Nederlandse dorpenvan hier tot
ginder, in een spectrum samengevat
Langs
der
wet
Koudekerk kiest voor samengaan
met Hazerswoude-Rijndijk
Chef-zwemmeester van
der Velde gaat met de VUT
Veel voorzieningen in Rijnsoever-West
REIDEN/REGIO
Ecidóc Soulmat
DINSDAG 20 DECEMBER 1983 PAGINA S
U5eej|
ildeaj
tm 011
uari s\
wo/i n
^fjRotje
biferiaar''J^se kerstboom-
jen «verbranding bij winkelcen-
g-e" ntrum Lange Voort in
:e At
was in volle
'gang. Het publiek kon op 4
januari van dit jaar echter
niet ongestoord van de
enorme vuurzee genieten
omdat opgeschoten jongens
laë krotjes in de menigte gooi-
dooriden. De politie greep in en
?efro!inam een groepje vuur-
volgewerkgooiers mee. Een van
ïsen dhen verscheen gisteren op
r£ewohet kantongerecht. Deze
"er?jongeman was van mening,
aktj'jdat de politie hem ten on-
ïe °Ptrechte had opgepakt en in
aan j de cel had gesmeten.
r ^"R.Maar twee agenten heb-
r «'eeben gezien dat u een rotje
met een sigaret aanstak en
tussen het publiek gooide.
Ze zagen het rotje zelfs ont
ploffen," merkte rechter
us vrOomen op. Hij confronteer-
De de de jongen ook met het
feit dat de politie vijf ka-
i de nonslagen (rotjes van een
fors kaliber) in diens jaszak
had gevonden. „Daar be-
grijp ik nog steeds niets
van," vertelde de jonge
man. „Ik zei tegen die
agent, ik heb niks, haal
en 1 mijn zakken maar leeg. En
igene jneens zitten er vijf ka-
en a nonslagen in." De jongen
slaagde er uitstekend in om
zijn stem bij deze laatste
zeer verbaasd
:inken. „Het kan
niet anders of iemand heeft
st ii) die rotjes in mijn zak ge-
stopt," beweerde de ver-
vai dachte nog.
23 de) Officier van justitie Huinen
vond het een merkwaardig
verhaal. „Misschien moet
de verdachte maar eens
■mh goed in zijn geheugen gra-
ven," gaf hij als raadge-
ving. De officier eiste 80
^59 gulden. „Zo, tachtig gul-
m den," stamelde de jonge
man. Het ongeloof zijn zijn
stem was wèl echt. „De an
deren kregen maar 25 gul
den boete en ik heb niks
gedaan," zei hij veronge
lijkt. Rechter óomen zei
weinig geloof aan de ver
klaring van de jongen te
hechten. Hij legde de ge
vraagde boete op.
pol
h
steld
ie hu
toes
t iet<
bben
hooi
er v
ebrui
ïdt di
rvan'
Stroper
De Noordwijkerhouter, een
klein, grijs mannetje, werd
ervan beschuldigd, dat hij
op konijnen had gejaagd.
Op de Kappelleboslaan in
Noordwijk zag de politie de
man op zijn fiets stappen
met een konijn in een strop
in zijn hand. Rechter Oo-
men keek in het procesver
baal en zei: „Hier staat dat
u al twintig jaar bent ge
stopt met stropen. Maar u
bent er op achtjarige leef
tijd mee begonnen, dus u
heeft een hele tijd ge
stroopt." De man beaamde
dat.
Maar in dit geval was er
volgens hem geen sprake
van stropen. De Noordwij
kerhouter vertelde dat hij
op een ochtend op weg was
9 naar het strand en dat hij
een konijn in de berm zag
liggen. „Het was nog don
ker en daarom zag ik niet
dat het konijn in een strop
zat. Ik dacht dat het een
aangereden konijntje was,"
beweerde de man. Toen hij
de politie zag, gooide hij
het beestje in de berm. „Ik
eet ze zelf nooit, ik ben er
vies van. Zeker met die
myxomatose," zei de
Noordwijkerhouter, die
zuchtte: „Had ik hem maar
nooit opgeraapt." Voor de
leken op het gebied van
deze langorige knaagdie
ren: Myxomatose is een
meestal dodelijke virus
ziekte onder konijnen.
