CcidócSomant
Geen non
geworden
±i maar toch
Idoor de
^bliksem
I getroffen
SS®
Sss&s
T
„Ik kan me wel voorstellen dat een
verstandelijk redenerende buiten
staander op zo'n gedachte komt,
maar het gaat bij Bhagwan nu juist
niet om verstandelijk redeneren.
Weet je, het verschil tussen jou en
mij is dat ik niet alleen luister naar
zijn woorden, maar ook met de me
ditatie aan de gang ben gegaan. Als
je dat doet, kom je op een gegeven
moment in een stadium waarin je
zelf dingen ontdekt. Een stadium
waarin je van binnenuit feilloos er
vaart wat wèl of niet waar is. En
nogmaals: niet „waar" in de opper
vlakkige zin van denkbeelden die
„waar" zijn, maar in een diepere
zin van innerlijk, onomstotelijk we
ten. Als je eenmaal zover bent, als
ie zelf dingen ontdekt, dan vind je
het niet meer belangrijk of Bhag
wan nu wel of niet iets zegt bij wij
ze van truc, om iets te bereiken".
Je moet het zelf ontdekken
„Absoluut. En dat maakt
ook heel duidelijk. Hij ze
je niet deconditioneren en je er dan
een nieuwe conditie voor in de
plaats geven. Ik wil er alleen maar
je aandacht op vestigen dat je vol
zit met ideeën, die je in feite van
buitenaf zijn opgelegd. Zodra je je
daarvan bewust bent en er afstand
van hebt genomen, kun je voor je
zelf gaan uitstippelen welke weg jij
bewandelen wilt. Wat voor jou de
juiste weg is".
Bekruipt je nooit de angst dat je,
eerst in Poona en nu in Oregon,
verdwaald bent in een wereld van
wanen en luchtspiegelingen? Dat
het allemaal een sprookje is?
„Nooit. Onze religie is een heel
praktische religie. Ofwel je leeft
haar voor honderd procent en je
merkt dat ze je vervult, dat je op de
goede weg bent, ofwel het bestaat
niet voor je. In het laatste geval is
er geen enkele reden om eraan vast
te blijven houden, want er wordt
niets in het vooruitzicht gesteld.
Het is geen religie die om een in
vestering vraagt en voor de toe
komst een bepaald rendement be
looft, in de vorm van een hemel
bijvoorbeeld. Investering en rende
ment vallen samen. Het is er of het
is er niet".
w t I
Rajneeshies
ontwikkelen
kerkstructuur
Onder de naam Rajneesh Foundation of the
Netherlands heeft de Nederlandse tak van de
religieuze beweging rond Bhagwan zich bij de
minister van justitie aangemeld als kerkge
nootschap. De Tweede-Kamercommissie
„Onderzoek Sekten", die in 1980 met haar
werkzaamheden is begonnen had dit al zien
aankomen, zo schrijft zij in een pas versche
nen concepttekst van het eindrapport.
De aan Bhagwan gewijde passage kan be
paald niet onvriendelijk worden genoemd.
Een citaat: „Wie zich voor hem openstelt, zal
aan zichzelf moeten werken. In veel van zijn
geschriften doelt hij daarop, zoals hij ook
veelvuldig tracht verstandelijke verworven
heden en zekerheden aan te tasten met van
grote eruditie en denkkracht en van een
groot relativeringsvermogen getuigende be
spiegelingen en observaties", aldus de kamer
commissie.
Bhagwan Shree Rajneesh zou op 21 maart
1953 zijn overgegaan tot de staat van „Ver
lichting". Een bewustzijnstoestand die wel
wordt omschreven als „vrij van alle gedach
ten, gevoelens, conclusies, meningen, kortom
alles wat de culturele conditionering heeft
gebracht, inclusief alle manifestaties van het
lichaam".
Het aantal „Rajneeshies", zoals de discipelen
zich ook wel noemen, beloopt in Nederland
de 6000. In West-Duitsland zijn er 30.000 en
over de hele wereld zo'n 350.000, zo wordt ge
schat. In de Verenigde Staten is de Bhagwan-
beweging verwikkeld in een reeks processen
rond onder meer zijn verblijfsvergunning en
de vraag of in Rajneeshpuram de scheiding
tussen kerk en staat wel wordt geëerbiedigd.
