een beste Kerst voor de Polen
jSakasone: Geen grote
nilitaire rol voor Japan
CeidaeSomgnt
OM VOEDSEL VERDRINGT ALLE ANDERE PROBLEMEN
:rF
Pari jzenaars mogen
lijkkisten niet meer
in kerken achterlaten
Belgische premier boos op economen
Londense politie versterkt bewaking
Amerikaanse
gezant
onverwacht
in Irak
agJITENLAND"
DINSDAG 20 DECEMBER 1983 PAGINA 11
Icse premier biedt
jendschapshand" aan
llljkenland
ie laARA De Turkse premier Özal heeft
her" bij de presentatie van zijn regerings-
h Jinima, de „vriendschapshand" gereikt
f Griekenland. Hij verklaarde verder dat
e' Tamitische wereld centraal staat in het
Alandse beleid van de eerste Turkse bur-
agering sinds de militairen in september
de macht overnamen. Ook zei hij de
id Sfyan beleg geleidelijk te zullen opheffen,
lad dde verhouding tot Griekenland zei Özal
nestfenze regering er van overtuigd is dat
tot ebelangen op lange termijn dezelfde zijn
'den)t meningsverschillen langs vreedzame
i w(junnen worden opgeheven". Hij zei ver-
aadat de betrekkingen met het Westen
clchtstreekse relaties
en en de islamitischi
(ven belangrijk zijn.
Ceasusescu wil conferentie NAVO
en Warschau-Pact ministers
BOEKAREST De Roemeense president
Ceausescu heeft gepleit voor een conferentie
van de ministers van buitenlandse zaken van
de NAVO en het Warschau-Pact. De conferen
tie zou het afgebroken overleg over de kern
wapens weer op gang moeten brengen.
Als de onderhandelingen over de kernwapens
weer kunnen plaatsvinden, zo zei Ceausescu,
dan zou er een „raadgevende commissie" moe
ten worden samengesteld. Hierin moeten leden
zitten van zowel de NAVO als het Warschau-
Pact. In de Roemeense hoofdstad Boekarest en
in Athene werd gisteren gelijtijdig een verkla
ring afgegeven, waarin Roemenië en Grieken
land er bij de Sovjet-Unie en de VS op aan
dringen niet tot plaatsing van nieuwe kernra
ketten in Europa over te gaan.
Zware straffen voor
Estlandse dissidenten
STOCKHOLM Drie Estlandse nationa
listen zijn afgelopen vrijdag in Tallin door
het Hooggerechtshof van de Estlandse
Sowjet-republiek veroordeeld tot zware
werkkampstraffen wegens „anti-Sovjet-
propaganda en -agitatie". Dit heeft een
hulporganisatie voor politieke gevange
nen in Estland gisteren in de Zweedse
hoofdstad Stockholm bekendgemaakt.
Volgens de organisatie hadden de drie een
gelukstelegram ondertekend aan de Pool
se Nobelprijswinnaar, Lech Walesa.
Voorts hadden zij een brief geschreven
aan de staatshoofden van de Scandinavi
sche landen en de Sovjet-Unie met het
verzoek de Oostzee kernwapenvrij te hou
den. Het Hooggerechtshof waarschuwde
tien andere dissidenten hun zogenaamde
anti-Sovjetactiviteit te staken.
Kogelvrij
In New York is een
boutique geopend
waar elegante kle
dij wordt verkocht
die kogelbestendig
is. Eigenaar John
Jolcin verkoopt
vesten, jassen,
smoking
overhemden, bont
mantels die ale-
maal tegen kogels
kunnen.
film
»nry
RSCHAU Dank zij
kantoor in Warschau
de Amerikaanse tele-
iemaatschappij ABC
"t inmiddels ook ge-
al Jaruzelski kennis
nen nemen van de
ichtmakende televi-
The Day After en
daarop volgende dis-
;ie met onder andere
Kissinger en Ro-
McNamara. Een offi-
reactie op de film
handelt over de ver
dikkingen van een
.noorlog, is echter uit-
sGst 6evaar van
lard J1 kernoorlog staat ken-
lijk niet bovenaan het
loriteitenlijstje van de
n gering.
ie komt dat? Waarom wordt
Polen zo weinig stilgestaan
de gevolgen van een nu-
aire confrontatie tussen de
rmachten? „Omdat de ra
ten waarschijnlijk zowel in
Oosten als in het Westen
ons gericht staan en wij ze-
.r als een van de eersten
)rden getroffen. We kunnen
k no n'ets aan d°en' maar on"
■^■tussen kunnen we mis-
m__hien wel iets aan Polen
een ien"' a^t^us een P°°l-
t coi* antwoord weerspiegelt
r ser dan alleen een fatalisti-
Vbe levenshouding. Polen be-
it zich steeds meer naar
Sgf nnen te richten en gebeur-
snêrissen in het buitenland ko"
en in gesprekken nog maar
3 luwelijks aan de orde. Een
tzondering betreft de wes-
sancties tegen Polen en
1 o
de machtsstrijd in de Russi
sche partijtop, maar dat zijn
dan ook problemen die direc
te gevolgen hebben voor Po
len.
