ïTaas trekt
ich terug
osten geen struikelblok voor gelijke berechtiging
ANWB:
Nederland
blijkt
goedkoop
vakantieland
^Balthasar Gerards verdien t plekje bij Madame Tussaud
O
oen Krabbé op de bres voor zijn moordenaar
Cliëntenbond: isoleercellen niet te rechtvaardigen
Genland
CiidócSou/umt
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1984 PAGINA 13
jjjy dood door
van brand
DAM De 62-ja-
•ouw A. Minnaard
dam is woensdag-
geschrokken van
in een bij haar
'J^Rlegen winkelpand
irarJ hartinfarct kreeg
Hi* |d. De politie heeft
In meegedeeld.
is volgens de po-
elijk door de enor-
jnnAlntwikkeling in pa-
»akt. Toen zij de
deriibi haar huis aan de
•ster Bouwman
veiligheid wilde
bezweek zij.
i van_
lunnir
Rede Koningin in
Europarlement op
radio en televisie
DEN HAAG De rede die Koningin
Beatrix volgende week donderdag in het
Europees Parlement in Straatsburg uit
spreekt is rechtstreeks te horen en te
zien op radio en televisie. De NOS-tv op
Nederland 1 en NCR V-radio op Hilver
sum 1 zenden de toespraak uit van 12.00
tot 12.30 uur. De persdienst van het Eu
ropees Parlement heeft dat gisteren
meegedeeld.
Het is de eerste maal dat een gekroond
staatshoofd van één van de tien lidstaten
van de EG de plenaire vergadering van
het parlement toespreekt. Staatssecreta
ris voor Europese Zaken Van Eekelen
vergezelt de Koningin naar Straatsburg
Tevredenheid over
inkomen ondanks
achteruitgang
DEN HAAG Een grote meerder
heid van de bevolking is tevreden
met het inkomen, hoewel de helft
van de Nederlanders het dit jaar met
een lagere beloning moet stellen. Dit
blijkt uit een enquête, die het NIPO
heeft uitgevoerd.
Van de ondervraagden krijgt 45 pet
nu een lager inkomen dan vorig jaar,
38 pet blijft gelijk en 10 pet heeft nog
een loonsverhoging gekregen (enke
len kenden het nieuwe loon nog
niet). Van de deelnemers aan de en
quête bleek 75 pet (nog) wel tevreden
te zijn met het inkomen, 21 pet was
ontevreden.
Schoo overweegt andere
bestemming deel hulp Suriname
DEN HAAG Minister Schoo (ontwikkelingssa
menwerking) houdt de mogelijkheid open in oktober
50 van de 200 miljoen gulden die op haar begroting
1984 voor Suriname is gereserveerd, voor andere
arme landen aan te wenden als rond die tijd de hulp
aan Suriname nog niet is hervat.
De totale ontwikkelingshulp aan Paramaribo zal
hierdoor geen gevaar lopen. De minister kwam met
dit plan gisteren bij de behandeling van haar begro
ting de PvdA enigszins tegemoet. Deze fractie had in
een amendement voorgesteld de 50 miljoen te be
stemmen voor het ontwikkelingsprogramma van de
Verenigde Naties en het kinderfonds UNICEF van
deze organisatie. Het totaal van de Nederlandse ver
plichtingen loopt volgens de PvdA geen gevaar, om
dat er 250 miljoen gulden uit de begroting van vorig
jaar naar 1984 is overgeheveld.
Inwonende bejaarde
geen tweeverdiener
DEN HAAG Ongehuwde bejaarden
en gehandicapten die door familieleden
(kinderen, ouders, broers of zusters)
worden verzorgd en daarom bij hen in
wonen, kunnen aanspraak maken op de
alleenstaande-toeslag. Staatssecretaris
Koning van Financiën heeft de regeling,
die hij destijds al toezegde tijdens de be
handeling van het wetsontwerp Twee
verdieners in de Eerste Kamer, gisteren
bekendgemaakt.
De toeslag van 2.636 gulden komt boven
op de belastingvrije som van 7.662 gul
den die voor deze groep mensen geldt.
Criterium voor de toekenning van de
toeslag is dat de bejaarde of gehandicap
te als hij niet bij familie zou inwonen,
aangewezen is op beroepsmatige hulp.