Rajneeshpuram is de naam die de leerlingen
aan hun stadje hebben gegeven en dat ligt op
een in eigendom verworven terrein ter groot
te van de provincie Utrecht. Thans wonen er
1200 mensen. De bedoeling is dat dat er in
1995 zo'n 4000 zijn die geheel in hun eigen
onderhoud voorzien.
De Bhagwan-gemeenschap ontkent ten stel
ligste dat er in Rajneeshpuram sprake zou
zijn van verwevenheid tussen kerk en staat.
„Bhagwan is onze inspiratiebron en hij woont
bij ons", aldus Ma Prem Arup, „maar staat
verder los van de commune die wij daar ont
wikkelen. Nu hij een periode van stilte is in
gegaan spreekt hij alleen nog met de mensen
van zijn medische staf en met zijn persoonlij
ke secretaresse Ma Anand Sheela. Zij staat
aan het hoofd van onze kerkorganisatie en is
voor ons een soort paus. De kerkorganisatie
staat weer helemaal los van het bestuur van
de stad".
Behalve over dertig Rolls Royces beschikt
men in Raineeshpuram onder meer over ei
gen fabriekjes voor huizenbouw en wege
naanleg, een eigen luchtvaartmaatschappij,
postkantoor, restaurant en nachtclub.
ZATERDAG 3 DECEMBER 1983
entrurn
„Dat is jouw interpretatie. Ik ben
het daar volstrekt niet mee eens.
Wat hij zegt is dat je eerst jezelf
moet liefhebben voordat je über
haupt in staat bent tot naastenlief
de. Ontbreekt het je zelf aan inner
lijke vrede, dan kun je wel zeggen
dat je je naaste liefhebt, maar dan
is dat schijn. Je moet dus beginnen
bij jezelf. Zorgen dat je zo vol posi-
tiviteit komt te zitten, dat je zo vol
liefde raakt, dat het als het ware
vanzelf overstroomt. Dan is naas
tenliefde niet een kwestie gewor
den van „wat je doet", maar van
„wat ie bent". En wat je bent
daar kan iedereen van meegenie
ten. Je moet naastenliefde niet zien
als een doel, maar als een bijpro-
dukt van eigen ontplooiing".
Je hebt geen enkele neiging om de
armen in Calcutta te gaan helpen?
„Nee. Ik ben met iets anders bezig.
In de projecten van de Rajneeshies
proberen we een wereld op te bou
wen die werkelijk een alternatief
biedt. Waar mensen zowel spiritu
eel als materieel in rijkdom kun
nen leven. Zoals in Oregon, waar
we bezig zijn het land, dat door het
misbruik van de mensen in een
soort woestijn was veranderd, zijn
natuurlijke rijkdom weer terug te
geven. Wij zeggen: verbeter de we
reld, begin bij jezelf. Dus we maken
een oase voor onszelf en laten de
wereld zien dat het mogelijk is je
eigen leven te veranderen en wer
kelijk produktief en creatief te
worden. We zeggen niet: ga naar de
armen en geef ze iets. Wij zeggen:
laat mensen zien dat ze er zelf en
op eigen kracht bovenuit kunnen
komen".
Zijn er alweer nieuwe Rolls Royces
aangekocht?
„Een verrassende vraag! De Raj
neesh Modern Car Collection heeft
er een stuk of dertig momenteel, en
die staan Bhagwan ter beschikking.
Hij gebruikt ze voor zijn autoritjes.
Dat is het moment van de dag
waarop wij hem zien. We staan
langs de weg, hij groet ons vanuit
de auto en wij groeten hem. Het is
ons moment van inkeer en bezin
ning.
Hoeveel Rolls Royces moeten het
er uiteindelijk worden?
„Zullen we zeggen driehonderd
vijfenzestig? Een voor elke dag van
het jaar?"
Je moeder is acht jaar geleden sa-
nyassin geworden.
„Ja. Ze komt geregeld een paar
maanden logeren in Oregon. Ver
der woont ze een deel van het jaar
in haar huis in Wassenaar en een
aantal maanden in Portugal. Mijn
moeder is eigenlijk via een verstan
delijke redenering bij Bhagwan be
land. Ze besefte opeens: het kan al
lemaal een fabeltje zijn, maar het
kan ook echt waar zijn. En stel nu
eens dat het waar is. Stel dat er nu
op aarde net zo'n mens leeft als Je
zus tweeduizend jaar geleden. Zou
ik dat dan willen missen? Toen be
sloot ze: het is in elk geval een reis
naar Poona waard om erachter te
komen. Ze heeft in Poona een paar
weken aan de meditaties meege
daan en ze is discipel geworden.
