no[ê
Sandinisten
bedreigd vanuit
pacifistisch"
Costa Rica
Duitsers
autogek
ZATERDAG 3 DECEMBER 1983
Onze correspondent in de Verenigde Staten
Marc de Koninck. maakte een tweeweekse reis
door Midden-Amerika. De serie die hij over zijn
ervaringen schreef, pretendeert geen politiek
uitgebalanceerd verslag te zijn, maar'een
schildering van het veelal onthutsende
„bovengrondse'' leven. Op de zaterdagen 29
oktober, 5, 12 en 19 november werd
achtereenvolgens aandacht besteed aan
Guatemala, Honduras, El Salvador en
Nicaragua. Vandaag is de schijnwerper gericht
op Costa Rica. Volgende week zaterdag volgt
nog een politiek-militaire analyse van de
ontwikkeling in geheel Centraal-Amerika.
IOSÉ Costa Rica is het eni-
j id ter wereld dat geen leger
Er zijn alleen 7.000 politie-
én in aeze Middenamerikaan-
y kt van zo ongeveer de omvang
<b Nederland, maar met slechts
"O lioen inwoners. De enige bur-
rlog die het land doormaakte,
P resulteerde in een afspraak
i de vrede sluitende partijen
■■ger definitief af te schaffen.
;en in Costa Rica is daar nog
»nfbüj nnee en trots op. Men
zich voldoende beschermd
iet verdrag van Rio de Janei-
larbij alle leden van de Orga-
e van Amerikaanse Staten
d de bestaande landsgrenzen
er ord- en Zuid-Amerika als on-
>tbaar erkenden. En de mach-
natie in de OAS zijn de Vere-
Staten, sinds jaar en dag een
e bondgenoot van Costa Rica.
hefl risico lopen de pacifistische
derricanen dus niet Zelfs niet nu
het noordelijke buurland Ni-
lonriia een agressieve marxisti-
junta met een snel groeiend
nistenleger aan de macht ach-
Als ze Costa Rica aanvallen, is
jedaan met de Sandinisten",
de hoofdstad San José de
an van de Unidad-oppositiepar-
g^fael Calderon. Hij verwijst
>ppJiet „Plan voor Veiligheidsbij-
Ie 4', dat de Amerikanen voor
1 nbewapende Costa Rica klaar
•oteffl liggen
s wijden door de straten van San
ze-n een stad waar zich niet de
ndenende armoe laat zien die zo
ierkend is voor de andere
in Centraal-Amerika.
q»et presidentieel paleis legt
Armando
slacies de bijzondere geschiedenis
>r i)?psta Rica uit. „Er leefden hier
téfer geen Indianen en er was
hteen slavernij. De Spaanse ko
ren en die zich hier vestigden wa-
t v^lemaal kleine boeren die het
hf»oesten maken. Er viel hier
1 gieel te verdedigen, dus hebben
geen militaire elite als erfe-
da
Resultaat is nu nog altijd een
es i Rica met een grote midden-
f, weinig armen en weinig rij-
te Het gemiddelde jaarinkomen
BBier maal zo hoog als in de na-
panden. Al sedert 115 jaar be-
jd v er verplicht onderwijs en
maf 1882 is de doodstraf afge-
te O- D® verschillen met het bloe
it vjverleden en heden in overig
zijn verbluffend,
en
v»ditie
ee^g
lotsie rust in dit lieflijke, glooien-
9 (pnd van eeuwige bloesems
JS^ bedreigt, is waarschijnlijk
er een aanvalsplan van de Ni-
amduanen- maar meer de aanwe-
Liik id in Costa Rica van Nicara-
opstandelingen, die de wa-
tèn°Pnemen te6en ket Sandinisti-
d afegin^e in hun vaderland. Met
erlij houdt in Costa Rica zich de
ocjE op, de Revolutionaire De-
atische Alliantie. Aanvoerders
ér ARDE zijn militair comman-
jtrajEden Pastora (tot 1981 lid van
andinistische junta in Nicara-
gn in zijn land nog altijd een
"""lair man) en politiek leider Al-
Wat met een groot woord wordt aangeduid als het presidentiële paleis in San José.
AMERIKANEN BESTE VRIENDEN MET ARDE-GUERRILLA
Eden Pastora, militair commandant van ARDE, tot 1981 lid van de Sandinistische junta in Nicaragua en in zij
land nog altijd een populair man.
Alfonso Robelo, politiek leider van de ARDE-guerriila's.
