weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
MI'IWI
WETENSCHAPPEN
CeidócSoiwant
oplossing vorige puzzel
NR. 2 KRUISWOORDRAADSEL
Prijswinnaars Kerstpuzzel
i AfÜ A
ZATERDAG 14 JANUJ
De prijswinnaars van puzzel nr 1 zijn:
J. van de Kooij, Hansenstraat 79, 2316 BE Leiden.
Mevr. Huibers, Veurseweg 88, 2252 AD Voorschoten.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal: Verticaal:
1 genre van lichte vermaakskunst; 6 onder- 1 klein vertrek; 2 gereed; 3 zonderlinge ge-
deel v.h. ambtsgewaad v.e. rechter; 7 kleefs- beurtenis; 4 landbouwwerktuig; 5 doortocht-
tof; 9 grot; 10 gehoororgaan; 12 R.-K. gods- geld; 6 bundel; 8 afgemat; 9 onverduisterd
dienstoefening; 14 snijwerktuig; 15 begrip; 17 schijnende; 10 ijzerhoudende grond; 11 wisse-
telwoord; 19 rond en dik; 20 telwoord; 22 ling van veren bij vogels; 13 verbeten; 14 spo-
hoge boogbal; 24 kledingstuk; 25 inhouds
maat; 26 opschrift v.e. krantebericht; 28 deel
replant; 15 slaapplaats; 16 water doorlatende;
18 zandheuvel; 19 zangstem; 20 niet dik; 21
oor; 30 boom. 31 stevige vogelveer; 32 kloosterlinge; 23 tenen mand; 24 drank; 25
vrijgevig; 33 muurholte; 35 op dit ogenblik; 36 onderwijzer; 27 puntig siertorentje; 29 praal,
vrouwelijk rund; 39 dwaas; 41 omgevouwen pracht; 31 verzekeringsbewijs; 34 gezamen-
hoek v.e. blad in een boek; 42 inwoner van lijk; 36 wig om hout te klieven; 37 mannelijk
zeker land in Midden-Amerika; 43 harde familielid; 38 bloeiwijze; 40 rondedans; 44
delfstof; 45 straatsteen; 46 en omstreken soort aardewerk; 47 bovendien; 49 hoogste
(afk.); 48 onderdeel v.e. tennispartij, 50 teken punt; 51 zwarte band bij judo; 52 huisbedek-
van de dierenriem; 51 naaldboom; 52 lid- king; 54 visbak; 56 zot; 57 zoogdier; 58 vallei;
woord; 53 zeehond; 55 zeevis; 57 tuimeling; 58 60 muzieknoot; 62 haarkrul; 63 bepaald geld
bedrag; 64 bewijs van betaling; 66 mannelijk
beroep; 68 halsdoek; 70 snoer v.e. hengel; 72
waterblaasje; 74 muzieknoot; 75 persoonlijk
mannetjesbij; 59 uiting van genegenheid; 61
afdeling v.e. compagnie; 64 bovenbouw v.e.
wagen; 65 opperste rand v.e. dak; 67 gevaarte;
68 onbezonnen; 69 niet bevestigd; 71 deel van vnw.
de onderkaak; 72 kerkelijke straf; 73 gezicht
seinder; 75 telwoord; 76 soort pruim.
WELKE 2 SLEUTELWOORDEN VORMEN DE LETTERS UIT DE VAKJES
42 37 44 61 41 29 14 47 17 70 en 32 50 38 34 53 10 62 12 30 40?
le PRIJS 100 GULDEN:
T.H. Mesman,
Berliozstraat 28,
2162 VK Lisse.
2e PRIJS 75 GULDEN:
Mej. J. Willems,
Haarlemmertrekvaart 35,
2343 JC Oegstgeest.
3e PRIJS 50 GULDEN:
Ria de Bock-Sjardijn,
Zwenkgras 11,
2318 TH Leiden.
4ePRIJS 25 GULDEN:
Berna Lelieveld,
Veurseweg 50,
2252 AC Voorschoten,
t drie weken per cheque toege-
Oplossingen onder ver
melding van Puzzel 2
dienen uiterlijk woens
dagmiddag in bezit te
zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11,
2300 AA Leiden.
Naam, adres en postco
de s.v.p. in blokletters
vermelden.
