-ngere generatie heeft beste papieren bij opvolging ,Na Andropov zal er weinig veranderen" EaidoaQowvant „Andropov sterft in '84 aan zijn verkoudheid" Westen hoopt op betere relaties met Sovjet-Unie "batsov m van de komst Romanov aanhanger harde koers Tsjernenko blijft Brezjnevs erfgenaam „Dood Andropov geen reden rakettenbesluit alsnog uit te stellen SIJTHOFF PERS —INLAND 34 PA— ZATERDAG 11 FEBRUARI 1984 PAGINA 7 sp opov „eminent leider' ,_G De letterlijke tekst van het commu- ,ls dat gisteren door het persbureau TASS ipreid luidt als volgt: ^traal comité van de communistische partij iovjet-Unie, hét presidium van de Opperste de Sovjet-Unie en de ministerraad van de siot- lie moeten tot hun grote droefheid aan de *••2 aan het gehele Sovjet-volk bekend maken 4 50 Vladimirovitsj Andropov, secretaris-gene- o)oo de communistische partij van de Sovjet- 200 voorzitter van het presidium van de Opper- c)oo t van de Sovjet-Unie op 9 februari om 16.50 2 ;n langdurige ziekte is overleden. De naam 7 50 i Vladimirovitsj Andropov, eminent leider z!oo unmunistische partij en van de Sovjet-staat, |;00 l strijder voor de idealen van het commu- o)oo ivoor de vrede, blijft eeuwig in het hart van ers van de Sovjet-Unie en van alle vooruit- 12*80 i mensen in de wereld", zioo Sovjet - ambassade in Brussel te snel BRUSSEL De Sovjet-ambassade in Brussel maakte giste ren een pijnlijke ver gissing. Om precies acht uur, toen het personeel in de am bassade aan de Ave nue De Fre arriveer de, ging de vlag half stok. Zeven minuten later werd de vlag ij lings binnengehaald; het Westen was ken nelijk nog niet rijp voor het nieuws. JERUZALEM In december van elk jaar duiken de meest vreemde figuren op, die be langrijke gebeurtenissen in het volgende jaar voorspellen. In december '83 werd in Jeru zalem een congres gehouden waaraan zo n veertig waar- Het bericht in de krant van 16 zeggers meededen. Hoe men december van het vorig jaar. ook over dergelijke voorspel lingen mag denken; de Israë- het Kremlin steeds volgehou- lische waarzegger Lifshitz den dat Andropov verkouden voorspelde daar in elk geval was. Pas enkele weken gele dat „president Andropov in den werd indirect bevestigd 1984 aan zijn verkoudheid dat zijn ziekte veel ernstiger overlijdt". Zoals bekend heeft was. Rouwbanden voor Russen in Sarajevo SARAJEVO Het overlijden van partijlei der Joeri Andropov heeft de Sovjetrussische deelnemers aan de Olympische Winterspelen in Sarajevo geschokt. Het nieuws bereikte de spelen kort nadat skiloper Nikolaj Zimjatov het goud op de 30 kilometer had veroverd. Na enig overleg besloot de leiding van de equipe dat de sportmensen gewoon in Saraje vo zullen blijven om in hun specialiteiten uit te komen, maar dat men waarschijnlijk rouw banden zal dragen. Volgens IOC-voorzitter Samaranch is niet overwogen de Spelen te onderbreken. De enige keer dat dit een dag gebeurde was tijdens de Zomerspelen in München in 1972, na de moord op Israëlische sportlieden door Palestijnse terroristen. DEN HAAG Na de dood van president Joeri Andropov rekenen lei dende kringen in het uitgesproken favorieten voor zijn opvolging op te leveren. U President en der Joeri Andro- O0-°2 ft bij zijn overlij- m duidelijke op- 40,00 ichtergelaten. Hij Veruit het belangrijkste is de 40,50 liswaar begonnen opvolging van Andropov als 30.50 ate te maken voor secretaris-generaal van de par- lAn'flA (pre Peneratie lei- de Positie van President o.oo |ere g heeft vooral een representatie- U:5Sfar zijn bewind ve ^kenis. De verwachting ite korte duur om js dat de machthebbers in het Kremlin op korte termijn met een opvolger naar buiten zul len