a TAFEL ÏTïïTl Militairen maken abrupt eind aan Afrika's grootste democratie kerk wereld Na Luther nu Zwingli middelpunt van herdenking in protestantse wereld Norbertijnen vieren 850jaar Abdij van Berne Nieuwe leider respecteert verdragen ACHTERGROND Ceidae Commit MAANDAG 2 JANUARI 1984 PAGINA 2, Taizé trok in Parijs 25.000 jongeren De prior van de oecumenische gemeenschap Taizé in Frankrijk, Roger Schutz, heeft de christenen opgeroepen tot een soberder levensstijl. In een verklaring, die hij had opgesteld in een krot tenwijk van Port au Prince (Haïti), vraagt hij ook meer aan dacht voor gastvrijheid, vooral met het oog op eenzame mensen en kinderen uit gebroken gezinnen. De verklaring stond centraal tijdens de zesde Europese bijeen komst, die Taizé ditmaal in Parijs hield. Daarbij waren ongeveer 25.000 jongeren uit vele Europese landen aanwezig, onder wie vijftienhonderd uit Oost-Europa. Aan het begin mediteerden de deelnemers met kardinaal Lustiger van Parijs in de kathedraal Notre Dame. Prior Schutz vraagt de jongeren meer afstand te nemen van de technocratische maatschappij. De grote ontdekkingen van de wetenschap kunnen zowel positief als negatief uitwerken. Men moet kennis verwerven hoe men het lijden in de wereld kan verminderen, aldus Roger Schutz. In 1985 organiseert de gemeenschap van Taizé een bijeenkomst voor de zuidelijke helft van de wereld te Madras (India), een jaar later voor de noordelijke helft in Taizé zelf. Staffunctie voor r.-k. zuster bij wereldraad Voor de eerste maal heeft de Wereldraad van Ker ken een rooms-katholieke vrouw in dienst genomen die een hogere functie krijgt dan secretaresse. Op voorstel van het Vaticaan is de Amerikaanse reli gieuze Joan Delaney per 1 januari aangesteld bij de afdeling voor wereldzending en evangelisatie. Zij zal zich vooral wijden aan de betrekkingen van de we reldraad met de rooms-katholieke kerk. Zij heeft een contract voor drie jaar. Tot nu toe heeft zuster Delaney gewerkt in het apo- stolair centrum in de Amerikaanse hoofdstad Was hington. Haar nieuwe functie kan gezien worden als een teken van betere verhoudingen tussen de we reldraad en de r.-k. kerk. Bij de wereldraad zijn 303 kerken met in totaal 450 miljoen leden aangesloten. De rooms-katholieke kerk, geen lid van de wereldraad, telt ruim achthon derd miljoen zielen. Herdacht vorig jaar de protestantse wereld de hervormer Maarten Lu ther dit jaar is een ande re bekende reformator aan de beurt en wel de Zwitser Huldrych Zwin gli, die op Nieuwjaarsdag 1484, gisteren vijf eeu wen dus, werd geboren. De hervorming van de kerk, die Zwingli in Zu rich op gang bracht, is later door Calvijn voort gezet en betekent het be gin van het gereformeer de of hervormde protes tantisme. Eind van deze maand is er een herdenking in de Gross- münster van Zurich, waar Zwingli werkte, alsmede in zijn geboorteplaats Wildhaus in het kanton Sankt Gallen. In maart zullen kerkhistorici op een congres te Hüningen zich op de betekenis van Zwingli bezinnen. Verder or ganiseren de Zwitserse ker ken „disputaties", gesprek ken over de rol van het ge loof in deze tijd. In 1523 overtuigde Zwingli, die wegens zijn haarkleur „der rote Uli" werd ge noemd, het stadsbestuur van Zürich ervan, dat het met Rome moest breken. Hij heeft zijn doel een eigen reformatie, die na Zurich, Bern, St.