aard
rfan
]kt,
Zoals u vorige week kon lezen,
ging de strijd om het Europees
jeugdkampioenschap tussen
Simen Agdestein (Noorwegen),
Valery Salov (Rusland) en Ja
mes Howell (Engeland). In de
eindsprint toonde de Rus zich
het sterkste. Met de fraaie sco
re 10,5 uit 13 veroverde hij de
titel. De talentvolle Agdestein
kon het enorme tempo net niet
bijhouden en moest met de
eveneens zeer goede score van
10 punten, genoegen nemen
met een tweede plaats.
Eervolle vermelding verdient
onze landgenoot Piet Peelen,
die pas zeer kort voor het toer
nooi een uitnodiging kreeg
omdat er oorspronkelijk een
oneven aantal deelnemers
was. Ondanks zijn gebrekkige
voorbereiding werd hij met
groot verschil de beste Neder
lander; zijn vijfde plaats was
een prestatie van formaat!
Onderstaande partijen van de
winnaar illustreren het hoge
niveau van de Europese jeugd-
fop.
I.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4
4.Pxd4 Pc6 5.Le3?!
Beter is het normale 5.Pc3, nu
krijgt wit problemen met pion
e4.
5...Pf6 6.Pc3 Lb4 7.Ld3 d5 8.0- ren.
door
L. Hofland
Dxd4?? 10.Lb5+ met dame
winst) 9.bxc3 dxe4 10.e4 Pxe4!
ll.Lxe4 Dh4+ maakt het alle
maal veel erger.
8...0-0!
Het uitroepteken dient voor
het getoonde inzicht van de fa
voriet, want zwart had ook
zeer goed een pion kunnen
pakken: 8...Lxc3 9.bxc3 dxe4
(na 9...Pxe4 10.Pxc6 bxc6
11.Lxe4 dxe4 12.Lc5! heeft wit
meer dan voldoende compen
satie) 10.Lb5 Ld7 ll.Pxc6 bxc6
12.La4 en wit heeft wat spel
voor de pion. De partij werd in
de eerste ronde gespeeld en
Salov had vooraf weinig idee
van de speelsterkte van Grant.
Het onhandige openingsspel
van wit maakte echter duide
lijk dat hij met een zwakke
speler te doen had. Deze moet
je geen initiatief geven, want
zwakkere spelers spelen veelal
goed als er een duidelijk plan
in de stelling is.
9.exd5 exd5 10.Pce2?!
Te passief. Beter is 10.Pxc6
bxc6 ll.Lg5 eventueel gevolgd
door Df3. Nu krijgt zwart een
fevaarlijke aanval.
0...Te8 11.C3?!
Tijdverlies, want de loper
moet toch naar d6.
ll...Ld6 12.Dc2 h6 13.h3 Pe4
14.Tfel.
Nodig was I4.Lf4 om de
kracht van Ld6 te neutralise-
E4 moet in de steek gelaten
worden want 8.f3 Lxc3+ (na
tuurlijk niet 8...Pxd4 9.Lxd4
14...Df6 15.Tadl a6 16.a3 Ld7
17.Pb3.
Het lijkt wel of wit weigert te
genspel te creëren. 16.a3 hee'ft
Europees jeugd
kampioenschap
alleen maar zin als nu 17.c4
was gespeeld, waarna de voor
post op e4 onder vuur kon
worden genomen,
17...Pe5 18.Ped4.
Pion e4 was taboe: 18.Lxe4
dxe4 19.Dxe4 Lc6 -met beslis
sende aanval.
18...Pxd3 19.Dxd3 Te5 20.Pf3
Th5 21.Pbd4 Dg6 22.Kfl Te8
23.Dc2 f5 24.Del Txh3ü
Zie diagram.
Dit fraaie torenoffer, mogelijk
gemaakt door wits uitermate
zwakke spel, maakt deze partij
het publiceren waard.
25.gxh3 f4 26.Ke2.
De fraaie pointe is dat 26.Lxf4
faalt op 26...Pd2+ü 27.Txd2
Lxh3 mat!
