Groeiproces van
CDA bijna voltooid
Ünalë
ZEVENTIEN JAAR NA EERSTE STAPPEN
Kamerlid
Ria Oomen:
met
jongeren
en vrouwen
is het nog
grondig mis'
Signalement
CDA, Christen Democratisch Appèl. Opgericht: 1980. Ge
vestigd: Dr. Kuyperstraat 5, Den Haag.
Aantal leden: 150.000.
Richtlijnen voor de kosten van het lidmaatschap: naar
draagkracht variërend van 24,50 gulden per jaar voor ie
mand die bruto 2.000 gulden of minder per maand verdient
tot 200 gulden voor iemand die tussen de 5.000 en 6.000
gulden verdient. Voor elke duizend gulden die per maand
méér wordt verdiend kost het lidmaatschap van het CDA
55 gulden meer.
Zetels Tweede Kamer: 45. Zetels Eerste Kamer: 26.
Korte ontwikkeling: Het CDA is voortgekomen uit de
Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische
Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP). Op 11 okto
ber 1980 zijn deze drie partijen gefusioneerd, als resultaat
van een groeiproces van dertien jaar. Het CDA is rege
ringspartij, samen met de VVD.
Van voorstel tot besluit:
Voorbeeld: het opstellen van een Europees Verkiezingsprogram
ma. Het partijbestuur doet de eerste stap door aan te geven hoe
volgens haar dat stuk eruit zou moeten gaan zien: het concept.
De afdelingen bespreken het en voorzien het van hun visie, door
er amendementen op in te dienen.
De kamerkringen bundelen amendementen, die ongeveer dezelf
de bedoeling hebben. Ze hebben bovendien het recht om dergelijke
wijzigingsvoorstellen te schrappen, als ze er niets in zien. Als dat
gebeurt, heeft de afdeling altijd nog het recht om zich tot de partij
raad te richten, die dan verplicht is het amendement toch in be
handeling te nemen.
Het partijbestuur voorziet de amendementen van een pre-advies.
Daarin zegt het (met argumenten omkleed) ja of nee tegen het wij
zigingsvoorstel.
Amendementen en pre-adviezen gaan naar de partijraad, die
voorstellen al of niet overneemt.
In dit voorbeeld mag ook het congres nog over de zaak oordelen.
ZATERDAG 7 JANUARI 1984
/andaag het eerste verhaal in een
erie over de wijze waarop de drie
irootste politieke partijen in ons
and, PvdA, CDA en VVD
reorganiseerd zijn. Hoe is de partij
Tpgebouwd? Wie hebben het er voor
iet zeggen? Hoe ontstaat het
iartijstandpunt? Wat is het verschil
ussen een partijraad en een
lartijeongres? Hoe maak je in de
lolitiek carrière? Hoeveel kost het
idmaatschap van de partij? Deze
ragen worden beantwoord aan de
land van gesprekken met
iartijbestuurders en een drietal
jnge leden van de Tweede Kamer.
Ria Oomen-Ruijten
rechtstreekse lijn met de kerken,
zoals SGP, GPV en RPF hebben".
Het is overigens de bedoeling dat
het CDA het contact met de ker
ken wat gaat intensiveren. Het eer
dergenoemde rapport „Appèl en
Weerklank" deed ook al een aan
beveling in die richting. Men denkt
aan de instelling van een overleg
orgaan met de kerken. Tot nu toe
voert het CDA-bestuur in de regel
niet meer dan één maal per jaar
overleg met vertegenwoordigers uit
de kerken.
Telefoonactie
Zoals elke politieke partij wil ook
het CDA graag het „contact met de -
kiezer" instandhouden. In navol
ging van de VVD organiseren
daarom ook de christen-democra
ten met ingang van 1 februari gere
geld een landelijke telefoonactie.
Daarbij krijgen „de mensen in het
land" de kans om CDA-kamerle-
den te bestoken met kritische vra
gen over hun politieke doen en la-
ten. Over gebrek aan contact met
de achterban heeft Ria Oomen zelf
niet zoveel te klagen. Een tikkeltje
vermoeid klinkt het: „Als ik thuis
ben, gaat om half tien de telefoon
al en dat gaat dan de hele dag door.
Het zijn vooral mensen, die met
vragen zitten over onderwerpen als
woningtoewijzing en uitkeringen".
