W ondervezel Aramide i laat aan bij industrie GROTE BEDRIJVEN HEBBEN DE BESTE VOORUITZICHTEN YVV introduceert „slagveldtoerisme" ;onomie ms China tevreden over niet doorgaan levering onderzeeërs HERDENKING MARKET GARDEN: CeidaeSouttwit DINSDAG 27 DECEMBER 1983 PAGINA 7 ogelijk in januari lastingakkoord ^itillen-VS CIlEMSTAD Mogelijk zullen de ^Qkhandelingen tussen de Nederlandse ^^llen en de VS om tot een nieuw be- hgverdrag te komen, in januari wor- JÊ Jafgerond In een gezamenlijk eom- ^Xliqué werd zaterdag gezegd, dat bij >esprekingen vorige week tussen de illiaanse minister van financiën en Amerikaanse onderminister van fi- tién veel vooruitgang is geboekt. Het k echter nog niet mogelijk om al de jaarwisseling tot een akkoord te De onderhandelingen zouden in het nieuwe jaar worden voort- T om nog in januari een akkoord te iken. Egypte verlaagt olieprijzen CAIRO Egypte zal zijn exportprijzen voor ruwe olie met ingang van 1 januari verlagen. De prijs van de belangrijkste soort, Suez Blend, gaat met 0,50 dollar om laag tot 28 dollar per vat. Egypte reageert hiermee op het besluit van de Sovjet-Unie eerder deze maand tot prijsverlaging van haar met Suez Blend concurrerende olie met 0,75 dollar In de internationale olie- -industrie wordt niet verwacht dat de Egyptische maatregel de markt ingrijpend zal beïnvloeden. De OPEC-prijzen zullen pas werkelijk onder druk komen als Groot-Brittannië de prijs van Noordzee-o- lie verlaagt De staatsmaatschappij British National Oil Corporation heeft zich tot nu toe verzet tegen de wens van de afnemers de prijzen op 1 januari te verlagen. British Leyland neemt achthonderd werknemers aan LONDEN Het Britse staatsautomobielcon- cern BL (British Leyland) zal het komend jaar 800 werknemers aantrekken in het kader van zijn streven het aandeel van de Britse auto markt te vergroten tot 20 procent. In januari worden 400 mensen in dienst genomen voor de produktie van de LM-11, een auto uit de mid denklasse die in april op de markt moet komen. In mei zal eenzelfde aantal worden aangetrok ken om te werken aan de Triumph Acclaim, die wordt gebouwd in samenwerking met de Japanse Honda. BL heeft jarenlang flinke ver liezen geleden, maar zal dit jaar naar Verwach ting quitte spelen. De Britse regering heeft eer der deze maand laten weten dat in het komend jaar een begin zal worden gemaakt met de ver koop van het concern aan particulieren. REINIGINGSDIRECTEUREN VOEREN ACTIE VOOR KOMO-ZAK HOORN De Nederlandse Vereniging van Reinigingsdirecteuren heeft per brief bij een groot aantal inkooporganisaties van levensmiddelenbedrijven aangedrongen op het terugdringen van de niet door het keuringsinstituut KOMO in Rijswijk gekeurde vuilniszak. Mocht de handel daartoe niet gene gen zijn, zo waarschuwen de reinigingsdirecteuren in hun brief, dan zullen gemeenten zelf weer de distributie van vuilniszakken ter hand gaan nemen. De reinigingsdirecteuren zijn tot hun actie gekomen omdat meer en meer huisvuil wordt aangeboden in niet gekeurde huisvuilzakken van slechte kwaliteit, waardoor wordt meegewerkt aan straatvervuiling, aldus de vere niging in een vandaag gepubliceerde verklaring. Uit een in september ge houden onderzoek is de vereniging gebleken, dat 70 procent van de mensen Komo-zakken koopt. Bijna de helft van die kopers (49 procent) schaft een dergelijke zak toevallig aan; de overige gebruikers om redenen van kwaliteit (35 procent), verplichting van de gemeente om huisvuil in dergelijke zakken aan te bieden (9 procent) of wegens slechte ervaringen met niet-gekeurde zakken (9 procent). Ook bij de gebruikers van niet gekeurde zakken speelt, leerde het onderzoek, het toeval de grootste rol: 46 procent. Toch weer problemen over haringvangst