26...Pg3+!
De witte koning is machteloos,
alle zwarte stukken staan op
de goede plaatsen om het kar
wei af te maken.
27.Kd2 fxe3+ 28.fxe3 Pe4+
29.Kc2 Pc5+ 30.e4 Txe4
31.Txe4 Dxe4+.
Wit geeft het op; na 32.Kd2
Lf4 is het mat.
Minder spectaculair, maar van
meer gehalte was Salov's over
winning op Piet Peelen.
I.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5 4.Pf3
Lg7 5.Lf4 (H) 6.e3 c5 7.dxc5
Pe4 8.Tcl Pxc3 9.bxc3 dxc4
10.Dxd8 Txd8 ll.Lxc4 Pd7
12.Lc7 Tf8 13.c6 bxc6 14.Pd4
Le5?!
Peelen overziet een aardige
k
i
aJ-- Hf
A i'W k
a*
i iQX I
Ter gelegenheid van het feit
dat 100 jaar geleden op de Ne
derlandse Antillen het dagblad
„Amigoe di Curasao" werd op
gericht, is daar op 5 januarai
een serie van drie zegels uitge
geven De zegels hebben een
waarde van 45 c., 55 c. en 85 c.
Verschillende facetten uit de
dagbladwereld worden symbo
lisch in beeld gebracht. Zo
toont de zegel van 45 c. het
verwerken van de tekst, van
schrijfblok naar beeldscherm.
Op de achtergrond ziet men.
een exemplaar van de „Ami
goe". Een schetsmatige druk
pers en exemplaren van de
„Amigoe" zijn te zien op de ze
gel van 55 c. Een lezer van de
„Amigoe" vormt het onder
werp voor de zegel van 85 c.
De zegels werden ontworpen
door Humphrey Elisabeth en
in meerdere kleuren offset
druk vervaardigd door Joh.
Enschedé en Zonen te Haar
lem.
Voor dit jaar heeft de post
dienst van de Nederlandse
Antillen nog zeven emissies op
het programma staan. Zo ver
schijnt op 28 februari een serie
van drie jubileumpostzegels
Pi itizzm
i xYj j
Au
ter gelegenheid van het 40-ja-
rig bestaan van de „Internatio
nale Civil Aviation Organisa
tion". De zegels hebben een
waarde van 45 c., 55 c. en 100
c.
Op 27 maart verschijnt een se
rie „Sportzegels 1984" en een
souvenirvelletje. Deze zegels
met toeslag hebben een waar
de van 45 20 c., 55 25 c., 85
40 c. en 100 50 c.
Voor 24 april staat een serie
„Sociale en Culturele zegels
1984" op het programma. Deze
zegels, eveneens met toeslag,
hebben een waarde van 45
20 c., 55 25 c. en 100 50
c. Dit jaar viert de „Kamer
van Koophandel en Nijverheid
Curasao" het 100-jarig be-
staansfeest, ter gelegenheid
waarvan op 29 mei een uit
drie zegels bestaande serie
verschijnt. De zegels hebben
een waarde van 45 c., 55 c. en
100 c. Op 26 juni verschijnt
een serie „Faunazegels", waar
den eveneens 45 c., 55 c. en
100 c. Het tweede gedeelte van
de gebruiksserie komt op 18
september in de verkoop.
Het voorlopige programma
wordt afgsloten op 23 oktober
met de kinderzegels: drie ze
gels met toeslag en een souve
nirvelletje. De zegels krijgen
een waarde van 45 20 c., 55
25 c. en 100 50 c.
Met een zegel van 11 fr. her
denkt de Belgische PTT het
overlijden van koning Leopold
III, enige maanden geleden.
Koning Leopold regeerde van
1934 tot 1951 over België. De
houding van de vorst geduren
de de tweede wereldoorlog
werd hem niet door iedereen
in dank afgenomen. Hierdoor
Zegels Nederlandse
Antillen 1984
verdween de koning van het
toneel. Nu Leopold is overle
den heeft men toch gemeend
hem met een bijzondere post
zegel te moeten herdenken.