„Ik heb trouwens ook veel contact
met verenigingen in mijn woon
plaats Maasbracht. Dat heb je met
die kleine gemeenten nog sterk.
Als de fanfare een wimpel haalt op
een concours, wordt het plaatselijk
kamerlid ook uitgenodigd, of je het
leuk vindt of niet. Ik verzucht wel
eens, dat de kamerleden uit de
Randstad het wat dat betreft veel
makkelijker hebben. Die zijn meer
anoniem".
Het CDA kent sinds een aantal
maanden ook regio-manifestaties,
waar de bewindslieden van de par-
tij de leden in de afdelingen ont
moeten. Verder is vorig najaar een
begin gemaakt met een serie the
ma-conferenties over onderwerpen
als religie, midden- en kleinbedrijf
en onderwijs. Overigens geldt
CDActueel, het partijblad, nog
steeds als belangrijkste communica
tiemiddel tussen partij en leden.
Wie dat blad naast het gratis le
dencontactblad dat acht maal per
jaar verschijnt iedere week in
huis wil krijgen, kan zich voor een
bedrag van 42,50 gulden daarop
abonneren.
Een andere vorm van communica
tie vindt binnen het CDA nog
plaats via de kader- en vormings
commissie. Zoals elke partij heeft
ook het CDA er baat bij, dat het
kader, maar ook de gewone leden,
zichzelf wat kunnen bijscholen op
politiek en organisatorisch gebied.
De commissie verzorgt daarom cur
sussen voor elke CDA'er, die zich
daarvoor interesseert of die een
glansrijke carrière als politicus in
gedachten heeft.
ARJEN VAN DER SAR
I
ir r
»r
re
e hij i
en tijplEN HAAG Het zit er dik in,
Hoofd-at het congres van het Christen
in Ennemocratisch Appèl in februari zal
esluiten, organisatorisch een einde
Hoving maken aan het „driestromen-
wer4nd" binnen de partij. Daarmee
dans-ou dan ruim een half jaar worden
tste deporuitgelopen op de oude af-
tober 1904
gesproken
1 -|>u worden van KVP, ARP en
;én metHU. Dat betekent dan ook het
leunenlnde van een in 1967 begonnen
;rtuigd,k>eiproces, waarin het CDA als
ermanajlitieke partij vorm moest krijgen.
wat betreft grondslag verwan-
waart, maar verder zeer verschillende
eeft hijartijen gingen in 1967 de eerste
ïoudenesprekingen aan om tot de vor-
van één partij te komen,
me^aarin zij zich alle drie konden
om opjinden. Dit resulteerde op 11 okto-
en dërer 1980 tot een fusie van KVP,
TerwijiRP en CHU. Op dit moment, ze-
ffeldenlentien jaar na de eerste contacten
'oor d^er eventuele samenwerking, zijn
CDA-zaken organisatorisch na-
werd. irnoeg rond.
iver de vraag hoe de interne
jructuur van het huidige CDA in
Ikaar steekt richten we ons tot het
erlid Ria Oomen-Ruijten (33).
houdt zich in de CDA-kamer-
>sen delactie vooral bezig met onderwer-
in als sociale zaken (in het bijzon-
boekjeier de jeugdwerkloosheid), milieu,
e titelblksgezondheid, ambtenarenza-
inen, gehandicapten-, consumenten-
(grijsji mediabeleid.
ia Oomen is oorspronkelijk af-
plichtebmstig uit de voormalige rooms-
zijrtatholieke vakorganisatie NKV. In
[geëerdjet Limburgse Maasbracht, waar ze
er zijnu nog woont, werd ze in 1970 lid
vrederan de vakbond Unie BHP, die la-
riisge4r de Unie BLHP werd. Ze was
alleehkar voorzitter van de kring Mid-
nk enen-Limburg. Later werd ze ook
decretaris van het NKV, waarbij de
ar bui-nie BHP was aangesloten. Toen
heb ile in 1972 lid werd van de KVP
wilfas de eerste stap naar de politiek
jeriodtezet, zij het nog niet naar een ac-
I, moeteve rol daarin. Maar na een jaar
oppemakte ze betrokken bij de staten-
i, waarerkiezingen en kwam ze in het
ows ikringbestuur van de KVP in Lim-
Parijsurg. Tegenwoordig heet dat bij het
ver-DA „kamerkring", een term die
Cécileleen nog bij de christen-democra-
en inn voorkomt.
partij kent, net als de Kieswet,
Keéshttien kamerkringen. Alle ge-
at zijneentelijke afdelingen van het
oor deDA in het gebied van zo'n kamer-
jd nog-ing vormen een organisatorische,
ik menheid. De belangrijkste taken
ld nieön een kamerkring zijn: het coör-
ineren van de activiteiten van de
en het benoemen van
KERKm deel van de leden van het par-
jbestuur.
