aria als nieuw gezien door rock en feminisme
K1983
D evotie
R/elirock
Ais kind
PAGINA 8 ZATERDAG 24 DECEMBER 1983
Moet je weten, dat de herders in
het Judea van die dagen golden als
de domste onderlaag van het volk.
Tegelijk maakte zij deel uit van het
Goddelijk Mysterie. En dan ging
haar Zoon op Zijn twaalfde jaar een
tempelgesprek met de kenners van
de wet aan. Zij zag Hem aan alle
kanten belaagd".
„Het beeld dat mij altijd bij zal blij
ven is dat van de wenende moeder
onder het kruis. Zij moet geweten
hebben van de opdracht van haar
Zoon, maar toen moet bij haar de
hoop op de verlossing de bodem in
geslagen zijn. In dat opzicht was zij
een echt mens, een gewone moe
der, die leed onder het lijden van
haar Zoon".
„Ik ben lid van de Kerk van Enge
land en net als bij de protestanten
elders speelt Maria theologisch ge
zien niet zo'n belangrijke rol in de
heilsgeschiedenis, maar op vrij jon
ge leeftijd al begon ik dat anders te
zien. Tijdens mijn muzikale oplei
ding werkte die vraag ook in mijn
vak door. Dit leidde tot het schrij
ven van liedjes. Over haar geheim,
waarover zij sprak met haar nicht
Elisabeth. Haar ruzie met Jozef die
haar verhaal over haar zwanger
schap maar een raar verzinsel moet
hebben gevonden. Daarover gingen
mijn liederen. Dit leverde in de
loop der jaren een complete opera
op, die ik toen ook nog op popmu
ziek zette".
BBC-tv bracht die op het scherm.
Met een groot orkest erachter.
Maar die Britse omroep fungeert
niet per se als een voorportaal voor
de NCRV, al haalt die omroep soms
fraai werk uit Londen. De NCRV
heeft een eigen beleid en daar
speelt Maria niet direct een rol in.
Christenen van protestantse huize
zijn niet grootgebracht met Maria,
zoals bij de katholieken wel ge
beurde. In de meimaand kwamen
er bloemen voor haar beeltenis.
Voor Maria stonden er nooit ge
noeg rozen. Men vlocht er zelfs
hoedjes van. En in haar litanie
wordt zij aangeroepen als vat vol
wijsheid en troosteres der bedruk
ten. In Lourdes passeert men zelfs
haar Zoon bij het inroepen van
haar voorspraak. Geloof of devotie,
zij stoelt naast God, spreekt voort
durend met Hem, geen betere mid
delares. Zij bidt zelfs voor ons, zon
daars, nu en in het uur van onze
dood als wij dat zelf verzuimen.
Ger van Dongen, regisseur-eindre
dacteur van de godsdienstige
NCRV-programma's: „Daarin ben
ik niet opgevoed. Van een gevoels
relatie met Maria is bij mij geen
sprake. In onze kerken komt zij
met Kerstmis ook nauwelijks aan
bod. Zij heeft daarin geen andere
dan een biologische functie. Omdat
God mens wilde worden, had Hij
een moeder nodig. Bij toeval viel
de keus op Maria. Zo ongeveer ligt
Maria theologisch in onze kringen.
Kerstmis draait om Christus. Maria
is niet meer dan een naam in dat
verhaal".
,\Wat mij betreft kwam daar een
jaar of wat geleden verandering in.
Ik begon het werk te lezen van de
feministische theologe Maria de
Groot, die van katholieke huize is.
Door haar kreeg ik een heel andere
kijk op Maria. Ik vond het merk
waardig hoe katholieken tegen Ma
ria aankijken. Het stalletje zetten?
Die religieuze romantiek kennen
wij niet met Kerstmis. Het gaat de
ware calvinist om de boodschap
van het kerstgebeuren. De rest is
kitsch. Daar hoort wel het schuld
gevoel van het te kort schieten bij.