in Noordzee BRUSSEL Hoewel er vorige week binnen de EG een akkoord is bereikt over de verdeling van de haringvangst in de Noordzee, zijn er moeilijkheden ontstaan over de hoeveelheid vis die de Noren gaan vangen. De visstand in het noordelijke en het centrale deel van de Noord zee wordt gezamenlijk beheerd door de EG en Noorwegen. Bij de onderhandelingen tussen deze twee partijen was uit de bus gekomen dat de gemeenschap in de eerste vijf maanden van volgend jaar 35 000 ton haring mag vangen en Noorwegen 15.000 ton. Nederland, Denemarken en Groot-Brittannië vinden echter dat de com missie de Noren niet meer had moeten toestaan dan ongeveer 7.000 ton van de beschikbare vangst en hebben daarom opdracht gegeven tot heropening van de onderhandelingen aan het begin van het komend jaar. )JHEM Binnen af- ibare tijd zullen hoog- irdigheidsbekleders der zwaar hoeven te |n aan hun veiligheid, tfrlijk en figuurlijk, at de nieuwe „wonder- Jl", die Enka in 1985 in hoeveelheden hoopt gaan produceren, kt kogelvrije vesten remschoenen |rzamer en banden soe- en slijtvaster. men en Delfzijl worden lit moment fabrieken uit •ond geperst, waar in 1985 de vierhonderd mensen zullen vinden. Vanuit -~"~~~-'euwe fabrieken moet de die van Enka de naam Aramide heeft meege- nieuwe impulsen ge- laan de inventiviteit van ibrikanten. Enka zal de produceren, terwijl de ;anten de toepassingsmo- ;heden moeten bedenken, •liegtuigindustrie heeft al veel interesse voor de de-vezel aan de dag ge en heeft al legio toepas- ogelijkheden gevonden, de ballistische toepassin- of populair gezegd, het lik bij bepantsering van ito's, legervoertuigen en terming van de mens te en scherven, zijn wat men zou vinden. Sinds dien heeft de onderneming zo'n 600 miljoen gulden in het project geïnvesteerd. Een as tronomisch hoog bedrag voor een nieuw produkt in deze branche. Er heeft zich dan ook nog slechts één concurent aan gediend, de Amerikaanse pro ducent van kunststoffen Du Pont Nemours is met iets soortgelijks bezig. De vezel van dit bedrijf, Kevlar, is in middels op de markt. En hoe wel Du Pont Nemours dus al volop produceert, ziet men bij Enka de toekomst met ver trouwen tegemoet. Het bedrijf is er niet van onder de indruk dat Du Pont Nemours een juri disch steekspel is begonnen te gen Enka. Het bedrijf zit er ook niet mee dat een rechter in Karlsruhe het spin-patent voor de Bondsrepubliek in middels aan Du Pont heeft toegekend. Schulz-Oster: „De spinmetho- de van Enka is namelijk vol komen anders dan die van Du Pont Nemours. Ook als de oc trooirechter er anders over zou denken is er helemaal niets aan de hand, want de sterke organisatie op het ge bied van de industriële garens en ons eigen produktieproces bieden voldoende compensa- remschoenen tot autobanden, kogelbeschermende vesten, te lefoondraden en kabels om de fabrikanten te tonen. Hij pakt een opengewerkte au toband en laat zien hoe zo'n band op de traditionele manier is opgebouwd. De nieuwe ve zel kan de staaldraden vervan gen, heeft een hoge elasticiteit en tegen zeer hoge temperatu ren bestand. Toch is er vol doende stijfheid mee te berei ken om er bijvoorbeeld vlieg- tuigvloeren van te maken. Een honingraatplaat van alumini um bepantserd met de nieuwe stof geeft de sterkte van een dikke staalplaat. De Aramide-vezel is voldoen de slijtvast om te worden ge bruikt als remvoering, koppe lingsplaat of transportband. Zelfs is het mogelijk om een welhaast onbreekbaar fiets- lampje te fabriceren uit de ve zel. Het is eigenlijk zo gek niet te bedenken of de vezel is er geschikt voor De Enka-vin- ding kan bijvoorbeeld ook worden gesponnen en als weefsel dienen voor de fabri cage van beschermende kle ding. De veiligheid van bosar- beiders, die