Twee astronauten als
menselijke kunstmanen
Schandalen: Engeland geniet, Frankrijk onverschillig, West-Duitsland liji
CeidóeOomont
JAPANSE PASTA
TEGEN KIESPIJN
Spouwmuurisolatie
ruïneert huizen
Overleg over betere relaties met Chin
Bij volgende ruimtependelvlucht
Westerse samenwerking bij ruimtestation YS
„Wat beweegt
mensen om uren i
lopen door lege
kamers van
Anne Frankhuis:]
ƒ295.-
SIJTHOFF PERÊ
BINNENLAND/BUITENLAND
VRIJDAG 27 JANUARI 1984 PAGli? E
UTRECHT Aan de universiteit Tokus-
hima in Japan is een pasta ontwikkeld die
kies- of tandpijn zeer snel en doelmatig
onderdrukt.
Het middel zou gaan werken direct nadat
het is aangebracht en minstens zes uur
lang. De onderzoekers beweren zelfs een
zalf te kunnen maken die zó verdovend
werkt dat tanden of kiezen zonder pijn
getrokken kunnen worden. Dr P. Sloot
weg van het tandheèlkundig instituut van
de universiteit in Utrecht, betwijfelt dit.
Om zonder piin een dergelijke operatie te
verrichten zal de verdovende stof min
stens een centimeter in het mondweefsel
moeten kunnen doordringen, zegt hij.
APELDOORN Met het isoleren van spouw
muren is Nederland totaal op de verkeerde
weg, maar door commerciële belangen wordt
met dit lapmiddel tegen beter weten in toch
doorgegaan. Tot deze conclusie kwam gister
middag prof. ir. M. Gout, Delfts hoogleraar in
de bouwkunde, tijdens een in Apeldoorn ge
houden symposium over energiebesparing in de
woningbouw. Spouwmuurisolatie blijkt nog
maar nauwelijks bekende schade te berokke
nen aan de gemetselde buitenmuren. Gout wees
erop dat men veelal niet weten hoe met een ge
ïsoleerd huis om te gaan. Te weinig ventilatie is
er oorzaak van, dat zelfs nieuwe woningen door
vocht- en schimmelvorming van binnenuit we
grotten en zo binnen enkele jaren al slooprijp!
zijn.
Boliviaanse arbeiders
hongerstaken om
hoger loon
LA PAZ Meer dan 1.500 Bolvi-
aanse arbeiders zijn in hongersta
king gegaan om de wankele linkse
regering te dwingen tot een verho
ging van het minimumloon. De ac
tie begon afgelopen maandag met
20 hongerstakers. Maar ze heeft
een sneeuwbaleffect en de ver
wachting is dat voor het eind van
de week 3.000 mensen in honger
staking zijn. Ondertussen wordt on
derhandeld met de regering, die
het met 54 procent wil verhogen.
Met het oog op de inflatie, die vorig
jaar 328 procent beliep, eist de vak
bond echter een verhoging met ze
ker 200 procent.
