^Spacelab is
ijn geld meer
lan waard"
Palesti jnen veroordelen
bomaanslag in Jeruzalem
Linkse
concurrentie
drukt zwaar
op Le Monde
Spaanse minister: Vliegveld
van Madrid is niet onveilig
DODENTAL VLIEGTUIGBOTSING 94
Bouterse: relatie met
Nederland verder verhard
ITENLAND
QeidócQowiant
DONDERDAG 8 DECEMBER 1983PAGINA 11
'rin1iandhaven
en cties tegen Polen
.M hej De Verenigde Staten
n een jet van plan de sancties te-
;riode^0ien in te trekken. Zij zijn
jchter^ ajieen bereid bij een an-
Opstelling van de Poolse re-
'V De Amerikaanse minister
et°oruiten'anc'se za^en- Shultz,
h n[ gisteren op een persconfe-
die in Bonn. Shultz is in West-
t, omipa 'n verband met de ver-
iamsefn8 van NAVO-ministers
ij fanju'ten^an<^se zaken. Hij arri-
et K]e dinsdagavond in de West-
;steld! hoofdstad voor een ont-
zal aing met bondskanselier Kohl
de Kinister van buitenlandse za-
ïenscher.
IRA doodt
vooraanstaande
protestantse politicus
BELFAST De IRA heeft gisteren in Bel
fast een vooraanstaande protestantse politi
cus vermoord. De 28-jarige Edgar Graham
werd voor de Queens Universiteit in de
Noordierse hoofdstad door twee gemasker
de terroristen van dichtbij doodgeschoten.
De daders konden ontkomen. Graham was
lid van de protetstantse „Officiële Unionis
tische Partij" en had een zetel in de Noord
ierse Assemblee, een soort parlement dat 14
maanden geleden in het leven is geroepen
door de Britten met het doel de Noordieren
weer een vorm van zelfbestuur te geven.
De algemene verwachting is dat als gevolg
van de aanslag het geweld in Noord-Ier-
land opnieuw zal oplaaien.
Slaap-rijder
PORTSMOUTH Een slaapwande
lende tiener uit de Zuidengelse ha
venstad Portsmouth heeft zijn ouders
gisterennacht de schrik van hun le
ven bezorgd, door er midden in de
nacht met hun auto op uit te trekken.
De iongen, die dacht dat hij lekker in
bed lag te slapen, kwam ineens tot de
ontdekking dat hij zich in pyama in
de auto van zijn vader bevond en
minstens veertig kilometer van huis
was. Dat dit avontuur zonder brokken
is afgelopen mag een wonder heten,
daar de jongen nog nooit auto had ge
reden. Een bekeuring wegens rijden
zonder rijbewijs staat hem niet te
wachten. Wel hebben zijn ouders de
politie moeten beloven een doktor in
de arm te nemen.
Lijk VS-piloot
overgedragen
BEIROET Het stoffelijk
overschot van de Ameri
kaanse piloot, wiens toestel
zondag boven Libanon werd
neergeschoten door Syrisch
afweergeschut, is gistermid
dag overhandigd aan het Li
banese leger. Dit heeft radio-
-Libanon gemeld. Het lijk is
overgebracht naar het mili
taire ziekenhuis in Beiroet
en zal aan Amerikaanse
functionarissen van de mul
tinationale vredesmacht wor
den overgedragen, aldus de
radio.
Finse vrouw goed
voor
300li ter moedermelk
HELSINKI De 28-jarige Finse
Lilja Virtanen heeft in negen maan
den 300 liter moedermelk afgestaan
en daarmee 20 te vroeg geboren kin
deren het leven gered. De in het
dorp Petaejaevesi wonende vrouw
voedde bovendien haar eigen baby
en een kind uit een naburig dorp. De
moedermelkcentrale van het zieken
huis gaf haar voor elke liter 30 fin-
mark, circa 15 gulden, waarover zij
geen belasting hoefde te betalen. Als
blijk van waardering ontving Lilja
gisteren, op de Finse nationale feest
dag, een eremedaille van de staat.