De politie had een uitvoe
rig procesverbaal aan deze
zaak gewijd. Zelfs de latijn-
se naam voor het wilde ko
nijn, Oryctolagus Cunivu-
N. A lus Lapidus, was vermeld.
„Het konijn is in beslag ge
nomen en verkocht aan
een poelier," las mr. Oo-
men voor. „Wat denkt u
eried
1937,
Het
vroeg hij belangstellend
aan de Noordwijkerhouter.
„Dat weet ik niet," hield
deze zich van de domme,
jsmarj „Ach kom, dat weet u
best," drong Oomen aan.
„Nou, vijf gulden," zei de
la C man op deskundige toon.
„Heel goed," merkte de
rechter op. „Het konijn
3-3- heeft/4,50 opgebracht."
Mr. Huinen zei alles wel
erg toevallig te vinden. Hij
eiste een boete van 120 gul
den en verbeurdverklaring
van het konijn en strop.
Wat het inmiddels gebra
den en opgegeten konijn
betreft een wat overbodige
eis, maar formeel hoort dat
nu eenmaal zo. „Ik vind
deze eis voor één konijn
ruim hoog," oordeelde mr.
Oomen. Hij verlaagde de
boete tot 25 gulden en ho
noreerde de eis om ver
beurdverklaring.
KEES VAN HERPEN
Het was zeker niet zo,
dat het „de hoogste tijd"
zou zijn om zo veel Ne
derlands dorps schoon op
bijna 240 uitstekend ver
zorgde bladzijden vast te
leggen. Weliswaar is ons
platteland, als opvang en
overloop voor de ontvol
kende „metropolen", aan
het verstedelijken, maar
in 1971 waren er altijd
nog 1640 bewoningsker-
nen, buurtschappen,
vlekken, „gehuchten"
met minder dan 500 in
woners; eenzelfde aantal
dorpen telde destijds tus
sen de 500 en 5000 zielen.
Niettemin leek het uitge
verij Het Spectrum niet
onaardig, eens een vrij
indringende, goed gedo
cumenteerde en boeiend
geïllustreerde Atlas van
Nederlandse dorpen sa
men te stellen. Wel,
Spectrum is er zonder
meer in geslaagd, al die
Vele honderden „dor
pen" in hun vaak won
derschone „setting" ka
rakteristiek te plaatsen
in een overzicht dat be
paald wordt door histori
sche, geografische,
bouwkundige en sociaal-
culturele (religieuze en
folkloristische) aspecten.
Dat alles is aaneenge-
breid met bijdragen van
een stuk of tien deskun
dige auteurs.
Het gaat over het leven en
wonen in een land van te
genstellingen. Nederland, een
stukje grond met meer dan
14 miljoen bewoners ervan.
Het werelddeel Australië telt
er minder! Maar daar ziin ze
ook pas een paar duizend jaar
later gaan „groeien". In de
Atlas gaat het om een laag
land dat zichzelf gemaakt
mensen het landschap beïn
vloed; soms maakten ze het.
Maar niets is aparter, vaak
streekgebondener, onthut-
sender soms, dan het Neder
landse dorp: dorpen in de
polder, langs de rivieren, aan
de kust. Niet., zelden nog
steeds verstild, of gegroeid
tegen de klippen op. We zien
„dorpen" die eens „stad" wa
ren: steden die tot „dorp" zijn
teruggevallen. Maar „dorp" is
geen officiële naam, zegt de
grote Van Dale. Is het nieu
we Lelystad, met z'n bijna
55.000 inwoners een dorp?
Een „dorp" zal nooit meer
Op mijn omwegen door stad én land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
een „stad" kunnen worden.
Sinds de „Franse tijd" (1795-
1813) worden er geen stads
rechten meer uitgereikt.
Vanuit de lucht gezien is Ne
derland een staalkaart die je
in enkele tientallen minuten
met een jet" kunt bevliegen.
De Spectrum Atlas „vloog"
op de grond mee en ontdekte
een zinderende rijkdom in
een kort bestek: vanaf de Ro
meinen tot en met Ameri
kaanse toestanden in het
nieuwe Flevoland. Een groot
deel van die oppervlakte
wordt nog steeds ingenomen
door kleine kernen, die we
dorpen noemen. En dan is
ook Nederland een gebied
dat je kunt doorkruisen en
dan steeds terecht komen bij
plekken waarbij toeristen
kunnen lekkerbekken. Maar
een Nederlands dorp is een
gehouden door gewoonten,
en doorgaans in zichzelf ge
keerd. Dit is het gebied van
„het hele dorp weet het", en
de kleine, geïsoleerde, plekjes
van „er gaat door het ge
hucht een wonder gerucht".
