Grenada
szwind weer in
mesters gareel
;bijna) alle eilanders
uden van de amerikanen
c3 r
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1983
die Mare de Koninck, onze correspondent in Amerika,
over zijn reis door verschillende Middenamerikaanse
in onderbreken wij een week voor ervaringen die hij
igedaan tijdens een recent bezoek aan Grenada, dat een
geleden het toneel was van een Amerikaanse invasie,
ide week vervolgen wij zijn serie over Midden-Amerika
met een blik op Costa Rica.
Fort Rupert, de hooggelegen vesting in St. George's, waar het revolutionaire volksleger met Het door de Amerikanen ingerichte gevangenkamp bij Point Salinen is opgeheven. Er hebben
mitrailleurs op de menigte vuurde. in totaal 2200 mensen voor enige tijd vastgezeten.
t)RGE'S „Ze zeggen dat
■Reagan ons bevrijd heeft,
zijn helemaal niet vrij.
11 I1 c
a n len en meenemen voor ver_
"e i mensen durven niet eer-
ersm^ggen wat ze van de invasie
en aj£e zjjn bang dat ze door de
I verraden zullen worden",
praak van een zekere Eric.
33- Vintig jaar. We zijn bijna
'ik dagen op Grenada, heb-
keer zomaar op
bf^jensen aangesproken en hij
f jste die zegt tégen de Ame-
nam| te zjjn zeldzaamheid
'oordjnadezen als Eric kan de
99* verklaren van generaal-
Farris, de hoogblonde
97 rP commandant van de
^J"3ben in Grenada, dat 98 pro-
de eilandbevolking de sol-
okJ} ^ea8an 8raa8 heeft zien
2rEric slaat een blik vol haat
Geri) Amerikaanse militairen,
maar,'amouflagepak en zwetend
^ware bepakking aan de
io 9i van straat voorbij sjok-
*2x3'|gitzwarte jongen toont een
I ljke schaafwonden, één in
**al k en één op zijn buik. Hij
i van de revolutionaire
litie,beschikte over een pis-
heeft nog een paar uur
m vochten tegen de opper
ste Yankees. „Ik weet niet of
QrQn geraakt heb", zegt hij met
in d<Jli8e glimtech.
op^o)3 is van een oogverblinden-
spro^onheid. Het zijn dertig bij
naaf^iJometer heuvels en ber-
bus fsneden door snelstromen-
e rivieren en overdekt met
ite diepgroene jungle vol
vrvende vogels in felle kleu-
uCaribische Zee kabbelt al-
ecurs? rustig in de intieme baai-
j 5 ïi de rotsen en spoelt zacht-
de zilveran tropenstran-
de naar het water nei-
js galmen en bananebomen
g|°en a*s schaduw biedende
nen.
problpen van Grenada doen in
op 4iheid niet onder voor de
47, (tuur waarin ze leven. Het
;9 42« deel van de bevolking is
l 37-éden neger en overal in de
loofdstad St. George's fon-
t prachtigste ogen en tan-
»ijna altijd lachende geziqh-
rij^967 kreeg het geheel En-
e Grenada zelfbestuur. En
st februari 1974 worden al-
,het perfecte eiland" staat-
DfJonafhankelijk werd en als
geldige natie met niet meer
000 inwoners lid werd van
Dinigde Naties. Wel bleef
9. e3 binnen het Gemenebest
alve de Britse koningin als
lieel staatshoofd erkennen,
metin jaar later, op 25 oktober
de fam een nieuwe blanke we-
teser (hoewel het Witte Huis
jenomen)
itmaken.
in Grenada de
cxd4ie wil dat de Grenadezen
lit moment in hun geschle-
cx>k zelf wilden. Bij iedereen
d4 Dndervroegen kwam de re-
tuk. imiskenbaar recht uit het
zwat ware gemoed zou zich ze-
iwe gben verraden bij diegenen
zoals Erics woorden de-
rmoeden uit angst tot
everi-vriendelijke woorden
s wainoeten forceren.
gelijl
6 h*
vfl gloeiend hete marktplein
n* George's antwoordt een ou-
n op de vraag wat vopr re
lt na r moet komen als de Ame-
weer zullen zijn vertrok-
eentjj willen helemaal geen ei-
Lg7|ering, wij willen de 51e
n de Verenigde Staten wor-
heb vrienden die met een
Rondgaan om dat aan me-
i de gan voor te stellen- Ze
jxcgveel handtekeningen",
exti» ere deelnemers aan de
oren uitbreidende discussie-
g j<at dat tochte ver. „Daar ben
PcSet mee eens- Grenada moet
-g lelijk blijven en een demo-
'te 'Jorden. We hebben genoeg
ndeiensen met capaciteiten
ine 'anc* te k'den", betoogt een
)xc5*e een w°iien muts draagt
i zonnehitte. De meerder-
I Dl*1 instemmend.