-Gallen, Bazel en Schaffhausen ook in de rest van het eedgenootschap zou slagen niet bereikt. Op 11 oktober 1531 viel hij op het slagveld bij Kappeln in een strijd van het kanton Zürich tegen vijf rooms-katholieke kantons. Als ketter werd Zwingli op de brandstapel te rechtgesteld, waarna zijn lijk werd gevierendeeld. Dit jaar wordt ook het feit herdacht, dat vijftig jaar gele den de Barmer Thesen, die in de strijd tegen Hitier hebben geleid tot de „Bekennende Kirche" werden geformu leerd. Het behoeft niet te verbazen, dat (volgens Karl Barth) van Zwingli de be langrijkste van deze Barmer Thesen (de kerk mag geen openbaring erkennen buiten Jezus Christus, het Woord van de Schrift) afkomstig is. Voor de Zwitserse reforma tor was de bijbel en niet de paus in Rome, de enige bron voor het christelijk gezag. Hij keerde zich dan ook tegen de rol van de priesters bij de be middeling van het heil. Veel van het latere puritanisme in het gereformeerde protestan tisme is tot Zwingli te herlei den. Luther en Zwingli waren het theologisch in veel opzichten eens. Zij deelden ook de af keer van de radicaal-revolu tionaire linker vleugel van de Reformatie. Als afsplitsing van het Zwinglianisme ont stond juist in Zürich de Do perse reformatie, die niet al leen een nieuwe kerk, maar ook een nieuwe maatschappij wilde. De invloed van Zwingli is vooral waarneembaar bij de kerken in Engeland en Ame rika. Zijn opvattingen over een gedecentraliseerde kerk waar de gemeenten auto noom zijn, is te vergelijken met een politiek systeem, dat gebaseerd is op lokale demo cratie. Op eén plaats, waar Zwingli van 1516 tot 1518 als priester werkte, wordt dit jaar slechts amper aandacht aan zijn ge boortedag besteed: het bede vaartsoord Einsiedlen, dat nooit het rooms-katholieke voor het protestantse geloof heeft verruild. In juni dit jaar hoopt Einsiedlen zijn belang rijkste pelgrim te begroeten: paus Johannes Paulus II. Afscheid van 1983 Op oudejaarsdag heeft paus Johannes Paulus II tradi tioneel het jaar afgesloten met een mis met „Te Deum". Dat gebeurde, eveneens traditioneel, in de kerk van de jezuïeten, „II Gesu" in het centrum van Rome. Vandaar ook de aanwezigheid op de foto van de nieuwe generaal van de jezuïeten, de Nederlander Peter-Hans Kolvenbach. Paus: Honger en kernoorlog bedreigen toekomst Paus Johannes Paulus II heeft gisteren, Nieuwjaars dag, gewezen op het gevaar van een oorlog met kernwa pens en op de honger in de derde wereld. In een preek ter gelegenheid van Wereld- vredesdag, die op 1 januari ter viering in de rooms-ka tholieke kerk is aangewe- zern, toonde hij zijn diepe be zorgdheid over „de radicale confrontatie" tussen Oost en West, als gevolg waarvan de onderhandelingen over ver mindering van het aantal kernwapens in Europa on derbroken zijn, Alle mensen hopen, aldus de paus, dat deze onderbreking slechts tij- del ijk en zo kort mogelijk zal zijn. Niet minder onheilvol is het feit, dat de kloof tussen de rijke en arme landen het af gelopen jaar groter is gewor den. In de rijke landen wor den de gezondheidszorg en de voeding steeds beter, in de arme landen ontbreekt het geld voor voedsel en sterft men van honger, vooral de kinderen, zo zei de paus. Als oorzaken van een en an der noemde de paus het ge weld. Dat kan naar zijn me ning alleen overwonnen worden door vernieuwing van de diepe broederlijke verbondenheid tussen de mensen en de volkeren. De Norbertijnen van de Ab dij van Berne in Heeswijk- -Dinther vieren dit jaar een dubbel jubileum. In 1134 stierf de stichter van de orde. de heilige Norbertus. Even eens 850 jaar geleden werd de Abdij van Berne gesticht. In 1120 bracht Norbertus van Gennep zijn volgelingen bij een in een gemeenschap te Prémontré in Noord-Frank rijk. Geïnspireerd door Au- gustinus wilde hij naar het voorbeeld van de eerste christenen