Een eigen leven
Veel aandacht (althans in de
illustraties) wordt besteed
aan de „model-dorpen" in
het noorden, het oosten, het
zuiden van het land; Zeeland,
Limburg, Brabant, Salland,
Twente, Groningen, het ri
vierengebied. Het westen
krijgt, misschien door de op
rukkende verstedelijking,
iets te kort. Hoewel de licht-
valling daar ook erg attrac
tief kan zijn. Nu moet ik toe
geven, dat op de „droge" ge
deelten van ons vaderland de
geschiedenis ingrijpend is
kunnen doorgaan: terpen en
klöosters, stiften en vlucht-
burchten, hebben voor mo
numenten gezorgd. In het
westen is alles iets meer
„verwaterd"; dat zou best
kunnen zijn.
Maar wie deze Atlas aan
schaft krijgt wel een gèfun-
deerd inzicht in dorp en
landschap, bewoningsge-
schiedenis, dialect, kleder
dracht en volksgebruiken, in
sociaal-culturele aanblikken,
de rol van de overheid, de
aantasting van het dorp, de
dorpsbescherming en het
„dorp van de toekomst". Ooit
maakte de god Wodan een
diepe indruk, waar nu elek
triciteitscentrales de horizon
ontsieren. We lezen, dat in
Katwijk de autochtone bevol
king nog altijd een zekere
stempel op dit dorp drukt, en
dat Echtemach in de elfde
eeuw aanspraak maakte op
de kerken van Noordwijk en
Sassenheim. Voorhout werd
toen al genoemd.
Voor ons verleden zijn we al
aangewezen op de „plaats-
naamkunde". Het taalge
bruik was dorpsgebonden,
zeker als er sprake was van
isolement. „Dialecten" kwa
men „in de beste families"
voor: in Amsterdam werden
aan 't einde der 18e eeuw
niet minder dan 18 buurtta
len onderkend: op Katten
burg sprak je anders dan aan
de Haarlemmerdijk; in Haar
lem zei je: „die spreekt Haar-
lemmerdijks". De Atlas geeft
voorbeelden van „Neder
landse" dialecten, in alle pro
vincies en streken, over de
(in huidig Nederlandse) bij
belse tekst: „Een man had
twee zoons". Dan weet je niet
waar je blijft, want in elke
streek nu doorsneden door
rijks- en provinciale wegen
had men daar z'n eigen
„taaleigen" voor. Dan komt
het uit op: „twie zeuns, een
zeker mens, 'ne mins die
twieë zeuns hai", en nog viel
meer.
En dat is allemaal Neder
lands. Dan zegt de Atlas ook
en daar stem ik helemaal
mee in: „Het is trouwens niet
eens onjuist om ook onze Ne
derlandse taal als een (Ger
maans) dialect te kwalifice
ren". Je kunt vervolgens aan
„discriminatie" gaan doen, en
de taalkundige „underdog"
spelen, aan de hand van„Die
Deutsche Zeitung" in de Ne
derlanden, vanuit de Diet-
sche, Nederduitse tijd van de
Algermanen. Anno '40-'45.
Zo raak je, taalkundig, wel
aan de grond. Die „dialecti
sche" vervorming, evenwel,
zit er al eeuwen dik in. Maar
de dorpen blijven ongemoeid;
wij blijven „een dorpje
apart".
Verketteren
De „Atlas" graaft terug; tot
aan de scheidslijnen, toen
men elkaar in al die Holland
se dorpen aan het verkette
ren was. De reformatie was
nog pas enkele tientallen ja
ren oud, maar de protestan
ten mochten in Langeraar
voor hun eredienst gebruik
maken van de katholieke
kerk:, „oecumene is kenne
lijk niets nieuws", zegt de At
las; maar die rijk versierde
kerk werd nadien afgebro
ken, en de hervormden kre
gen hun eigen gebouw in het
nabije Aardam. „Overigens
kregen de Langeraarse
rooms-katholieken wel snel
een eigen kerk terug: een der
eerste dorpen in de Tachtig
jarige Oorlog waarin een
nieuwe roomse kerk werd
gebouwd". Het is maar een
voorbeeld van samenloop der
omstandigheden. De „Atlas
van Nederlandse dorpen" zit
vol opzienbarendheden. Een
Nederlands dorp is, over het
algemeen, nog steeds een ju
weeltje. Een heerlijk, aanbe
volen kijk- en leesboek,
waarvan het einde nog zoek
is; je krijgt het niet in één
avond uit. De prijs is 39,90.