Robelo (eveneens een voor-
J/5 junta-lid in Nicaragua). Bei-
uit teleurstelling over de
^iirtij-dictatuur, waarop de San-
jKten gingen afstevenen, naar
k Rica uitgeweken. In septem-
et |l. deed zich tussen beide lan-
na-een grensincident voor, toen
kfs en granaten van Sandinisti- -
bet*rcuktairen, die achter ARDE- "Failliet
de /ilia's aanzaten, Costaricaans
ienfigebied binnenvlogen.
1 met presidentspaleis zegt voor-
ngsminister Vargues: „De
inisten verwijten ons dat wij
lerming bieden aan ARDE-op-
elingen. De waarheid is dat
;een wapenbezit in ons land
;n. Daarom zitten tientallen
n l^E-mensen hier in Costa Rica
1 gevangenis. De gewapende
t<jE-guerrilla's bevinden zich in
g^agua zelf. Alleen hun politie-
iegtfoordvoerders hebben hier vrij-
van bewegen en spreken,
vrijheid voor politieke vluch-
gen is een dierbare traditie
Costa Rica. De meeste leden
b de Sandinistische junta die nu
in Managua aan de macht is, heb
ben jarenlang zelf asiel genoten in
Costa Rica. Zij hebben hun junta in
Costa Rica opgericht en hier ook
hun regeringsverklaring opgesteld
voordat ze aan hun laatste offensief
tegen Somoza begonnen".
In ons hotel „Cariari", waar presi
dent Reagan eerder dit jaar op zijn
Latijns-Amerikaanse reis logeerde,
ontmoeten wij aan de lunchtafel de
twee Costaricaanse topeconomen.
Een is president van de centrale
bank, Carlos Castillo, en de ander
is Rodolfo Silva, wiens officiële
functie-omschrijving boekdelen
spreekt over de huishoudelijke toe
stand van Costa Rica. Silva is „mi
nister voor buitenlandse schuldon
derhandelingen", een vorig jaar ge
creëerd departement.
Van dit schrandere duo vernemen
we wat alleen al de economische
wereldrecessie (Costa Rica heeft
niet eens zoveel terugslag van de
guerrilla-oorlogen in zijn omge
ving) voor het landje betekent. De
rijksbegroting bedraagt 3,4 miljard
gulden, maar de buitenlandse
schuld beloopt liefst 11 miljard gul
den. Daarop moet Costa Rica vol
gend jaar alleen al aan rente 1,1
miljard gulden betalen. Inzakking
van de wereldprijs voor koffie
belangrijkste uitvoerprodukt
en torenhoog oplopende kosten van
olie-importen, hebben Costa Rica
zoals de meeste Derde-Wereldlan
den, volkomen failliet gemaakt,
's Lands inflatie bedroeg vorig jaar
127 procent.
Een paar jaar geleden werd er ge
sproken over een nieuwe economi
sche wereldorde ten gunste van de
ontwikkelingslanden. „De nieuwe
orde is gekomen, maar dan nog
eens extra ten nadele van de Derde
Wereld", aldus Carlos Castillo. Hij
spreekt bittere woorden aan het
adres van zowel de OPEC-landen
als van de economische herstelpoli-
tiek van de Amerikaanse Reagan-
regering, die in de hele wereld de
rentetarieven omhoog heeft getrok
ken. Anderzijds zijn de V.S. wel het
land dat liefst 600 miljoen gulden
per jaar economische bijstand geeft
aan Costa Rica, hetgeen neerkomt
op bijna een vijfde deel van
's lands rijksbegroting.
Mexico
Zo afhankelijk van de V.S., zal het
voor Costa Rica steeds moeilijker
worden naarmate de Amerika
nen verder verstrikt raken in Mid-
denamerikaanse burgeroorlogen
zijn neutraliteit te bewaren. „Wij
zijn mensen van het extreme mid
den", hoort men in San José veel
regeringsfunctionarissen zeggen.
Maar dat zulks bepaald niet voor
alle Costaricanen geldt, maakt Ra
fael Calderon ons duidelijk. Op zijn
Unidad-hoofdkwartier zegt deze
belangrijkste politieke opponent
van sociaal-democratisch president
Louis Alberto Monge, dat hij een
militaire aanval vanuit Nicaragua
op zijn land niet uitsluit, omdat de
Sandinisten al herhaaldelijk heb
ben getoond geen landsgrenzen en
geen internationale verdragen te
respecteren. Calderon ziet binnen
Nicaragua geen enkele kans op een
vreedzame oplossing, omdat de jun
ta haar beloften vrije verkiezin
gen, militaire ongebondenheid, ge
mengde economie niet zal nako-
De oppositieleider, die verzekert
dat hij een progressieve partij ver
tegenwoordigt voorziet een bloedi
ge oorlog, waarin behalve El Salva
dor en Honduras ook de VS betrok
ken kunnen raken. Binnen zes
maanden komt er volgens Calderon
een beslissende climax. Waarom
binnen zes maanden? „Omdat pre
sident Réagan het ten minste zes
maanden voor de Amerikaanse
presidentsverkiezingen geklaard
moet hebben". „Geklaard" bete
kent zonneklaar dat dan het Sandi-
nistisch bewind in Managua ten val
gebracht zou moeten zijn.