9*0
"(jj
•V. st
nland
.v. st
mand— Het water van
mee,zakt. Vanochtend
peil ter hoogte
jlo één centimeter
Ie hoogste stand
de «macht, toen een
unniJverd bereikt van
er eter boven NAP,
ruwweg 2,5 tot
J®J"Jer hoger dan nor-
vanldeze tijd van het
o uut ergste leed lijkt
r inmidddels gele-
"voa *n Zuid-Lim-
gc^aar zijn de kerk-
a halBorgharen en Itte-
tricht), die het grootste
deel van de week van de
buitenwereld waren afge
sloten, zijn weer met eni
ge moeite bereikbaar.
De blank staande wegen wa
ren in zoverre al vrij, dat de
gemeentelijke reinigingsdienst
met het schoonmaken ervan
kon beginnen. Het gemeente
bestuur van Maastricht heeft
de bevolking opgeroepen zich
te melden om als vrijwilliger
bejaarden en zieken in Borg
haren en Itteren behulpzaam
te zijn bij het schoonmaken
van hun ondergelopen wonin
gen. De politie waagt zich nog
niet aan een schatting over de
schade die de watermassa op
tal van fronten heeft aange
richt. Venlo en Blerick zijn
voorlopig alleen nog bereik
baar via de snelweg vanuit
Eindhoven. In de plaatsen zelf
is verkeer nauwelijks tot niet
mogelijk.
Internationaal is er momenteel
een onderzoek gaande naar de
onderzaak van het zo snel on
derlopen van de uiterwaarden
van de grote rivieren in de
laatste jaren. Daarbij wordt
ook gekeken naar mogelijke
verbeteringen, zodat de schade
voor de boeren beperkt blijft.
Zo hoog kwam het water bij Roermond, waardoor boerderijen en een camping (rechts) totaal geïsoleerd raakten.
ezwf
ml&RDAM Drie
•damse historici
Sur bandtekeningen-
ibijPegonnen om Bal-
ged» Gerards, de moor-
van Willem Van
njnq» aa" een plekje te
in het wassen
n museum van Ma-
rifth( Tussaud in de
ver9tad. Niemand min-
jij^n Jeroen Krabbé,
Bwedllem van Oranje
2 geeft in de gelijk-
televisie-serie,
3 ,JJzijn medewerking
igesfgd om dit streven
slagen. Motto van
_in_2: „Balthasar was!",
mng
geschiedkundigen
veraau^ Baar, Els
en Tom van der
delijlr zÜn de auteurs van
telljl Balthasar Gerards ge-
n te^k dat vanmiddag in
ningjam ten doop is ge-
op een feestelijke bij
vanst waarvan Willem
or déanje^eroen Krabbé
toepdelpunt vormde. Met
Ie R8 aangesneden griezel-
aan tijdens dit samenzijn
il totl vraag of de wassen
r>g. ir schietend op de
oet worden afgebeeld,
cbj fl in gevierendeelde
jen i_ alle hoeken van de
\fde*egelzaal van het mu-
ïnho
welijke executie van
tr Gerards zal menig-
arloQ1 berinneren van de
aaJ{1enisles op de lagere
scbjpat er serieuze pogin-
DeV ondernomen om de
topi»aar heilig te laten
}n, is minder bekend,
•orbeeld dit aspect van
bovhiedenis vestigen De
:hwi
jwhif
Baar en zijn collega's de aan
dacht in hun studie die bui
tengewoon boeiend is ge-*
schreven en met veel illustra
ties verlucht.
Verrader
Balthasar Gerards was af
komstig uit Frankrijk. Hij
werd rond 1557 geboren in
een dorpje nabij Besancon,
niet ver van de Frans-Zwit
serse grens, en zou al op jonge
leeftijd een gloeiende haat
hebben opgevat tegen onze
Vader des Vaderlands, die in
zijn ogen een demonische ver
rader was van de Spaanse ko
ning Filips II en van de Ka
tholieke kerk. Al in 1578, zo
schrijven de Amsterdamse hi-
torici, wond Balthasar zich tij
dens een discussie over de po
litiek van Willem van Oranje
zó. op dat hij met alle kracht
een dolk in een deur van het
vertrek stak en daarbij uitriep
dat deze steek in het
hart van de prins van Oranje
gegeven had moeten wor
den".
Het edict waarin Filips II de
oproep deed om Willem van
Oranje „uyter weerelt te hel
pen" verscheen twee jaar la
ter en op dinsdagmiddag 10
juli 1584 volvoerde Balthasar
zijn daad. In Delft, waar Wil
lem domicilie had gekozen
aan het Prinsenhof. De Am
sterdamse historici: „Rond
half twee is de maaltijd afge
lopen. De prins spreekt nog
even met een Engelse officier
die juist is binnengekomen.