(Van onze parlementaire redactie) naar Taiwan heeft verboden, lijkt China
DEN HAAG Reizend ambassadeur bereid de samenwerking met Nederland
mr. H. Wijnaendts is gisteren naar Pe- weer te verbeteren. Naar verluidt zal Wij-
king vertrokken om besprekingen te naendts ook praten over de mogelijkheid
voeren over de verbetering van de di- <je economische banden tussen beide lan-
plomatieke betrekkingen tussen ons den aan te halen. Binnenkort zal een offi-
land en China C1 Nederlandse handelsmissie naar Chi-
u ii na reizen om te zien wat voor kansen daar
Het gaat er vooral om of de relaties jjggen voor ^et Nederlandse bedrijfsleven,
weer op het niveau van ambassadeurs Taiwanese delegatie is ons land om te
kunnen worden gebracht. In 1981 ver- zjen ^oe voltooiing van de eerste twee
laagde China het niveau tot dat van tij- onderzeeërs bij Wilton Fijenoord veilig
delijk zaakgelastigden, nadat de Neder- gesteld kan worden. Ir. B. Sluis, directeur
landse regering had ingestemd met de Van de in nood verkerende werf, heeft
levering van twee onderzeeboten aan hoop dat Taiwan bereid is zijn bedrijf
Taiwan. twintig miljoen gulden te lenen. Ook zou
Nu het huidige kabinet de export van nog Taiwan bij WF een tanker willen bestel-
eens twee (of zelfs) vier onderzeeboten len, als de werf bereid is te helpen bij de
bouw van nog eens twee van deze
pen in Taiwan zelf. Het een en andet
er misschien toe leiden dat de n
bouwsectie van Wilton Fijenoord j
blijft. I g
Minister Van Aardenne (Economi
Zaken) lijkt inmiddels het geld gevq T
te hebben om de reparatiesectie,] lij
1350 man werken, open te houden N
heeft nog 45 miljoen gulden over va hi
geld, dat bestemd was voor Rijn-Schj vi
Verolme. Het rapport van mr. Lanj h<
en het organisatiebureau McKinsey J w
de regering geadviseerd de reparatie# h<
van WF financieel te steunen. Wiltoj er
enoord heeft alles bijeen 60 miljoeii vi
den nodig om uit surséance van bet te
te komen. k(
(Van onze redacteur
ruimtevaart)
ANDENBERG (Califor-
nië) In de eerste helft
van februari zullen twee
Amerikaanse ruimtevaar
ders, Bruces McCandless
II en Bob Stewart, voor
het eerst in de geschiede
nis als menselijke kunst
manen om de aarde cirke
len. Tijdens hun „uitstap
jes" buiten de veilige be
schutting van ruimtepen
del Challenger zullen ze
zich een kleine honderd
meter van het moeder
schip verwijderen, zonder
daarbij via een verbin
dingslijn aan het voertuig
verankerd te zijn.
Het is de bedoeling dat
McCandless en Stewart een
serie experimenten uitvoe
ren die ten doel hebben er
varing op te doen op het ge
bied van onderhoud en repa
ratie van allerhande kunst
manen. In april zal er al een
eerste realistische poging
worden gedaan om een in
moeilijkheden verkerende
kunstmaan, de in 1980 gelan
ceerde SMM („Solar Max") te
enteren, aan boord van de
Challenger te brengen en
een zodanige onderhouds
beurt te geven, dat hij weer
in de vrije ruimte kan wor
den geparkeerd en waar
schijnlijk nog jarenlang
dienst kan doen. Aan boord
van „Solar Max" bevindt
zich o.a. een belangrijk zo-
nobservatie-instrumentarium
van het Laboratorium voor
Ruimteonderzoek in Utrecht.
De reparatiemissie van april
zal worden uitgevoerd tij
dens de elfde ruimtependel
vlucht; de reparateurs zijn
George Nelson en James van
Hoften.
Polaire baan
Er wordt intussen ook al stu
die gemaakt van een plan
om tegen het eind van 1985
de aardobservatiekunstmaan
Landsat-4 een soortgelijke
opknapbeurt te geven. Dat
zou dan moeten gebeuren tij
dens de eerste ruimtependel-
missie vanaf de Californische
basis Vandenberg. Landsat-4
bevindt zich namelijk in een
baan om de polen en vanaf
Cape Canaveral zijn geen
ruimtependellanceringen
mogelijk in een dergelijke
baan; vanaf Vandenberg
daarentegen wèl.
Tijdens de komende ruimte-
wandelingen zal gebruik
worden gemaakt van een
omvangrijke „rugzak", de
MMU (Manned Manoeuvring
Unit), die de betrokken as
tronauten niet alleen van
zuurstof, elektriciteit en tem
peratuurcontrole voorziet
maar ze ook met behulp
van maar liefst 24 ingebouw
de, op stikstof werkende
mini-raketjes in alle rich
tingen wendbaar maakt. De-
bediening geschiedt door de
astronauten zélf, via een
handbedieningssysteem aan
het uiteinde van twee „arm
leuningen".
Ruimtewandelingen worden
al sinds 1965 met vrij grote
regelmaat uitgevoerd, maar
tot dusver is het altijd geble
ven bij experimenten, waar
bij de ruimtewandelaars op
de een of andere manier
(meestal mét verbindingslij
nen) aan het moederschip
verankerd bleven, 's We
relds eerste ruimtewandelaar
was (in maart 1965) de Russi
sche kosmonaut Alexei Leo-
nov; een paar maanden later
volgde de Amerikaanse as
tronaut Ed White.