22 cllectuele vaardigheid lijkt
"ada inderdaad geen gebrek
nders dan in bijvoorbeeld
g+ te landen van nabij Midde-
Ika, waar veelal meer dan
ziiiunt ana^ahetisme heerst,
f iedereen naar school (de
yemelen van de jongens en
in nog altijd Brits school-
en volgen velen nadien de
Alle leerboeken gingen voor de invasie over het marxisme. Nu wordt er op de scholen gediscussieerd over de inval van de Amerikanen.
,,De onderwijzeres die vroeger altijd over Rusland vertelde, zegt nu dat iedereen maar naar eigen geweten zijn mening moet vormen".
eigen „Universiteit van West-In-
dië" of gaan ze studeren in de Ver
enigde Staten, Canada of Engeland.
Wie ons ook te woord staat, jong of
oud, vrouw of man, dreigt als
we haar of hem de tijd geven
een ingewikkelde kijk op de Gre-
nada-invasie te ontspinnen, waarin
alle aspecten van de lokale eiland
verhoudingen, de regionale Cen-
traal-Amerikaanse toestand en de
mondiale Oost-West-politiek een
logische plaats krijgen.
Bij zoveel politiek talent blijken
dan ook geen twee Grenadezen
precies dezelfde mening te hebben.
Maar over twee dingen is bijna ie
dereen het eens: de Amerikanen
moeten voorlopig maar liever blii-
ven en de Cubanen en Russen had
den hier niets te zoeken.
Wat zou er gebeuren als de VS-sol-
daten weer weg gaan?
„Dan komen de Cubanen terug en
krijgen de marxisten van de New
Jewel Movement weer geweren en
dan zullen ze weer op ons schieten,
als we demonstreren", zegt een
beeldschoon meisje dat door een
smalle straat heupwiegt. Ze vindt
dat Margaret Thatcher Grenada in
de steek heeft gelaten omdat ze te
gen de Amerikaanse invasie was.
Het kind vertelt hoe haar jongere
broertje bij het revolutionaire leger
was gegaan en al de volgende dag
met een jachtgeweer en twee pisto
len was thuisgekomen met de me
dedeling dat hij voortaan „hield
van de massa's".
Aan de kade langs de haven van
St. George's lopen ongewapende
Amerikaanse militairen in en uit
de cafés en restaurants. Sommige
Grenadezen dragen T-shirts met de
tekst: „Amerika, bedankt voor de
bevrijding van Grenada". Ons ge
sprek met een paar voorbijgangers
gaat over het onderwijs ten tijde
van de vermoorde marxistische
premier en leider van de partij,
The New Jewel Movement, Mauri
ce Bishop.
„Onze kinderen werden geïndoc
trineerd. Ze kwamen thuis met de
mededeling dat God niet bestaat.
Alle leerboeken gingen over het
Marxisme. Ze kregen Spaanse les
van de Cubaanse onderwijzers.
Mijn dochter is zeven jaar en kan
het woord imperialisme al uitspre
ken, maar alleen als er Yankee
voor staat", zegt een dikke man
met een blij hoofd. „God bless
you", roept hij naar een van de
Yankees in een langsrijdende jeep.
Een meisje dat zojuist uit school
komt vertelt dat ze in de klas over
de invasie hebben gediscussieerd.
Alle kinderen hadden gezegd dat
ze van de Amerikanen hielden en
de onderwijzeres die vroeger altijd
over Rusland vertelde had nu ge
zegd dat iedereen maar naar éigen
„O, ze waren wel aardig, maar we
konden ze niet verstaan", ant
woordt het kind.