komen, om te voorkomen dat een machtsvacuüm zal ont staan. Bovendien heeft de langdurige ziekte van Andro pov hen de gelegenheid gege ven de onderlinge machtsver houdingen te testen en bond genootschappen te sluiten. Onder de twaalf leden van het politburo, het hoogste beleids orgaan van de Sovjet-Unie dat uit zijn midden de opvolger van Andropov aan het cen traal comité van de partij moet voordragen, zijn er meerderen die als kanshebbers worden genoemd. De omstandigheid dat Konstantin Tsjernenko (72) is aangewezen als voorzit ter van de commissie die is be last met de organisatie van de begrafenis van Andropov, wordt echter uitgelegd als een belangrijke aanwijzing dat hij de nieuwe partijleider zal wor den. Twee andere goede kans hebbers zijn: Michail Gorbats- jov (52 jaar) en Grigori Roma nov (61). Hun betrekkelijk jeugdige leeftijd is een belangrijk voor deel, als de machthebbers ten- man het hoogste leiderschap zal uitoefenen. Nog weer andere kandidaten voor de opvolging zijn Gejdar Alijev (60) en Viktor Grisjin (69). Een andere mogelijkheid is een collectief leiderschap van twee of meer leden van het politburo. Ook is de keuze van een „tussenpaus" als bij- minste willen voorkomen dat voorbeeld minister van defen- opnieuw een bejaarde, zieke sie Dmitri Oestinov (75) moge- 50)00 lorbatsov is met zijn 52 jaar ol'oo ^'n 'n ^et P°ktburo. Te- kn een gezelschap met een 36.oo |e leeftijd van 67 jaar is hij »t-maatstaven wel erg jong 44)00 loogste ambt van de partij. 3500 a^s een bescherme- 6o*oo bijlen Andropov, maar dat 75.00 Ddzakelijk een voordeel. 4I00 ïÜjkheid is dat Gorbatsjov 65)00 cretaris-generaal wordt ge- ^•f® ar dat de posten van staats- isoiso (premier (de 78-jarige pre- iw.oo lonov treedt vermoedelijk 82;oo »rjaar af) in handen komen re leiders, om machtscon- in de handen van deze be- e nieuwkomer en zijn ge- en voorkomen. v maakte als landbouwex- Snelle carrière in de partij, Pe jeugdbeweging Komso- *60 irvolgens in de partij-afde- (Stavropol, waarvan hij in szioo ie secretaris werd. In 1971 35.60 Jjd van het centraal comité, 22)50 bcretaris van het centraal »7o!oo het jaar daarop plaatsver- *d van ^et pobtburo. Ver- iel daarop, in 1980, volgde j^-00 ,ioeming tot volwaardig lid 124.00 olitburo, waar hij geldt als 102.00 de bekwaamste figuren. 5 slijk was hij belast met 39.30 zaken, maar onder Andro- 120100 ind kreeg hij veel ruimere 17)50 sden. Veel waarnemers 155*00 1 kij een voorstander is van economische hervormin- de doelmatigheid van de Sovjet-economie te verbeteren, waarbij hij enigermate het Hongaar se model zou willen volgen. Hij heeft weinig ervaring met de buitenlandse politiek, maar dat geldt ook voor de andere kanshebbers. De afgelopen jaren heeft hij geregeld minister van buitenlandse Gromyko begeleid naar het vliegveld als Gro myko een buitenlandse reis ging ma ken, en aldoende is hij mogelijk in gewijd in enige keukengeheimen. Zelf bracht hij bezoeken aan Portu gal en Canada, waar hij op zijn gast heren de indruk maakte van een le vendig, terzake kundig man met ge voel voor humor en zonder rigide ideologische inslag. Verscheidene Kremlinologen -zien in Gorbatsjov „de man van de toekomst". Grigori Romanov, 61 jaar, staat be kend als aanhanger van een harde, orthodoxe koers. Ook zijn ster is de laatste tijd snel gerezen. Vorig maand nog vertegenwoordigde hij zijn partij bij het congres van de Westduitse communisten in Neuren berg. Die reis werd gezien als een gelegenheid voor Romanov om enige buitenlandse ervaring op te doen. Hij is afkomstig uit een boerenmilieu en van beroep scheepsbouw-inge- nieur. Zijn machtsbasis ligt in het partijdistrict