TAFEL CeidócSoiwal FÏTïïTl „Legpuzzel van Westerbork onmacht en verbijstering Blad Concilium 99 /ia twintig jaar geen tijdschrift voor alle theologen Interkerkelijk Vredesberaad gaat acties richten op politieke besluitvorming kerk wereld Heroïne: nuttige discussi^J weer ACHTERGROND CeidócSomant DINSDAG 20 DECEMBER 1983 P, In 1984 begint het internationaal tijdschrift voor the ologie „Concilium" aan zijn twintigste jaargang. Dat is voor het directiecomité (de gezamenlijke hoofdre dactie) aanleiding geweest „zowel kritisch terug te kijken op de weg die wij hebben afgelegd als zelfkri tisch vooruit te blikken". Het tweede Vaticaans concilie was de aanleiding tot de op richting van „Concilium". In het eerste nummer van het blad, begin 1965, werd onder meer gezegd, dat het tijdschrift „op bijzondere wijze" verder wilde bouwen aan het concilie. Maar vooral na 1973 valt te constateren, dat er steeds minder over het tweede Vaticaans concilie wordt gesproken. Voor vele jongere lezers is het concilie een grootheid uit het verle den geworden. Er zijn in de kerk en de samenleving nieuwe situaties en problemen ontstaan en „Concilium" moet uit trouw aan de geest van het concilie daarop ingaan, aldus de hoofdredactie. Zij wijst erop, dat het belang van het concilie niet zozeer be stond in het afleggen van verklaringen, maar veeleer in de „collectieve ervaring, dat een voortdurende vernieuwing in de kerk omwille van haar opdracht in de wereld een blijven de noodzaak zou zijn". De noodzaak om tot hervorming te ko men is daarom ook nu nog actueel, aldus de redactie. In het laatste nummer van de negentiende jaargang spreken diverse theologen hun verwachtingen over de toekomst uit, telkens vanuit de invalshoek van een bepaalde tak van de theologie. De Duitse theoloog Karl Rahner, die tot de stichters van „Concilium" behoort, meent, dat het blad „nu en dan het no dige respect en de verschuldigde liefde gekwetst heeft die men ook zijn tegenstander in de kerk verschuldigd is". Hij spreekt de wens uit, dat „Concilium" de nieuwe situatie van de r.-k. kerk als kerk van heel de wereld, van alle culturen en van de wereldcivilisatie, blijft weerspiegelen en vertegen woordigen. De Franse theoloog Yves Congar, eveneens een der oprich ters van het blad, schrijft, dat hij geen tijdschrift kent, dat zo'n wijde blik heeft en zoveel documentatie aandraagt. Hij wijst erop, dat sommige meer behoudende theologen, zoals de huidige prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, Jo seph Ratzinger, die aanvankelijk aan het blad meewerkten, nu niet meer voor „Conciliumschrijven. Het is geen blad voor alle theologen geworden. Congar vindt wel, dat de situa tie de laatste jaren verbeterd is. Het blad heeft geen goeroe en schaart zich niet onder het vaandel van een bepaalde school, aldus Congar. Hij wijst voorts op het probleem, dat het blad de mensen van de wetenschap veel meer bereikt dan de men sen van de macht. In dit opzicht is het slechts een gebrekkige voortzetting van het concilie, aldus Congar. Tenslotte is hij van mening, dat het blad de theologische vraagstukken te weinig van de geschiedenis uit benadert. „Concilium" zal van 1984 af zes in plaats van tien keer per jaar verschijnen. Verder is besloten in het blad drie nieuwe secties op te nemen: theologie van de Derde Wereld, feminis tische theologie en exegese en kerkgeschiedenis, waarmee het totaal aantal secties op twaalf komt. Elke sectie zal eens in de twee jaar een nummer van het blad verzorgen. In 1984 zal aandacht worden besteed aan onder meer de seksuele revolu tie, de joodse