Dan verlaat het gezelschap de
eetzaal. Willem van Oranje
gaat voorop, de andere vol
gen. Juist als de prins een
voet op de eerste trede van de
trap naar boven zet, klinkt
een schot. De prins zakt in el
kaar. Balthasar heeft hem van
dichtbij links in zijn borst en
in zijn zij geraakt. Een be
diende legt de prins op de
trap. Daar sterft hij".
Volgens het officiële verslag
van de moord zou de prins in
de laatste ogenblikken voor
zijn dood hebben verklaard:
„Heere Godt weest mijn siele
ghenadich, ick ben seer ge-
quetst, Heere Godt weest mijn
siele, ende dit arme volck
ghenadich". De biografen van
de moordenaar trekken deze
lezing in twijfel. Naar hun
oordeel heeft de prins ver
moedelijk slechts gesteund en
gerocheld.
Folteringen
Na zijn aanslag vluchtte Bal
thasar via de Schoolstraat
naar de stadswal, maar voor
hij de stadsgracht in kon
springen werd hij gearres
teerd. De folteringen waaraan
de moordenaar vervolgens
werd onderworpen om hem te
dwingen de voorbereidingen
van zijn daad tot in alle de
tails te onthullen, waren van
een onvoorstelbare wreed
heid. Tijdens het vierde ver
hoor vertélde Balthasar dat
een jezuïet in Trier hem had
beloofd voor het welslagen
van zijn aanslag te zullen bid
den. Mocht hij het er niet le
vend afbrengen, zo had de
priester voorts toegezegd, dan
zou hij althans in de rijen der
martelaren worden opgeno
men.
Zowel de kwellingen waar
mee zijn verhoor gepaard
ging als zijn executie onder
ging Balthasar met een kalm
te die zijn beulen versteld
deed staan. Op zaterdag 14 juli
rond het middaguur betrad de
veroordeelde het schavot voor
een uitvoerige serie martelin
gen die eindigden met zijn
dood. Daarna werd zijn hoofd
door de beulen afgehouwen
en de rest van het lichaam in
vier stukken gesneden. Zoals
het vonnis bepaalde, werd het
hoofd op een staak op de
Schooltoren te kijk gezet. De
vier delen van het lichaam
werden opgehangen aan de
stadspoorten.
Balthasars hoofd geraakte op
zichzelf eveneens tot voor
werp van een lugubere ge
schiedenis. Enkele dagen na
de terechtstelling werd het in
de nachtelijke uren gestolen
om aan een reeks hachelijke
omzwervingen in katholieke,
Filips-getrou^e en prins-vij
andige, kring te beginnen en
tenslotte spoorloos te verdwij-
Sasbout Vosmeer
Belangrijk ijveraar vt
De terechtstelling van Balthasar Gerards. Een gravure van F.
Hogenberg uit 1588.
thasars heiligverklaring was
de Delftse priester Sasbout
Vosmeer die in 1583 tot zaak
waarnemer over het aartsbis
dom Utrecht was benoemd.
Vosmeer werd in dit streven
gesteund door een reeks
geestverwanten, onder wie
een priester-neef die op 20
november 1584 over de folte
ringen waarmee Balthasars
executie gepaard ging schreef:
dat laatste heeft hij niet
slechts geduldig en gelijkmoe
dig tot zijn laatste ademtocht
verdragen, maar met een vro
lijk en vriendelijk gelaat, niet
door menselijke en natuurlij
ke krachten, want niemand
met gezond verstand zal er
aan twijfelen, dat het geheel
en al moet toegeschreven
worden aan de goddelijke al
macht en kracht, welke bij
alle christelijke martelaren in
hun strijd aanwezig pleegt te
zijn".
Alle aandrang op Rome heeft
uiteindelijk toch niet mogen
baten. Een belangrijke factor
hierbij is volgens de Amster
damse historici de angst van
de Katholieke Kerk geweest
om de nieuwe machthebbers
in de Nederlanden te provo
ceren. Een openbare verering
van de man die de Vader des
Vaderlands had vermoord,
was alleen al om deze reden
uitgesloten. Roomse kerkboe
ken vermelden daarom op de
veertiende juli nog slechts de
naam van de heilige Bona-
ventura.