Leningrad, waar hij in 1970 werd benoemd tot partijleider. Hij is al zeven jaar lid van het polit buro, maar pas acht maanden ook een van de secretarissen van het centraal comité. Hij kan bogen op successen bij de modernisering van de industrie in het gebied van Le ningrad. Maar hij is ook een uitgesproken voorstander van krachtig optreden tegen dissidenten en heeft een repu tatie van een uitgesproken anti-wes terse gezindheid. Met Romanov aan het roer zouden de betrekkingen tussen Moskou en het Westen een uiterst kille periode tegemoet kun nen gaan. De zeer ambitieuze Romanov is er in geslaagd een deel van zijn Lening- radse aanhangers op strategische posten in het Moskouse partij-appa raat te manoeuvreren. Maar gezien de traditionele rivaliteit tussen Mos kou en Leningrad zou het politburo wat huiverig kunnen zijn voor een benoeming van Romanov, vanwege lijk, zodat de jongere garde nog wat meer tijd krijgt om zich te bewijzen. „In feite ligt de kwestie van de opvolging nu meer open dan ooit het geval is geweest sinds de dood van Stalin in 1953. Gorbatsjov en Romanov zijn misschien de favorieten, maar bijna alles in mogelijk", zo meende een westerse diplo maat. een mogelijke Leningradse „machts overname" van het partij-apparaat in Moskou. Maar hij heeft ook het imago van een levensgenieter, en dat is geen voordeel, zeker niet in combinatie met de tsaren-naam Romanov. Het hardnekkige verhaal doet de ronde dat hij in 1979 een diner-servies van Catherina de Grote leende uit het Hermitage-museum in Leningrad voor een groots bruiloftsfeest voor zijn dochter en dat een groot deel van het glaswerk ontbrak bij de te ruggave. Tegenover Gorbatsjov heeft hij het voordeel van grote ervaring in het partij-apparaat, zodat hij weet hoe hij aan de touwtjes moet trekken. Konstantin Tsjernenko, 72 jaar, behoort met Gorbatsiov en Ro manov tot het drietal dat zowel lid is van het politburo als van het secretariaat van het centraal comité. Tsjernenko was in 1982 de grote rivaal van Andropov voor het leiderschap. Formeel is hij in rangorde de tweede man in het partij-apparaat, maar zijn ne derlaag tegen Andropov, zijn ge vorderde leeftijd en zijn zwakke gezondheid maken hem tot een minder waarschijnlijke kandi daat. Tsjernenko was een vertrouwe ling van Leonid Brezjnev en werd gerekend tot diens „Dnjepr-maffia". De verwachting was dat Andropov zijn rivaal dan wel het presidentschap zou gun nen, maar ook dat bleek hem niet vergund. Als de tegenstan ders van de Andropov-groep de kandidatuur van Gorbatsjov en Romanov zouden blokkeren, zou hun steun toch alsnog kunnen gaan naar Tsjernenko. Gejdar Alijev staat bekend als een bekwaam bestuurder, maar zijn Azerbeidjanse afkomst is een factor in zijn nadeel. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat een niet-Rus tot secretaris-generaal zal worden gekozen. Ook circuleert de naam van de 74-jarige minister van buiten landse zaken Andrei Gromyko, een krasse vertegenwoordiger van de oude garde. Maar geen van hen beschikt volgens waar nemers over een voldoende machtsbasis om op eigen kracht een gooi naar het hoogste ambt t*» doen. JROPA ^JDIGE SN HEUVEL: 09-02 96.80 IDAM „Ik ver- 95)40 'een ingrijpende 96.oo en in het Sovjet- 99)10 ïoch óp binnen- J0;20 och op buiten- m)7o «bied. De groep 96)30 dropov heeft de 8)20 maanden be- 92)50 posities weten te 94)30 gen. Het is niet g)Jg nlijk dat zij die Sao weer handen 93)90 ven". 