iL
American Graffiti in Museum Boymans
T
Residentie Orkest
in „schoenendoos
In Hollywood veranderen de lieve Audrey's in boze Joan's
QeidóaQowuvnt
Nog steeds
beweging
bij Jean
Tinguely
HOE ECHT IS ECHT IN DE GRAFFITIKUNST?
iiiiiiiiiiiiiiiiin
Scheldkanonnade van prof. Van Eyck
aan adres Haagse wethouder Halleen
LADIES" LEGGEN HET AF TEGEN „KRENGEN"
KUNST/SPORT
WOENSDAG 2 NOVEMBER 1983 PAG0J]\f
Opnieuw is in het Stedelijk Mu
seum in Amsterdam de Frans-
Zwitserse kunstenaar Jean Tin
guely te vinden, die daar al
eerder exposeerde in 1961 tij
dens Bewogen Beweging. Dat
de kunstenaar weinig van zijn
inzichten kwijtraakte, is te zien
tijdens de nieuwe tentoonstel
ling in het Stedelijk, die duurt
van 4 november t/m 8 januari.
Op deze foto Tinguely bij een
van zijn vaardige objecten.
Vondst van Punische
stenen leeuwen
CAGLIARI Op het eiland San-
t'Antioco ten zuidwesten van Sardinië
zijn tijdens opgravingen onder leiding
van de superintendant voor antiqui
teiten twee grote Punische stenen
leeuwen gevonden van de vierde tot
vijfde eeuw voor Christus. De twee
leeuwen, in zeer gestileerde vorm, zijn
1.70 meter hoog en 2 meter lang.
Naast elkaar gezeten bevonden zij
zich aan de voet van de acropolis van
de antieke stad Solki, gesticht door de
Feniciërs rond 800 voor Christus. De
stad ging in de loop van de zesde
eeuw voor Christus over in handen
van Carthago, zelf een Fenicische ko
lonie.
Jong talent in
Diligentia
DEN HAAG Onder het kopje „Jong
talent van Neerlands bodem" treedt
zondag 6 november in Diligentia op de
16-jarige Isabelle van Keulen, prijswin-
nares van de Iodens-viooldagen in Den
Haag en tweede in het internationale
Yehudi Menuhin Vioolconmcours En
geland. Begeleid door Boukje Land
speelt Isabelle werk van Strawinsky,
Webern, Mozart, Schubert en Brahms.
De violiste speelde eerder met orkest
en voor radio en tv. Zij studeert thans
nog bij de bekende pedagoge Davina
van Wely, verbonden aan het Amster
dams Sweelinck-conservatorium.
Isabelle van Keulen.
Jeugdraad
bespreekt
jaarwisseling
PSP
extra
:den
Aarde
HAZERSWOUDE
Jeugdraad Hazerswoudejj j?
vanavond weer praten ou aj
viering van oud en nieu" ee
besloten zitting gaat de j j j
raad zich beraden op h£wee],
mende oud- en nieuwjaaQej^ j
Tijdens de jaarwisseling k
'81/'82 werden er nogaE^ m
vernielingen aangericht„pn
Dorp en Rijndijk. De P'JJ»
jaarwisseling verliep i^0^ zl
mede dankzij het feit
Jeugdraad en andere ins(
gen een steentje aandrLenkc
tot de viering van nok^^
feestvreugde zonder ui"
tingen. j
Spectaculaire dalin
slachtkuikenbedrijv
ROTTERDAM-AMSTER
DAM De presentatie
van het fenomeen graffiti
via het officiële kunstcir
cuit in Nederland is dezer
dagen in alle hevigheid
losgebarsten. Na een wel
iswaar bescheiden, maar
moedige aanzet door het
Groninger Museum is het
nu Museum Boymans-Van
Beuningen dat met een
spectaculair overzicht -
rnet zijn tachtig werken
het grootste in Europa tot
nog toe - aandacht
schenkt aan een kunst
vorm, die onder meer uit
het doorgaans steriel ge
houden darmstelsel van
de New Yorkse metro om
hoog is gekomen.
De bovengrondse belangstel
ling voor de illegale aktivitei-
ten van de jeugdige viltstift
en spuitbusrecreanten dateert
niet van vandaag of gisteren.