Het gehucht „Nederland", in de kop van Overijssel, vanuit
de lucht gezien.
UIT NOTA BLIJKT:
KATWIJK In de nota Rijn
soever-West, zoals die vorige
week is gepresenteerd, wordt
uitgegaan van de bouw van
rond de 520 woningen in dit
gebied. Daarnaast is in deze
toekomstige wijk een zoge
naamd voorzieningensteun
punt gepland waar bijvoor
beeld enkele buurtwinkels,
een kerkelijk centrum en een
school kunnen verrijzen. Het
plan is opgezet met als uit
gangspunt dat de Zwarteweg
in zijn huidige vorm .ver
dwijnt. Het schetsontwerp van
Rijnsoever-West is overigens
nog geen definitief plan. De
grote lijn die nu is uitgezet
wordt echter vastgehouden als
basis voor de architect die het
bouwplan verder gaat uitwer
ken.
De oppervlakte van het woon
gebied in Rijnsoever-West be
draagt ongeveer 100.000 vier
kante meter. Uitgaande van
ruim 50 woningen per hectare
betekent dit dat er ongeveer
520 woningen gerealiseerd
worden. Hiervan zpllen er 400
als ééngezinswoning verrijzen
en 120 als kleine woningen in
gestapelde vorm. Met de bouw
van woningen zal 60 procent
van de 100.000 beschikbare
vierkante meter benut zijn. Er
blijft dan nog 10,5 procent
over voor groenvoorzieningen
en 30 procentvoor verharding
(wegen, parkeerplaatsen,
speelplaatsen). Er wordt bij de
aanleg van Rijnsoever-West
uitgegaan van 1,25 parkeer-
laats per woning,
n Rijnsoever-West kan 10.000
vierkante meter gebruikt wor
den voor bijzondere voorzie
ningen en centrumvoorzienin
gen. Gedacht wordt hier aan
de bouw van een acht- ne-
genklassige basisschool, een
kerkelijk centrum en een
(buurt)winkelcentrum. Moge
lijk is verder nog de realise
ring van een wijkgebouw met
eventueel een peuterspeelzaal
en een praktijkruimte voor
een (tand)arts. Na goedkeuring
van B en W en de commissies
wordt een deel van het plan
eruit gelicht. Dit kan pas ge
beuren wanneer duidelijk is
hoeveel woningen de gemeen
te in het desbetreffende jaar
van het rijk toegewezen krijgt.
Vervolgens wordt dan een ar
chitect gezocht die het bouw
plan verder ontwikkelt.
KOUDEKERK AAN DEN
RIJN De Koudekerkse ge
meenteraad heeft zich gister
avond in meerderheid uitge
sproken voor het samengaan
van Koudekerk met Hazers
woude-Rijndijk. Algemeen
vond men het niet realistisch
vast te houden aan het ideaal
van het zelfstandig blijven van
Koudekerk. Hiervoor heeft de
provincie de procedure voor
de gemeentelijke herindeling
al te zeer in gang gezet.
De gemeentegrens zou dan ge
vormd moeten worden door
het toekomstige traject van
Rijksweg 11 of de spoorlijn. De
voorgestelde samenvoeging
heeft vooral de voorkeur van
de de PvdA en het CDA door
de vele banden op sociaal-cul
tureel en maatschappelijk ge
bied die al bestaan tussen
Koudekerk en Hazerswoude
Rijndijk. De VVD-fractie
sprak zich uit voor een veel
verdergaande combinatie. Zij
vond het voorstel van Provin
ciale Staten om Hazerswoude,
Koudekerk en Benthuizen sa
men te voegen aanvaardbaar.
Graag zag de VVD ook Zoe-
terwoude hier nog aan toege
voegd. Zo zou een sterke ge
meente tussen Leiden, Alphen
en Zoetermeer ontstaan van
27.000 inwoners. De VVD ver
wacht dat een dergelijke ge
meente een krachtig werkge
legenheidsbeleid zal kunnen
voeren. Bovendien ontstaat
een sterke onderhandelingspo
sitie om aan verbeteringen
van het openbaar vervoer te
werken. Daarnaast vindt de
VVD het onredelijk om van
Hazerswoude te vragen zich
op te splitsen. „Het is te ver
wachten dat Hazerswoude zich
met hand en tand tegen een
splitsing zal verzetten", stelde
de heer W. Fransen van de
VVD vast.