Droombeeld
We waren in alle vroegte met een
klein vliegtuigje vanaf het naburi
ge Barbados naar Grenada gevlo
gen. Van heel ver al zagen we het
eiland liggen, maagdelijk in het
bleke ochtendlicht. Zo ook moeten
de Amerikaanse mariniers en de
rangers hun doelwit hebben aan
schouwd toen ze een maand gele
den op het punt stonden er de stilte
te gaan verscheuren en toen 18 van
hen er zouden gaan sterven, samen
met naar schatting 45 Grenadese
en 25 Cubaanse soldaten.
Op het oude vliegveldje „Pearls", is
het een drukte van belang met
Amerikaanse jeeps en helikopters.
Naast de korte landingsstrip ligt
een klein Russisch Aeroflot-vlieg-
tuig aan de ketting. De aankomst
hal is een houten keet in de zoom
van de jungle. De militairen, de ne
gers en de laaiende hitte complete
ren het surrealistische oud-kolonia
le droombeeld.
De weg naar St. George's is nog
geen twintig kilometer lang maar
vergt biina anderhalf uur. Behalve
in de slingers van de weg moet
onze chauffeur zich ook eindeloos
in bochten om de ontelbare kuilen
in het asfalt wringen. „De wegen
op Grenada zijn al sinds mensen
heugenis een ramp. Als het de Cu
banen echt om de vooruitgang van
ons land was gegaan, dan hadden
ze eerst de wegen vernieuwd. Maar
zij waren alleen in het nieuwe
vliegveld geïnteresseerd", zegt
Charles, onze behendige man ach
ter het stuur.
Hij raakt niet uitgepraat over de
toestand op het eiland. „Het is gek,
wij hielden allemaal van Maurice
Bishop. Maar van zijn politiek
moesten we eigenlijk niets hebben.
Als er nu verkiezingen komen, dan
heeft de New Jewel Movement
geen schijn van kans meer. Het
was alleen omdat we Maurice ver
trouwden, dat we dachten dat het
misschien wel noodzakelijk was dat
de Cubanen en de Russen hier
kwamen. Velen van ons dachten
dat Maurice de Cubanen weer zou
wegsturen als het nieuwe vliegveld
klaar zou zijn".
„Toen Bishop op 19 oktober samen
met tientallen aanhangers was ver
moord", legt Charles uit, „haatte
het hele volk de overgebleven lei
ders van de New Jewel Movement
en de mensen van het revolutionai
re leger. Vier dagen achter elkaar
moest iedereen binnen blijven. Wie
buiten kwam werd meteen doodge
schoten. Bernard Coard, de minis
ter van financiën die nu door de
Amerikanen is gevangen genomen,
was de man achter de moorden".
Charles weet wat iedereen op het
eiland weet: „Bishop werd niet ver
moord omdat hij minder aan de
teugels van het Kremlin wou lopen
en een betere verhouding met
Reagan zocht. Nee, Bernard Coard
en zijn vrouw Phillis, die ook in
het centraal partijcomité zat, waren
gewoon hevig jaloers op de populai
re Bishop en diens charmante
vriendin Jacquelin Creft" (die te
vens minister van onderwijs was
en die ook op 19 oktober is geëxe
cuteerd).
Bedankt
We bezoeken Fort Rupert, de hoog
gelegen vesting in de stad St. Geor
ge's, waar het nog zo verse bloed
bad heeft plaatsgevonden. Hier was
het legerhoofdkwartier van opper
bevelhebber Hudson Austin geves
tigd. Coard en Austin hadden op 14
oktober de macht gegrepen en Bis
hop onder huisarrest geplaatst. Op
19 oktober bevrijdde een woedende
menigte Maurice Bishop uit diens
zwaar bewaakte huis en trok men
naar Fort Rupert, waar het revolu
tionaire volksleger met mitrailleurs
in de menigte vuurde. „O, mijn
God, het leger richt de wapens te
gen het volk", moeten Bishops laat
ste woorden zijn geweest.
Het is doodstil tussen wat iemand
in ons gezelschap het puin van het
socialistische experiment noemt. Er
zingt een vogel in de afgrond waar
in tientallen mensen zich stortten
om aan de kogels te ontsnappen.
Voor de muur waartegen Maurice
Bishop werd terechtgesteld ligt een
hoop rommel. We vinden door
weekte identiteitskaarten van Re
volutionaire Volkssoldaten, een fol
der getiteld „Met Aeroflot door de
Sovjet-Unie" en een boekje in het
Spaans: „Het Cubaans model". Een
vrouwelijke Amerikaanse soldaat is
in een andere hoek de stille getui
gen aan het inventariseren.