WASHINGTON De
Amerikanen willen bij de
bouw van hun permanen
te ruimtestation, waartoe
president Reagan deze
week opdracht heeft ge
geven, samenwerken met
Europa, Canada en Japan.
Het station, dat zo'n acht
miljard dollar gaat kosten,
kan volgens de NASA al
in 1992 operationeel zijn.
Er zijn voorlopig vier afzon
derlijke bemanningsverblijven
voorzien, die permanent zul
len worden bewoond door
groepen van zes a acht man
nen en vrouwen. Dezen moe
ten in roosters van' drie a zes
maanden rouleren. De Sovjet-
-Unie reageerde op de aankon
diging van de bouw van een
Amerikaans ruimtestation met
te zeggen, dat dit station een
instrument in de handen van
de militairen zal worden. Mos
kou heeft de VS er al eerder
van beschuldigd de ruimte te
willen militariseren en ont
kent dat zijn eigen ruimtepro
gramma andere dan vreedza
me doeleinden heeft.
Amerikaanse
ruimtewandelaar
in vol ornaat,
compleet met
„Manned
Manoeuvring
Unit", een
„rugzak" met
armleuningen die
zorgt voor
voortstuwing en
zuurstof- en
temperatuur
regeling.
DEN HAAG De Nederlandse jeugd, en vooral de school
heeft vorig jaar in grote aantallen het Anne-Frankhuis ir
sterdam bezocht. Een belangrijke reden daarvoor is het d
wijsproject „Je bent er niet met een les in fascisme" en
ruchtmakende anti-fascismefilm „De oplossing". Die went
vankelijk gekozen tot beste Nederlandse film van 1983, flu
kreeg het Gouden Kalf niet toegewezen omdat de film nietjV"
bioscoop draait, maar alleen op scholen wordt vertoond.
door die grote belangstelling bij jongeren, bekeken uiteirl
70.000 Nederlanders het Achterhuis in Amsterdam; hetf
aantal bezoekers naderde het half miljoen. Een record.
Voorzitter Houwaart van de Anne Frank Stichting noemt fli:
de toeloop van de jeugd hoopgevend. „Wij hebben onze \*ka
in het fascisme tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar wjs
daarnaast ook aan het bestrijden van fascisme, racisme e.i?
derdrukking in deze tijd", zegt hij. „We proberen dat te
len in moderne vormen en dat blijkt vooral veel jóngere:/16
attent te hebben gemaakt. Zo zijn heel veel scholieren vorpN
klassikaal naar het Anne-Frankhuis gegaan; meestal opfni
initiatief". to
Het nog immer stijgende bezoekersaantal betekent volgens;
waart geenszins, dat het Anne-Frankhuis een toeristische
tie aan het worden is. „Je mag het best een beetje verged11
met de belangstelling voor het Rijksmuseum en het Van-Pc-'
museum, maar een toeristische attractienee. Want wpc
weegt mensen om uren door lege kamers te lopen? Dat
het fascinerende, dat mensen dat al jaren achtereen doenj
sen over de hele wereld, vooral ook uit Duitsland. Het
huis herinnert eraan waartoe fascisme, racisme en ondeill
king kunnen leiden. Het is toch logisch dat je als welder"
mens daarvan kennis wilt nemen als je om je heen ziet 1
samenleving weer kenmerken vertoont van fascisme, r&C
en onderdrukking". ie
Oude Chinese kruiden helpen tegen ka£r
AMSTERDAM Bepaalde Chinese kruiden, die eeuwF
worden gebruikt tegen verkoudheid en griep, blijken een^r
matig hulpmiddel te zijn bij de bestrijding van allerlei v£e
van kanker. Een onderzoek aan het kankerinstituut van dL
nese academie van medische wetenschappen in Beijing (Pf
heeft aangetoond dat de betreffende kruiden het natuurl}""
weersysteem van het menselijk systeem tegen de oprukj|
kanker versterkt. De Chinese onderzoekers hebben deze Jl
de toegepast bij vijfhonderd patiënten met verschillende vl
van kanker. Gebleken is dat onder mensen, bij wie del
nog niet al te ver gevorderd was, een duidelijke kans opk
zing en in ieder geval op een langere levensduur bestaat.
westerse medici bestaat twijfel over de doelmatigheid v
Chinese kruiden bij de bestrijding van kanker.