uitdaging aan het christelijk geloof en „de ethiek van de bevrijding - de bevrijding van de ethiëk". Het IKV (Interkerkelijk Vre desberaad) wil de acties tegen de plaatsing van kruisraket ten in ons land richten op het parlement en de politieke be sluitvorming. Daarbij zal het IKV vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid (bijvoor beeld blokkades) niet propa geren. Hierover bestaan bin nen het vredesberaad grote aarzelingen. Dit heeft het IKV gister avond in Amersfoort tegen de leiders van de negen aan gesloten kerken gezegd. Het gesprek was bedoeld om de verantwoordelijkheid van de vredesbeweging enerzijds en van de kerken anderzijds te omschrijven met het oog op de ontwikkelingen in 1984, waarin een besluit tot plaat sing wordt verwacht. „Het IKV zit zeer dicht tegen de politiek aan en is in zekere zin een politieke machtsfac tor geworden", aldus IKV-se- cretaris M.J. Faber na afloop. De vraag is volgens hem op welke wijze het IKV kan opereren zonder de kerken in een onmogelijke positie te brengen. Ds. C. B. Roos praeses van de hervormde synode, zei dat in dit eerste gesprek nog geen grenzen waren getrokken. Het IKV heeft enige hoofdlij nen aangegeven waarover de kerken zich intern nader moeten beraden. Ook ds. Roos benadrukte dat het hele handelen en spreken op het parlement gericht moet zijn. Aan het gesprek namen on der anderen deel bisschop H. Ernst van Breda en dr. H. van Munster secretaris-gene raal van de bisschoppencon ferentie van de r.-k. kerk, ds. C. B. Roos en dr. R. J. Mooi van de hervormde kerk, dr. H. J. Kouwenhoven van de gereformeerde kerken in Ne derland en prof. dr. D. C. Mulder, voorzitter van de Raad van Kerken in Neder land. De kerkelijke leiders hadden in het gesprek het IKV ge vraagd aan hun achterban te denken. In dit verband werd er op gewezen, dat de term blokkade tot enorm veel weerstand in de kerken kan leiden. Bisschop Ernst had onder meer het IKV de vraag gesteld in welk per spectief dergelijke acties wor den gevoerd. Hij had gewaar schuwd tegen fanatieke ac ties als er niets meer te berei ken valt, zo deelde Faber. Anderzijds hebben de kerken het IKV aangespoord de strijd tegen de plaatsing nog niet op te geven zo lang er geen besluit gevallen is. On der anderen bisschop Ernst, in wiens bisdom Woens- drecht ligt, had hier op gewe zen. Zowel Roos als Faber be klemtoonde, dat de kerken het gesprek over deze zaken willen voortzetten. Het is voor het IKV van belang tij dig met de kerken te spre ken, opdat er geen verrassin gen en botsingen ontstaan, aldus Faber. Naar zijn me ning hebben de kerken dui delijk gemaakt, dat zij niet uit de boot zullen stappen. KARDINAAL GLEMP: Priesters Polen moeten niet aan politiek doen De primaat van Polen kardi naal Jozef Glemp heeft zich uitgesproken tegen politieke activiteit van priesters. In zijn Kerstboodschap, die tij dens de feestdagen in alle Poolse kerken voorgelezen zal worden, roept de primaat op tot redding van het vader land door verzoening. Gezien de spanningen in de wereld en het over de mens heid hangende levensgevaar kan Polen zich niet als „gloeiende vonk" opstellen tussen de tegenover elkaar staande supermachten, aldus Glemp. In deze moeilijke tijd wil ook de kerk het land die nen. Overeenkomstig de aan bevelingen van het Vaticaan waarschuwt het episcopaat de priesters ervoor zich met de politiek te bemoeien. Glemp waarschuwt de gelo vigen voor de in Polen steeds groeiende apathie, maar deel neming aan het openbare le ven is boven alles een zaak van de leken, aldus de pri maat. De Poolse autoriteiten heb ben zich