met kettingzagen werken wordt er aanzienlijk door vergroot. Vesten Schulz-Oster praat liever niet over kogelvrije vesten. „In ;m het liever geen won- ezel", zegt Eckhard- lz-Oster, een 46-jarige Duitser, die aan het staat van de marketing- isatie van Enka die de 'e vezel bij fabrikanten de hele wereld moet aan- en. Tot nog toe lukt dat lerwel, want wélke fabri- wil niet vooroplopen bij jomars van de kunstvezels? ^pilot plant" in Arnhem, llll fabrieksmatige laborato- van waaruit de nieuwe I bij mondjesmaat naar fa- inten over de hele wereld It gezonden voor proeven, jbe grote vraag nauwelijks ^Jcurrentie 'i is in 1968 op zoek gegaan '£Wm de vezel, die sterker it zijn dan staal en nog Ijfplmeer tot dusverre voor pgelijk gehouden eigen- «<*w«apen moest bezitten. Men wat men zocht, maar niet iwan "ilerzoekt iflanciering ikboten *EH Een eiii^Jiet Taiwanese parlement ^een onderzoek instellen s^^de financiering van de onderzeeërs die in aan zijn bij Wilton-Fije- De werf zou niet ge- igeld hebben om de sche- If te bouwen. De commis- nagaan wat er is ge- met het voorschot van iljoen gulden, ruwweg Ift van het totale kosten, Taiwan is betaald. De supersterke nieuwe vezel van Enka, de Aramide-ve zel, kan op honderden manieren worden toegepast. Het is bijvoorbeeld mogelijk met weefsel van de Aramide- vezel kogelvrije vesten (foto) te maken die sterker en lichter zijn dan de bestaande soorten beschermende kleding. Amerika heb je zo een claim te pakken als blijkt dat er toch een kogel doorheen is gegaan. Wij spreken liever van.veilig- heidsvesten. Zo'n vest met een dikte van één vinger geeft bij voorbeeld bescherming tegen kogels uit een 9 mm kaliber revolver of geweer. Hoe dik ker je het vest maakt, hoe gro ter de beschermende wer king". In Amerika, waar de bescher mende vesten in grote aantal len worden gedragen door po litiemensen en veiligheids agenten, gaan de fabrikanten uit van gemiddelde gevaar kansen. Gebleken is dat poli tiemensen in 80 procent van de gevallen getroffen worden door een kogel van het kaliber 9. De produktie legt zich dus toe op bescherming tegen dat kaliber. Tijdens de oorlog in Vietnam onstonden de meeste verwondingen met dodelijke afloop door granaatscherven. De beschermende kleding voor militaire toepassing wordt daar dan ook op afge stemd. Tot dusverre was die kleding erg zwaar. Door toe passing van de nieuwe Enka- vezel wordt zo'n kogelbescher mend vest vele malen lichter. Sport Schulz Oster pakt een tele foonkabel met een omhulsel dat is samengesteld uit de Enka-vinding. De kabel is tienmaal dunner dan de kabel, die tot dusverre overal wordt gebruikt, maar hij is wel ster ker. Indrukwekkend is het voorbeeld van de kabel, die 1500 ton kan trekken. Die ka bel verhoudt zich tot de staal kabel, die momenteel wordt gebruikt, als een lucifershoutje tot een boomstam. Enka houdt zich verre van de ontwikkeling van al dit soort produkten. Dat laat men aan de fabrikanten over. Wel den ken de Enka-technici mee. Zo kan Aramide meer sterkte ge ven aan hockeysticks, tennis rackets of ski's. Die markt is voor Enka echter nauwelijks interessant, omdat het maar om betrekkelijk geringe hoe veelheden van de nieuwe grondstof zou gaan. „Het zijn echter wel de in het oog lopende toepassingen. Sport is nu eenmaal eye-cat- ching", zegt Schulz-Oster. Het is in principe mogelijk om de nieuwe vezel in alle materi alen in te brengen. Zelfs in be ton of glas. Het is alleen de vraag of het prijstechnisch ook kan. Aramide is niet goed koop. Er zijn echter tal van produkten. die zoveel beter worden door de nieuwe kunst stof. dat die prijs wegvalt te gen de voordelen. Op het ter rein van de pakkingen bij voorbeeld liggen vele moge lijkheden. Een pakking, ver