In de feministische theologie wordt
Adrian Snell: „Met Maria is meer aan de hand geweest dan de evangelisten in de bijbel vertellen".
haar een belangrijke rol toebedeeld
in de geschiedenis van de schep
ping, staat zij aan begin van de
Verlossing, de herschapen schep
ping na de zondeval, een centrale
figuur. Zij komt daarin naar voren
als een creatieve kracht. Een boei
ende vrouw, in wie de menselijke
kanten van hoop, verwachting, te
leurstelling en verdriet sterk naar
voren komen".
Bij die voetval voor de feministi
sche theologie, die van Maria méér
dan een moeder een betrokkene in
het heilsgebeuren maakt, voegt
zich Van Dongens interesse in de
relirock. Daarin voelt hij zich aan
gesproken door Adrian Snell, die
eerder al het lijdensverhaal op mu
ziek en tekst zette in „The pas
sion". Als trouwe kerkganger en
lezer van de Schrift neemt Snell de
bijbel serieus, maar doordat hij zich
als artiest bij dit leven van Jezus
een beeld vormt, ziet hij eerder een
lijdende mens voor zich dan de
Heer bezig met zijn hemelse op
dracht. Dit maakt Jezus aanneme
lijker, gemakkelijker te begrijpen
als middelaar tussen God en mens.
Ditzelfde laat Snell nu weer zien in
de rockopera „The Virgin", niet
het traditionele geboorteverhaal,
wel wat Maria moest doormaken,
het onopgesmukte verhaal van een
meisje, dat de moeder van Gods
zoon moest worden en daarvoor
heel wat te verduren had.
Zo en niet anders krijgen we de H.
Maagd te zien in „The Virgin".
Wacht het joodse volk al duizenden
jaren op de Verlosser en krijgt Ma
ria, dat simpele joodse meisje, van
de engel Gabriël de boodschap, dat
zij de moeder van de messias zal
worden. Haar grote geheim, waar
zij niet over kan zwijgen. Zij praat
erover met haar nicht Elisabeth en
in zijn lied „What a love" laat
Adrian Snell die twee over die din
gen babbelen. Zegt Elisabeth: „Wat
een verhaal, de moeder van mijn
Heer. Toen je het vertelde voelde
ik mijn kind schoppen in mijn
buik. Maria, wat fijn voor jou. Dat
hadden we nooit kunnen dromen.
Ik vind dat toch zo'n wonder. Ik
heb nooit geweten, dat het leven zo
lekker kon smaken. Wat heerlijk.
Dan zijn we allebei in verwachting
en kunnen we daar fijn over door
praten. Ik kan bijna niet geloven,
dat het allemaal waar is".
En dan zegt Maria weer, toch ook
terughoudend om wat haar alle
maal overkomt: „Voor zover ik het
kan zien, zal het er allemaal niet
gemakkelijker op worden. Het eni
ge dat ik zeker weet is dat God me
nooit meer zal verlaten. Hij heeft
mij bij mijn naam genoemd. Hij
weet dus dat ik besta".
!Ruzie
De narigheid blijft niet lang uit,
volgens Snell, want zij krijgt direct
daarop al stevige ruzie met haar
verloofde Jozef: „Wat vertel je me
nou, een kindje? Ben je nou hele
maal gek? Ik heb je ternauwernood
aangeraakt. Van mij kan het niet
komen. Ik heb je nog wel zo ver
trouwd. Ik hou van jou, en nu krijg
ik dat er voor terug. Een engel? Ja,
het zal wel een engel geweest zijn.
Dat komt wel meer voor. Wat een
schandaal. Je weet wat de gevolgen
kunnen zijn. Je zou ervoor geste
nigd kunnen worden. Ontrouw van
een verloofd meisje. Daar zit je
goed fout mee. Wat maak je het mij
toch moeilijk. Laten we er maar
met niemand over praten. Anders
brieven de anderen het verder".
Valt Maria hem in de rede: „Luis
ter nou eens even. Ik weet wel dat
het allemaal niet eenvoudig is.
Maar laten we bij elkaar blijven. Ik
heb je nodig. Je hebt toch ook de
profeten gelezen. Nou, dan zijn we
toch in Gods hand".