De recente museale waarde
ring voor de meer kunstzinni
ge aspecten van de graffiti
echter houdt yerband met de
opmerkelijke groei van een
aantal graffitisten, die met
hun aangeboren talent en ar
tistieke intuïtie de beperkte
vormtaal en beeldinhoud van
de graffiti een nieuwe, niet
zelden complexe en dwingen
de betekenis hebben gegeven.
In de drie bovenzalen van
Boymans, waarvan de hoofd
zaal heel toepasselijk is inge
richt volgens het kaarsrechte
straatplan van een nieuw-
bouwstadje in de Nevada woes-
tijn, zijn de meest voorbeeldige
stijlkenmerken en afleidingen
van de sociale en artistieke as
pecten van de graffiti samen
gebracht. De expositie biedt
een kwantitatief zowel als
kwalitatief indrukwekkende
selectie uit museale en particu
liere graffiti-collecties in Ne
derland, voor de vorming
waarvan goeddeels werd geput
uit de graffiti-presentaties, die
de Amsterdamse galeriehou
der Yaki Kornblit sinds ander
half jaar regelmatig verzorgt,
alsmede uit de tentoonstellin
gen, die galerie American
Graffiti op dit punt veelvuldig
inricht.
Lee Quinones - de vooralsnog
meest begaafde kunstenaar,
die zich overigens uit het graf
fiticircuit heeft teruggetrok
ken - neemt met vijf grote for
maten een prominente plaats
in het Boymans-overzicht in.
Voor zijn 3.60 meter hoge en
3.10 meter brede sprayschilde
ring Society's Child uit 1983
hebben de samenstellers maar
liefst een hele wand in de
middenzaal gereserveerd. Het
prachtige doek vormt het wel
haast sacrale centrum van de
eredienst, die het museum aan
de Newyorkse spuitbusvirtuo
zen heeft opgedragen, terwijl
een tweede hoogtepunt in het
Quinones-oeuvre - The Beg
gar, eveneens uit 1983 - elders
een plaats heeft gekregen te
midden van drie pronkstuk
ken uit de eigen vaste collectie
van het museum, gemaakt
door Keith Haring, Jean-Mi-
Futura 2000, zonder titel, 1982.
chel Basquiat en Cutrone. van
wie de twee eerstgenoemde
kunstenaars min of meer bui
ten mededinging aan de ten
toonstelling deelnemen.
Selectie
De in het overzicht opgeno
men werken zijn niet geselec
teerd op basis van kwalitatieve
criteria of sociaal-ideologische
uitgangspunten. Voor hun
aanwezigheid in Rotterdam
was de mate bepalend, waarin
ze in de bestaande collecties
zijn vertegenwoordigd. Het is
een praktische beperking, die
bij alle gevarieerdheid in het
aanbod niettemin hier en daar
nadelig werkt in de uiteinde
lijke oordeelsvorming over
met name de uiteenlopende
mogelijkheden, die de nieuwe
kunstloot aan jonge kunste
naars van allerlei pluimage
biedt. Die kunnen heel indrin
gend en spiritueel zijn, zoals
uit meer dan één stuk blijkt,
maar ook opportunistisch en
vals. En van die laatste moge
lijkheid treft de bezoekers in
Boymans geen voorbeelden
aan. Wel onderscheiden zich
in dit overzicht heel duidelijk
de schilders met een persoon
lijke, figuratief georiënteerde
stijl van hun collega's, die zich
beperken tot het variëren van
een zelf ontworpen letter-
beeld, dat hooguit wordt uitge
breid door het laten optreden
van een figuurtje uit de strip
of comic.
Hoe virtuoos en kleurig soms
ook, de eenzijdigheid van het
letterbeeld gaat in een zo dich
te presentatie als in Boymans
hinderlijk domineren en doet
afbreuk aan de frisheid en in
trigerende compositie van een
enkel doek. New York van
Graffiti, 10 schilders uit New
York - New Yorkse werken uit
Nederlandse collecties, geor
ganiseerd door Museum Boy
mans-Van Beuningen en het
Groninger Museum. Deelne
mende kunstenaars: Blade,
Dondi, Seen, Zephyr, Futura
2000, Crash, Quik, NOC 167,
Lee en Rammelzee. Plaats:
Museum Boymans-Van Beu
ningen in Rotterdam. Exposi-
tieduur: tot en met 4 decem
ber 1983. Openingstijden: di.
tot en met zo. van 10-17 uur.