■■■(aast de kamerkring kent hét
DA ook de provinciale afdeling,
ivormd door alle afdelingen in
n provincie. Soms vallen beide
ganisatievormen samen. Behalve
■t contact met de CDA-leden van
ovinciale Staten zorgen de pro-
nciale afdelingen ook voor de
iststelling van het verkiezings-
ogram en de kandidatenlijsten
)or dat lichaam.
jngerenorganisatie
433, e draad bij Ria Oomen weer op-
»mend, zien we, dat ze gevraagd
erd voor het landelijk dagelijks
èstuur van de KVP, om mee te
rop, ifelpen aan de oprichting van een
Mid-jeuwe KVP-jongerenorganisatie,
bruik-a KVPJO. Die moest de lege
iaats opvullen, ontstaan door het
en enr ziele gaan van de oude KVP-
:rdient>ngerengroepering. Uiteindelijk
eenerd Ria Oomen vice-voorzitter
dat tfcn de nieuwste versie. Na overleg
le gro1et de CHJO en de ARJOS, de
ie+rwante organisaties van CHU en
aat tflRp, kwam het in 1977 tot de op-
d^hting van het CDJA. Dat is tot
edelijk de dag van vandaag de jonge-
eenjporganisatie van het CDA. De
i® wetie organisaties, waaruit dat
t boospJA was ontstaan, hadden afge-
:rs visjroken, dat ze elk jaar een andere
doo^orzitter zouden kiezen. Het eer-
Ie jaar was dat Fred Borgman van
at hetb ARJOS, die nu collega-kamerlid
n daiin Ria Oomen is. Een jaar later,
zal 1978, werd ze zelf voorzitter. Uit
n zijnkofde van die functie werd ze lid
weein het dagelijks bestuur van het
op dflDA, dat toen gestalte begon te
estijnfijgen.
r VETjèt dagelijks bestuur is met het
partijbestuur verantwoordelijk
voor de dagelijkse leiding van alle
politieke en organisatorische activi
teiten van het CDA. Het partijbe
stuur (bestaande uit ongeveer tach
tig personen) heeft in de partij fei
telijk de macht in handen. Dit par
tijorgaan dat in de regpl één
maal in de zes weken bijeenkomt
heeft het voor het zeggen als het
gaat om diepingrijpende zaken zo
als bij de affaire Scholten-Dijkman.
Het presidium, dat wekelijks bijeen
komt-, bereidt de besluitvorming
van partijbestuur en dagelijks be
stuur voor.
Ria Oomen had als CDJA-voorzit-
ster in het dagelijks bestuur van
het CDA niet meer dan een advise
rende stem, wat ze zeker geen be
zwaar vond. „Als ik een werkelijke
stem had gehad, zou ik me teveel
moreel hebben moeten binden aan
mijn achterban, terwijl ik eigenlijk
vind, dat zo'n CDJA zoveel moge
lijk onafhankelijk moet opereren
van het CDA. Wat meer van een
afstand. De jongerenorganisatie
hoort vernieuwend bezig te zijn,
vooruit te denken en alert te zijn.
Een lastige luis in de pels van het
CDA, of een lastige horzel, zo je
wilt".
Oomen ziet het CDJA ook als
kweekvijver voor het CDA. Ze
vindj; overigens, dat de jongerenor
ganisatie wel moet vasthouden aan
dezelfde beginselen als het CDA.
„Anders moet je geen jongerenor
ganisatie van het CDA worden en
dan moet je ook geen geld uit die
richting verwachten", stelt zij.
Hoe dan ook, het CDJA opereert
onder de paraplu van het CDA. Dat
doet ook het Wetenschappelijk In
stituut voor het CDA. Daar wordt
de wetenschappelijke arbeid ten
dienste van het CDA gedaan, zoals
de Teldersstichting de „denktank"
is van de VVD en de Wiardi Beck-
manstichting die van de PvdA. Het
maandblad van het Wetenschappe
lijk Instituut heet „Christen-Demo
cratische Verkenningen".