een leven in ge meenschap leiden door sa men de gaven van hart en handen te delen. In 1126 werd hij aartsbisschop van Maagdenburg, waar hij in 1134 overleed. De edelman Fulco van Berne richtte in datzelfde jaar zijn kasteel, gelegen aan de Maas bij Heusden, in tot Norbertij- ner klooster. De norbertijnen kregen de zorg over zeven parochies langs de Maas, in de Langstraat en de Meierij. In 1648 werd de abdij van staatswege opgeheven. De leiding week uit naar de Zui delijke Nederlanden; de meeste leden bleven in de parochies. Na twee eeuwen in de dias pora werd in 1857 te Hees- wijk het gemeenschapsleven hersteld. De Abdij van Ber ne, zoals ook de nieuwe ves tiging heet, is de oudste kloostergemeenschap in Ne derland. Van vandaag tot en met woensdag zijn de Nederland se norbertijnen in Heeswijk bijeen ter afsluiting van een bezinningsperiode van an derhalf jaar en ter voorberei ding van de feestelijkheden dit jaar. De norbertijnen heb ben zich bij hun voorberei ding vooral gericht op de re latie tussen contemplatie en actie, op het gemeenschapsle ven en op hun zending in de hedendaagse kerk en samen leving. De openbare festivi teiten zullen zich voorname lijk in de maanden mei, juni en juli afspelen. Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten. Taiwan Chinezen die niet onder' dwang van een communisti*'; sche dictatuur wensten te le ven hebben zich gevestigd opi Taiwan. Zij hebben het eiland tot welvarendheid gebracht Juist zij worden door Neder* land in de steek gelaten. Hef zou woordbreuk zijn volgen! I de minister-president, als wij dit land onderzeeërs zouden/ leveren. Dat is belachelijk!" Handel is handel, zeker wan neer communisten denken onj de wet voor te kunnen schrijlm ven. Nu de Nederlandse rege* ring geen toestemming geefl voor de bouw van de onder zeeërs zal grote werkloosheid het gevolg zijn bij de werven die er toch al niet rooskleurig voorstaan. Ondertussen word' met communistisch Rusland de handel weer opgevoerd Alsof daar geen mensenrechl ten worden vertrapt! Allee! Zuid-Afrika staat in het ver| domhoekje. Met dit stamveij wante land is handel vanut- Nederland niet toegestaar Treurig. p. de Jong, DEN HAAC Herman Bode (3) Van de redenering van Her man Bode (F.N.V.) over de ka tholieke kerk druipt de non sens aan alle kanten af. Eer paar kanttekeningen... Het i nog nooit herroepen, dat ha lidmaatschap SDAP/NVV be'D tekende einde lid van de RKW; Kerk. Nu is het wel zo dat dL PvdA maar een slap aftekselP tje is van de SDAP en de Ier}1 den nu „biefstukdemocratenP( zijn geworden. Herman BodpC had bij het afsluiten van heju jaar er beter aan gedaan de leL den te vertellen, dat de fusit„ met het NVV een mislukkinjv is geweest en maar één staats?1' secretaris heeft opgeleverd. DfO leden hebben, door bij vooivr baat bekend staande gegevet4a over de acties, van hun conti] butie's 2V> a 3 miljoen gulder zien verspillen. De salarissd van de top zijn veilig gesteltp' De geleden schaden van dP akties worden aan de consij ment doorberekend. Als je i vakbondsman mislukt en gaat dan nog een mening venf kondigen als kerkleraar, drfe past het spreekwoord „Als vos de passie preekt, boer pita op je kippen". J. L. Beuge» DEN HAAGP" Hamlapje met gesmoorde knolselderij en aardappelen wentelteefjes met abrikozenmoes De benodigdheden voor twee personen zijn: 150 g hamlap, 30 g margarine, zout, peper, nootmuskaat, pa prika poeder; 600 g knolselderij met groen, 10 g margarine, Vz dl water, zout; Vz 1 kg aardappelen; 2 sneetjes brood, half ei, 3/t dl melk, mespuntje sui ker, kaneel, 20 g margari ne; 70 g