BONN Als een hoge Britse
generaal ontslagen zou worden
wegens homoseksualiteit en
het op zijn erewoord zou ont
kennen, zouden de Engelsen
dat prachtig vinden. Schanda
len onthullen veel over het
karakter van een land en als
in Engeland een schandaal
wordt onthuld, luidt de eerste
regel: er de tijd voor nemen en
genieten.
In de jaren zestig heeft Enge
land met volle teugen genoten
van het schandaal met de call-
girl Christine Keeler, hoewel
de sjieke prostituée met klan
ten in ministerskringen een
beetje te ver buiten de erva
ringswereld van alledag stond
om te zorgen voor een eerste
klas drama waarmee de massa
zich kon identificeren. Wat dat
betreft waren de problemen
van ex-minister Parkinson en
zijn secretaresse Sarah Keays
die een kind van hem ver
wachtte, beter geschikt.
Als een hoge Franse generaal
maar een dergelijk schan
daal zou in Frankrijk nooit in
de openbaarheid zijn gekomen.
De eerste regel in Frankrijk
met betrekking tot schandalen
luidt ze in de doofpot stoppen.
„Etouffer" is het woord dat ze
gebruiken. Franse acties om
een schandaal te verdoezelen
hebben dan ook zelden nieuwe
schandalen tot gevolg, zoals
bijvoorbeeld wel in de Vere
nigde Staten gebeurde met
Watergate. De reden is simpel
genoeg. In Frankrijk verwacht
men niet anders dan dat
schandalen in de doofpot ver
dwijnen. Een vervolg zou bij
zonder ongewoon zijn en nie
mand is daarop uit.
De Franse routine is als volgt:
's woensdags komt het satiri
sche weekblad Le Canard En-
chainé met een onthulling.
Donderdagciteren de andere
kranten Le Canard. Vrijdag
bericht de televisie over de of
ficiële reactie van regering en
oppositie. Het schandaal blijft
vervolgens nog een maandje
doorsudderen totdat vrijwel
niemand er zich nog druk om
kan maken. Genieten zoals de
Engelsen doen, is er voor de
onverschillige Fransen niet bij.
In WeSt-Duitsland, dat mo
menteel te kampen heeft met
een generaal die wordt ver
dacht van homoseksuele be
trekkingen, maar dat zelf
hardnekkig blijft ontkennen,
is de reactie weer anders. Het
Westduitse schandaal heeft de
natie door nauwelijks verlich
te steegjes naar de homobars
van Keulen gevoerd; het heeft
de positie van minister van de
fensie, Manfred Wömer, en
daarmee die van de hele rege
ring aan het wankelen ge
bracht; het heeft een epidemie
van beroerten veroorzaakt bij
collega-generaals en het heeft
de lawaaiige Franz-Josef
Strauss teruggebracht op het
politieke toneel. Maar wie
denkt dat de Westduitsers er
van genieten, hebben het mis.
Ze lijden. De regels voor
schandalen worden hier gedic
teerd door angst. Alles, hoe
klein of onbeduidend ook, dat
West-Duitsland op zijn grond
vesten doet schudden, raakt aan de socialist Mitterrand.
aan de democratie zelf. En ie- Maar het verloop van de dia- Franse schatkist miljoenen
dereen weet wat er gebeurde mant-affaire was zeker niet francs heeft gekost, hield hij
kenmerkend voor alle Franse zijn lippen op de bekende ma-
schandalen. Een paar jaar eer- nier op elkaar geklemd en zei:
der was de zeer politieke „De goede naam van Frank-
moord op de graaf de Broglie rijk wordt naar beneden ge-
nog precies volgens de Franse haald".
regels van de kunst in de doof- Het schandaal met de snuffel-
Vervangbare politici
Natuurlijk voelen de Britten --«,-
zich vrij om naar hartelust te pot verdwenen, net als vele vliegtuigen verdween volgens
genieten, want schandalen andere schandalen daarvoor,
hebben vrijwel altijd betrek-
king op politici die vervang- Openhartig
baar zijn en tot dezelfde klasse
behoren. Maar Frankrijk met
zijn Gaullistisch grondwet is
de laatste monarchie in Euro
pa. Een schandaal in Frank
rijk is per definitie schadelijk
voor de president.