Deze naar binnen gerichte
mentaliteit komt voor buiten
landse bezoekers vaak als een
verrassing. Zij zijn gewend
Polen als de belangrijkste fac
tor te zien in de Oost-Westbe
trekkingen en hebben de nei
ging zich te concentreren op
de internationale context van
's lands binnenlandse crisis.
Maar voor de Polen zelf is het
bijna onvermijdelijk dat ze als
gevolg van de praktische pro
blemen van alledag de dingen
niet meer in de juiste verhou
dingen zien en eindeloos dis
cussiëren over hun maat
schappij.
Russen nog
slechter af
Een groot deel van het Poolse
leven wordt in beslag geno
men door het bijeenschrapen
van de eerste levensbehoef
ten. Vlees, zeep, suiker, koffie
en talloze andere dingen die
in het westen zo vanzelfspre
kend zijn, zijn hier (nog steeds
of opnieuw) gerantsoeneerd.
Overal in Polen staan de
mensen weer in de rij, uitge
zonderd de hele rijken of de
Polen met vrienden in het
westen die hun voedselpak
ketten of harde valuta sturen.
Hun enige troost is de weten
schap dat de Russen vaak nog
slechter af zijn dan zij.
Beschik je echter over harde
valuta, dan opent zich een
heel andere wereld. Met har-
In schaars gevulde winkels proberen de Polen de nodige kerstaankopen te doen
de munten kan men terecht
in de door heel Polen ver
spreide Pevex-winkels waar
koffie, thee. waspoeder, tand
pasta, whiskey, nylonkousen,
lipstick en zelfs auto's in rui
me mate voorradig zijn.
Krantenadvertenties waarin
woonruimte te huur wordt
gevraagd of goederen te koop
worden gevraagd, hoeven
slechts te zijn voorzien van de
code „net terug uit het buiten
land" om de lezers erop te at
tenderen dat de adverteerder
kan of wil betalen in buiten
landse valuta.
Omgekeerd kunnen de Polen
hun dollars op de zwarte
markt verkopen. Voor een
dollar wordt momenteel 700
zloty's gegeven, terwijl de of
ficiële koers niet meer dan 95
zloty's bedraagt. Gewapend
met deze zloty's kan de Pool
in Warschau dan bijvoorbeel
gaan winkelen op de markt in
Praga waar een blikje kaviaar
van vier ons 6000 zlotys kost
en een kilo gerookte zalm
12.000 zloty's. Verder zijn er
op de markt levende ganzen
en kippen, klaar om geslacht
en geplukt te worden voor de
klant die bereid is de prijs te
betalen.
Wat minder exotisch zijn de
marktkraampjes met grof ge
maakte schoenen, syntheti
sche truien, en flinterdunne
nylon trouwjaponnen, afgezet
met grote rode rozen. Ook
staan er rijen mannen en
vrouwen die slechts een of
twee artikelen te koop heb
ben, een jas van schapewol of
een bonthoed bijvoorbeeld,
die ze hebben meegebracht
uit het buitenland of gekre
gen van buitenlandse vrien
den. Ze verkopen die dingen
omdat ze het geld nodig heb
ben voor essentiëlere zaken
zoals toiletpapier, medicijnen
of gloeilampen.
De uitzonderingen op de
markt daargelaten zijn er ech
ter maar heel weinig Polen
die erin slagen veel geld te
verdienen. De meesten van
hen zijn bitter arm. Het ge
middelde inkomen in Polen
bedraagt momenteel 12.000
zlotys per maand. Een gezin
met slechts één kostverdiener
kan nauwelijks het hoofd bo
ven water houden. Net als in
het Westen zijn het de bejaar
den die het het moeilijkst
hebben.
Een econoom werkzaam voor
de regering geeft openlijk toe
dat de inflatie meer dan 20
procent bedraagt en dat ze
zelfs zonder rekening te hou
den met de prijsverhogingen
waar momenteel over wordt
gediscussieerd, volgend jaar
niet onder de 15 procent kan
worden gehouden.