Crash, bijvoorbeeld, of Gold
Chain van NOC 167. Die
dichtheid werkt ook nadelig
op een wezenlijk beeldken-
merk van de meest oorspron
kelijke graffitiwerken. Dat is
de duistere. gewichtsloze
ruimte waarin de soms monu
mentale en driedimensionale
letterbeelden en vignetten
stuurloos ronddrijven, Je moet
vaak al heel geconcentreerd
kijken om in de onheldere,
zweverige structuur een sta
biele situatie te ontdekken.
Waar Quinones het met ware
meesterhand klaarspeelt om
de normale, perspectivische
centrering van zijn beelden te
ontlopen met behoud van een
hechte structuur, daar begin
nen de letterbeelden van zijn
collega's zodanig te schomme
len en te dansen, dat de kijker
zijn oriëntatie verliest en hij
luchtziek dreigt te worden.
Wat dat betreft heeft de
hoofdstraat in Boymans bij een
langduriger verblijf soms meer
weg van een cakewalk dan
een rustige museumpassage.
GODERT VAN COLMJON
HAARLEM Het aanuj'
drijven met slachtku]
nam vorig jaar af met j
twintig procent tot 1400
staat te lezen in het jaarve
van de Vakbond van Vet
ders van de LTB. Het q
slachtkippen in ons land
i de daardoor tot 33 mi
stuks.
Het aantal bedrijven
melkkoeien worden gehoi
is vorig jaar met 1700 afs
men. Deze daling van 2,8»
cent houdt in dat er nuUTR
ruim 60.000 bedrijven land:
zijn. Van de overgeblben
boerderijen, steeg het ge^id;
delde aantal koeien per be-.r
I van 39 naar 41 stuks. OolX/Yj
aantal varkensfokbedri^N V
liep terug en wel met 4.7Spoo
cent naar 36.800. FSV
Volkstuinen
krijg
Hobbemastraat men
|de r
HAZERSWOUDE Bien
meester en wethouders tot
Hazerswoude willen een Tjoern
stuinencomplex in het midi
lengde van de Hobbemasmee
aanleggen. Om het de bel,
stellenden aantrekkelijk). 1
maken, willen de leden in
het college de tuintjes beikort
baar maken door de aamor
van een autopad nabij de van
tjes en van een parkeerpl-rj. f
De huur gaat een gulden
vierkante meter per jaar
dragen. Om enig inzich
krijgen in de behoefte
volkstuinen, hebben B e|Ret
in een blad een vragenfoimorr
lier laten afdrukken. Higinê
kunnen aspirant-volkstuin^S'
hun wensen en andere gVen
vens kenbaar maken. Hetraad
lege wil nogal wat haast acwee'
het project zetten, want al>-aan
les meezit, kunnen de \Penc
stuinders al in het voo|dev<
van 1984 aan de slag. ge"
volg
WILHELMINAMONUMENT AFGEKEURD EN INGETROKKEN
DEN HAAG Prof. Aldo
van Eyck, de Qntwerper
van de „theekoepel", die
als Wilhelminamonument
op het Haagse Voorhout
had moeten komen, heeft
gisteren zijn teleurstelling
over het afwijzen van zijn
ontwerp (honorarium 3,2
miljoen gulden) geuit in
een scheldkanonnade aan
het adres van de Haagse
wethouder Halleen.
Hij deed dit voor de Vara-tele-
visie, in de show van Sonja
Barend. De heer van Eyck
nam, doelend op de wethou
der, woorden in de mond als
„politieke rat", de „vieste wet
houder van Nederland" en
vervolgens betichtte hij de
heer Halleen van liegen. Hal
leen zou wat de professor be
treft moeten aftreden en een
eind moeten maken aan zijn
politieke carrière. Veel kans
van verweer kreeg de wethou
der gisteravond niet, maar zijn
visie had hij eerder al gegeven
tijdens de persconferentie die
het Haagse college van burge
meester en wethouders weke
lijks geeft. Daarin had de heer
Halleen weliswaar enige kri
tiek op de (overigens in grove
bewoordingen gestelde) brief
van de heer Van Eyck, waarin
hij liet weten zijn ontwerp in
te trekken. Maar ook toonde
Wethouder Halleen begrip
voor diens boosheid.