herhaaldelijk bij de kardinaal beklaagd over de politieke betrokkenheid van verscheidene priesters. Tegen vier van hen, onder wie de adviseur van vakbondsleider Lech Walesa, pater Henryk Jankowski in Gdansk, zijn aanklachten ingediend we gens misbruik van het pries terambt. Europa Het Europees parlement heeft in Straatsburg zonder discussie een resolutie van christen-democraten aange nomen waarin een beroep wordt gedaan op de Poolse regering de onafhankelijk heid van de kerk in Polen, alsmede de vrijheid van godsdienst, te eerbiedigen, na te leven en te beschermen. Ook moet een begin gemaakt worden met een werkelijke normalisatie en een einde aan maatregelen waarmee intellectuelen, arbeiders en geestelijken worden geinti- mideerd, van hun rechten worden beroofd en tot misda digers worden bestempeld. In de resolutie naar aan leiding van de recente aan klacht tegen 69 Poolse pries ters, die er van worden be schuldigd de vrijheid van godsdienst te hebben mis bruikt spreekt het parle ment zijn solidariteit uit met alle mensen die zich, zonder gebruik van geweld, inzetten voor de waardigheid en de rechten van de mens. De par lementariërs verzoeken de nationale regeringen van de tien lidstaten en de Europese commissie ervoor te zorgen, dat de mensen in Polen ook na april volgend jaar voedsel hulp wordt verleend. RATZINGER: Kerkelijke ban Luther hield op met zijn dood De ban, die de rooms-ka- tholieke kerk over Maar ten Luther heeft uitge sproken, moet worden verstaan als een juridi sche maatregel van orde van de kerkgemeenschap jegens een persoon, dus niet gericht op een zaak. Deze mening heeft de prefect van de congregatie voor de geloofsleer, kardinaal Joseph Ratzinger, geuit in de „Inter nationale Katholische Zei- tung" uit Keulen als ant woord op een vraag, of het Lutherjaar geen aanleiding zou zijn geweest de excom municatie (uitsluiting uit de kerk) van Luther op te hef fen. De reformator heeft in 1520 met het verbranden van de pausélijke ban-bulle buiten de poort van Wittenberg, in het bijzijn van professoren en studenten, te kennen gege ven niets te maken te willen hebben met deze kerkelijke maatregel, zodat hij ook net kerkelijk wetboek aan de vlammen prijs gaf. De ban is met de dood van Luther tot een eind geko men, aldus de kardinaal. Iets heel anders is, of de door Lu ther uitgedragen leer ook nu nog als kerkscheidend moet worden beschouwd, voegt hij hieraan toe. Dat zou immers betekenen, dat gemeenschap in en door de communie is uitgesloten. Daarom draaien thans de in oecumenisch ver band gevoerde gesprekken, aldus kardinaal Ratzinger. HET gemeentebestuur van Amsterdam heeft met bij wijze van experiment onder medisch toezicht e39 lang heroïne te gaan verstrekken aan driehonderd den, niet alleen heftige reacties opgeroepen in bin|i2) buitenland, maar tevens de knuppel in het vaderland tieke hoenderhok gegooid. Ook in de Tweede Kami emotioneel gereageerd. Die nog voorlopige reacties mf° 0 eigenlijk vooral de mislukking van het tot nu toe gj3(aï beleid om de harddrugs in ons land te bestrijden, wc Niemand is zonder aarzeling vóór heroïneverstP^ aan verslaafden, maar men erkent tegelijkertijd datji'g. nu toe ondernomen pogingen hebben gefaald. Het ifW1 dat gevoel van onmacht dat men niet zonder meer „nE°i tegen het Amsterdamse plan. Het is dezelfde onmacht uit het plan geboren moet zijn. Amsterdam heeft erj£M hand „de buik van vol"; er moet maar eens wat geb|6, y n Nadat men al bijna het hoofd in de schoot had,h:°i waar het de drugbestrijding betreft, is het goed dat de3-3^ sie weer is aangezwengeld. Alleen daarom