RONAUTEN VOL LOF OVER EUROPEES RUIMTELABORATORIUM
duii
-rP
heel
xeld
onze redacteur ruimte-
"ul vaart)
rn Zl :-WAHN „Ik kan er
•eI}, tort over zijn. Het enige
leid k gezegd heb is dat het
i om ^budget op dit moment
luize ^n Spacelab-missie toe-
eel vpe euen(je is echter dat
JP Sor AP (Associated Press)
&fn. correct geciteerd ben en
i er een volledig foute in-
ncaUgtatie van mijn woorden
>rooj| beetje de hele wereld
gegaan..." George van
3n Ti, administratief directeur
e sP}iet Europese ruimtevaart-
ESA, wil het misver-
maar liefst zo snel moge-
r "^iit de wereld helpen. Hij
hebben beweerd dat het
drie miljard gulden kos-
Spacelab-project „een
j'z? vergissing" is geweest.
^'a het Spacelab-perscentrum
te*Porz-Wahn bij Keulen
^1t beleefd kennis genomen
aa'de woorden van George
;rm'Reeth, maar vraagt men
toch ook voorzichtig af of
ve|Reeth, eigenlijk niet juist
®lheel realistische verkla-
'J n( beeft afgelegd. Per slot
ir°eirekening is het in West-
ipa ontworpen en gebouw-
doeSpacelab verreweg het
j fste cadeau dat Amerika
■L.EJvan Europa heeft gekre-
Daarbij valt zelfs „Miss
P jlrty" het befaamde
c,eheidsbeeld van New York,
on!Frankrijk in 1886 aan de
ru,Il schonk volkomen in
f" Tiiet. Trouwens, president
"aid Reagan maakte deze.
£k tijdens zijn gesprek met
>eKaemanning van de Space-
^^Jtolumbia-combinatie voor
P® duidelijkheid ook nog
prlr eens „dankbaar" gewag
lln' het „geweldige cadeau
onze Europese vrienden".
at een wonder"
[vat zeggen de mannen aan
van Spacelab-Columbia
telf van? Natuurlijk, hoe
het ook anders, luidt hun
nentaar: „Spacelab heeft
Kal bewezen dat het elke
r waard is die er in gem
ierd is". „Wat een won-
wordt er op de achter-
gemompeld. „Stel je
r dat ze het tegendeel had-
beweerd. Dan waren ze
ichijnlijk in één keer of
noods in gedeelten door de
htsluis naar buiten gescho-
het merendeel van de
aanwezigen in Porz-
ihn applaudisseert. Spacelab
fyer slot van rekening in de
"na plaats een Duitse onder
ling en pas daarna een Eu-
;es project. Zoals er ook
'n}haaldelijk, en vooral gedu
rende de eerste dagen van de
vlucht, met de nodige nationa
le trots wordt gereageerd op
de verrichtingen in Spacelab
van de Duitse wetenschapper
dr. Ulf Merbold uit Stuttgart.
Knipels uit Duitse kranten,
vastgepint op een prikbord bij
de perskamer, tonen forse
koppen over „Unser Ulf im
All" en tijdens de dagelijkse
persconferenties over de acti
viteiten van het Spacelab-team
op 250 km boven de aarde
wordt „der Ulf" veelvuldig ge
prezen.
Ulf über alles
„Der Ulf" blijkt op een gege
ven moment een mechanisch
defect te hebben verholpen,
zoals dat meer dan eens moest
gebeuren. „Eén Van de Space
lab-mensen" (was het Merbold
zelf?) was ergens tegenaan ge
zweefd en Ulf moest er aan te
COLUMBIA
VANMIDDAG
TERUG
HOUSTON Een dag later
dan gepland zal de ruimte-
veer-Spacelab-combinatie
vanmiddag uit de ruimte te
rugkeren naar aarde. Om
een minuut voor vijf wordt
het immense gevaarte ver
wacht op de luchtmachtba
sis Edwards in Califonië,
waar het volgens de voor
spellingen prima weer zal
zijn. Zoals bekend werd de
vlucht van de Columbia met
een dag verlengd om meer
experimenten te kunnen
doen.
pas komen om het euvel te
herstellen. „Unser Ulf" heeft
zich een echte trouble-shooter
getoond, wordt nog eens her
haald. Een „trouble-shooter,"
is iemand die zo ongeveer voor
elk probleem wel een oplos
sing weet.
Op een gegeven ogenblik
wordt het zelfs een van de
Duitse journalisten te gortig.
„Ik hoor voortdurend van: Ulf
heeft dit gedaan en Ulf heeft
dat gedaan. Er zijn toch ook
nog anderen aan boord...?
Doen die eigenlijk niks?" De
reactie is lichtelijk vaag, maar
het komt er wel op neer dat je
„als Europees centrum nu een
maal in de eerste plaats aan
dacht schenkt aan de Europese
deelneming in het project en
als Duitsers vooral aan „unser
Ulf".