gedroogde abrikozen, circa 40 g suiker. Laat de margarine lichtbruin worden, schroei er het vlees aan twee kanten in dicht (het ziet dan grijs) en bak het in twintig minuten gaar. Zorg dat het lapje steeds zacht bakt. Houd het deksel schuin op de pan en strooi halverwege zout gemengd met peper, nootmuskaat en paprikapoeder over het vlees. Leg het gare vlees op een warm bord en maak de jus af met weinig water. Snijd de knolselderij in plak ken, schil die, was ze en ver deel ze in reepjes of blokjes. Zet de groente op met mar garine, water en zout, Breng ze vlot aan de kook en laat ze gaar worden op een kleine pit in ongeveer vijftien mi nuten. Schep de groente een paar keer om tijdens het smoren en controleer dan of ze niet aanzet, doe er zo no dig een lepel water bij. Knip het selderijblad niet de gro ve stelen) fijn en strooi dat over de gare groente. Snijd de boterhammen een keer recht of schuin door en week ze in een mengsel van ei, melk, suiker en kaneel. Bak de sneetjes vervolgens bruin in de margarine. Geef ze met suiker of, wat frisser is, met abrikozenmoes. Was vanavond de abrikozen, zet ze onder water weg, kook ze morgen in dat water zacht in circa een kwartier, maak ze fijn met de mixer en doe er naar smaak suiker bij. JEANNE DEN HAAG Met hun onverwachte staatsgreep op oudejaarsdag hebben de Nigeriaanse generaals een abrupt eind gemaakt aan "Afrika's grootste democratie", zoals de af gezette regering-Shagari Nigeria met gepaste trots noemde. De coup kwam als een volslagen verras sing. De vrees voor militair ingrij pen leefde al afgelopen zo mer, toen de Nigerianen in een reeks verkiezingen hun president, parlement, gouver neurs en deelstaat-parlemen ten kozen. President Shehu Shagari werd met grote meerderheid herkozen. An ders dan tijdens zijn eerste regeerperiode van 1979-1983 kreeg zijn partij, de NPN (Nationale Partij van Nige ria) de absolute meerderheid in het parlement. In septem ber haalden de Nigerianen opgelucht adem: de vuur proef was met goed gevolg doorstaan, de Nigeriaanse de mocratie was op weg naar volwassenheid. De ruime meerderheid voor de presi dent en de regeringspartij be loofde een periode van poli tieke stabiliteit, waarin ein delijk ernst gemaakt zou kunnen worden met het aan pakken van de ernstige eco nomische crisis. Uit de verkiezingsuitslagen van afgelopen zomer bleek dat de etnische scheidslijnen beginnen te vervagen. De drie grote partijen recruteer- den hun kandidaten en hun kiezers ook uit bevolkings groepen die niet tot hun tra ditionele machtsbasis behoor den. Na een moeizaam begin, gemarkeerd door de bloedige burgeroorlog van 1966-1969, leek Nigeria met zijn grote verscheidenheid aan volke ren, talen en godsdiensten toch langzamerhand tot een volk te versmelten. Verzoening In dat proces van nationale verzoening heeft president Shehu Shagari een belangrij ke rol gespeeld. Onder zijn bewind keerden de grote te genstanders uit de burgeroor log, de federale ex-president Gowon en de Biafraanse lei der kolonel Ojukwu, naar hun vaderland terug. De beschuldigingen van ge neraal Buhari aan het adres van de regering-Shagari be treffen vooral het econo misch beleid: fraude, verduis tering, corruptie, economisch wanbeleid, gebrek aan disci pline. Er zijn geen aanwijzingen dat de militairen een fundamen tele koerswijziging willen aanbrengen in Nigeria, in po litiek en economisch opzicht de grote mogendheid van zwart Afrika. Zowel de mili taire regeringen uit de jaren '70 als de regering-Shagari voerden een niet-gebonden buitenlandse politiek. Ze on derhielden goede relaties