Wat het college van B W be
treft kan het plan van de heer
Van Eyck niet doorgaan, aan
gezien dit zou leiden tot een te
forse aantasting van het Voor
hout, een beschermd stadsge
zicht. Drie oude lindebomen
zouden ervoor moeten sneuve
len. Daarmee hield voor Den
Haag de discussie op, aange
zien door minister Brinkman
plaats en ontwerp hecht aan
elkaar verbonden waren. De
vraag van de minister aan Den
Haag was of de gemeente ak
koord ging met dat monument
op die plaats. Aangezien de
aantasting van het Voorhout
daardoor een gegeven was, is
het college aan een discussie
over het ontwerp zelf niet toe
gekomen. „De heer Van Eyck
is, evenals de gemeente Den
Haag, slachtoffer geworden
van deze procedure. Afgezien
van het feit dat ik persoonlijk
het ontwerp .niet mooi vind,
had over een andere plaats
best gesproken kunnen wor
den". Hij verwees daarbij naar
een zijns inziens onjuiste voor
stelling van zaken in de brief
van de heer Van Eyck aan mi
nister Brinkman.
Prof. Van Eyck: „De onver-
standigen die niet over ge
schiktheid kunnen oordelen"
(het Haagse gemeentebestuur,
red.) hebben bevestigd wat ik
zelf altijd al had beweerd: het
Voorhout is niet geschikt voor
het monument".
„Nou wordt ie mooi", aldus
vrij vertaald wethouder Hal
leen gistermiddag. En letter
lijk: „Als de heer Van Eyck
die mening was toegedaan,
had hij dat de regering (die de
opdrachtgever is) wel eens wat
duidelijker kunnen laten we
ten. De Nationale Commissie,
die voor de totstandkoming
van het monument moet zor
gen, en het Haagse gemeente
bestuur hebben altijd als eerste
voorkeur de Paleistuin uitge
sproken. Maar Van Eyck heeft
dat de regering kennelijk niet
duidelijk genoeg gemaakt en
zo heeft hij zelf voor het risico
gekozen".
Dat de professor nu heel erg
boos is begreep de wethouder
gistermiddag wel, temeer daar
het al de tweede keer is dat hij
in Den Haag zijn neus stoot.
De professor was namelijk op
de achtergrond ook al betrok
ken bij het keienlint, dat de
nagedachtenis van koningin
Wilhelmina had moeten eren.
Overigens is wethouder Hal
leen na de presentatie van het
ontwerp herhaaldelijk bij mi
nister Brinkman geweest om
hem ervoor te waarschuwen
dat de gemeenteraad het
hoogstwaarschijnlijk niet zo'n
goed plan zou vinden om het
Voorhout fors aan te tasten.
De minister heeft daarop, al
dus de Haagse wethouder,
steeds gezegd: „Laten we het
maar afwachten".
Aangezien de architect het
ontwerp heeft ingetrokken, is
het onderwerp nu ook afge
voerd van de raadsagenda van
aanstaande maandag. Zowel
het gemeentebestuur als de
minister denken er nu over na
wat er verder moet gebeuren,
21 jaar na het overlijden van
koningin Wilhelmina.
DEN HAAG De Stichting
Residentie Orkest heeft giste
ren het voorlopige ontwerp
voor de bouw van een muziek
zaal aan het Haagse Spui ge
presenteerd. Het culturele cen
trum dat aan een plein tegen
over de Nieuwe Kerk moet
verrijzen, biedt plaats aan 1800
tot 2000 muziekliefhebbers.
Het hangt vooral van de spon
sors af of de eerste paal al in
de herfst van het volgend jaar
de grond in gaat.