Toen ex-president Giscard er
van werd beschuldigd een
aantal tamelijk kostbare dia-
Zoiets is onmogelijk in Duits
land waar het verdoezelen van
een schandaal tegen de regels
is. West-Duitsland is niet al
leen een republiek, maar ook
de regels in de doofpot. Het
gebeurde zelfs zo efficiënt dat
zelfs Le Canard er pas lucht
van kreeg na een tip door Gis-
cards socialistische opvolgers.
Maar om Giscard recht te
doen, zij vermeld dat zijn mo
tieven om het schandaal ver
borgen te houden niet politiek
nog een federale republiek, waren. Het gebeurde om de
Wat de bondskanselier in eer van Frankrijk en de olie-
Bonn zegt, wordt onmiddellijk maatschappij Elf-Erap te red-
«ia- belachelijk gemaakt in Mün- den.
manten te hebben aangepakt chen. De regering in Bonn
van keizer Bokassa, hulde hij neemt een buitengewoon grote Eer aangetast
openhartigheid in acht: soms
lijkt het wel een show die spe- Ook in West-Duitsland wordt
van zijn eigen auto 's ochtends
om vier uur tegen een melk-
kar opbotst, kunnen ze daar
niet wakker van liggen. Maï-
tresses van hoge functionaris
sen zijn in Frankrijk immers
even normaal als in de tijd van
Madame Pompadour.
De Duitsers zijn al even vol
wassen inzake sex. Generaal
Kiessling werd niet ontslagen
omdat hij homoseksueel zou
zijn, maar omdat hij daardoor
een veiligheidsrisico was ge
worden. Willy Brandt-staat
erom bekend dat hij een le
vensgenieter is en graag in het
gezelschap van mooie vrou
wen verkeert. „Ik ben geen
heilige", gaf hij toe toen hij
ontslag nam als bondskanse
lier. Maar de enige reden dat
hij dat zei, was nationale vei
ligheid. „Ik ben mij ervan be
wust dat mijn persoonlijk le
venswandel aanleiding zou
kunnen geven tot meer gespe
culeer in de spionage-zaak".
Voornaamste reden dat Franse
schandalen zo weinig amuse
mentswaarde hebben, is dat ze
altijd veel te politiek zijn. Af
gezien van persoonlijke schade
voor de president is het altijd
een aangelegenheid tussen
links en rechts. In Engeland
zijn schandalen veel aardiger
omdat het altijd de gevestigde
orde tegen de gewone mens is.
r
In West-Duitsland worfci
veel heldhaftiger gevech^
verd tussen individuen
openhartige luchtmacht
die minister van defeir
geworden, de vriend-
bondskanselier die geen u
sing durft te nemen uitLj
een vriend te beledig?
Franz Josef Strauss mé"
bijtend scherpe comment
de coulissen. Strauss is dr
ge Westduitse politicus
kend staat om zijn gevoa.
humor. Hij geniet waarf
lijk met volle teugen v|I
goed schandaal, zelfs al*
hij alleen.
WALTER SC%
Copyright The Gf
zich dagenlang in een minach
tend stilzwijgen. Vervolgens
pakte hij de telefoon en gaf de cif»l °Pg««
hoofdredacteur van Le Monde
de grootste uitbrander die een
journalist ooit heeft moeten in
casseren. Pas daarna begon hij
stukje bij beetje informatie te
verschaffen aan het publiek,
informatie'die hij naar belie
ven terugdraaide en afwissel
de met tegenaanvallen die dui-
Niemand in West-Duitsland is
onschendbaar, zeker de alle
daagse, joviale bondskanselier,
Helmut Kohl, niet. Franz-Jo-
het woord eer te pas en te on
pas in de mond genomen. Dat
een vier-sterren generaal een
beschuldiging op zijn woord
van eer heeft ontkend en niet
zef Strauss die geacht wordt wordt geloofd is een trauma
zijn politieke vriend te zijn, en niet alleen voor de Bundes-
gaf in deze week van politiek wehr. Eer is in West-Duitsland
gedraai en afgrijselijk slechte belangrijker dan in de omrin-
schandaalbeheersing het onge- gende landen. Zelfs trampassa-
dpliik maakten hoe eekwetst zouten commentaar: „Het pro- giers wordt maar zelden ge-
delijk maakten hoe> gekwetst .g gr vrflapd nf ?p wp, ppn pe,di£
hij zich wel niet voelde.