93.40 94.20 Martin van den 95)10 osteuropa-deskundi- 9310 e Universiteit van 91)20 kwam het overlij- 9i"lo *e Russ'sche presi- 91)20 >artijleider niet als 92.20 »ing. „Wij zijn de af- 8)8 >anden gewoon voor 90)50 gehouden. In het 8*20 'as het a* ianê dtii- 96)30 Andropov niet over 92*60 e 8ezondbeid be- ea)oo pvallend was diens 88,30 d in november bij 95.40 de grote parade op het Rode Plein. Gezien het grote belang dat de Sovjet-leiders aan deze parade hechten, moet ie wel heel erg ziek zijn als je het als president laat afweten. Zelfs Brezjnev nam drie dagen voor zijn dood, in november 1982, nog de militaire parade af. Daarom zijn al die berichten, die de laatste tijd uit het Kremlin verschenen over een spoedige terugkeer van An dropov, niet meer geweest dan prietpraat". De gisteren overleden Russi sche president is slechts vijf tien maanden aan het bewind geweest. Uiteraard was deze periode tekort om diepe spo ren achter te laten op vernieu wingen in de Sovjet-maat schappij. Toch heeft Andropov aanzetten gegeven om de ver starde verhoudingen te door-' breken. Vooral op economisch gebied heeft hij getracht een nieuw élan tot stand te bren gen. Door onder andere zelf fabrieken te bezoeken wilde hij de arbeiders aansporen tot grotere inspanningen, opdat de produktie na jaren van terug gang weer zou toenemen. Geen hervormingen Van den Heuvel hecht weinig waarde aan de hervormingen die Andropov wilde doorvoe ren. „Het woord hervormin gen duidt op wezenlijke wijzi gingen in de Sovjet-maat schappij en dit heeft Andropov nooit voor ogen gehad. Als oud-hoofd van de KGB was Andropov, zoals de meeste Sovjet-leiders, wars van wer kelijke veranderingen. Welis waar had hij een scherp oog voor de economische proble men in zijn land, maar zijn zo genaamde hervormingsplan nen waren niet gericht op aan tasting van de macht van de Sovjet-leiding. Zijn orthodoxe benaderingswijze liet niet toe dat hij een mate van economi sche liberalisering voor ogen had, zoals dat in Hongarije is gebeurd" „Hij hield onverkort vast aan de verouderde uitgangspunten van de planeconomie. De kille cijfers tonen inderdaad aan dat de industriële produktie sinds begin vorig jaar is toegeno men. Maar dit is het gevolg ge weest van een verhoging van de individuele arbeidspresta tie, die gestimuleerd werd door grotere beloningen. Bo vendien zeggen deze cijfers nog niets over een verbeterde kwaliteit van de geproduceer de goederen en evenmin laten zij zien of de verhoogde pro duktie beantwoordt aan de be hoeften van de Sovjet-bur gers". Van den Heuvel meent dat de door Andropov ingevoerde hervormingsplannen slechts van tijdelijke aard zijn ge weest. „De Sovjet-leiding heeft in het verleden al zovele cam pagnes gevoerd, die niets heb ben opgeleverd. Ik denk hier bij aan de campagne tegen de corruptie. Deze liep al gauw op niets uit, omdat corruptie nu eenmaal geïntegreerd is in het Sovjet-bestel. Campagnes die werkelijke hervormingen ver eisen zijn gedoemd te misluk ken, omdat zij al gauw op de grenzen van de zo sterk gecen traliseerde Sovjet-macht stui ten. Als de huidige conserva tieve Sovjet-leiders wijzigin gen willen doorvoeren, dan willen zij niets anders dan op zo'n efficiënt mogelijke wijze een bureaucratische dictatuur in stand houden. Wij moeten goed voor ogen houden dat er in de Sovjet-Unie een stalinis- me-zonder-terreur heerst". Door meerderheid gekozen „De Andropov-periode heeft op binnenlands en op buiten lands gebied vrijwel niets op geleverd en er zijn weinig te kenen die erop wijzen, dat dat in de nabije toekomst wel het geval zal zijn. Andropov is an derhalf jaar geleden door een meerderheid in het politburo gekozen. Dit betekent dat hij algemene steun genoot, waar door de groep rond de overle den president haar machtspo sitie heeft kunnen uitbreiden. Belangrijk in dit verband is te weten dat in