Mijn jongste broer ook, trouwens".
WILLEM SCHEER
May Kortenhorst (38), is de kleindochter van de in 1963 overleden KVP-'
^—politicus mr. L. G. Kortenhorst, voorzitter van de Tweede Kamer met de
^Wangste ambtstermijn. In 1974 werd May, onder de naam Ma Prem Arup,
^Rdiscipel van de omstreden Indische mysticus Bhagwan Shree Rajneesh. „De
Htnan van de dertig Rolls Royces", die zich in 1981 vestigde in wat sindsdien
Hheet „Rajneeshpuram" in de Amerikaanse staat Oregon. Ma Prem Arup is
Hjhoofd van de „meditatie-universiteit" aldaar.
^»Voor een kort verblijf overgewipt naar Nederland, verwekte ze in het Vara-
Jrorogramma van Sonja begrijpelijke irritatie door op te merken dat ze er ab
soluut geen behoefte aan had „de armen in Calcutta te gaan helpen". In
gesprek met een onzer verslaggevers, Wilem Scheer, geeft ze een toelich
ting. Plus: hoe het komt dat haar moeder de katholieke kerk verliet en óók
sannyassin is geworden. Plus: de verwarring van haar meisjesjaren. Plus:
hoe Hitier aan de macht kwam. Maar nu eerst: waarom May's vader discipel
werd.
Ma Prem Arup. ..I
zal een iaar°' esl
twaalf *'ln 9e*e0f,
«elde.HeUiinWr®0
dezelfde ervaring"-
En, is het gebed nu wel of niet ver
hoord?
Met grote vrolijkheid: „Ja, daar
heb je nu weer zo'n paradox in het
leven, hè! Ik ben geen katholieke
non geworden en zo bezien is het
gebed verhoord. Maar ik ben wèl
een heel religieus leven gaan lij
den. Wèl door de bliksem getrof
fen. Dus in die zin
Paradoxen. De ruim 300 boeken
waarin de toespraken van Bhag
wan zijn vastgelegd, staan bol van
de tegenstellingen. Schijnbare ot
werkelijke tegenstellingen?, vraagt
de buitenstaander zich af. Een
voorbeeld: de ene keer legt de mys
ticus uit dat Hitier het produkt is
van de meest negatieve krachten
die er ooit zijn voortgekomen uit de
vooroordelen van de maatschappij.
In een ander boek zet hij even zo
vrolijk uiteen dat een esoterische
groep, bekend als de Ashoka, Hitier
heeft gemanipuleerd in een jam
merlijk mislukte poging een eeu
wigdurende vrede in de wereld te
vestigen. Wat is dit voor hersenbre-
ker?
„Als je het spreken van Bhagwan
opvat als het uiteenzetten van be
paalde denkbeelden, zit je op een
verkeerd spoor. Hij is geen weten
schapper ot filosoof die opvattingen
en ideeën uitdraagt. Het heeft dus
ook geen zin om je af te vragen of
zijn uitspraken in de wetenschap
pelijke zin van het woord „waar"
zijn. Waar het hem om gaat is juist:
heel dat staketsel van ideeën en ge
dachten dat we ons als mensen
hebben aangeleerd, te ondermij
nen. Hij wil ons duidelijk maken
dat we gevangen zitten in een
denkstelsel, ons ingeprent door de
cultuur, de maatschapppij. Dat
denkstelsel verhindert ons om zélf
de dingen te ervaren, om zélf eèn
mening te vormen onafhanke
lijk van onze cultuur. Bhagwans
oogmerk is onze denkwereld los te
wrikken, waardoor er ruimte ont
staat voor het authentiek, zélf er
varen van het leven. Dat is wat hij
teweeg wil brengen. En daartoe
heeft hij het kennelijk nuttig ge
acht om op een bepaalde tijd tegen
een bepaalde groep mensen te zeg
gen dat Hitier werd gemanipuleerd
door de Ashoka-groep, terwijl hij
op een ander tijdstip tegen andere
mensen iets zei wat daarmee lijn
recht in strijd lijkt".