Zoals gezegd, het voorzitterschap
van het CDJA duurt maar één jaar,
maar Ria Oomen bleef na die tijd
actief in het KVP-partijbestuur en
het „algemeen bestuur" van het
CDA. Na enige tijd werd ze ge
vraagd voor de kandidatenlijst voor
de Tweede Kamer. Volgens de re
glementen, die daarvoor binnen de
partij golden, moest het partijbe
stuur bij de eerste zestien plaatsen
op de KVP-lijst iemand als kandi
daat voor de jongerenorganisatie
zetten. Ria Oomen werd die jonge-
renkandidaat en kwam als num
mer twaalf op de KVP-lijst bij de
verkiezingen van 10 juni 1981 de
Tweede Kamer binnen.
Met hoeveel zetels de oude bloed
groepen KVP, ARP en CHU op
vertegenwoordigende posities in de
partij terug te vinden zijn, staat
omschreven in het zogeheten fusie
protocol. Die bepalingen worden
nog altijd vrij strak gehanteerd. In
het afgelopen jaar werd bijvoor
beeld een aantal mensen uit het da
gelijks bestuur van het CDA tot lid
van de Eerste Kamer gekozen.
Daar was ook een oorspronkelijke
CHU'er bij. Voor hem in de plaats
moest dan in het dagelijks bestuur
ook weer een CHU'er terugkomen.
Verwaterd
Als het fusieprotocol van het CDA
in februari de prullebak in gaat
komt er ook een einde aan de situ
atie, dat bepaalde regio's in Neder
land slecht of zelfs helemaal niet in
het partijbestuur zijn vertegen
woordigd. Oorspronkelijk hoort
elke kamerkring een vertegen
woordiger in dat partijorgaan te
hebben. Onder invloed van de fu
siebepalingen is die regel in de loop
van de tijd wat verwaterd.
Toen het kersverse CDA in okto
ber 1980 de statuten, huishoudelijke
reglementen en voorschriften voor
de kandidaatstelling vaststelde,
werd bepaald dat ARP, KVP en
CHU via een verdeelsleutel in het
CDA vertegenwoordigd zouden
zijn. De bloedgroepen hebben toen
ieder hun kandidatenlijsten vastge
steld, daarbij meer op kwaliteit dan
op geografische verdeling over het
land lettend. De onbedoelde conse
quentie daarvan is onder meer, dat
de kamerkringen Rotterdam en
Den Haag in het partijbestuur
oververtegenwoordigd zijn. Een
dergelijke situatie is ook bij het
congres ontstaan.
Dat congres heeft overigens niet zo
veel bevoegdheden. Het heeft voor
namelijk een „applausfunctie".
Eens in de twee jaar komt het con
gres bijeen en speelt dan onder
meer een rol bij het wijzigen van
de statuten. Ook kiest het onder
meer de lijsttrekker voor de Twee
de-Kamerverkiezingen. De laatste
tijd klinkt in het CDA steeds vaker
de roep om het congres af te schaf
fen. De partijraad zal dan wel blij
ven bestaan. Dit partij-orgaan re
gelt twee maal per jaar een aantal
huishoudelijke-, organisatorische-
en ook politieke zaken.
Als het aan Ria Oomen ligt, gaat
het fusieprotocol liever vandaag
dan morgen overboord. „Dat hoop
ik van ganser harte. De fusie was
aan de basis van de partij veel snel
ler geregeld dan aan de top. In de
afdelingen wilden ze wel, daar was
het niet zo'n probleem om de KVP
samen met ARP en CHU onder één
lijst verder te laten gaan". Dat is
voor Oomen de belangrijkste reden
om het protocol een snelle verdwij
ning toe te wensen.