Ondervoeding
De katholieke kerk houdt
zich bezig met het organise
ren van hulp voor de aller
armsten en een groot aantal
Polen dat beter af is voelt zich
moreel verplicht om de voor
raden van de kerk aan te vul
len. De kerk maakt zich diepe
zorgen om de verslechtering
van de gezondheidszorg. On
dervoeding komt steeds vaker
voor en er is een chronisch
gebrek aan medicijnen en vi
taminepreparaten. Dit gebrek
wordt voor een deel toege
schreven aan een tekort aan
harde valuta en de westerse
sancties. Polen heeft zelf geen
goede farmaceutische indus
trie en is wat dit betreft dus
afhankelijk van het westen.
Doktoren hebben nu de nei
ging om recepten in tweevoud
uit te schrijven. De patiënt
kan dan proberen de genees
middelen te halen in een van
(Van onze correspondent Jan Drummen)
PARIJS Het Parijse gemeentebestuur heeft besloten
de kerken in de Franse hoofdstad van lijkkisten te zui
veren. Het aantal stoffelijke overschotten dat zoge
naamd uit vergeetachtigheid na uitvaartplechtigheden
wordt achtergelaten is namelijk dermate aangegroeid
dat er maatregelen genomen moeten worden.
Steeds meer nabestaanden ge- Doorgaans voor een of twee
ven de stoffelijke overschotten weken hetgeen in tal van ge-
van hun overledenen „enige vallen tot jaren en jaren uit-
tijd aan de kerk in bewaring." loopt. Het is namelijk gebruik
dat wanneer de familiegraf
kelder of een gewoon graf op
een van de begraafplaatsen
nog niet gereed is de familie
de kerk verzoekt de lijkkist
met inhoud enige tijd in de
krypte te mogen opbergen. De
maximale duur is wettelijk be
paald op drie maanden, maar
daar wordt vaak volstrekt niet
meer de hand aan gehouden.
Derhalve willen vele paro
chies het gebruik afschaffen
en voornamelijk omdat veel
families hun overledenen defi
nitief in de kryptes van Parij
se kerken achterlaten. De
meeste Parijse kerken bevat
ten weliswaar geen krypten
maar waar dat wel het geval
is, met name in de St. Pierre
de Chaillot (waar krypten in
oude steengroeven beneden de
kerk drie uitgebreide verdie
pingen beslaan) zijn thans vol
lijkkisten. De Parijse politie
heeft het probleem nu aange
grepen en verklaard dat de
kerken gezuiverd moeten wor
den, maar een probleem daar
bij is dat het niet altijd moge
lijk is de nabestaanden te vin
den omdat overlijdensdocu-
menten in Frankrijk maar tien
jaar bewaard worden. De pa
rochianen blijken de lijken
van familieleden vaak in de
kerken achter te laten om zui
ver financiële redenen omdat
begraafplaatsen en graven, om
niet te gewagen van grafkel
ders, voortdurend kostbaarder
worden. Zelfs de zogenaamde
voorlopige graven op kerkho
ven zijn voor sommigen onbe
taalbaar geworden zodat de fa
milie soms een zogenaamde
concessie moet kopen terwijl
de kosten in de krypte van
een kerk maar 24 francs be
draagt voor een verzegeling en
12 francs per dag voor bewa
ring. Kosten die overigens in
vele gevallen nooit voldaan
worden. Het Parijse gemeente
bestuur heeft nu besloten de
lijken die niet door familiele
den opgeëist worden in massa
graven ter aarde te bestellen.
de officiële apotheken die
meestal inferieur spul leve
ren, terwijl hij tegelijkertijd
kan proberen om het westerse
equivalent te halen in de win
kels die worden gerund door
de kerk. Mensen die voor de
winkels van de kerk in de rij
staan voor wat eenvoudige
geneesmiddelen tegen een
griepje, moeten vaak drie uur
geduld oefenen.
Ook op straat is de algehele
malaise zichtbaar. In deze da
gen voor Kerstmis is in War-
schaus elegantste winkelstraat
Novi Swiat nergens een spoor
van kerstversiering te beken
nen. In de winkels zelf liggen
tussen stapels fletse, weinig
tot de verbeelding sprekende
gebruiksartikelen slechts hier
en daar wat gekleurde snuis-
ternijen die aan luxe herinne
ren. Zelfs aan het meest ele
mentaire kinderspeelgoed be
staat een tekort en de enige
glinsterende kerstboom staat
tot dusver in het kantoor van
de Amerikaanse luchtvaart
maatschappij Panam.