Voor deze herdenkingszegel
werd de fraaie zegel, ontwor
pen door de inmiddels even
eens overleden Maurice Poort
man, weer in gebruik geno
men. Gedurende de regerings
periode van koning Leopold
III is deze zegel, als gebruiks-
zegel, in allerlei kleuren ver
schenen. Nu, bij het overlijden
van de vorst, werd de zegel
uitgevoerd in de kleur zwart.
Zoals gebruikelijk werd het
drukken verzorgd door de Al
gemene Werkplaats van het
Zegel te Mechelen.
Dit jaar worden de Olympi
sche Winterspelen gehouden
te Serajewo. Naar aanleiding
hiervan verschijnt in het Vor
stendom Liechtenstein een se
rie van drie zegels, in waarden
van 40 rp., 80 rp. en fr. 1,80.
Het motief wordt gevormd
door de symbolische weergave
*van sneeuwkristallen tegen
genuanceerde achtergronden.
Voor deze zegels tekende Her-
bert Leupin uit Bazel in Zwit
serland. De zegels werden in
meerdere kleuren gedrukt
door Hélio Courvoisier SA te
La Chaux-de-Fonds in Zwit
serland.
wending. Beter was daarom de
partij Lukacs-Vadasz, Boeda
pest 1978, te volgen: 14...Te8
15.0-0 Pb6! 16.Lxb6 axb6
17.Pxc6 Lb7 18.Pb4 e6 19.Lb3
Tec8 met voldoende initiatief
voor de pion.
15.La5 Lb7 16.Pe6!
Dit heeft zwart niet gezien, de
witte stukken staan nu ideaal.
16...Tfc8 17.Tbl Tab8 18.(H>
La8 19.Pg5 Tf8 20.f4 Ld6
21.Txb8 Pxb8.
Na 21...Lxb8 22.Tdl Pb6
23.Lxb6 axb6 24.Pxf7! Txf7
25.Td8+ kan zwart opgeven.
Nu komt echter het zwarte
paard te laat om f7 te redden.
22.f5 Lc5 23.Tf3 gxf5 24.Pxf7!
f4.
Zwarts laatste kans, want
24...Txf7 25.Txf5 is natuurlijk
uit.
25.Pg5+ Kh8 26.Pe6 Pd7
27.Pxc5!
Duidt op grote klasse. Als wit
hebberig de kwaliteit pakt
krijgt zwart een pion op e3,
waarmee zwart nog aardig las
tig kan worden. Het zijn dit
soort zetten waardoor goede
spelers vaak zo eenvoudig lij
ken te winnen.
27...Pxc5 28.Lc7 Pe4 29.Le5+
Pf6 30.exf4 c5 31.Td3 Lc6
32.g4 h6 33.g5 hxg5 34.fxg5.
Zwart geeft het op.
Correspondentieadres: L. Hof
land, C. Fockstraat 113, 2613
DE Delft.
In onderstaand spel komt een
groot aantal technische hoog
standjes voor in het vlak van
de afspeeltechniek: eliminatie,
ingooi en dwang, in perfecte
volgorde. Het leren toepassen
van al deze moeilijke figuren
is nog niet voldoende, want al
lereerst dienen de patronen te
worden herkend en de situa
ties waarin een van deze
speelfiguren in aanmerking
komt.
iZ #109832
OAH
0753
#11 8 2
765
V B 10987 5 N <?43
0104 WOOVB986
*9 Z #V B 10654
♦AHVB4
062
O A H 2
A 7 3
3). harten naar de dummy
(geen gevaar, want oost
heeft geen troef).
4). schoppen 8 naar de heer.
5). klaveraas.
6). ruitenaas.
7). ruitenheer.
8). kleine troef voor west!
Het beslissende moment. Deze
slag is een combinatie van
„rectifying the count" (het
weggeven van een slag als
voorbereiding op een dwang)
en een ingooi. In dit geval
wordt west gedwongen in de
dubbele renonce na te spelen.
9). harten, op tafel getroefd;
zuid doet een klavertje
weg.
10). troef naar de hand en dit
is over:
West opende met 3 harten,
pas, pas zuid bood 4 schop
pen en noord besloot tot 6
schoppen, waartegen west
startte met hartenvrouw, voor
de dummy.