al moet hefj tief van de gemeente Amsterdam positief worden Jwo deerd. Daarmee wil niet gezegd zijn, dat het ooit tot d|J0' strekking van overheidswege zal moeten komen. Eer sieve discussie over een experiment is echter zeer 1171 Op voorhand kan nu echter al worden vastgesteld, fde plan van het college van B en W van Amsterdam me^RV teitszin vertoont dan de eerdere voorstellen van de'#n fractie in de hoofdstedelijke gemeenteraad. Die gini van heroïneverstrekking op veel grotere schaal, nl|^' aan maar liefst twaalfhonderd verslaafden. Als het 4ro'l damse experiment wordt uitgevoerd, maar na het v<>0' de proefjaar blijkt te zijn mislukt, zal er een nieuw e^ probleem zijn geschapen: wat doe je daarna met versiop die gewend zijn geraakt aan vrije verstrekking van L? door de overheid? Met driehonderd verslaafden voiD.óo ongetwijfeld een immens probleem, maar met twaalfl^ .(j junks staat van tevoren vast, dat de moeilijkheden d}YL< meer in de hand te houden zouden zijn. Mi< 4.0C Het voorstel van het Amsterdamse gemeentebestui^ 2 ziet ook in een ingrijpende verscherping van het pd 21 treden tegen de handel in drugs en de uiteenlopende ke gevolgen ervan. Dat gaat in elk geval door, ook)(i; vrije verstrekking van heroïne door het Kabinet zou ÉAC afgewezen. Hoewel onder de verschillende groepen q01p3 digen op het gebied van de drugbestrijding en w i voor willen doorgaan er ook zijn die daar geen enkP' tief resultaat van verwachten, mag worden aangenoniuis verscherpt politieoptreden over het algemeen toch mj0^ instemming zal worden begroet. na. DE BILT Het weer in ons land en vrijwel geheel West- -Europa wordt beheerst door depressies die van de Oceaan Grieks hamlapje, bietjes met prei en aardappelen volkoren- karnemelkvla Voor twee personen hebt u nodig: 150 g hamlap, 30 g margarine, knoflook, salie, zout, peper, 1 lepel citroen sap; 400 g bietjes, zout, zure ap pel, 1 dunne prei, ketoem bar, azijn, suiker; Vt tot 1 kg aardappelen; 2Vz dl melk, 40 g volkoren- meel, 2Vt dl karnemelk, bruine basterdsuiker. Schroei het hamlapje dicht in hete margarine, temper het vuur zo dat het net blijft bakken, leg er een hele teen knoflook naast en een paar blaadjes verse of gedroogde salie. Strooi er zout en peper over en bak het vlees onder regelmatig keren in ruim een kwartier gaar. Leg het hamlapje op een warm bord en druppel er de helft van de citroensap over. Maak de jus af met weinig water en de rest van het citroensap en zeef er de knoflook en salie uit. Schil de bietjes en rasp ze. Kook ze in een half uur gaar of als de voorgekookt waren in tien minuten met weinig water, zout en stukjes appel. Warm daarna heel even ke toembar en de zeer fijn ge sneden prei mee. Maak de bietjes op smaak met azijn en suiker. Breng bijna alle melk aan de kook. Meng met de achterge houden melk het volkoren- meel aan. Schenk bij dit pap je wat van de hete melk en doe het dan in de pan. Laat dit mengsel, terwijl u roert, een minuut zacht koken. Zet de pan in een bak met koud water. Roer er, als de pap lauw is geworden, de karne melk door. Serveer dit toetje lauw of geheel afgekoeld met apart de bruine basterdsui ker. JEANNE Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071- 122248 en uw krant wordt nog dezelf de avond nabezorgd. Schokkend boek over Nederlands „Durchgangslager1 Hebben wij van de ont staansgeschiedenis van kamp Westerbork en de gruwelijke jaren daarna onze les geleerd Die vraag die in feite een vernietigend oordeel uitspreekt over het in de vooroorlogse jaren door de Nederlandse rege ring gevoerd vluchtelingen beleid, wordt door