met het westen en de Sovjet- -Unie, maar waren toch overwegend westers georiën teerd. Het binnenlands eco nomisch beleid wordt geken merkt door een vrije mark- t-economie, met een forse staatsdeelneming in de alle soverheersende oliewinning en in de zware industrie. Smeergeld Met zijn opmerking dat de corruptie en de verspilling onder het bewind "ongeken de hoogten" had bereikt, legt generaal Buhari wel de vin ger op de zere plek. De gene raal erkende dat de hele we reld te maken had met een recessie, maar meende dat de gevolgen van de crisis in Ni geria als gevolg van econo misch wanbeleid onnodig hard zijn aangekomen. Hij verweet de politici dat ze hun ambt gebruiken om zich persoonlijk te verrijken, ter wijl de arbeiders soms al maanden geen loon meer hebben ontvangen, de zie kenhuizen kampen met een tekort aan medicijnen en het functioneren van de over heidsdiensten veel te wensen over laat. Nigeria is inderdaad berucht vanwege de wijdverbreide corruptie. Op alle niveaus van de maatschappij is smeergeld vereist om iets ge daan te krijgen. Politici strij ken het nodige op bij het gunnen van contracten, poli- tie-agenten maken pas pro- ces-verbaal op na het innen van hun steekpenning. Het leven van de gewone Ni- geriaan, die met dalende in komsten en forse prijsstijgin gen te maken heeft, is de laatste maanden zeker een stuk moeilijker geworden. De gapende kloof tussen de uit dagend rijke elite met hun glanzende Mercedessen en soms zelfs privé-vliegtuigjes, en de grote massa die steeds meer moeite heeft de touw tjes aan elkaar te knopen, is zeker een bron van stijgende onvrede. De irritatie over de politici, die hun zakken vul len en vriendjes en aanhan gers benoemen op lucratieve posten, is wijdverbreid. Dat w^s ook president Shaga ri niet ontgaan. Persoonlijk genoot hij een reputatie van onkreukbaarheid, maar zo wel op federaal niveau als in de deelstaten liepen heel wat politici en ambtenaren rond met een allesbehalve schoon blazoen. Vorig jaar had Sha gari al een "ethische revolu tie" gelanceerd die de cor ruptie moest indammen en de discipline bij overheids diensten verbeteren. In de nieuwe regering, ge vormd na de verkiezingen, was een nieuwe post ge creëerd voor een "minister van nationale oriëntatie", die speciaal werd belast met de strijd tegen de corruptie. Maar indrukwekkende wa penfeiten heeft die strijd niet opgeleverd. Twee dagen voor zijn val had president Shagari bij de pre sentatie van zijn begroting voor 1984 ingrijpende bezui nigingen aangekondigd. Sub sidies op voedsel en brand stof zouden onder meer wor den verminderd. De bezuini gingen waren in feite afge dwongen door het Internatio naal Monetaire Fonds dat een lening van 2,5 miljard dollar in het vooruitzicht had gesteld. De Nigeriaanse eco nomie is bijzonder zwaar ge troffen door dalende olieprij zen en de overschotten op de wereldmarkt. Olie is vrijwel het enige exportprodukt en levert 85 procent van de overheidsinkomsten. Die ex treme afhankelijkheid van de olie had tot gevolg dat de overheidsinkomsten in 1983 minder dan de helft bedroe gen van het bedrag dat in 1980 nog in de staatskas vloeide: tien miljard in 1983. Die terugslag zette de meeste ontwikkelingsplannen op los se schroeven. Ingrijpende be zuinigingen waren onont koombaar, terwijl de rijken langzamerhand gewend wa ren geraakt aan een luxueus bestedingspatroon en de ar men leefden in de hoop dat zij hun aandeel in de con sumptiemaatschappij alsnog zouden kunnen bemachtigen. De nieuwe machthebbers hebben beloofd met alle inzet te zullen werken aan een verbetering