Van oudsher wordt er in Po
len op kerstavond karper ge
geten, mar de autoriteiten
hebben nu al gewaarschuwd
dat er wel eens niet voldoen
de zou kunnen zijn. Dus pij
nigt iedere Pool zich nu de
hersens af waar hij de meeste
kans maakt er een te kopen.
Deze week is de ongrijpbare
karper voor de meeste Polen
belangrijker dan nationale
verzoening of Solidariteit en
zijn ondergedoken leiders. De
karper is zelfs belangrijker
dan het leven na Kerstmis of
■t E.jSSEL De Belgische
Bnier, Martens, heeft uiterst voor de Belgische economie"
sterdikkeld gereageerd op uit- De economen Vuchelen en
en leen van twee Belgische Glejser dringen aan op het sti-
nsteiomen, die in het decern- muieren van de investeringen
ies téummer van het maand- via fiscale voordelen, voor het
Economie pleiten voor besnoeien op de overheidsuit-
nieuwe schoktherapie gaven en voor het laten dalen
van de rentelasten door een
consolidatie van de binnen
landse schuld. Ook willen zij
een nieuwe devaluatie van de
Belgische franc. Vooral dat
laatste is premier Martens in
het verkeerde keelgat gescho
ten. Hij wees erop dat er in
België een wet bestaat die het
strafbaar stelt publieke verkla
ringen af te leggen, die de po
sitie van de Belgische munt in
gevaar kunnen brengen.
KIO Acht van de 16
fhankelijke afgevaar-
w*™len in het nieuw geko-
m[je Japanse Lagerhuis
ischtPen z'ch gisteren, een
pres na de verkiezingen,
hetjgesloten bij de Libe-
Zil-Democratische Partij
afgelp), z0 hebben
-functionarissen ge-
RuJ Daardoor heeft deze
ij ondanks de grote
it k£ ?rlaag alsnog een
liste ,pe meerderheid van
lassi
258 zetels in het 511 zetels
tellende Lagerhuis ver
kregen. Nakasone zal
daarom als premier aan
blijven.
Op een persconferentie zei Na
kasone, die tevens voorzitter
van de LDP is, dat hij van
plan is zijn omstreden buiten
landse en defensiepolitiek
voort te zetten. De premier er
kende dat het omkoopschan
daal rond oud-premier Tanaka
negatieve invloed heeft uitge
oefend op de uitslag.
Nakasone, die een duidelijk
aangeslagen indruk maakte,
zei verder bereid te zijn tot
„constructieve onderhandelin
gen" met de oppositie. Door de
nederlaag is zijn partij haar
vaste greep op belangrijke
commissies in het Lagerhuis
kwijtgeraakt. De LDP, die
dertig jaar onafgebroken aan
de macht is geweest, moet nu
meer dan voorheen rekening
houden met de versterkte op
positiepartijen. Nakasone zei te
hopen nog dit jaar een nieuwe
regering te kunnen formeren.
Op het punt van zijn omstre-
(Hi1, Uitfebiurltr Ut wtmltn dlltmiil L
mtt nar it Ion poftn11
den defensiepolitiek liet Naka
sone zich opvallend terughou
dend uit. Hoewel hij zei dat de
Japanse defensie versterkt
moet worden, liet Nakasone
wel doorschemeren dat er
voor Japan geen grote militai
re rol is weggelegd. Sinds Na
kasone in januari van dit jaar
aantrad, had hij zich juist sterk
gemaakt voor een grote mili
taire betekenis van Japan, om
een tegenwicht te vormen
voor de Sovjet-invloed. In de
VS is daarom geschokt gerea
geerd op de nederlaag van
premier Nakasone.
W etenschappers
in China krijgen
meer vrijheid
PEKING China heeft het
afgelopen weekeinde onge
woon liberale richtlijnen voor
de Chinese wetenschap afge
kondigd. Wetenschapsmensen
worden aangemoedigd vrije
lijk over wetenschappelijke
vraagstukken te debatteren en
het werk van buitenlandse
collega's zonder vrees voor po
litieke inmenging te bestude
ren.
De huidige Chinese leiding
stelt alles in het werk om de
steun van de wetenschappers
te verwerven. De sterke man
van China, Deng Xiaoping,
voert een beleid dat de levens
standaard van de weten
schapsmensen moet verhogen.