vaardigd uit de nieuwe kunst stof, kan vele malen duurder zijn dan de op dit moment gangbare pakking, maar als men de veel langere levens duur van het nieuwe produkt incalculeert komt men uitein delijk goedkoper uit. Het ver- Enka-man E. Schulz-Oster: ,,Het woord is nu aan vooral de luchtvaart- en elektro-industrie. Zij moeten in samen werking met Enka de toepassingsmogelijkheden van de Aramide-vezel ontwikkelen. Ik ben ervan overtuigd dat onze vezel een belangrijke stimulans is voor onze indus trie". PEKING In een officiële verklaring van het ministerie van buitenlandse zaken in Pe king heeft China tevreden ge reageerd op het besluit van de Nederlandse regering de leve ring van vier onderzeeërs aan Taiwan te verbieden. Peking zegt dat „deze vérstandige be slissing van de Nederlandse regering" zal bijdragen tot een verbetering van de wederzijd se betrekkingen. China riep vorig jaar zijn ambassadeur in Den Haag terug toen de Ne derlandse regering toestem ming gaf voor de levering van twee onderzeeërs aan Taiwan. Tot dusverre heeft China nog geen nieuwe offertes geplaatst voor de bouw van schepen, maar in scheepsbouwerskrin gen worden opdrachten uit Peking binnen niet al te lange tijd verwacht. Het overslagbe drijf Multi-Terminals in Rot terdam rekent op een verdub beling van de ladingoverslag van schepen uit China. Wanneer het kabinet een ex portvergunning voor vier on derzeeërs aan Taiwan blijft weigeren en ook het parle- ment daar niets aan kan ver anderen, zal de Schiedamse werf Wilton Fijenoord tegen de kabinetsbeslissing in beroep gaan bij de Raad van State. Dit heeft werfdirecteur F. Meeter eind vorige week bekendge maakt tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer. Europese Commissie wil af van nationale importbeperkingen BRUSSEL De Europese Commissie wil dat de lidstaten van de EG hun recht opgeven om nationale maatregelen te nemen ter beperking van de import uit derde landen. Als dat zou ge beuren zou de laatste belemmering voor het voeren van een voor de hele gemeenschap geldend importbeleid zijn weggeno men, aldus een vrijdag uitgegeven verklaring van de commissie. Op het ogenblik kunnen de afzonderlijke lidstaten eenzijdig tot importbeperkingen besluiten om hun markt te beschermen. Pas achteraf moet goedkeuring worden gevraagd aan de Europese Commissie. Als die goedkeuring uitblijft kan altijd nog in beroep worden gegaan bij de Europese ministerraad. De commissie zal de ministers vragen de bepalingen zodanig te wijzigen dat de verantwoordelijkheid voor importmaatregelen uitsluitend komt te liggen bij instellingen van de gemeenschap. vangen van pakkingen kost arbeidsloon. Wordt daarbij de bedrijfsschade gerekend die ontstaat doordat machines ge ruime tijd moeten stilstaan tij dens de vervanging, dan valt het optelsommetje in de mees te gevallen toch gunstig uit voor de nieuwe vezel. Stimulans Enka mikt met de vezel op de industrieën in Europa en de Verenigde Staten. Het Neder landse bedrijfsleven kan door de nieuwe vezel volgens Schulz Oster een flinke stimu lans krijgen. Hij spreekt over de „nieuwe business". „Ik trap een open deur in als ik zeg dat West-Europa alleen nog een kans heeft met high technology. Aan de lage-lo- nen-landen kun je de eenvou dige produktiemethoden over laten. Dat is trouwens een ont wikkeling die niet te stoppen is. Wij moeten het hier hebben van de ingewikkelde produc tieprocessen". De introductie van de Arami de-vezel komt in een tijd dat Enka jaren van personeelsver mindering achter de rug heeft. „Saneren is een droevige zaak, maar bij Enka is wel gebleken dat het de enige manier is om een bedrijf gezond te houden. Door die sanering zijn ook veel slechte arbeidsplaatsen geliquideerd. Werkplekken, die