Er volgt een tocht naar het op zes
kilometer van de stad gelegen „Cu
baanse" vliegveld Point Salines. De
landingsbaan waarvan president
Reagan afgelopen lente al via een
ruimtefoto het Amerikaanse televi
siepubliek „aantoonde" dat die veel
te groot was voor het kleine Grena
da en daarom als militair steunpunt
voor de Russen zou gaan dienen
is een indrukwekkend geval. De
massa spiegelglad asfalt is" meer
dan 100 meter breed en strekt zich
drie kilometer lang over deze zuid
punt van het eiland uit. Het bijbe
horend terminalgebouw is even
eens groots opgezet en nog in aan
bouw. Amerikaanse soldaten heb
ben er een eetzaal geïmproviseerd
en laten het zich aan houten tafels
goed smaken. Een maand geleden
waren hier nog honderden Cuba
nen en Russen ijverig aan de slag.
Jarenlang hebben ze eraan ge
werkt. In maart aanstaande was de
feestelijke opening voorzien. Weg
zijn ze. Sommigen doodgeschoten,
de anderen gevangen genomen en
op vliegtuigen terug naar Havana
gezet. Amerika duldt geen marxis
me meer in voor- en achtertuin. En
nog bedankt voor het vliegveld.
Prima vliegveld.
Moordenaarsbende
De inderhaast benoemde Ameri
kaanse ambassadeur in Grenada is
Tony Gillespie, een jeugdige man
die graag met journalisten praat.
Aan de bar van het luxueuze Cala-
bas-hotel, in de warme avondlucht
vlak langs het strand, vertelt Tony
over zijn verhouding tot de Russi
sche ambassadeur alhier, in de eer
ste dagen na de invasie. „Er waren
53 Cubanen de Russische ambassa
de binnengevlucht. Dat vond de
ambassadeur. Genadi Sazhenev,
helemaal niet leuk. Toen ik hem
aan de telefoon had om het vertrek
van alle Russische en Cubaanse
ambassademensen te bespreken, zei
Sazhenev tegen me dat hij bang
was van de Cubanen, omdat die
meer wapens hadden dan de Rus
sen. Er waren trouwens toch al
spanningen tussen de Russen en de
Cubanen. De laatsten vonden dat
ze veel meer verstand hadden van
de verhoudingen hier in Grenada
en ginds in Centraal-Amerika dan
de Russen".
De volgende ochtend mogen we de
beëdiging gadeslaan van de voorlo
pige regeringsraad die Grenada zal
besturen en die als belangrijkste
taak heeft om vrije verkiezingen
voor te bereiden. Het is Paul Scoon
geweest, koningin Elizabeths gou
verneur die tijdens de Bishop-jaren
(sinds 1979) huisarrest had en door
de Amerikanen is bevrijd, die een
aantal non-politieke onderwijzers
en ambtelijke deskundigen (allen
natuurlijk „invasievriendelijk") in
de voorlopige regering heeft aange
zocht. In de ambtswoning van de
gouverneur, waar een warme wind
door de openstaande deuren en ra
men waait, speelt zich het wonder
lijke tafereel af. Koningin Eliza
beths gouverneur Scoon, die had
gevraagd om dezelfde Amerikaanse
ingreep welke door premier That
cher is veroordeeld, leidt de plech
tigheid. En we horen de nieuwbak
ken ministers trouw zweren aan de
koningin van hetzelfde Engeland,
dat door de Grenadezen wordt ver
guisd omdat het hen aan de moor
denaarsbende van Coard en Austin
overgeleverd liet. Overigens is de
man die Grenada's eerste minister
moet worden, de 51-jarige Alister
Mclntyre, niet aanwezig. Deze se
cretaris op het VN-kantoor in Ge-
nève is daar nog zijn bureau aan
het opruimen.
Even later wonen we in het pers
centrum, dicht bij de haven, de da
gelijkse persconferentie van de
Gezicht op de haven van St. George's in het zuidwesten van Grenada.