mevr. mr. A.P. Schil thuis, voorzit ster van de Vereniging Voormalig Kamp Wester bork gesteld in een voor woord van het door de jour nalist Dick Houwaart ge schreven.boek „Westerbork - Het begon in 1933". Dit werk dat verschenen is bij de Haagse uitgeverij Omniboek is gisteren in het Haagse Perscentrum Nieuwspoort ten doop ge houden. Houwaart be schrijft daarin de politiek getinte gebeurtenissen die voorafgingen aan het ge bruik van Kamp Wester bork door de Nazi's als „Durchgangslager" voor Jo den. Mevrouw Schilthuis, oud commissaris der Koningin in Drenthe die zich ook heeft ingespannen voor de totstandkoming van een monument op de plaats, van waar 93 treinen met 20 wagons naar de vernieti gingskampen Auschwitz en Sobibor vertrokken, en die gisteren het „eerste exem plaar" kreeg uitgereikt, vroeg zich na lezing van de onthutsende en wel haast compromitterde parlemen taire gebeurtenissen in de jaren dertig af of we anno 1983 onze les geleerd heb ben. „De auteur Dick Hou waart", zegt ze, „is daarover vol goede moed. Maar de proef op de som is nog niet genomen: Wat doen we in een tijd van sociaal-econo mische en financiële krapte als grote aantallen vluchte lingen op onze deur klop pen Mevr. Schilthuis hoopt dat het boek er toe bijdraagt dat ons land die proef mocht hij ko men met ere doorstaat Dick Houwaart, chef afde ling voorlichting van het ministerie van Binnenland se Zaken en laatste tijd zeer actief als de montere voor zitter van het Journalisten- forum, blijft ondanks die „zwarte bladzijden" in de Nederlandse geschiedenis, optimistisch. Hij blijft gelo ven in een „goede wil" van de mens. NEDERLANDSE INSTANTIES HADDEN HET DRUK MET CENTEN TELLEN DEN HAAG/WESTER- BORK „De komst van 1500 Joodse vluchtelingen mag niet ten koste gaan van onze arbeidsmarkt. Dat is ook de visie van het Joodse comité. Het is een tijdelijke voorziening. Men moet niet de gedachte hebben dat wij thans voor een ieder die zich blijvend in Nederland wil vestigen, de grenzen zullen openzetten". Dit is de moderne vertaling van het laatste woord dat wijlen minister mr. dr. J. Donner (Justitie) op 6 april 1933 had tijdens een interpel latie in de Eerste Kamer van de socialistische senator Jan Oudegeest over het. vluchte lingenbeleid. Die zesde april was volgens Dick Houwaart in feite het cruciale tijdstip waarop het kamp Wester bork werd geboren. Want vanaf die dag hielden de Ne derlandse regering en het la tere Joodsche Comité ter Be hartiging van de belangen van Vluchtelingen zich bezig met het huisvesten van opge jaagde joden. Met die interpellatie opent Houwaart zijn boek „Wester bork - Het begon in 1933" en daarna volgt hij chronolo gisch de gebeurtenissen die tenslotte resulteerden in de bouw van het door de Neder landse en Duitse joden geza menlijk betaalde „eigen" concentratiekamp op de Drentse heide. Onthutst Ruim vijftig jaar later, ont spannen zittend achter zijn bureau in een ruime werkka mer op het ministerie van binnenlandse zaken tracht Dick Houwaart onder woor den te brengen hoe onthutst en verbijsterd hij was, nadat hij alle archiefstukken, de briefwisselingen, vergader verslagen en Handelingen van de Staten Generaal over de behandeling van de joodse vluchtelingen nad doorgeno men. Daaruit kreeg hij een schok kend beeld van een „bene pen, gierig beleid" dat onder de regering-Colijn werd ge voerd. Auteur Dlck Houwaart met de oud-commissaris der Koningin In Drenthe, mevr. mr. Schilthuis. „Kijk" legt Houwaart de ach tergronden bloot, van waar uit hij zich twee iaar geleden zette aan het schrijven van het fascinerend documentair