Ulf Merbold zelf is overigens
zo ongeveer het toppunt van
bescheidenheid. En dat mag
toch wel een geluk heten,
want als hij straks in Duits
land terugkomt en alles mis
schien nog eens naleest wat er
gedurende zijn „tijdelijke af
wezigheid" in de media over
hem is geschreven, zou hij bij
na moeten concluderen dat hij
een soort halfgod is geworden.
Maar die conclusie zal Merbold
zelf stellig niet trekken. Daar
is hij veel te nuchter voor, ook
al wordt hij in een onbewaakt
ogenblik bijna poëtisch als hij
vanuit Spacelab de „schoon
heid van de planeet Aarde"
beschrijft.
Op hol
Trouwens, diezelfde Merbold
slaat tijdens een van de inter
views-op-afstand ook zelf nog
een beetje op hol wanneer
hem wordt gevraagd wat hij
denkt van het feit dat Space
lab-1 maar een dag of tien in
de ruimte kan blijven, terwijl
'de Russen in het kader van
hun Saljoet-Sojoez-project
vluchten van tegen de twee
honderd dagen maken. „Wat
de Rusen kunnen, kunnen wij
óók...", is zijn commentaar. Hij
verzuimt er aan toe te voegen
dat zo'n evenaring van de
Russische marathon-missies
zeker de eerstkomende tien
jaar nog niet aan bod zal ko
men, noch door de Amerika
nen, noch door de Europea
nen. Maar hij demonstreert er
in elk geval een mooie portie
enthousiasme en een niet-ge-
ringe dosis zelfverzekerheid
mee.
Omstreeks half vijf in de late
middag verschijnt op de vele
televisieschermen in Porz-
Wahn de mededeling; „Ueber-
flug Spacelab jetzt", waarmeee
gezegd wil zijn dat men zich
naar buiten zou kunnen bege
ven om de Spacelab-Colum-
bia-combinatie als een licht
puntje langs de donker wor
dende hemel te zien trekken.
Er verzamelt zich een aanzien
lijke groep mensen. „Ik hoor
hem", meent een grapjas als
van het aangrenzende militai
re vliegveld een helikopter op
stijgt. Maar even later is het
wel degelijk raak. Als een hel
dere ster trekt de honderd ton
wegende ruimtecombinatie
een kaarsrechte streep langs
de hemel: snelheid 27.000 km
per uur.
De kleumende toeschouwers
in Porz-Wahn applaudisseren
opnieuw, ook al zal Merbold
het beslist niet horen. Hij heeft
het al moeilijk genoeg om zijn
Nederlandse contactman Wub-
bo Ockels in het Amerikaanse
Houston te verstaan, als die
hem nieuwe aanwijzingen
geeft voor allerlei experimen
ten.
MADRID De Spaanse
minister van transport,
Enrique Baron, heeft gis
teren gezegd dat het inter
nationale vliegveld van
Madrid, Barajas, een „vei
lig vliegveld is en als zo
danig door internationale
organisaties wordt er
kend". Hij reageerde hier
mee op berichten dat de
vliegramp van gistermor
gen, die aan 94 mensen
het leven heeft gekost,
voorkomen had kunnen
worden als het vliegveld
over een grondradar had
beschikt. Bovendien zou
den de lichten langs de
startbanen onvoldoende
zijn.
De botsing gebeurde gister
morgen in zeer dichte mist,
kort nadat de luchthaven weer
was opengesteld voor uitgaand
vliegverkeer. Een DC-9 van
de binnenlandse maatschappij
Aviaco kruiste de startbaan
van een Boeing 727 van Iberia.
Na de botsing brak direct
brand uit. Alle 42 inzittenden
van de DC-9 (allen Spanjaar
den) kwamen om het leven. In
de Boeing, aan boord waarvan
zich veel buitenlanders maar
geen Nederlanders bevonden,
vonden 49 passagiers en een
lid van de bemanning de dood.
42 Mensen die voorin het toe
stel van Iberia zaten, konden
het vliegtuig veilig verlaten.
De Spaanse luchtvaartdienst is
direct begonen met een uitge
breid onderzoek. Het afluiste
ren van de vluchtrecorders
van beide toestellen moet on
der meer uitwijzen of de piloot
van de DC-9 verkeerde aan
wijzingen van de verkeersto
ren heeft gekregen of dat hij
de startbaan van de Boeing
voor een landingsbaan heeft
aangezien. Overigens was de
gezagvoerder van de DC-9 de
meest ervaren vlieger van zijn
maatschappij. Hij vloog sinds
1948 en kende het vliegveld
van Madrid als de beste.