Amerikaanse leger- en ambassade-
woordvoerder bij. We vernemen
dat er nog altijd 4.000 Amerikaanse
militairen op het eiland zijn, „van
wie echter maar de helft gevechts
troepen". Het Amerikaanse Con
gres heeft alleen een tijdslimiet
van zestig dagen op de aanwe
zigheid van gevechtseenheden ge
zet en het wordt duidelijk dat pre
sident Reagan met genie- en ande
re gespecialiseerde troepen voor
veel langere tijd een stevige mili
taire presentie zou kunnen handha
ven. Verder komen ambtenaren
van het Witte Huis kijken wat voor
economische hulp Grenada nodig
heeft en mag een club Amerikaan
se ondernemers worden verwacht
die komen overleggen wat het vrije
Amerikaans bedrijfsleven aan in-
vesterings- en handelsmogelijkhe
den krijgt. Grenada blijkt met ge
zwinde spoed weer in het westerse
gareel te worden geleid.
De laatste mededeling is dat het
door de Amerikanen ingerichte ge
vangenkamp bij Point Salines is
opgeheven. Er hebben in totaal
2.200 mensen voor enige tijd vast
gezeten: 700 Cubanen en verder
bijna alle leden van de New Jewel
Movement en van het Revolutio
naire Volksleger. Ze zijn na ver
hoor allemaal weer vrijgelaten
op 46 na, die naar de Richmond-
Hillgevangenis zijn overgebracht
en verantwoordelijk heten voor het
bloedbad van 19 oktober. Onder
hen zijn Bernard Coard en Hudson
Austin.
Geen satelliet
Hoe gaat Grenada zich voorberei
den op de verkiezingen, op een de
mocratisch systeem? 's Lands
meest vooraanstaande journalist.
Alister Hughes zegt: „Hoe dank
baar wij ook zijn voor de bevrijding
van de Amerikanen en hoezeer we
ook Amerikaanse economische
hulp nodig zullen hebben, wij wil
len geen Amerikaanse satelliet
worden. Als de VS-militairen niet
zo spoedig mogelijk weer vertrek
ken, dan zullen ze ergernis gaan
opwekken onder onze bevolking.
En als Amerika voorwaarden gaat
stellen aan zijn economische hulp,
dan zullen wij ons verkocht gaan
voelen aan de Amerikanen. Was
hington zal de vrijheid die het ons
heeft gegeven ook zelf moeten res
pecteren. De verkiezingsuitslag
mag niet bij voorbaat vaststaan.
Onze democratie moet onze eigen
belangen dienen, en die hoeven
niet overeen te komen met Ameri
kaanse belangen".
Hughes' collega Lloyd Noel, die on
der premier Bishop twee jaar ge
vangen heeft gezeten omdat hij het
gewaagd had een onafhankelijke
krant te beginnen in marxistisch
Grenada (hij werd drie weken ge
leden door Amerikaanse mariniers
uit de gevangenis bevrijd), meent
eveneens dat er volkomen vrije
partijvorming moet komen in een
parlementaire democratie waaraan
ook de New Jewel Movement weer
kan meedoen. Maar moordenaars
als Coard en Austin moeten wor
den berecht en de Amerikanen
zouden een kleine militaire basis op
het eiland moeten krijgen als wes
ters tegenwicht tegen de Russische
invloed in Cuba en Nicaragua.
Voor nieuwe verkiezingen acht
Noel, die de komende dagen met
het eerste „naoorlogse" dagblad
„The Grenadian Voice" op de
markt komt, een voorbereidingstijd
nodig van ten minste twee jaar. Het
land heeft immers bijna geen par
tijpolitieke traditie en nieuwe lei
ders en stromingen zullen tijd moe
ten krijgen om zich uit te kristalli
seren.
Lachen
Kort voor ons vertrek ontmoeten
we bij toeval de pnige Nederlander
die al jaren o- Grenada woont.
Frank is zijn naam en hij heeft
achter zijn pilsje in zijn stamcafé
aan de haven een oer-Hollandse
kijk op de zaak. „Je blijft hier la
chen". zegt hij. „Het is allemaal
pure dorpspolitiek, jongen. Weet je,
iedereen kent elkaar, is familie van
elkaar en heeft met elkaar in de
klas gezeten. Dacht je dat het om
ideologische geschillen ging tussen
Bishop en Austin? Welnee, joh. Ze
kwamen hier allebei in het café en
iedereen wist dat ze op school al
met elkaar vochten. En weet je
waarom de mensen de Russen niet
lustten? Omdat de Russische am
bassadeur in een Mercedes rond
reed. De enige op het eiland. Zelfs
Maurice Bishop had geen Mercedes.
Die reed in een Toyota".
MARC DE KONINCK