verslag over de totstandko ming van het kamp, „ik heb een onbedwingbare nieuws gierigheid naar oorlogsge beurtenissen. Ik lees er alles over. Niets ontgaat me. Elk boek dat daarover handelt neem ik door. Het zijn alle maal stukjes van een giganti sche legpuzzel. Onlangs ver scheen net boek van Hans Knoop over de Joodse Raad. Hoe men er ook over denken mag, het is een uiterst nuttige bijdrage. Aanloop Het is ook een stukje van de legpuzzel. Zo moet men ook mijn boek bekiiken. Over Kamp Westerbork in de oor logsjaren is al veel geschre ven door A.J. Herzberg en door J. Presser, maar een boek over de ontstaansge schiedenis, over die vooroor logse periode, het Nederland se vluchtelingenbeleid in die dagen, over de „aanloop naar de vernietiging" was er nog niet". Houwaart zette het allemaal op een rij en toont aan de hand van nuchtere politieke feiten, waar het fout ging met onze goede bedoelingen. „Die interpellatie in 1933", schrijft hij, „was het begin van een omstreden, soms wankelmoedig, vaak hard en onsympathiek vreemdelin genbeleid. Juridische spits vondigheden boorden vaak warme, menselijke gevoelens de grond in. De hulp aan vluchtelingen kwam uit par ticuliere bronnen. De rege ring stond op het enge princi pe van de ordehandhaving en het overeind houden van christelijke, zedelijk en eco nomisch liberale normen". Sprankje naastenliefde De kerken lieten het volgens Houwaart ook afweten. Ui teraard in Nazi-Duitsland, maar ook in Nederland was er slechts een sprankje naas tenliefde te bespeuren. „De enige groep", aldus de auteur, „die zie iets aan de joods- christelijke vluchtelingen ge legen liet liggen waren de Quakers. Zijn openden in Amsterdam een vluchtelin- gencentrum". „Vooral de gedoopte joodse vluchtelingen kregen het hard te verduren. Hun lot was extra tragisch. Van hun oude geloofsgenoten hadden ze weinig te verwachten en de christenen hadden toen nog geen belangstelling voor ze' In 1933 kwam er een werk kamp voor joodse vluchtelin gen in de Wieringermeer op een terrein van 100 hectare. Enkele honderden mensen werden er voorbereid op hun „alijah" naar Palestina. Ver der ging de gastvrijheid niet. Integendeel. Op 16 mei 1934 werd een wet van kracht, waarin regering en parle ment zich tegen de bedrei ging van joden op de arbeids markt wapenden". Fraai heer Zo ging men steeds een stapje verder totdat na de ver schrikkelijke Kristallnacht in Nazi-Duitsland de vluchtelin genstroom nog toenam en het vierde kabinet - Colijn plan nen lanceerde voor de bouw van een centraal kamp in Westerbork. Op 12 mei 1939 debatteerde de Tweede Ka mer over dit voorstel, waarbij uit het betoog van de socialist mr. L. Donker bleek dat er zelfs censuur werd toegepast op de brieven die Joodse vluchtelingen naar het bui tenland stuurden. Wijlen mi nister Van Boeyen verdedig de het voorstel. „Dat was een fraai heer", aldus Houwaart. De bewindsman vond het prachtig dat er een kamp in net in die jaren toch zeer af gelegen Drenthe zou worden gebouwd. Ook had de be windsman een bankgarantie van 1 miljoen gulden geëist van het Joodse comité dat Van Boeyen een bedrag van 5 tot 6 miljoen kon toezeggen. „Het is duidelijk", aldus Hou waart, „de menslievendheid van de overheid en de rege rende politici was groot, zo lang de joden maar voor hun eigen concentratiekamp zou den betalen". Het voorstel kwam door de Kamer en werd op 21 juni 1939 ook door de Eerste Kamer aan vaard. Het woord was aan de Com missie van Toezich en Bij stand, bestaande uit twee le den van het Joodse Comité, een van de Stichting Kamp Westerbork (in oprichting) een van het Kindercomité (R.