V rouwenberaad
Eén van de „bijzondere organen"
van het CDA is het Vrouwenbe-
raad. Een voorlichtingsfolder van
de partij noemt als belangrijkste
doelstellingen van het Vrouwenbe-
raad: „het bevorderen van politieke
bewustwording bij vrouwen; het
bevorderen van integratie van
vrouwen binnen de partij; het leve
ren van een inbreng in het politie
ke beleid." Die inbreng is, als het
om het doen van politieke uitspra
ken buiten de partij gaat, in forme
le zin vrij beperkt. Daarmee nemen
de vrouwen in het CDA een min
der sterke rol in dan de Rooie
Vrouwen in de PvdA en de Vrou
wen in de VVD. Ria Oomen vindt
het een „slechte zaak", dat het
Vrouwenberaad slechts een bijzon
der orgaan is. „Over vijfentwintig
jaar is het misschien niet meer no
dig, dat vrouwen wat meer kansen
krijgen in de partij, maar nu nog
wel". Overigens vindt ze, dat het
Vrouwenberaad ondanks de zeer
beperkte status goed werk doet.
In 1977 ging het CDA voor het
eerst met één lijst de verkiezingen
in. De nieuwe partij behaalde 31,9
procent van de stemmen en dat
viel zeker niet tegen. Maar in 1982
constateerde het CDA onthutst, dat
de achterban geleidelijk aan maar
zeer beslist de partij vaarwel zegt.
Een door het partijbestuur ingestel
de werkgroep kwam in september
van het afgelopen jaar tot de con
clusie, dat er binnen de partij een
paar dingen moet gebeuren om het
gestage weglopen van de christen
democratische aanhang tot staan te
brengen. Een citaat uit „Appèl en
weerklank", het rapport van de
werkgroep: „Het CDA biedt jonge
ren veel te weinig gelegenheid om
verantwoordelijkheid te dragen in
partij en vertegenwoordigende or
ganen en houdt te weinig rekening
met wat cr onder de jeugd leeft.
Een drastische heroriëntatie is ge
boden." En: „Het verdient aanbe
veling dat het CDA veel meer dan
thans vrouwen en jongeren op
neemt in bestuursorganen en op
kandidatenlijsten".
Of bij de volgende verkiezingen
meer jongeren en vrouwen het
CDA zullen vertegenwoordigen
moeten we nog afwachten, maar
Boven: Dr.
Kuyperstraat 5
Den Haag, met
de eerste twee
voorzitters P.
Steenkampen P.
Bukman.
Links: Samen
verantwoordelijk
wordt binnen het
CDA in februari
al volledig
werkelijkheid, als
het congres
besluit een einde
te maken aan het
„driestromen
land" en elk
onderscheid zal
zijn verdwenen.
volgens partijsecretaris Smits is er
al een begin mee gemaakt om
voortaan juist jongeren en vrouwen
te vragen voor functies in commis
sies van het wetenschappelijk insti
tuut, voor partijcommissies en als
assistent van fracties in de Staten
en in de Tweede Kamer.
Overal fout
Op de vraag of het in de partij wer
kelijk zo fout zit met het functione
ren van de jongeren en vrouwen,
wil Ria Oomen duidelijk even haar
hart luchten: „Overal ja, óveral. Op
elk niveau van de partij is het
grondig mis. Er zitten wel capabele
vrouwen en jongeren in de diverse
Statenfracties, maar we hebben er
nog véél meer binnen de partij. Die
hoef je echt niet met een kaarsje te
zoeken. Begrijp me goed, ik voel
me geen feministe en voor mij
hoeft ook echt niet de helft van de
Tweede Kamerfractie uit vrouwen
te bestaan. Maar kijk nou eens naar
het kabinet, dat we nu hebben. Bij
het zoeken van kandidaat-bewinds
lieden kwam men er op een gege
ven ogenblik achter, dat er nog
geen CDA-vrouw bij zat. Gelukkig
was er toen nog een plaatsje voor
een staatssecretaris open. Zoiets is
natuurlijk fundamenteel fout".
Wie bij het CDA denkt aan een po
litieke carrière hoeft niet per se lid
van een kerk te zijn. Partijsecreta
ris Smits zegt daarover: „Het enige
wat wij van onze leden vragen is
het doel en de grondslag van de
partij te onderschrijven, zoals die
zijn verwoord in artikel één tot en
met drie van het beginselprogram.
Dat is genoeg. We zetten niemand
voor een politiek röntgenapparaat
om te kijken hoe vaak hij naar de
kerk gaat en hoe gelovig hij i&".
Ria Oomen: „Die uitgangspunten
komen voort uit een christelijke le
vensfilosofie. We zijn geen christe
lijke partij, want dat suggereert een