december twee nieuwe leden in het politburo zijn opgenomen, die beiden be kend staan als pro-Andropov politici". „Natuurlijk is er momenteel weer een felle machsstrijd gaande in het Kremlin. Maar op zich bekeken is dat niets bijzonders. De Andropov-lijn, die zich mede door diens lang durige ziekte heeft kunnen consolideren, lijkt nu de over hand te hebben. Ik verwacht dat er spoedig na de begrafenis een opvolger benoemd zal worden". Van den Heuvel meent niet dat het neerschieten van de Zuidkoreaanse Boeing enig ef fect zal hebben op de benoe ming van een nieuwe presi dent. Voor hem is het neerha len van de Boeing gewoon een incident geweest,-dat niet uit gelegd moet worden als een poging van de militaire leiding om haar macht te vergroten. „De militairen hebben de af gelopen vijftien jaar al steeds meer greep gekregen op de Sovjet-politiek en geen Russi sche president kan regeren zonder met hun wensen reke ning te houden". „Het antwoord op de vraag wie Andropov zal gaan opvol gen blijft speculatief, niet in de laatste plaats vanwege de ge slotenheid waarin de macht strijd zich in het Kremlin af speelt. Voor zover als ik het kan bekijken zijn er twee kan didaten, Romanov en Gorbats jov, die hiervoor in aanmer king komen. Het zou mij geenszins verbazen als Grogori Romanov president gaat wor den. Hij beschikt meer dan Gorbatsjov over een brede er varing op bestuurlijk gebied en past ideologisch geheel in de lijn-Andropov". JOS TI MM ERS RICK KERSJES Westen op een langere tijd van onzekerheid, waarin niet op een verbetering gerekend mag worden in de betrekkingen tussen Oost en West. De meeste regeringsleiders uitten hun leedwezen en be zorgdheid over het feit dat het overlijden van Andropov op een moment kwam, waarop de spanning tussen Oost en West sterk is toegenomen. Zij zeiden evenwel te hopen op een her vatting van deze dialoog. NA- VO-functionarissen meenden dat „de huidige ongelukkige situatie van de betrekkingen tussen Oost en West door het overlijden zal worden ver lengd, waardoor compromis sen op het gebied van de ont wapeningsonderhandelingen zullen uitblijven". De NAVO verwacht pas weer zaken te kunnen met Moskou als de nieuwe president stevig in het zadel zit. Bonn reageerde in kort be woordingen op het overlijden van Andropov. De Westduitse regering „hoopt de samenwer king en dialoog met de Sovjet- Unie in het belang van de vre de te kunnen uitbreiden". Het Franse staatshoofd, Mit terrand, sprak eveneens de hoop uit dat de relaties tussen Frankrijk en de Sovjet-Unie zich zouden verbeteren. Hij zei dat beide landen „in staat zijn goede betrekkingen te onder houden, zowel op bilateraal ni veau als voor het bredere fo rum van de internationale in spanningen om de vrede te verzekeren". De Britse regering, die zich de afgelopen weken juist op maakte om de betrekkingen met Moskou aan te halen, heeft verklaard dat Andropovs dood een grote internationale weerslag zal hebben. Toch verwacht ook Londen geen drastische veranderingen in het Sovjet-beleid. De Canadese premier, Trudeau, uitte de sterke wens van Canada ook na de dood van Andropov met de Sovjet- -Unie samen te werken. De vrede eist dit, aldus Trudeau, die zich in de afgelopen maan den heeft ingespannen voor een ontspanning tussen Oost en West. De Belgische premier, Mar tens, zei dat de periode van zijn leiding was gekenmerkt door grote spanningen tussen Oost en West. De Belgische re gering „blijft open voor elk constructief voorstel om de ge sprekken tussen Oost en West te hervatten en is bereid actief mee te werken aan de tot standkoming van een duurza me vrede". Moskou nodigt geen buitenlandse journalisten