Troef na vertelde zuid veel, zo
niet alles, over de vijandelijke
verdeling: west was waar
schijnlijk gestart met tien
kaarten in de hoge kleuren,
waardoor de lage kleuren bij
oost geconcentreerd moesten
zitten en in die twee kleuren
beschikte zuid over twee ver
liezers. Geen vaste verliezers
evenwel, zoals zuids afspel
aantoonde:
En zoals u ziet eindigt dit spel
met een eenvoudige dwang te
gen oost: Zuid speelt zijn laat
ste troef en oost moet capitule
ren. Een prachtig spel; de
naam van de zuidspeler kan ik
u helaas niet geven.
Troefcoup
Nu we toch met hoogstandjes
bezig zijn: één van de speelfi
guren die de naonieme zuid uit
Hogeschoolbridge
het vorige spel niet nodig had,
was de troefcoup, een techni
sche figuur die zijn collega in
het volgende spel dringend
nodig had.
N/allen A B 4 2
10987 N ^653
w o <?B9 7 5
O H 1085 z O B4
B962 #1085
H
A II V 106432
0 72
II4
Het zal u niet verbazen dat
zuid in 7 harten belandde,
waartegen west startte met
schoppen 10.
Als de troef zich netjes ge
draagt, zijn er veertien slagen
en met het oog op een even
tuele extra kans nam zuid de
eerste slag met schoppenaas.
Daar viel natuurlijk zuids heer
onder, maar dat betekende wel
een extra entree op tafel en
die bleek zuid hard nodig te
hebben.
2). schoppen getroefd.
3). hartenaas en.
4). hartenheer, die het slechte
nieuws openbaarde.
Menigeen zal het contract nu
voor één down geven, maar in
dit soort situaties bestaat er al
tijd nog zoiets als een troef
coup. Daartoe moet zuid zijn
troeflengte inkorten tot oosts
lengte, d.w.z. tot die van zijn
troeven, en daarvoor zijn maar
liefst vier entrees op tafel no
dig, nl. drie voor het inkorten
van de troef en één war
■onschadelijk maken vi R
tenboer. h
Uit de natuur zijn er mtie
entrees (twee in klaveien
in ruiten), dus er moeë je
extra worden gecreëer
vorm van een snit op-
heer. Als die verkeerd
het geen extra slag e^|
natuurlijk in een pa^^
strijd van groot belan| M
daar kan je met goed> C
niet twee down eindigig 0
j en
5). ruiten naar de vrcPr I
6). schoppen getroefdjk i
7). ruiten naar het aa^it
8). schoppen getroefd.iers
9). klaver naar de vrdna'
10). ruiten getroefd enPet
teert: nal<
.zij
O
oh wo
B9 Z
OV10
O
*H
[bij
maakt niet meer uifcer
de laatste twee slaaee:
voor zuid. |en
AGENDA: 21 en 22 bi
Blauwe Reigertoernooil v
hugowaard (0220>ri
12101); 29 januari Vo<ï
Nederlands kampio^®
gemengde paren,
plaatsen, zie „Bridge"
februari IJzeren Klapte "1
Musselkanaal (05994-43$ J
Correspondentie over d<
briek: p.a. Leharstraat U
AC Lisse.
Ladderwedstrijd (5)
De vijfde ronde van de ladder
wedstrijd in dit seizoen bevat
vier problemen van componis
ten, die een vaste plaats in
deze rubriek hebben verwor
ven. Aan bod komen eerste
publikaties van D. v.d. Berg
(Nijmegen), Joh. van den Boo
gaard (Lith), J.J.T. Hauschild
(Hoogeveen) en A. van Win
gerden (Delft).
De oplossingen van deze
vraagstukken moeten uiterlijk
zaterdag 4 februari a.s. in het
bezit zijn van B.J. Nuys, Ole
ander 12, 2671 NN Naaldwijk.
Voor aspirant-deelnemers in
het kort de spelregels van deze
wedstrijd: op elk moment kan
men aan de ladderwedstrijd
meedoen; eenmaal behaalde
punten vérvallen niet; een op
lossing levert twee punten op,
een bijoplossing een punt; tel
kens na twee ronden wordt
een klassement opgemaakt;
wie de top van de ladder haalt
krijgt een prijs toegestuurd en
gaat verder met nul punten.