-K.), een van het Rooms- Katholieke en een van het Protestantse Vluchtelingen comité. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wees twee joden aan en een lid uit de gemeente Westerbork. Op 28 juni werd het comité sa mengesteld en de oud-com missaris der Koningin in Drenthe, mr. J. Cramer liet* zich als voorzitter van de Centrale Vereniging voor de opbouw van Drenthe tot lei der van het comité benoe men, waarin ook nog burge meester E.S. van Veen van Nijeveen zitting had. De zaak was daarmee beklonken en de bouw kon beginnen. Zuinig aan Op 19 juli gaf premier dr. H.Colijn jn zijn kwaliteit van minister van Financiën ad interim de opdracht tot de bouw. De eerder afgetreden minister van Financiën, mr. J.A. de Wilde had overigens zijn ambtgenoot van Binnen landse Zaken laten weten dat het allemaal heel zuinig moest in Westerbork. „De huisvesting van de vluchtelingen mag niet te zeer afsteken bij die van de bewoners van de arme stre ken in de provincie Dren the". Dus kwam er bijvoor beeld één douche voor 10 mensenZo somt Dick Houwaart de voorbeelden van het benepen beleid op. Er is één schrijnend voorval dat Houwaart nog memo reert. Er werd door de voor zitter van de Joodse raad, prof. D. Cohen gepleit voor het verstrekken van enig zakgeld aan vluchtelingen die verbleven in Reuver na bij Venlo. Minister Van Boeijen weigerde dat, zodat de mensen zich niet bij hun gezinnen konden voegen. „Maar al die huwelijken gaan stuk" wierp Cohen tegen, „dat is dan de straf voor de illegale grensoverschrijding", aldus het keiharde antwoord. Er was ook nog een voorstel voor de opzet van een soort kinderdorp dat het voorpor taal moest vormen voor emi gratie naar Palestina. Hou waart: „Het is er niet van ge komen. De Nederlandse in stanties hadden het te druk met centen tellen". ALEX SNELLEMAN n"|2 Geen vorst, w>°' buien iu naar Engeland trekk^ gen is dit opnieuw h<je>9 Een aktieve depressi. w van de Golf van Bisk: De Zuid-Engeland. Om 2' pressie heen wordt anische lucht aar], 21 waarin buien voorkoi'of middagtemperatuur 2- De veel verschillen met I vandaag en gemiddel|oN graden bedragen. Aan{i8. moet tijdelijk op een kkett zuidenwind gerekend ]2): af en toe zelfs hard. v2g de nacht zal de kome|„ j gen vrijwel niet voork| 1 Redelijke ski -f mogelijkheden™ DEN HAAG Hier vioc sneeuwbericht van de. in samenwerking met400 verkeersbureaus: Eerste kolom: gen sneeuwhoogte in cm pistes •hek Tweede kolom: geritten sneeuwhoogte in cm qre? pistes R25 T, *Joo Duitsland n er In het Sauerland zijn abee: de hoger gelegen gebied wat skimogelijkheden. Harz zijn in de hoger jj gebieden nog goede s( lijkheden. In de Eifel I menteel geen sneeu Duitse middelgebergtei een stijging van tem verwacht en een klei op regen, hetgeen slechtering inhoudt. Duitse Alpen hebben berichten ontvangen. Sauerland tot maxim.} Harz tot maximaal 35} Duitse Alpen 25 tot Oostenrijk Vorarlgebergte 25—7( Tirol 25—60 Salzburgerland 257( De wintersportmogelij zijn in het algemeen tot goed. Weersvooruil Wisselend bewolkt en buien. Later vanuit het| regen, in berggebiedei de 1500 m sneeuw, temperatuur circa 3 grj Zwitserland Graubuenden 35—60 Berner Oberland Wallis 30—55 Ook in Zwitserland skimogelijkheden redt goed te noemen. De pi inmiddels vrijwel ovei pend. Weersvooruitzichten: tenrijk Noord-Italië Zuid-Tirol 3070 Vrijwel alle pistes zijn {j en er zijn goede skin heden België Geen wintersportmogj den. Frankrijk Savoie/Haute Savoie 3 In de Franse Alpen ziji gs lijk tot goede skimog(~ den. $5. li

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2