Door het ongeluk van gisteren
en dat van tien dagen geleden
met een Colombiaanse Jumbo
(waarbij 181 mensen omkwa
men) is het vliegveld van de
Spaanse hoofdstad in enkele
dagen een zwarte vlek gewor
den op de kaarten van de in
ternationale vliegroutes. Want
hoewel in beide gevallen (zeer
waarschijnlijk) menselijke fou
ten werden gemaakt, is de dis
cussie over de veiligheid van
Barajas, een belangrijk verbin
dingspunt voor vluchten van
Europa naar Zuid-Amerika,
Noord-Afrika en het gebied
ten westen van de Middelland
se Zee, weer in volle hevig
heid losgebarsten.
Bij een tiental ongelukken op
Barajas in de afgelopen 13 jaar
zijn 1 300 mensen om het le
ven gekomen. Toen de Spaan
se verkeersleiders in 1979 en
1981 staakten, vestigden zij
daarmee de aandacht op de
technische onvolkomenheden.
Intussen is veel gedaan om de
situatie te verbeteren, maar de
radarinstallaties van Barajas
schijnen nog steeds niet up-to-
-date te zijn. Bovendien heeft
het vliegveld geen grondradar.
Hoewel het niet verplicht is,
beschikken de meeste grote
vliegvelden over een dergelijk
systeem, omdat daarmee rij
dende vliegtuigen in de gaten
kunnen worden gehouden
wanneer het zicht slecht is.
Het ongeluk van gisteren ver
toont veel overeenkomst met
de grootste ramp uit de lucht
vaartgeschiedenis, in 1977 op
het vliegveld van Tenerife
(Canarische Eilanden). In
dichte mist botsten daar twee
Boeing-747's (een van de KLM
en een van PanAm) tegen el
kaar, waarbij 582 om het leven
kwamen.
(Van onze correspondent)
PARIJS Het invloedrij
ke Franse blad Le Monde
(het blad van de Franse
intelligentsia en door
sommigen beschouwd als
de beste krant ter wereld)
verkeert in zulke finan
ciële moeilijkheden, dat
de recordverliezen van
verleden jaar de directie
dwingen een honderdtal
personeelsleden op straat
te zetten. Kortgeleden
heeft Le Monde al 50 per
soneelsleden moeten ont
slaan.
Sinds 1981, toen dagelijks
600.000 exemplaren van de
krant werden verkocht, kent
de oplage van Le Monde een
dalende lijn. In twee jaar heeft
het zo'n 150.000 lezers verlo
ren. Bovendien heeft het blad
grote concurrentie te duchten
van twee andere links geo
riënteerde bladen Le Matin n
Libération Vooral het laatste
is een intelligent, objectief en
levendig opgezet blad. Wat
deze kranten vooral aantrek
kelijker maakt dan Le Monde
zijn de illustraties. Le Monde
drukt immer nooit een foto af.
Liberation is een fenomeen in
de Franse perswereld. Het
blad werd in 1973 gesticht
door toedoen van de filosoóf
en schrijver Jean-Paul Sartte
en vond toen voornamelijk af
trek bij links-radicale studen
ten. Nu bestrijkt ze een veel
groter deel van de markt. Om
de dalende tendens te stoppen
probeert Le Monde te vernieu
wen. Die verandering zal mo
gelijk ook betrekking hebben
op het uiterlijk van de krant
en wellicht dat men zelfs foto's
gaat afdrukken.
Weer massagraf
in El Salvador
SAN SALVADOR Salvado
raanse boeren hebben in het
dorp Santa Elena, dat in hét
oosten van het land ligt, een
massagraf ontdekt met ruim
honderd lijken. Dat is uit
bronnen bij de regering verno
men. De doden zijn daar doör
linkse guerrillastrijders begra
ven, zo werd gezegd. Drie
maanden geleden brachten
guerrillastrijders twee vracht
wagens vol lijken naar Santa
Elena. De guerrillastrijders la
ten hun doden over het alge
meen niet achter op de plaats
van de strijd, maar nemen ze
mee. Zo kan het regeringsle
ger slechts gissen naar de aan
tallen slachtoffers die aan de
zijde van het verzet vallen.