De cijferstanden ter controle
zijn: v.d. Berg (17):
zwart 3, 7, 14, 18, 19, 25, wit 28,
29, 30, 39, 42, 50; Van den Boo
gaard (18): zwart 4, 5, 7, 15, 17,
27, 30, 31, 35, 44, wit 14, 18, '19,
20, 23, 24, 39, 41, 47, 50; Hau
schild (19): zwart 7, 9, 10, 13,
15, 19, 21, 27, 31, 36, 37, wit 29,
33, 34, 35, 38, 39, 40, 42, 43, 45,
47, 50; Van Wingerden (20):
zwart 7, 8, 9, 11, 13, 14, 20, 24,
26, 35, 37, wit 18, 22, 23, 27, 28,
29, 31, 34, 39, 42, 48.
De „Kerstserie" van vier we
ken geleden leverde ondanks
de pittige opgaven flink wat
inzendingen op. De oplossin
gen luiden: Van den Boogaard
(13): 27-21 38x36 37-31 26x46
42-37 46x32 21-17 12x21 16x29
24x33 47-41 36x47 48-42 47x38
43x32 28x37 39x10 30x50 25x1
35x44 1x41 50-45 49x40 45x46
(45x5 41-46) 10-5;
Hauschild (14): 37-31 30x48 49-
43 49x18 28-22! 26x39 22x2
18x31 2x26 16x27 26x5 15-20
25x14 27-32 14-9 32-38 5-32
38x27 9-4 27-32 4-15 32-37 15-
10 47x36 37-42 10-37 42x31
36x27; Vink (15): 32-28 22x35
41-37 31x33 45-40 35x44 50x30
15x35 34x1; Van Wingerden
(16): 27-22 18x47 17-12 8x6 43-
39 47x44 50x8 28x37 45x34
29x40 16-11 6x17 8-3 15x24
3x45 1-6 45-7 6-11 7x16 35-40
16-11 40-45 11-50.
De problemist Van den Boo
gaard kan ook als partijspeler
uit de voeten. In de competi
tiewedstrijd Schiedam-Excel
sior trof hij voor de Bossche
club Aad Prins als tegenstan
der. In de cijferstand zwart
(Prins): 3, 6, 13, 15(schuine
streep)19, 22, 24, wit (Van den
Boogaard) 25, 27, 31, 34(schui-
ne streep)36, 38, 40, 43, 48 ont
staan na zwart laatste zet 14-19
fing het spel als volgt verder:
9. 34-30 5-9 40. 40-34 9-14 41.
43-39 17-21 42. 48-43 21x32 43.
38x27 6-11 44. 43-38 11-17 45.
38-32. Want 14-20 25x21 13-19
27x18 16x38 laat zwart geen
45.°^. 17-21 46. 31-?6 22x31 47.
36x27 15-20 48. 26x17 24-29 49.
34x12 13-18 50. 12x23 19x37 51.
17-12 37-41 52.12-7 41-47 53. 27-
22 16-21 Versnelt het einde. 54.
7-1! Dreigt 22-17, ook op 47-36.
54. 21-27 55. 22x31 47-36
Maakt een problematisch slot
mogelijk: 56. 30-24! 36x48 57. 1-
34 48x50 58. 35x15 Zwart geeft
het op.
Tenslotte het vluggertje Ottink
(DlOS)-Spieker (Doetinchem)
J.J.T. HAUSCHILD (19)
uit de clubcompetitie: 1. 31-27
19-23 2. 33-28 17-21 3. 28x19
14x23 4. 38-33 21-26 5. 34-30 10-
14 6. 30-25 14-19 7. 25x14 9x20
8. 35-30 5-10 9. 39-34 10-14 10.
33-29 4-9 11. 40-35 20-25 12. 44-
A. VAN WINGERDENtii
et
39 11-17 13. 45-40 17-22
24 22x31 15. 36x27 19>~"
35x24 14-20 17. 42-38??f
18. 27x16 18-22 19. 29x
20. 34x23 7-11 21. 16x11
en zwart won later.