van de levens omstandigheden van de Ni gerianen, maar tegelijkertijd gewaarschuwd dat de bur gers op korte termijn geen wonderen mogen verwach ten. De nieuwe machthebber heeft nog niet duidelijk ge maakt hoe de militairen, die Nigeria in de jaren '70 re geerden in een periode van economische groei, nu de economische crisis willen aanpakken. Afgaand op hun ervaringen in de jaren '70 meenden enkele buitenland se zakenlieden dat er voor het buitenlandse bedrijfsle ven niet veel zal veranderen in een militair geregeerd Ni geria. Als economische bewind voerders is de staat van De afgezette president Shehu Shagari dienst van de Nigeriaanse militairen niet slechter dan die van de burgerpolitici. Toch had de onvolmaakte Nigeriaanse democratie zeker haar positieve kanten: geen politieke gevangenen, leven dige politieke discussies waarin een grote verschei denheid aan meningen kon worden geuit, organisatievrij heid, een onafhankelijke rechtspraak en een ruime mate van persvrijheid. Voor die vrijheden ziet het er on der een militair bewind niet rooskleurig uit. De nieuwe militaire sterl- ke man, generaal-majoor Mohammed Buhari LAGOS De nieuwe leider van Nigeria, generaal-majoor Mohammad Buhari is een door de Britten opgeleide le gerofficier. Hij heeft veel er varing opgedaan in vorige militaire en burgerregerin gen en vroeger leiding gege ven aan de olie-industrie. De 42-jarige Buhari werd minis ter van huisvesting in de burgerregering van de zater dag ten val gebrachte presi dent Shegu Shagari vier maanden nadat deze in au gustus vorig jaar voor een tweede ambtstermijn van vier jaar was herkozen. In 1975-1976 was Buhari, toen luitenant-kolonel, mili tair gouverneur van de noor delijke staat Borno tijdens de militaire regering van gene raal Yakubu Gowon. In 1976-1977 was hij lid van de opperste militaire raad die de macht overnam toen Go won werd afgezet. Later kreeg hij een leidinggevende positie in de olie-industrie die Nigeria, een voormalige Brit se kolonie met 80 a 100 mil joen inwoners, maakte tot het rijkste land van Afrika. Generaal Buhari, een isla miet die afkomstig is uit Daura in de noordelijke staat Plateau, werd militair ge vormd op de officiersoplei ding van Aldershot in het Zuidengelse graafschap Hampshire en op de Nigeri aanse militaire academie. In zijn eerste toespraak na de coup zei hij zondag dat hij dat hij de banden met de Organi satie van olie-exporterende landen, de Opec, zal handha ven en alle verdragen die de vorige regering sloot, zal eer biedigen. Wat kouder, veel wind DE BILT Met stormachtig! westelijke winden wordt mon gen wat koudere lucht aanga voerd, waarin een wisselencfl bewolking voorkomt, waarui af en toe een bui valt. De lucl| is afkomstig van Canada, lucht bereikt de AtlantischEÜ Oceaan met temperaturen tui sen 15 en 25 graden onder niw maar wordt gedurende zil tocht door de Warme Goj stroom zo opgewarmd, dat i lucht bij ons met een temperat tuur van een aantal graden b« ven het vriespunt aankonF De zeer krachtige en zeer bri de westelijke stroming bliu ook na morgen het weer heel Noord-, Midden- -Europa bepalen. orgen 07 uur De B'T regen Deelen regen efndhoven gehbev Den Helder regen Barcelona onbew. 15 -1 KEH N, A. GEREFORMEERDE KEN Beroepen te Rijnsburd P.J.Ribberink te Vroomshoof PI GEREFORMEERDE GE MEENTEN Beroepen te Werkendan cf n T U, 01 D.Hakkenberg te Lisse, die bi dankte voor Rotterdam IJsse monde en voor Utrecht Bedankt voor Vlaardinget R.Boogaard te Leiden Bedankt voor Boskoop: K, Gier te 's-Gravenhage Ti I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 2