Iemand die bij uitstek aan dat pers
pectief werkt, is Alfonso Robelo,
politiek leider van de ARDE-guer-
rilla's. Wij hadden voor de volgen
de dag een afspraak met hem, maar
verrassenderwijs krijgen we tijdens
een gesprek met de Amerikaanse
ambassadeur in Costa Rica te horen
dat Robelo nog diezelfde middag
naar ons toe zal komen en ons in
hetzelfde gebouw van de Ameri
kaanse ambassade te woord zal
staan.
Als ambassadeur Winsor Curtin
zijn stoel heeft afgestaan aan Robe
lo, zegt de Nicaraguaanse rebellen
leider: „Wij willen geen Contra's
genoemd worden. Wij zijn geen
contra-revolutionairen, maar de
oorspronkelijke revolutionairen.
Wij willen in Nicaragua de beloof
de democratie vestigen, die door de
Sandinisten van de FSLN-partij is
gestolen".
ARDE is in mei vanuit Costa Rica
met gewapende acties in Nicaragua
begonnen. „Toen hadden we drie
honderd tachtig man, nu driedui
zend vijfhonderd. Wij hebben reeds
een strook van negentig kilometer
in het Zuiden van Nicaragua in
handen. Wij zijn verantwoordelijk
voor lucht- en grondaanvallen op
een groot aantal objecten elders in
het land", aldus Robelo.
Hij noemt het „zo helder als glas"
dat er duizenden Cubanen in Nica
ragua zijn omdat de Sovjet-Unie
dat wil en dat het doel van Moskou
is het communisme te exporteren
naar Mexico en het zodoende tot
aan de grens van de Verenigde Sta
ten te brengen. „Het ^aat de Rus
sen niet om Nicaragua
Daarom is het volgens het voorma
lig Sandinistisch junta-lid zo be
langrijk het marxisme in Nicaragua
te stoppen. „Dit kan in de hele we
reldgeschiedenis het eerste land
worden waarvan de communisti
sche regering omver wordt gewor
pen. In Nicaragua kunnen we het
keerpunt van de expansie van het
wereldcommunisme gaan meema
ken".
Vietnam-veteranen
De zwakte van het Sandinistisch
regime in Managua blijkt volgens
Robelo uit het feit dat men de
dienstplicht heeft moeten invoeren
om voldoende burgers te kunnen
inschakelen bij de handhaving van
het junta-gezag. Volgens de gebaar
de ARDE-voorman begint in pro
gressieve kringen in West-Europa
de steun voor de Sandinisten af te
nemen. Zo voert de socialistische
internationale sinds kort gesprek
ken met de zogenaamde Rescate-
groep. Dat zijn Sandinistische dis
sidenten, die echter niet zover gaan
gewapende strijd te voeren tegen
de junta. Gezaghebbende Europese
socialisten, zoals de Spaanse pre
mier Felipe Gonzalez, willen zich
op die manier langzaam losmaken
van hun aanvankelijke adhesie aan
de Sandinisten. „Ik heb onlangs
persoonlijk met Gonzalez gespro
ken. Hij vertelde me dat hij wist
dat de Sandinisten Marxistisch-Le-
ninisten zijn, maar dat als ik be
kend zou maken dat hij dat had ge
zegd, hij het zou ontkennen".
Over zijn verhouding tot de Con
tra's van Adolfo Calero, die in het
Noorden vanuit Honduras guerril
la-oorlog tegen de Sandinisten voe
ren, zegt Robelo: „Wij hebben een
gemeenschappelijke vijand. Onze
politieke geschillen zullen blijven,
maar dat zal ook geen probleem
zijn in de democratie waarvoor we
vechten. Het enige waarvoor een
oplossing moet komen is het feit
dat de militaire staf van de Con
tra's voornamelijk uit officieren be
staat van Somoza's beruchte Natio
nale Garde. Dat zal niet geaccep
teerd worden door het Nicara
guaanse volk. Ook wij als ARDE
dreigen daardoor onze geloofwaar
digheid te verliezen". Volgens Ro
belo zijn er ook wel andere profes
sionele militairen die de operaties
tegen de Sandinisten kunnen lei
den. „Ik heb ontdekt dat er 280
Vietnam-veteranen met Nicara
guaanse nationaliteit bestaan. Dat
zijn voortreffelijke militairen".