Balthasars biografen kunnen
hiermee leven. Dat hij tot op
de dag van vandaag ook niet
tot het wassen beelden mu
seum is toegelaten, gaat hun
echter te ver. Hij mag dan een
schurk zijn geweest, zo stellen
zij, hij is ook een interessante
historische figuur, die tot ve
ler verbeelding sprak en
spreekt. Ook hij verdient zijn
plaats in het museum, waar
Willem van Oranje al zo'n 15
jaar in was te bezichtigen is.
„Ook Balthasar was!".
WILLEM SCHEER
N.a.v. Balthasar G. Het re
laas van een katholieke jon
gen die Willem van Oranje
vermoordde en bijna heilig
werd verklaard. Auteurs:
Peter Paul de Baar, Els
Kloek en Tom van der
Meer. Uitgeverij: Syndi-
kaat; prijs: 14,90
AAG Hoewel
uitvoering waar-
t aanzienlijke kos-
oeid zijn, gaat het
toch door met de
berechtiging van
en vrouwen. Ge
lijkberechtiging in het so
ciale zekerheidsstelsel
blijft doel, zo zei staatsse
cretaris De Graaf (sociale
zaken) gisteren in de
Tweede Kamer.
Hij beantwoordde mondelinge
vragen van de democrate
Groenman over de uitspraak
van minister Ruding (finan
ciën), dat „er vanwege de hoge
kosten niet toe moet worden
overgegaan het zelfstandige
recht op werkloosheidsuitke
ring voor gehuwde vrouwen
per 1 januari 1984 uit te brei
den". De staatssecretaris
noemde de opmerking een
spontane, persoonlijke reactie
van de minister op vragen tij
dens een politieke bijeen
komst.
Volgens De Graaf is het nog goed 400 miljoen lager uitval-
maar de vraag wat de gelijke len door hogere afdrachten
berechtiging de Staat aan ex- aan sociale premies,
tra uitkeringen en voorzienin
gen gaat kosten. Ruding noem
de een bedrag van 1 miljard
gulden, maar volgens De De betrekkelijk hoge kosten
Graaf kunnen de kosten even- van de gelijke berechtiging
zijn voor het Kabinet wel on
derwerp van zorg, zo zei De
Graaf.
Maar hij ontkende dat
de gelijke berechtiging van
mannen en vrouwen nu niet
meer de hoogste prioriteit
heeft.
HELS
ÏJrujKTNferetó.HÉ?
AMSTERDAM Opslui
ting van psychiatrische
patiënten in isoleercellen
is niet te rechtvaardigen.
Isolatie is altijd schadelijk
en kan soms zelfs rampza
lig zijn. Het is een pure
dwangmaatregel die met
therapie niets te maken
heeft. Dat concludeert de.
Cliëntenbond, een organi
satie van (ex-) psychiatri
sche patiënten in een van
daag gepubliceerd onder
zoek naar het gebruik van
isoleercellen in 28 afdelin
gen van psychiatrische in
richtingen in Noord-Hol
land.
Volgens de Cliëntenbond moe
ten isoleercellen eigenlijk af
geschaft worden, maar dat zou
in de praktijk niet mogelijk
zijn. Afschaffing van de 1000 leen
isoleercellen in Nederland zou
alleen maar een verschuiving
naar andere dwangmaatrege
len veroorzaken, zo verwacht
de bond, omdat het personeel
voor een persoonlijke begelei
ding van cliënten ontbreekt.
De bond ergert zich vooral aan
het feit dat psychiatrische pa
tiënten vaak geïsoleerd wor
den onder het mom van een
„therapeutisch doel", terwijl
alles er op wijst dat isoleren al
leen maar negatieve gevolgen
voor de patiënt heeft. „Isolatie
heeft maar één reden: cliënten
moeten in het gareel van de
inrichting lopen", zo meent de
bond.
De Cliëntenbond concludeert
verder uit brieven van men
sen die de isolatie-behandeling
aan den lijve hebben onder
vonden, dat de psychiatrische
inrichting „zo ongeveer de
slechtst denkbare omgeving"
is voor mensen die met hun
problemen niet meer terecht
kunnen in de samenleving.
DEN HAAG Nederland is.
met uitzondering van de hotel-
prijzen, geen duur vakantie
land. Dit concluderen ANWB
en Consumentenbond uit de
notities die drieduizend va
kantiegangers in de afgelopen
zomer tijdens hun vakantie in
vijftien verschillende landen
maakten over prijzen en tarie
ven.