En Jozef weer: „Ik wil er niet meer
over horen. Het wonder is te groot.
Voed jij dat kind dan maar op. Ik
zou niet weten hoe dat moest".
Dat verschil van mening tussen.
Maria en Jozef horen we in de Vir-
gin-song „What do yoy mean, a
baby9" (wat zeg je me nou, een
kindje?).
Waarna Jozef het nog eens een
keer flink te kwaad krijgt met
zichzelf in het lied „All for no
thing" (allemaal voor niets): „Ik
ben verbijsterd. Hier weet ik geen
raad mee. Noem je dat nou liefde.
Waar gingen we in de fout? Krijg
ik dat als dank voor wat ik alle
maal voor je over heb gehad? Ik
zou niet zo gauw iemand weten die
mijn plaats naast jou over zal ne
men, wie die schande op zijn
schouders wil dragen. Wat ben ik
stom geweest om verliefd te wor
den op jou".
Een lied later komt de engel Ga
briël ook nog bij Jozef langs om de
zaak weer recht te trekken: „Jozef,
geloof me nou, er is niets om bang
voor te zijn. Dat kind van Maria is
de zoon van God. Echt waar. En
Maria zal jou nog hard nodig heb-
Adrian Snell: „Grootgebracht met
de bijbel, ken ik de verhalen van
evangelisten als Lucas en Marcus,
maar als kind al voelde ik, dat daar
toen tussen die twee mensen meer
aan de hand is geweest. Daar
schreef ik al jong een lied over, een
Jaar daarop weer een. Tenslotte een
iele opera bij elkaar. En toen ik na
het conservatorium voor mezelf als
musicus begon, heb ik er ook nog
de muziek bij gemaakt. Met mijn
Passie-opera ging het ongeveer op
dezelfde manier. En wat mijn ge
loof betreft, net als in de protes
tantse kerken krijgt Maria in de
Church of England niet zoveel aan
dacht".
„Ik zit daar elke zondag in Leeds
in de kerk, maar als het geloof een
levend geloof is en met de mens te
maken heeft, dan ligt het voor de
hand, dat ook geloofszaken mense
lijk worden vertaald en begrepen.
Op die manier kreeg ik steeds meer
begrip voor de positie van Maria.
dan
Zij maakt een deel van het woirzei
uit, maar is tegelijk moederèlac
vrouw. Uitverkoren door Godhet
toch een aards wezen. Stel jefte
voor, een jong meisje, onschi
en toch zwanger. Jozef had
willen verlaten vanwege haa:
trouw".
„Tot zijn grote geluk moestei
voor de volkstelling naar B
hem, gelukkig weg uit de
omgeving waar zij met de 1
nagewezen zouden worden.
ats in de hotels, kwamen
een stal terecht, waar het
werd geboren. Niet temidden fcmei
heilige mensen, maar van hetjwed
schot van de toenmalige joods
menleving, want in die dagen
den herdérs zb gezien. Als je fin
anders meer kon, werd je hefiOO
Allemaal zo eenvoudig mc
wat God koos om zijn Zoon
ren te laten worden".
„Ook toen Hij kind was moet hchie
in het gezin van Maria en Jp.
heel gewoon aan toe gegaan id ei
Jozef, was een gemiddelde timipest
man. Ken je dat verhaal datppei
zich op zijn duim sloeg? Ik v«em
dat ook in mijn zaalprogramyoec
met relirock. Wel, Jozef verfers
zich niet, maar bezigde kracnjlle
taal. Komt het kindje Jezus Jiers
snellen: „Vader, riep u mij?"|rtij
vond dat een heel goeie, omdat ba.
aangeeft hoe alledaags het er in noc
gezin van de H. Familie aan toen k;
gaan moet zijn. Als daar kljnaa
wondertjes waren gebeurd, zoalj. de
ter met het genezen van zieken hoi
de wijn die niet opraakte, dan
den de evangelisten daar er
over geschreven".
ibai
•zijc
Maar hij staat toch dichter bije ii
gereformeerde opvattingen Jalg
Maria dan bij de katholieken,jrs,
haar altijd al hebben beschouwen,
een schat van een mens met |jk.
gewoon te praten valt.