Maar ondanks deze ingenieuze kanseliers zijn in dit land.
tactiek lukte het hem uitein
delijk niet om het schandaal te
smoren en de diamant-affaire
was een van de redenen dat
vraagd of ze wel een geldig
kaartje op zak hebben.
En nu dit. „Als de hele zaak
met opzet was verzonnen, zou
het leger geen zwaardere klap
kunnen zijn toegebracht"
RUITENHEER
nister van buitenlandse -zaken
Genscher en minister van fi
nanciën Stoltenberg.
De Westduitse leiders doen
Mi5herDresidentieelUpaleisUna Seen pogingen het volk een klaagde een gepensioneerde
de verkiezingen moes^ afstaan rad v00r °gen 'e draaien. Toen generaal. Gelukkig dat er nog
bondskanselier Willy Brandt een pers is die op de schanda-
ervan verdacht werd een per- len ingaat, anders zouden ze in
soonlijke secretaris te hebben Duitsland helemaal geen kans
die spioneerde voor de Oost- hebben gemaakt. Op de televi-
duitsers, verdedigde hij de sie hoeven de Duitsers niet te
man totdat het bewijs onom- rekenen; die is net zo terug-
stotelijk op tafel lag. Vervol- houdend als in Frankrijk,
gens verscneen hij op televisie Een Brits schandaal is pas een
om zijn excuses aan te bieden schandaal als er sex aan te pas
en zijn ontslag in te dienen. komt. Moord is het essentiële
Dit alles is lichtjaren verwij- ingrediënt in Frankrijk, ter-
derd van de wereld van Gis- wijl schandalen in Duitsland
card die het zwendelen met de alleen maar ontstaan rond geld
waarheid nog steeds niet is (de Flick-affaire) of nationale
verleerd, al zit hij nu in de op- veiligheid. De Fransen werpen
positie. Toen hij belachelijke alles wat met sex te maken
werd gemaakt naar aanleiding heeft, ver van zich af. Zelfs als
van het schandaal met de een president achter het stuur
Met uw krant naar
LONDEN
incl. bezoek aan de musical Evita.
Londen, de bruisende wereldstad heeft
een overvloed aan bezienswaardighe
den. Oude-tradities handhaven zich
naast moderne attracties en maken
deze wereldstad tot een aantrekkelijk
reisdoel. Vrijdag 24 februari a.a. ver
trekken we weer mei een luxe goedver-
warmde touringcar voor een drie
daagse trip naar de Engelse hoofdstad.
Het verblijf aldaar is in het Queenshotel
op basis van halfpension (diner, logies
en Engels ontbijt).
Zaterdagmorgen is er gelegenheid in de Londense City te winkelen, 's middags Is er onder leiding van een Nederla4
sprekende gids een sightseeingtour door Londen en wordt gelegenheid geboden tot een bezoek aan Westminster
bey. de St Pauls Cathedral en de Tower. Zaterdagavond wordt in het Prince Edward Theater de bekende musical Ef
bijgewoond. Zondag kan men een bezoek brengen aan het museum Madame Tussaud of de bekende markt Petticu
Lane, waarna de terugreis aanvangt.
Toeslag eenpersoonskamer 50.-, reisverzekering 6 - per persoon 5.- poliskosten.
In de prijs zijn begrepen:
de busreis heen en terug
overtocht Zeebrugge-Dover/Dover-Calals
kamer met douche en tollet op basis van halfpension (- 2x logies ontbijt e
stadsgids sightseelngtour Londen
Nie
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nr. 070-190882 (van
maandag t/m vrijdag van 9 tot 13
uur) of persoonlijk m onze vesti
gingen Spuistraat 71. Den Haag
op de hoek van het Spul. en
Coolsingel 67. Rotterdam (t.o.
stadhuis).
n andere persoonlijke uitgaven.
r«r
POSTBUS 16050
2500 AA 's-GRAVENHAGE
TEL. 070-190882