Dagelijkse boodschappen en
kamperen bleken in Neder
land goedkoper dan in de
meeste andere vakantielan
den. Uit de gegevens kon wor
den opgemaakt dat Joegosla
vië, Griekenland en Spanje tot
de goedkoopste vakantielan
den behoren. Zwitserland en
Noorwegen bleken dure va
kantielanden. De uitslag v^n
het onderzoek is gisteren ge
publiceerd in de Kampioen en
zal binnenkort ook in de Con
sumentenreisgids verschijnen.
De drieduizend vakantiegan
gers die aantekening hielden
van bedragen die zij moesten
betalen voor logies, uit eten
gaan, drankjes op terrassen,
boodschappen, toegangsprijzen
van zwembaden en minigolf-
banen en dergelijke, reageer
den op een oproep van ANWB
en Consumentenbond om me
dewerking Zij kregen een
„prijzenboekje" mee op vakan
tie.
De door ANWB en Consumen
tenbond gebruikte gegevens
hebben alleen betrekking op
de uitgaven in het vakantie
land zelf en dus niet op de
kosten van heen- en terugreis.
Steeds gaat het om gemiddelde
prijzen, aldus ANWB en Con
sumentenbond, die erop wijzen
dat het heel goed mogelijk is
dat iets in een bepaald land
veel goedkoper of duurder
kan uitvallen dan in de gepu
bliceerde gegevens staat.
Apart debat over
grondwettelijke
aspecten plaatsing
(Vervolg van de voorpagina)
„Een kabinetsbesluit zal uiter
lijk in juni worden genomen.
Wij zijn in genen dele van
plan, van de afgesproken pro
cedure af te wijken", zo zei
minister De Ruiter (Defensie)
tijdens het begrotingsdebat
over de Nederlandse NAVO-
bijdragen. Mocht het kabinet
de beslissing nemen de raket
ten daadwerkelijk in Woens-
drecht op te stellen, dan zal de
Kamer ook goedkeuring moe
ten hechten aan een verdrag
tussen Nederland en de Vere
nigde Staten, waarin de plaat
sing wordt geregeld.
PPR-fractieleider Ria Beckers
nam gisteren het initiatief tot
het houden van een apart ka
merdebat over de grondwette
lijke aspecten van eventuele
plaatsing van raketten. On
langs heeft de Raad van State
het kabinet na een uitgebreid
onderzoek laten weten, dat
geen enkel artikel in de
grondwet zich verzet tegen
plaatsing en het sluiten van
een verdrag daarover met de
Verenigde Staten.
Minister Van den Broek denkt
dat het nog wel een poos zal
duren eer de Sovjet-Unie zich
weer bereid toont in Genève
met de Verenigde Staten aan
de onderhandelingstafel te
gaan zitten. „De Sovjet-Unie
heeft, nadat zij vorig jaar is
weggelopen uit het overleg,
tijd nodig voor het ontwikke
len van een nieuwe strategie",
aldus Van den Broek. Hij be
loofde dat de Nederlandse re
gering zich ervoor zal inspan
nen, de onderhandelingen
weer zo snel mogelijk op gang
te laten komen.
Wijzigingen in
Marinetop
DEN HAAG Schout-bij-
-nacht C.H.E. Brainich von
Brainich-Felth (49) wordt op
20 juli de nieuwe plaatsver
vangend chef van de marines
taf. Hij volgt daarmee schout-
-bij-nacht P.M. van Alderwé-
relt van Rosenburgh (51) op
die dan met leeftijdsontslag
gaat. De nieuwe plaatsvervan
gend chef marinestaf is nu
commandant van het eskader
en de groep escorteschepen.
In deze functie is benoemd
commandeur J.D.W. van Re-
nesse (49), die per 15 juni
wordt bevorderd tot schout-
-bij-nacht. Kapitein-ter-zee
J.S. Tichelman (47) wordt per
25 mei commandeur en volgt
commandeur Van Renesse op
als souschef Plannen van de
marinestaf. Kapitein-ter-zee
jhr. H. van Foreest (48), de
commandant van het fregat-
tensquadron, wordt per 14 sep
tember in de rang van sehout-
-bij-nacht de nieuwe Directeur
Personeel Koninklijke Marine
DPKM. Hij volgt in deze func
tie schout-bij-nacht R H. Post
(53) op. die met functioneel
leeftijdsontslag gaat.