TOKIO Japanse geleerden
denken te hebben ontdekt dat
elementaire deeltjes als proto
nen uiteen kunnen vallen in
kleinere deeltjes. Protonen be
vinden zich in de kernen van
atomen. Als de Japanners ge
lijk hebben, komen daarmee
de gangbare natuurkundige
theorieën, die zeggen dat pro
tonen eeuwig bestaan, te ver
vallen.
De groep geleerden, die onder
leiding staat van professor Ma-
satoshi Koshiba, onderzocht
vijf maanden lang een bak
met 3000m3 water die in een
verlaten mijnschacht op een
diepte van 1000 meter was ge
plaatst, om afscherming van
kosmische straling te krijgen.
De ontdekking past in de mo
derne theorie die zegt dat pro
tonen een gemiddelde levens
duur in jaren hebben van on
geveer 10 tot de 32e macht
(een 10 met 31 nullen).
Aangezien het hier om een ge
middelde gaat moet volgens
deze theorie het uiteenvallen
van een proton dat minder
oud wordt, af en toe toch
waarneembaar zijn.
De onderzoeksgroep zegt nu
deze waarneming inderdaad te
hebben gedaan.
IJssla op water
De Noor Auen Haffsskjold is
de eerste tuinder in de wereld
Protonen kunnen
uiteenvallen
die op water gecultiveerde ijss-
la gaat verkopen. De ijssla
wordt „verbouwd" in een gro
te open kom in de kassen. De
planten staan in kleine potjes
in een plank van polystyreen
die in het water drijft.
Het idee komt van de Ameri
kaanse professor Merle Jensen
van de Universiteit van Arizo
na, die er, samen met andere
onderzoekers, mee geëxperi
menteerd heeft. Nu wordt het
voor het eerst commercieel ge
bruikt.
Het systeem heeft veel voorde
len. In de eerste plaats spaart
het veel werk. De sla is beter
te plukken, omdat men de
hele plant tegelijk kan nemen.
De polystyreenplanken zijn
makkelijk uit het water te
lichten.
Ook is het makkelijker om de
toevoeging van mest in het
water te controleren dan in de
aarde. De vroegere problemen
van ziektes als gevolg van on
toereikende voeding en de
bruine kanten van de slabla
den zijn nu verdwenen.
Gen geïsoleerd
Wetenschappelijke onderzoe
kers van het California Insti
tute of Technology zijn erin
geslaagd een gen te isoleren
dat waarschijnlijk een belang
rijke rol speelt bij ziekten als
multiple sclerose. Deze ziekte
kenmerkt zich door een af
braak van het beschermweefs-
el rond de zenuwvezels. De
onderzoekers zijn tot de bevin
ding gekomen dat het gen af
wijkingen vertoont bij muizen
die een ziekte hebben die op
multiple sclerose lijkt. Volgens
een bioloog is het waarschijn
lijk dat het bij muizen geïso
leerde gen, verantwoordelijk
voor een afwijking in het ze
nuwstelsel, ook van belang is
bij menselijke varianten van
dergelijke stoornissen.
Echte yoghurt beter
dan melk
Yoghurt is een prima eiwit
bron voor de mensen in de
arme landen, en veel beter dan
melk, dat darmproblemen op
levert.
De romige, zure substantie be
vat een enzym dat het voor
miljoenen volwassenen veel
beter verteerbaar maakt, zo
stelt onderzoeker dr. Joseph
Kohlers. Yoghurt is al
het meest geliefde zui\|
dukt in het midden-oosti
Hoewel melk goedkoop]
in gedroogde vorm mal
kan worden bewaard,
bruikbaarheid als eiw
beperkt omdat drie op
mensen in de ontwikkf*
landen geen melk verdrt
Als mensen ouder
stopt het lichaam met
maak van het spijsvert^
enzym lactase. Dat
moet de melksuiker in d
men afbreken zodat dei
worden opgenomen in f
chaam.
Mensen die te weinig 1
hebben krijgen last vail
ree, „gasvorming",
zenheid en krampen.
Derde Wereld hebb
meeste mensen een tekof i
lactase.