weinig arbeidsvreugde ga ven en ongezond waren". „De nieuwe vezel zorgt voor een flinke toeneming van de werkgelegenheid. Een paar honderd mensen werken er al jaren aan en via de verwer kende industrie zullen er in de nabije toekomst veel nieuwe arbeidsplaatsen gecreëerd worden. Ik ben ervan over tuigd dat Enka het bedrijfsle ven met de nieuwe vezel een enorme kans biedt". ENQUETE KAMERS VAN KOOPHANDEL DEN HAAG Voor 1984 hebben met name de grote be drijven betere verwachtingen van de omzet. De industrie en de groothandel zijn het meest optimistisch. Van de bedrijven verwacht 18 procent verlies, tegen 21 procent dit jaar. Bij de grote industriële onderne mingen zijn de investeringen met 8 procent gestegen, in de transport-sector zelfs met 16 procent. De investeringssom bij de kleine ondernemingen daarentegen daalde met 16 procent. Dit blijkt uit de en quête regionale bedrijfsont wikkeling. uitgevoerd door de Vereniging Kamers van Koop- Toch is de daling van de in vesteringen bij de kleine be drijven minder groot. Ten op zichte van 1982 namen zij met 5 procent af in volume, ten op zichte van het 1981 bedroeg de daling in 1982 nog 14 procent. Dat kleinere bedrijven het moeilijker hebben dan grotere, blijkt ook uit het feit dat de geldomzet in de détailhandel toenam met 0,4 procent, ter wijl het gemiddelde bij de gro te bedrijven op 2 en bij alle ondervraagde bedrijven op 1,1 procent lag. Het totaal aantal investerende bedrijven nam toe, van 33 pro cent tot 37 procent. De Kamers van Koophandel verwachten, dat bij opleving van de afzet in 1984 de investeringen toene men, temeer daar 10 procent van de bedrijven kampt met een te krappe of ongeschikte bedrijfsruimte. De stijgende trend van het aantal verliesgevende bedrij ven is in 1983 omgebogen, wat voor alle bedrijfstakken geldt. De chemie, de zakelijke dienstverlening en de groot handel draaiden het best. De meeste verliesgevende bedrij ven kwamen dit jaar voor in de bouw- en metaalsector. Van 1975 tot en met 1978 steeg het percentage met voldoende rendement van 49 tot 59. Daarna trad een daling op tot 47 procent in 1981, De stijging die daarna optrad zette zich dit jaar versterkt door en thans meent 52 procent een voldoen de resultaat te halen. De exportsom steeg met 3,2 procent, terwijl het prijspeil met twee procent zal dalen, waardoor de reële export sterk groeit. Dat geldt voor alle sec toren, behalve de bouw. De za kelijke dienstverlening zag de reële exportsom met 31,8 pro cent groeien. ARNHEM De geza menlijke VVV's in Gel derland verwachten ko mend najaar tienduizen den toeristen voor de herdenking van de grootste Airborne-opera- tie uit de geschiedenis: de operatie Market Gar den. In september 1984 is het precies veertig jaar geleden dat deze riskan te operatie, gericht op een spoedige beëindiging van de Tweede Wereld oorlog, werd uitgevoerd. Market Garden leidde weliswaar tot de bevrij ding van Zuid-Neder land, maar ook tot de dramatisch verloren slag om Arnhem. Veertig jaar „een brug te ver" zal door de Provinciale VVV in Gelderland worden benut als toeristische trekker. De kans om duizenden, voor al buitenlandse, toeristen te tonen dat Nederland meer in huis heeft dan alleen tulpen, klompen en windmolens, wil de Gelderse VVV niet laten lopen. Een van de punten uit het inmiddels al zeer om vangrijke Market Garden herdenkingsprogramma: een slagveldtoer. Drie dagen per bus van oorlogsmuseum naar oorlogsmuseum, van begraaf plaats naar begraafplaats en van slagveld naar slagveld. Inclusief hotel en kundige gidsen voor nog geen drie honderd gulden per persoon. „Smakeloos? Ik vind van niet", zegt Jetse Bos, die zich bij de Provinciale Gelderse VVV bezig houdt met het in komend buitenlands