Met de presentatie van dit
bouwplan, een ontwerp van
het architecten- en ingenieurs
bureau Van Mourik BV. lijkt
de genoemde stichting defini
tief het pad verlaten te hebben'
om onder één dak zowel een
zaal voor het Residentie Or
kest als voor het Nederlands
Danstheater (NDT) onder te
brengen. Zakelijk leider van
het Residentie Orkest, de heer
B. Van der Meer: „Als Hage
naar ben ik nog steeds vam
mening dat het zowel in artis
tiek als commercieel opzicht
aantrekkelijk is om beide za
len te combineren. We hebben
dat vorig jaar nog voorge
steld". De onbereidwillige
houding van het Haagse colle
ge van B en W omschreef de
heer Van der Meer gistermid
dag tijdens de presentatie van
het voorlopige ontwerp als
„een zaak van slecht beleid".
Mocht het gemeentebestuur
alsnog kiezen voor het gecom
bineerd bouwen van beide za
len. dan zal het ongeveer een
half jaar in beslag nemen om
het ontwerp van het bureau
Van Mourik daaraan aan te
passen. „Tegen zo'n soort ver
traging zouden wij geen be
zwaar hebben", aldus de heer
Van der Meer.
„Schoenendoosvorm"
Meest in het oog springende
EERSTE PAAL MUZIEKZAAL MOGELIJK IN HERFST '84
Erg
ged:
element in het bouwplan voor
de muziekzaal is de buitenkant
van het gebouw, dat vrijwel
geheel uit glas is opgetrokken.
De voorbijganger wordt op die
manier in de gelegenheid ge
steld iets waar te nemen van
wat zich binnen afspeelt. Ook
is hierdoor vanaf de buiten
kant goed de „bokvormige"
staalconstructie te zien die de
zijtribunes en het dak van de
muziekzaal draagt.
Het hart van het gebouw, de
concertruimte zelf, ligt op de
eerste verdieping. Om binnen
het toegestane budget van
twaalf miljoen gulden te blij
ven, heeft de zaal een sobere,
maar uiterst doelmatige
„schoenendoosvorm" gekre
gen. Behalve dat hier 1800 tot
2000 muziekminnaars terecht
kunnen, is er ook nog ruimte
voor een podium dat groot ge
noeg is voor koor plus uitge
breide orkestbezetting. De be
kleding van de wanden in de
zaal bestaat uit gemoffelde
staalplaten die volgens de ar
chitect visueel erg aantrekke
lijk zijn en in akoestisch op
zicht het neusje van de zalm.
Inzamelactie
Doordat de Stichting Residen
tie Orkest voor het grootste
deel zelf het geld voor de
bouw bijeen moet zien te krij
gen, is een inzamelactie op
gang gekomen die op dit mo
ment al meer dan een miljoen
gulden heeft opgeleverd.
Daarnaast kan de stichting re
kenen op de financiële steun
van de gembente (anderhalf
miljoen gulden), het Rijk (twee
miljoen gulden) en kan nog 1,5
miljoen gulden worden ver
kregen via de zogeheten WIR-
premie. Volgens de heer Van
der Meer zijn er geen ambtelij
ke beletsels die deze toezeggin
gen ongedaan kunnen maken.
De Stichting Residentie Orkest
wil op zo kort mogelijke ter
mijn overgaan tot het bestek-
klaar maken van het plan.
Daarnaast wordt geprobeerd
zoveel mogelijk bedrijven en
organisaties te interesseren
voor alle mogelijke vormen
van sponsoring. Zo kan een
sponsor bijvoorbeeld zijn naam
laten verbinden aan een of
meer vertrekken in het te
bouwen muziekcentrum.
Langs deze weg moet een to
taalbedrag van nog eens 2,8
miljoen gulden binnenkomen.
„De haalbaarheid van het hele
plan hangt totaal af van het
succes van die sponsoring", gaf
directeur Van der Meer gister
middag tijdens een persconfe
rentie toe. Momenteel vinden
er naar zijn zeggen enkele
„hoopgevende gesprekken"
met kandidaten plaats. Mocht
die hoop gegrond zijn, dan kan
nog volgend jaar met de bouw
W
worden begonnen en zt
naar verwachting medio 1
de eerste klassieke werkei*"
ruimte van de nieuwe Ha
muziekzaal vullen. DEI
del
terp
Overwinning^
AZC/Microli
HOLLYWOOD Men vraagt
zich in Holywood af waar de
beschaafde, goed-opgevoede
Engelse ladies zijn gebleven
die zich als tere porseleinen
poppetjes, met een accent van
Mayfair in frêle stem en onbe
rispelijke manieren door Ame
rikaanse films plachten te be
wegen.