Om geen twijfel te laten bestaan
over zijn democratische gezindheid
besluit Robelo: „Als de junta in Ni
caragua is verslagen vormen we
een regering van nationale een
heid, die als enige opdracht heeft:
binnen een jaar vrije verkiezingen
houden voor een president en een
parlement".
We nemen afscheid van de rebel
lenleider en zijn klaarblijkelijke,
Amerikaanse vrienden op de
VS-ambassade in San José. Offi
cieel hebben zij geen relatie. De
miljoenen CIA-dollars voor de be
strijding van het Sandinisme gaan
naar de Contra's in het Noorden,
niet naar ARDE in het Zuiden.
Maar we verlaten Costa Rica met
het hardnekkige gevoel dat daarin
binnenkort verandering zal komen.
Dat ARDE zeker zo'n aantrekkelij
ke partner is voor het Witte Huis
als de met ex-Nationale Gardisten
besmette Contra's. En dat Costa
Rica een zeker zo aantrekkelijke
uitvalsbasis is als Honduras. In
geen enkel land op onze reis door
Centraal-Amerika hebben we uit
zoveel monden zoveel agressieve
taal jegens Sandinistisch Nicaragua
gehoord als in „pacifistisch" Costa
Rica.
MARCK DE KONINCK
BONN Behalve met zijn vrouw
onderhoudt de Duitser ook een in
tieme relatie met zijn auto. In wei
nig landen is autorijden zo belang
rijk als in Duitsland. Duitsers zijn
helemaal gek van auto's. Wie po
gingen doet het uitbundige auto
verkeer een beetje aan banden te
leggen, wordt meteen als een halve
communist aan de schandpaal ge
nageld. Want de auto is hier uit
drukking van de persoonlijke vrij
heid. Wie aan de auto komt, raakt
aan de democratie. Een man moet
kunnen gaan en staan waar hij wil.
Met de auto. Basta.
Komend vanuit Nederland is het
altijd weer wennen aan de Duitse
Autobahnen. Hier speelt zich een
soort „Star Wars" op het asfalt af.
De voornaamste ingrediënten: durf
en snelheid. Wie voorzichtig ma
noeuvreert is een stumperige angst
haas, waarmee al die snelle jon
gens in hun blinkende Mercedesen
en BMW's toch echt geen rekening
kunnen houden. Dat de maxi
mumsnelheid „slechts" 130 be
draagt is een vervelend, maar geen
onoverkomelijk probleem. Ook de
autofabrikanten worden niet moe
dat in hun advertenties te beklem
tonen.
Toen de Groenen onlangs in het
parlement voorstelden de maxi
mumsnelheid terug te brengen
naar 100 kilometer, kregen ze de
wind lelijk van voren. „U wilt", zo
foeterde een afgevaardigde van de
christen-democratische CSU, „van
Duitsland een kruipmaatschappij
maken
Een kruipmaatschappij! Aan dat
woord moest ik denken toen nau
welijks een week na dit parle-
mentsdebatje secretaris-generaal
Otto Wiesheu van de CSU met zijn
Mercedes een bejaard echtpaar van
de weg reed. De bejaarde man
dood, zijn vrouw zwaar gewond.
flink gedronken. Wat dat laatste
betreft zal het voor de officier van
justitie geen verzachtende omstan
digheid zijn dat hij uit Beieren
komt.
Een verhaal apart is ook de auto
gordel. Na heftige discussies voor
en tegen begint zelfs in Duitsland
het besef door te sijpelen dat het
hier een nuttig accessoir betreft.
Het punt is alleen dat de Duitsers
er niet aan, of liever gezegd niet in
willen. Verkeersminister Dollinger
weigert de gordel verplicht te stel
len. Hij wil zijn vingers niet bran
den. Dollinger gaat nu 'proberen de
Duitsers te overtuigen van het be
lang van de gordel. Die pogingen
lijken echter evenveel succes be
schoren als een campagne om de
Duitsers van bier over te doen stap
pen op limonade.
Intussen stijgt het aantal verkeers
doden. Dit jaar zal op Duitslands
wegen een provinciestadje worden
uitgemoord. Bijna 13.200 mensen
zullen het leven laten, zo voorspelt
de koele statistiek. Weinig landen
zijn, vooral voor schoolkinderen, zo
gevaarlijk als de Bondsrepubliek.
Maar daar wordt hier minder over
gepraat dan over het sterven van
de bossen. Duitsers zijn immers na
tuurliefhebbers.
GERARD K ESS ELS