Uit protest tegen het bewind Bouterse en ter herdenking van de vijftien Surinamers die vandaag
een jaar geleden in Suriname werden vermoord, is een groep Surinaamse studenten sinds zeven
dagen in een tent op het Binnenhof in hongerstaking. Ze willen dat de Nederlandse regering alles
doet om een eind te maken aan „de mentonterende martelingen" in Suriname. Met warme slaap
zakken en dekens beschermen de hongerstakers zich tegen de kou.
(Vervolg van de voorpagina)
PARAMARIBO De Surinaamse legerleider sprak verder van
een „recente verharding" in de stellingname van de Nederland
se politiek. Hierbij verwees hij kennelijk naar het recente ka
merdebat over ontwikkelingssamenwerking, waarin werd uitge
sproken dat de hulp aan Suriname onder de huidige omstandig
heden niet kan worden hervat. Deze verharding vormt volgens
Bouterse een aanwijzing temeer voor de „grootste opzet van ge
vaarlijke contra-revolutionaire plannen en acties".
Bouterse waarschuwde Surinamers dat zij „ongewild en onbe
dacht" door „manipulaties van verschillende handlangers ver
strikt kunnen raken in het web van terreurgroepen". Hij riep
iedereen op informatie over plannen van dit soort groepen aan
de militaire politie door te geven. Bouterse sprak aan de voora
vond van de verjaardag van 8 december, toen vijftien critici van
het bewind werden doodgeschoten, hoogstwaarschijnlijk door
toedoen van Bouterse zelf. Hij zei hierover dat de vijanden van
Suriname.toen met een zelfde soort actie als nu onthuld Surina
me in duisternis stortten „waarbij de levens van enkele Surina
mers verloren zijn gegaan om aanzienlijk meer levens te spa-
Westduitse regering
verbiedt
Neo-nazistisch
Aktionsfront
BONN De Duitse minister
van binnenlandse zaken, Zim-
mermann, heeft het rechts-ra-
dicale „Aktionsfront Nationa-
ler Sozialisten" verboden. De
minister noemde het ANS „de
belangrijkste neo-nazistische
organisatie in de Bondsrepu
bliek". Het ANS heeft in 32
plaatselijke afdelingen 270 le
den. De rechts-radicalen wil
len Hitler's NSDAP weer tot
leven wekken. Ze probeerden
met name gewelddadige groe
pen in de samenleving voor
hun ideeën te winnen. Alleen
al dit jaar zijn neo-nazi's in
West-Duitsland beschuldigd
van 52 gewelddaden, waaron
der brandstichtingen en roofo
vervallen. De gewelddaden
zijn voornamelijk gericht te-
ppn hin'tpnlanHprc
JERUZALEM/TRIPOLI
Vijf vooraanstaande
Palestijnen op de westelij
ke Jordaanoever, onder
wie twee burgemeesters
die door Israël zijn ontsla
gen, hebben de dinsdag
gepleegde aanslag op een
bus in Jeruzalem veroor
deeld. „Aanslagen tegen
burgerdoelen in Israël
hinderen de noeineen om
tot een goede verstand
houding tussen Israël en
de Palestijnen te komen",
zo staat in een verklaring
die de vijf gisteren uitga
ven. De verantwoordelijk
heid voor de aanslag,
waarbij vier doden en 43
gewonden vielen, is opge
ëist door zowel de PLO
als de Palestijnse rebellen.
Dp vprklarine wat nndprtp-
kend door de afgezette burge
meester van Ramallah, Karim
Khalaf, en de eveneens afge
zette burgemeester van He-
bron, Moestapha Natshé. De
overige drie ondertekenaars
zijn een journaliste, het hoofd
van een elektriciteitsbedrijf en
een directeur van een krant.
Het vertrek van PLO-voorzit-
ter Arafat en zijn 4.000 strij
ders uit Tripoli (Noord-Liba-
non) zal hoogstwaarschijnlijk
niet lanc* mppr 7»rh laton
wachten. Voor de evacuatie
heeft Griekenland gisteren
vier schepen beschikbaar ge
steld. De Griekse regering
deelde mee dat zij op Arafats
verzoek vier schepen heeft ge
huurd. Deze zullen de onge
veer 4.000 strijders naar
Noord-Jemen en Tunesië
brengen, zo zei een regerings
woordvoerder. De evacuatie
staat onder toezicht van secre
taris-generaal van de VN, Pe
rez de Cuellar.
