wie men het zal moeten
roepsgokkers in Las Vegas opnemen.
ge actrice wil er zich niet ernaast greep", zei ze in hebben al dure advertentie- naar aanleiding van haar rol MacLaine is al uitgeroepen tot
beste actrice van het jaar door
de vereniging van filmrecen
senten in Los Angeles en New
York voor haar prestatie en de
Buitenlandse-Persvereniging
van Hollywood gaf haar heur
"Golden Globe" als beste actri
ce van toneel en film.
Shirley MacLaine beziet de
hele prijzenindustrie filoso
fisch. „Ik heb in mijn leven
geleerd geen onderscheid te
maken tussen succes en mis
lukking".
Ze erkent daarbij wel aan een
Oscar toe te zijn.
Drie keer is ze in de categorie
beste actrice voorgedragen
voor haar rol in "Some came
running", "The apartment" en
"Irma la Douce" en ze
kreeg een vierde nominatie
voor een documentaire ge
filmd tijdens een bezoek aan
China.
Voor een uil
agenda, ook voc
mende dagen r,
men „UIT", de c
kelijkse bijlage p
krant.
bioscope
ALPHEN AAN DEN I
ROCINEMA I (Van
straat 6, tel
Schatjes (16);
(beh. ma.) EUR'
The day after (12): 11
wo. ook 13.30.
IV: Never say neverl
18.30, 21.15.
KINOERVOORSTELU
EUROCINEMA I: P.
wo. 14.00.
LEIDEN LUXOR f
19. tel. 071-121239
Impact (12); 14.30. 1|
LIDO I (Steenstrabo "7,
124130): Schatjes (?e a
19.00,21.15. Lioolelma
after (12): 14.30. 19>pn U
LIDO III: StayingTe" 1
14.30, 19.00, 21.15.1 de
Never say never &n in
19.00, 21.15. ma. dij
STUDIO (Steenstra-
133210): Wargames taal
19.00, 21.15. TRIA; 1
straat 31. tel. 12387P1
li (16): 14.30, i9.iverh;
REX (Haarlemmeri Ippf
♦oi n7i.io«;AiA\- r
KINDERVOORSTELLT
LIDO IV: Dik Trof
14.30. eleze
kenl
VOORSCHOTEN (fcrdt
'O. 19.30. dl. 14.1 volk
KINDERVOORSTELLI
Sjors en Sjimmy in NVCrle
reuzen: wo. 14.30. ho€
in ei
WASSENAAR* ASTRkld
straat 32. tel. Oir1
Monty Pythons mean
(16); ma. di. wo. 20.obaakt
DEN HAAG* ASTA (§navo
463500): Sudden im Das
i "3.45, 21.30.1
zone (12); 14.00, 19.1
(tel. Spui '27.' 461177i.°°f
zone (12); 14.00, 19.yT«>
calypso (Spui en dit
463502): Schatjes! (vd m(
19.15, 21.45. BAL ujt\
(naast Centraal St*.t„
471656): Csrmen ('aier
19.15, 21.45. BAfCn. D
The day after (12); Kjeschit
21.30. BABYLON 5 Zij fc
places (al); 14.00, 19,:eiJW,
EUROCINEMA (Lel,
tel. 667066): Ghandi>et ,m
19.00. wo. 19.45. *:e hu
(Herengracht 13. tel» Emc
Schatjesl; 13.45. 18, actric
ODEON 2: Never to
again (12); 13.45, 18",K
ODEON 3: Table f^rama
13.45, 18.45, 21.30. *|Weed:
Wargames (al); 13.fi don
21.30. wo. 16.00, 18fLai,i
LE PARIS 1 (K<nP
12b, tel. 656402): De (JW1P
chiater (18); 12.00. 13>- D(
17.15, 19.00, 20.45. *|V l
2: Sex op het platterf» a
12.15, 13.45, 15.15, 16
19.45, 21.15. LE mm
Liefdesspel zonder
(18); 12.30, 14.00. 1S
18.30. 20.00. 21.30.
(Buitenhof 20, tel. 6:
man who wasn't
14.00, 18.45, 21.30.
2: Rear window (16j
man who knew too n
ma. Vertigo (16); di.(al
14.00, 18.45, 21.30.)
3: Breathless (16); 14*
21.30. wo. 18.45, 21 if,7s
TROPOLE 1 (Carnegr
456756): Never say n<
(12); 14.00, 18.45, 2^9e' v
TROPOLE 2: Zelig (iet g
18.45, 21.30. METRfteSW
de
a kkerii
(16); 14.00, 18.45, 21J
TROPOLE 5: Ludwig (n
20.00. PASSAGE (Ptgel I
tel. 460977): Staying» al
14.00, 18.45, 21.30. y js
FILMHUIS (Dennewegw- c;
459900): Une femm?"* w
ma. 20.15, 22.15. Qutn-
d'un reveur; di. 20.15.Ster
probablement; di. 22fi/y
gent; wo. 20.30. Sove
KINDERVOORSTELLI!^ 9f
CINEAC 3: Woody
ker festival; wo. 14.00]edei
CINEMA: Tom en Jerri
wo. 14.00. ODEON'
Hood; wo. 13.15. ,qq
lllllllllimillllllllllllllll!lllll!llm Vi
irt.
}9. z*
iiek
bijna
\ndS(
imae,
Horizontaal: 1 ommekeer, fxi
naam; 7 bolgewas; 9 vckt l
10 stembuiging; 15 zan^.C.
lading v.e. schip; 17 Ian9len
tuig; 18 dleregeluid; 19 Jor?
dier; 21 vreemde muni; 2i r
25 winters voertuig; 26 feg
27 vaatwerk; 29 lang van' Sn
Verticaal: 1 muntteken; 29/7
3 deelbaar door 2; 4 dwffge
een mast; 5 platvis; 8 onip p
9 vrouwelijke eiser; 11
vloersteen; 12 voorzetsr'er
schoon; 14 plantengd/O
brandverf; 20 maanstantf vac
vorm van mij; 22 geslotfar
lijn; 24 deel v.e. plant; [T
(afk.); 28 op dit moment.
OPLOSSING
toer
\bliji
j nie
82 -6)f LZ 'peiq f2 :Buu47e
>n 02 'lieiue 6L :>|eqei
21 !|a6aj q isejasia 6 'jafr*w/J
g 'ei p iu9A9 e :ei z 'shum^oc
'itbrt
62 :UB>J LZ :is 92 :jb 52 hoek
p2ji)|JBiu 12 :|96a 61 /er
A/<
ho
'iiiiiiimiiimiii!miiimiiiii!i!!!if«/i