Het CDA en de PvdA hebben
ook wel begrip voor het Ha-
zerswoudse standpunt, maar
vinden dat nu in de eerste
plaats gekeken moet worden
naar de belangen van Koude
kerk. Zij vrezen dat bij een
combinatie met heel Hazers
woude, deze laatste gemeente
een veel te overheersende rol
zal spelen. Wanneer alle ge
meenten op 31 december hun
definitieve standpunt bekend
hebben gemaakt, start de wet
telijke procedure. De provincie
Zuid-Holland zal zich opnieuw
uitspreken over herindelings
mogelijkheden, waarna de be
trokken gemeenten weer in
spraak kunnen leveren.
Chef-zwemmeester H. B. vaA der Velde: heerlijk genieten-van mijn vrije tijd.
KOUDEKERK AAN DEN
RIJN Het waarschu
wende stemgeluid van
chef-zwemmeester Henk
van der Velde zal binnen
kort niet meer te horen
zijn vanaf de wachttoren
in het Prins Willem
Alexanderbad. Op éénen-
zestigjarige leeftijd vindt
de heer Van der Velde
het welletjes. Hij maakt
gebruik van de VUT-re-
geling. „Nu ben ik nog ge
zond en fit. Ik ga lekker
genieten van mijn vrije
tijd", zegt de chef-zwem
meester.
De kinderen zal hij het
meeste missen, want het op
leiden voor het zwemdiplo
ma vindt Henk het meest
..vermoeiende, maar ook het
allerleukste werk. dat er is.
„Die vertrouwensband, die je
in die elf weken met de kin
deren opbouwt, is geweldig",
vertelt hij. „Die band is heel
belangrijk, want in een hele
korte periode moet je de
kleintjes zover zien te krij
gen om van een paar angsti
ge stapjes in het ondiepe te
komen tot het zwemmen van
honderdvijftig meter in het
diepe". Dit jaar voor het
eerst heeft de 'badmeester'
een kind leren zwemmen
van een moeder die als kind
ook les van hem heeft gehad.
Via zijn hobby in de
zwemsport bezig zijn is
Henk van der Vélde vijftien
jaar geleden in Koudekerk
terecht gekomen. Daarvoor
werkte hij zevenentwintig
jaar als machinist bij de
Spoorwegen. In zijn vrije tijd
behaalde Henk de benodigde
^diploma's. Met zijn inmid
dels exvrouw is hij toen
in het anderhalf jaar oude
Prins Willem Alexanderbad
aan de slag gegaan. Zij had
den veel over voor hun hob
by, want de werkverande-
ring betekende een flinke
stap terug wat salaris betreft.
„Maar nu heb ik het goed",
zegt Henk.
Jarenlang is de zwemmeester
actief geweest in de waterpo-
losport. Als speler en als in
ternationaal topscheidsrech-
ter. Nog steeds speelt hij een
aardig partijtje mée in het
derde team van Zwem- en
Poloclub Koudekerk. Daar
naast coacht Henk het twee
de herenteam. „Scheidsrech
ter zijn kan na je vijfenvijf
tigste jaar helaas niet meer",
zegt Henk. „Maar ik werk
nog wel steeds mee aan de
beoordeling van nieuwe
scheidsrechters".
^Vat de heer Van der Velde
altijd het meeste heeft ge
troffen in de Koudekerk is
de geweldige gemeenschaps
zin in het dorp. „Dat zo'n
prachtig, fijn zwembad ge
bouwd kon worden met geld
dat door de bewoners zelf is
bijeengebracht, is daar een
bewijs van. Ook als er iets
gedaan moest worden met
bijvoorbeeld de zwemvier-
daagse, dan hoefde je maar te
kikken en het kwam in
orde", aldus Van der Velde.
„Het minste wat ik terug kan
doen. is mijn opvolger goed
inwerken".
Vervelen zal badmeester
Van der Velde zich niet. Als
de nieuwe man rond eind
april is ingewerkt, vertrekt
hij voor een paar weken met
een kampeerbusje naar
Noorwegen. Daar gaat Henk
zijn tweede grote hobby
zeevissen uitgebreid beoe
fenen in de fjorden.
Wie afscheid van de bad
meester wil nemen, kan dal
vanavond doen vanaf zes
uur op de receptie, die spe
ciaal voor hem op het ge
meentehuis wordt gehouden.
ASTRID DE NIJS