Greer Garson, Deborah Kerr,
Kay Kendall, Audrey Hep
burn en Julie Andrews waren
voorbeelden van zulke lieve,
broze lenteverschijningen met
gave ivoren huid en kleine
blos, koninklijk in verschij
ning en houding.
Helaas, de „ladies" zijn op de
Amerikaanse televisie vervan
gen door vrouwen van Britse
komaf die zonder meer „kren-
.gen" zijn en ook als zodanig
uitblinken: getuige Joan Col
lins in „Dynasty" en Sarah
Douglas in „Falcon Crest".
„Amerikaanse topseries heb
ben een hele nieuwe rol uitge
vonden voor Britse actrices",
zegt Sarah Douglas. „En ere
wie ere toekomt Joan speelt
een schitterend kwaadaardige
rol in Dynasty. Ik ben meer
Audrey Hepburn.
een door en door slecht mens
dan een kreng. „Pamela" is
een in-slechte vrouw, maar
een lust om te spelen".
Britse kreng
Sarah Douglas denkt dat kren-
genrollen een Britse vrouw
beter liggen dan een Ameri
kaanse, omdat de Britse de
kwaadaardige clausen kan
brengen met een wrange glim
lach in een stem die voor het
theater werd getraind.
Ze voegt de daad bij het woord
en laat een reeks krachtter
men vallen die de kelner die
haar en haar interviewer be
dient, bijna zijn blad doet laten
vallen. Ze geeft de man ver
volgens zulk een ontwapende
blik en lief „thank you", dat
hij er zeker van is dat hij het
zich verbeeld heeft.
Volgens haar heeft een bepaal
de klasse-gezin in Engeland
meisjes voortgebracht die
„frightfully British in haar
manier van doen zijn". Je ziet
het, zegt ze, bij de koninklijke
familie het „stiff upper lip-
"-type.
„Maggie Thatcher is een ander
voorbeeld van de afstandelijk
heid en het verbergen van
emoties van dat soort Engel
se", zegt ze.
Volgens haar wordt de Britse
vrouw echter „Gode zij dank"
wat losser. „Ik kan een kreng
zijn. Ik weet het omdat mijn
man (de Amerikaanse acteur
Richard Leparmentier) het
zegt".
Want zoals andere Engelse
vrouwen, bekent ze, kan het
„Kindly preside over the tea
pot, dear", haar tot hier zitten.
ALPHEN AAN DEN RIJ]
AZC/Microlife heeft de ec'
vroegde competitieweds
tegen het Ravijn met 19-4
wonnen. De Alpheni
speelden zonder Tony Bu
(blessure) en Arco Verb t
(militaire dienst).
Jcc
DE
Alhoewel AZC uiteindi
een ruime zege behaalde s)-ter,
het gezicht van George G me
sen na de eerste periode op ma
weer. Ongeconcentreerd spr
van de Alphenaren bracht
score van 0-1 voor de gasat
op het electronische bord, _y.
Nijverdalse ploeg, met daj
verdedigend concept bejqu,
nen, zag de AZC aanva^0(
kans op kans verprutsen. TtnJ
daar dat Geurtsen in de e< sei
pauze zijn „tanden" liet l^jj
Een actie van Eric Noorf0
graaf gaf al gauw een be^e
score te zien: 3-1. Dal jjn
bouwden de nieuwe besp(
kampioenen de voorspronj (p,
tot 16-3 na de derde periee|
Om het genezingsproces! ste
de spierblessure van Tge:
Buunk optimaal te laten £ej
hoefde Buunk deze wed4d0
niet in actie te komen. De' j^a
wachting is dat hij zondai
gen Spandau weer van de
tij zal zijn. Doelpuntenmal F
Eric Noordergraaf (Ze
maal), Jan Evert Veer
maal), Ron de Voghel, E'
van Winsen en Remco
stroom (tweemaal) en Ed
Es.
Geen krant ontvangen
tussen 18.00 en 19.00 uur
terdags tussen 14.00 en 1
uur, telefoonnr.071-122241.
uw krant wordt nog dezu
avond nabezorgd.