toeris me. „Er blijkt, veertig na Market Garden, een toene mende behoefte te bestaan om de voormalige slagvelden te bezoeken. Slagveldtoeris- me, inderdaad, maar dat pro moten we niet uit ons zelf. die behoefte is er nu eenmaal en daar haken we als VVV slechts op in". De duizenden oorlogsvetera nen verwachten volgens Bos iets als ze in september naar Nederland komen. „Dus zor gen wij voor de tripjes, de bussen en de gidsen", zegt hij, „naar mijn mening op een ethisch volkomen ver antwoorde manier". Ethiek Bos acht de plannen die zijn toeristische organisatie voor de aanstaande Market Gar den herdenking op stapel heeft staan, zeer wel te ver dedigen. „Tripjes naar de voormalige slagvelden rond Arnhem en Nijmegen kun je ook maken zonder dat het happenings worden die vol komen voorbij gaan aan het respect en de eerbied, die men voor de duizenden slachtoffers dient op te bren gen", aldus de VVV-mana ger. „Dat belang staat bii ons voorop, de ethiek is ons hier bij heilig". De Gelderse VVV's zullen het naar zijn mening dan ook zeker niet zo bont maken als bijvoorbeeld de VVV in het Engelse Portsmouth, die ter herdenking van D-day vol gend jaar zelfs een „landings- lunch" op het programma heeft staan met gerechten, genoemd naar beroemde ge allieerde leiders. „Dat vind ik wel smakeloos", aldus Bos. Nu al zijn volgens hem bijna alle hotels in de regio Arn hem en Nijmegen voor sep tember vrijwel volgeboekt. „De belangstelling is enorm, vooral van Britse, Ameri kaanse, Canadese en Poolse veteranen. Die ziin nu alle maal een jaar of zestig en hebben eindelijk weer wat tijd om te reizen". Groepen veteranen hebben inmiddels zelfs geboekt in hotels m Zwolle en Deventer, omdat er elders geen plaats meer bleek te zijn. „Als het zo doorgaat zullen we een be roep moeten doen op particu lieren en op de faciliteiten van kazernes in de omge ving", aldus Bos. Behalve oudstrijders blijken volgens hem ook veel binnen- en bui tenlandse jongeren belang stelling te hebben voor de Market Garden herdenking. „Het is tenslotte ook een edu catieve gebeurtenis", zegt Bos. Seizoensverlenging De Gelderse VVV heeft in middels contacten met tien tallen binnenlandse en bui tenlandse reisorganisaties, ferrymaatschappijen, lucht vaartondernemingen. buiten landse bureaus voor toerisme, veteranenorganisaties en herdenkingscomite's. Er zijn zelfs contacten met de VVV in Normandië om de toeris ten die daar de herdenking van D-day bijwonen te bewe gen tot „seizoensverlenging", waardoor ze in september ook Gelderland nog kunnen „meepikken". „Het is tenslotte een toeris tisch produkt wat we verko pen", aldus Bos. „heel wat anders dan bijvoorbeeld een dierentuin, maar toch Ons belang is uiteraard dat we die toeristen nog eens te rug zien in Gelderland en dan niet alleen ter gelegen heid van de 50-jarige herden king van de slag om Arn hem". Op het programma voor sep tember staan onder meer tientallen herdenkingsplech tigheden, kransleggingen, bij eenkomsten van veteranen en groots opgezette droppings van parachutisten. De ver spreiding van folders in het buitenland is in volle gang. Volgens Bos zal ook de sou venirindustrie £ich niet onbe tuigd laten. Kort geding De „feestelijkheden" rond de herdenking van Market Gar den worden overigens niet door iedereen met enthou siasme tegeinoet gezien. De Britse oorlogsveteraan Henry MacAnelly, die zich na de slag in Oosterbeek vestigde, is van plan een kort geding aan te spannen tegen het co mité Airborne Arnhem '84, dat in september een groots vliegfestijn wil organiseren. Hij zal een verbod op dat fes tijn eisen boven de plaats, waar 40 jaar geleden duizen den van zijn strijdmakkers het leven lieten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 7