Adrian Snell geeft dat toe. Dat i__
net als bij de communie. In del
gelse Kerk gaat men ook ter
munie. Maar brood en wijn
daar niet het lichaam en bloed )lho
Christus, maar symbolen en hdeler
neringen aan Zijn verlossingswjle",
Adrian hecht daar ook aan. He
God zelf onder ons aanwezi&nt<
hoeven wij ons er niet zo druk <èijn
te maken Zijn schepping te volf st:
en. Toch een opracht van Godjrree
de mens. In zijn eigen Anglicaan
geloof ervaart hij in dat opzichtp di
veel scherpere uitdaging. Overtrar
dingen kan hij trouwens uren d[
praten. Opgeleid tot musicus tóiog
hij over als een geboren evangfoot
En wie naar hem luisteren wil, t z«
moet in hem een zeer gelukser:
mens. ïde
Die kans krijgt hij in het NCjee
kerstprogramma. Vertelt regisfcen
Ger van Dongen: „Ik hoop de |nie
„Virgin" nog eens op het scherjf hc
kunnen brengen. In mijn uitfiets
ding bepaal ik me tot enkele sö ga
zoals ..What do you mean, a batj. J
en „All for nothing". Hierin Zal t
Adrian de Jozef-rol en Shirley; vo
den die van Maria. Ik ga met |>u s
praten in Leeds, waar hij naait ei
kerk gaat, en we dolen samen 4rs.
Londen, die wereldstad, waaibjn
zal zingen: „Wat zegje me noujvai
je in verwachting?". Onze ruw".
„Ander nieuws" gaat altijd oveine<
loofszaken, het woord van (fiew
maar met Kerstmis mag dat Ivor
Maria wat ruimer gezien wordfos
Zo helpen moderne verschijnsil w
als het feminisme en de rock
een herwaardering. Het |ün{
een wonder zijn als het levenjvor
al niet wonderlijk was. wil
TON OLIEMULjit p
I
Het fel bejegende feminisme
en de rumoerige rock grijpen,
wonderlijk maar waar, in el
kaar bij de herwaardering in
protestantse kring van Maria
als de moeder van God. Een
nimmer vermoede verrassing.
NCRV-tv gooit er een uur
zendtijd tegenaan op Eerste
Kerstdag op Nederland I om
22.55 uur. Dan komt de Britse
popjongen Adrian Snell (29) in
beeld, een geschoolde musi
cus, die bij de BBC al zijn
rockopera „The Virgin" kreeg
opgevoerd, het levensverhaal
van de H. Maagd, gebaseerd
op Kerstmis.
Zegt Adrian Snell: „Christus was
God en mens tegelijk. In de Schrift
bij Lucas en de anderen lezen we
over Hem als de Verlosser. Daar
gaat mijn opera niet over. Over
Zijn verborgen leven in de Heilige
Familie vernemen wij verder niets.
Dat ligt voor de hand, omdat Hij
een leven leidde net als ieder ander
mensenkind. Dat geldt ook voor
Maria. Over de boodschap aan haar
van de engel Gabriël, de geboorte
van haar kind, het bezoek van de
koningen en de woede van Herodes
worden wij door de evangelisten
geïnformeerd. Maar dan moet je als
mens wel even nagaan wat dat be
tekent. Zij is de meest belangrijke
moeder uit de geschiedenis van de
mensheid".
„Om haar menselijkerwijs gespro
ken onverklaarbare zwangerschap
is zij met de vinger nagewezen. In
de strenge leer van het joodse ge
loof van die dagen diende een on
gehuwde moeder gestenigd te wor
den. Zulke harde tijden waren dat.
Jozef heeft het op zeker moment
ook niet meer met haar zien zitten.
En dan de moeilijke bevalling in
een stal, temidden van herders.
Adrian Snell van popoperaThe Virgin "opNCR V- tv
ERSTMIS
m
Ipg
•uk
d<
ebr
m:
i
wii
De popformatie waarmee Adrian Snell zijn relirock door half Europa brerLncj