Vandaar zijn uitgangspunt „truth is
what works", waarheid is hetgeen
een mens helpt op zijn weg naar
Verlichting?
„Precies".
De moeilijkheid die deze uitspraak
in de ogen van de buitenstaander
schept is dat alles wat Bhagwan
zegt of doet erdoor op losse schroe
ven komt te staan. Enerzijds kun
nen al zijn uitspraken worden op
gevat als dichterlijk-therapeutische
trucs. Anderzijds ontbreekt een
toetssteen waaraan je de waarde
van de trucs kunt afmeten aange
zien alleen de Meester zelf weet
wat Verlichting is. Om er een, wel
licht wat narrige, veronderstelling
aan toe te voegen: misschien is zijn
voorstel om op weg te gaan naar
Verlichting, op zich zelf ook een
truc.
ETERDAM Stralende Ogen
fcr zware wenkbrauwen, een
te. mond met spierwitte tanden:
|£bok mijn vader sannyassin is
Jrden, dat heeft mij erg ver-
^Zo'n rationele man, ogen-
Wijk. Altijd in de weer met die
van hem. Hij zat in de raad
„bestuur van de Amro. Op zijn
jgste heeft hij gezegd: ik wil
"•wjiets anders met mijn leven dan
- en zakenman zijn. Hij heeft
v flag genomen en is gaan experi-
iteren. Zijn gevoelsleven gaan
«'lekken, zijn innerlijke wereld
ijl ontwikkelen. Ook wel tot zijn
n verbazing is hij bij Bhagwan
jcht gekomen, nu twee en een
jaar geleden. Kort geleden
ft hij een beroerte gehad. Het
\jeen schok voor hem, maar te
le. ook heeft hij me ge-
I een heel móóie ervaring".
erste zes jaar van haar leven
|ht May Kortenhorst in Den
g door. In Wassenaar leerde ze
en rekenen op de Pius X-
>ol. Daarna volgden een kost-
>ol in Vught, het Wassenaarse
jilbertcollege en de Leidse uni-
fiteit, waar ze het kandidaats-
uen Frans behaalde.
iijkj;jn moeder had van die kransjes,
Jjiolieke kransjes, waar mensen
^ppSelkaar kwamen om te praten
T- de godsdienst, de zin van het
fn en dat soort dingen. Een keer
,ji moeder mij mee. Ik zal een
of twaalf zijn geweest en ik zie
fp^éïï daar nog zo zitten, het enige
tussen al die mensen van mid-
bare leeftijd. Waar het vandaan
pm weet ik niet, maar opeens
het me glashelder: God is het-
le als liefde. Wat liefde is, is
Het zijn twee woorden voor
:lfde ervaring. En ik probeerde
aan die mensen duidelijk te
en,shoe ik dat voelde. Vol vuur
mthousiasme. Iedereen reageer-.
ANcfco !Van: wat leuk hè, zo'n kind.
Hbegrepen totaal niet waar ik het
|r had".
de kapelaan, de pastoor niet?
zullen toch wel mensen zijn ge
est die je hebben bevestigd en
nspireerd?
:h,,een beetje misschien. Niet
doende om nu te kunnen zeg-
i: a$n die en die heb ik wat ge-
Als kind is het makkelijker
at je dan nog dichter bij je ei-
hart zit. Maar de herinnering
overweegt wanneer ik op mijn
sjesjaren terugkijk, is er toch
f 1 vap verwarring. Aan de ene
(p pt w*s er mijn, soms heel inten-
j^ry^ring van het mysterie van
-leven en van de pure liefde die
rin besloten ligt; aan de andere
it werd ik dagelijks geconfron-
rd met de kerk. Een kerk met
esters en nonnen die zich berie-
h op, diezelfde liefde, maar er
strekt niet naar leefden. Wan-
ir ik terugdenk aan die kost-
ooihet was de meest beper-
ïde. benauwende omgeving die
e maar kunt voorstellen, en toch
Iden de nonnen het almaar over
us, de liefde van Jezus enzo-
>rt. Ik begreep er niets van. En
weet nog goed dat ik in mijn
itschoolperiode altijd' aan het
den was: Jezus geef me alsje-
geen roeping. Jezus, laat me
^®Wiet Overkomen. Want zoals die
^HNten ttHlde ik niet worden".