Onder het bewind van Mao
Zedong werden de beoefena
ren van de wetenschap met
groot wantrouwen beieeend
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN De Britse au
toriteiten, die afgelopen
week te laks waren om
doeltreffende voorzorgs
maatregelen tegen bom
aanslagen te nemen, heb
ben gisteren een aantal
nieuwe beschikkingen af
gekondigd, waarmee zr
het kerstoffensief van de
IRA in de kiem hopen te
kunnen smoren. Minister
van Binnenlandse Zaken
en Justitie Leon Brittan,
deelde in het Lagerhuis
mee, dat het centrum van
Londen voortaan onafge
broken doorkruist zal
worden door waakzame
speciale patrouilles van de
politie
Overal waar gevaar dreigt,
zullen deze gemotoriseerde
agenten het nodige doen om
een herhaling van het Har-
rods-drama van zaterdagmid
dag te voorkomen. Dit pa-
trouillewerk wordt dag en
nacht uitgevoerd. De politie
van Centraal Londen, waar
het gevaar het grootste is,
krijgt bovendien versterkin
gen uit andere gemeenten, die
voorlopig wel enkele honder
den agenten en detectives
kunnen missen. Alle verloven
zijn ingetrokken. Tot kerstmis
wordt in de wijken van de
Londense binnenstad de dienst
verzekerd door ruim 300 extra
politiemannen. Gisteren had
het Londense politiekorps de
handen meer dan vol. Op ver
schillende plaatsen werden
verdachte pakketten en auto's
gesignaleerd. Hoewel het tel
kens loos alarm was, bleek het
toch nodip het verkppr lanpp
tijd stil te leggen in Oxford
Street en in de hoofdstraat van
Kensington. In Oxford Street
werd trouwens de koffer van
een verdachte personenwagen
opgeblazen. Hij bleek geen
bom te bevatten. Het befaam
de warenhuis Harrods opende
om negen uur normaal zijn
deuren. Alleen de herenafde
ling. die zwaar geteisterd is,
bleef dicht. Vooral in de mor
gen daagde er niet veel volk
op; later werd het wat druk
ker, zodat de directie aan het
eind van de dag toch haar te
vredenheid kon uitspreken
over de opkomst van haar
klanten. In de zijstraten rond
Harrods is nu een streng par
keerverbod van kracht. Had
de politie dit zaterdagmorgen
al uitgevaardigd en het toen
even streng toegepast als se
dert de autobomaanslag, dan
zou de IRA die aanval niet ge-
nlppod k»inr»pn hpbhpn
NEWSWEEK:
Andropov
ongeneeslijk
ziek
MOSKOU Volgens het
Amerikaanse weekblad
Newsweekheeft de Russi
sche leider Andropov nog
maar anderhalf tot twee
jaar te leven. Hij heeft een
ernstige nieraandoening
die weer het gevolg is van
suikerziekte. Het blad ba
seert zich voor zijn infor
matie op een Russische
arts. Andropov wordt mo
menteel verpleegd in een
sanatorium in een buiten
wijk van Moskou. Omdat
zijn nieren niet meer goed
werken moet zijn bloed
voortdurend door middel
van dialyses gereinigd
worden. Volgens dezelfde
arts zou een niertransplan
tatie te gevaarlijk zijn.
BAGDAD De Amerikaanse
gezant voor het Midden-Oos
ten, Rumsfeld, is gisteren ge
heel onverwacht in de Iraakse
hoofdstad Bagdad aangeko
men.. Dit heeft het officiële
Iraakse persbureau gemeld,
Over de aard van het bezoek
is niets meegedeeld. De komst
van Rumsfeld naar Bagdad
kan een ommekeer inluiden in
de Iraaks-Amerikaanse ver
houding. Direct na de Israë-
lisch-Arabische oorlog van
juni 1967 verbrak Bagdad de
diplomatieke betrekkingen
met Washington. Als reden
werd toen gegeven dat de VS
directe militaire en politieke
steun had verleend aan Israël.
Gedurende de periode sinds
1967 zijn er geen diplomatieke
contacten op hoog niveau tus
sen beide landen geweest.
Slechts in 1977 bracht de toen
malige Amerikaanse ondermi
nister, Habib, een bezoek aan
Bagdad. Na afloop van de be
spreking tussen Rumsfeld en
de Iraakse minister van bui
tenlandse zaken, Tarek Aziz,
werd een kort communiqué
uitgegeven, waarin werd ge
zegd dat „onderwerpen van
wederzijds belang" en de ont
wikkelingen in het Midden-
Oosten zijn besproken. In
Washington is vernomen dat
de Amerikaanse regering be
reid is de betrekkingen met
Irak op ambassadeursniveau te