uit DEN HAAG De Sovjet- -Unie zal geen buitenlandse journalisten uitnodigen voor het bijwonen van de begrafe nis van de Sovjetleider, Joeri Andropov. Dat heeft de Russi sche ambassade in Den Haag meegedeeld. Eerder op de dag had de Sovjetambassade in Pa rijs meegedeeld, dat geen vi sum zou worden verstrekt aan buitenlandse journalisten en dat reeds verleende visa on geldig zijn geworden. Volgens de woordvoerster van de Pa- rijse ambassade namen de Sov- Jet-autoriteiten een soortgelij ke maatregel na de dood van president Leonid Brezjnev in november 1982. dsgt EN WISKE HET DELTA-DUEL 59 DEN HAAG Premier Lubbers is niet van plan het besluit over de plaatsing van kernraketten in ons land, dat in juni moet vallen, alsnog uit te stellen nu Sovjet-leider Andropov is overle den. „Ik zie geen verband tussen beide zaken", aldus de premier na de ministerraad. In een verklaring over de dood van Andropov zegt de regering niet aan te kunnen geven waardoor het beleid van Andropov zich heeft gekenmerkt, omdat hij te kort in functie is geweest in vergelijking met zijn voorgangers. Over het buitenlandse beleid van de Sovjet Unie zegt de verklaring dat daarin tijdens het be wind Andropov geen wijzigingen zijn gekomen. Den Haag hoopt dat de nieuwe Sovjet-leiding zich constructief zal opstellen in het internationale overleg. De fracties van PvdA en CDA in de Tweede Kamer verwach ten dat de wereldpolitiek door het overlijden van de Russische leider Andropov de komende tijd een stuk onzekerder zal wor den. De VVD-fractie reageerde bondig met de de opmerking dat men het overlijden van Andropov betreurt. De fractievoorzitter van D'66, Engwirda, vindt de dood van Andropov voor Neder land een reden temeer om een beslissing over de plaatsing van kruisraketten op Woensdrecht uit te stellen. De CPN verklaarde dat het, gezien de korte duur van Andropovs leiderschap, moei lijk is een beoordeling te geven van zijn beleid tot bevordering van de vrede. Met uw krant naar de Franse Rivièra: 8-DAAGSE LUXE TOURINGCARREIS NAAR DE CÖTE D'AZUR Vertrek maandag 12 maart a.s. Van het vroege voorjaar genieten met het plezierige klimaat van de Franse Rivtëra. Dat Is de bedoeling van onze reis naar het nabij Frejus. vlak aan het goudgele strand van de Middellandse Zee gelegen hotel Saint Aygult. In dit sfeervolle hotel (alle kamers voorzien van bad/douche, toilet) - onder Nederlandse leiding - wordt gedurende ons verblijf aldaar gelogeerd. Maandagochtend vertrekt de bus om acht uur uit Den Haag en half negen uit Rotterdam. Zówet op de heen- als op de terugreis wordt overnacht In Hotel Le Rully nabij Dyon. De volgende dag gaat het via het fraaie Rhóne-dal naar het hotel bij Frejus. Tijdens uw verblijf worden enkele excursies gemaakt o.m. naar Frejus. Porie Grimaud. Saint Tropez. en een pljpenfabrtekje te Cogolin. aJsmede twee volle dagtochten naar Grasse (bezoek partumfabrlek), St. Paul de Vence Can nes. Nice en Monaco. Eventueel kan bovendien aan een safaritocht worden deelgenomen. De prijs van deze bijzonder aantrekkende Cóte dAzur-tour bedraagt slechts f 495." op basts van een aSnopSiaaïeadag3"-Pension (- logies, ontbijt, diner), echter Inclusief afs^eldsdlner en excu SJïSS'0" v°°' '9" l.k~r,w»ng voorkom», - Wig bek», 0„og»k) Inlichtingen en boekingen: telefonisch AjH onder nr. 070-190882 (van maandag t/m vrijdag van 9 tot 13 uur) of persoonlijk m wmQ onze vestigingen Spuistraat 71. Den Haag (op de hoek van het Spui) en Coolsingel 67. Rotterdam (t.o. stadhuis). postbus 16050 2500 AA s-GRAVENHAGE TEL. 076-190882 (MAANDAG T/M VRIJDAG TUSSEN 9 EN 13 UUR)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 7