Circus Jeroen Bosch trok door de Hofsta
ft
Prinses Irene heeft volste recht op eigen mening
Zoekgeraakte jongeman
naar opvangtehuis
MAANDAG 31 OCTOBER 1
Per schip uit Delft
DELFT Niet alleen met de bus, per
trein, met eigen auto of op de fiets
was men zaterdag naar Den Haag ge
komen, maar ook per schip.
Aan de Goudriaankade achter het sta
tion Hollandse Spoor meerden rond
half twaalf 21 schepen uit Delft af, die
volgens een schatting van de politie
ongeveer zesduizend demonstranten
aan boord hadden. De binnenschepen
waren via de Vliet naar Den Haag ge
varen. In de avonduren brachten ze
hun vrachtje langs dezelfde weg weer
terug. Eenentwintig schepen met
vierduizend mensen uit Leidschen-
dam meerden aan de Laakhaven aan.
De mensen moesten echter om 14.00
uur in Leidschendam terug zijn omdat
op dat tijdstip de sluis dicht gaat, de
monstratie of niet.
GGenGD: na"
drukker dan r
DEN HAAG De Haagse
het afgelopen zaterdag nat
gehad dan op andere dage
Haag manifestaties plaatsvi
Normaal gesproken komt
ongeveer zestig keer in acti*
Haagse bevolking zaterdag zo
verdubbeld, noteerde de GG
demonstratie-dag in totaal
tentie-verleningen. Bij het
ren er dertig patiënten,
delijk drie naar het
worden vervoerd. Op het
ven mensen ter plekke
wie één demonstrant met
been. Later op de dag hoefden
ners slechts druk^erbandjes
gen aan te leggen.
RUITENHEER
Politie verricht 22 arrestaties
DEN HAAG De Haagse politie heeft voor, tijdens en na de
vredesmars in totaal 22 personen aangehouden. Een 47-jarige
Haagse reclame-ontwerper die zaterdagmiddag op de Burge
meester Patijnlaan met zijn auto op een hoofdagent inreed, zit
nog altijd vast. Hem wordt poging tot doodslag ten laste gelegd.
Bij de Hofvijver werden om zeven uur 's ochtends zes personen
ingerekend die het 1,6 kilometer lange spandoek bij het Binnen
hof aan het vernielen waren. Later werden eveneens bij de Hof
vijver nog eens drie mannen in de kraag gegrepen, die met een
bootje het eiland in het midden van de vijver wilden bereiken.
Tijdens de mars zelf hield de politie in de Spuistraat negen aan
hangers van NVU-leider Glimmerveen aan, die het publiek
hadden geprovoceerd met het brengen van de Hitler-groet. Bij
een demonstratie voor de Amerikaanse ambassade aan het Lan
ge Voorhout, waaraan circa honderd mensen deelnamen, werd
een vlag in brand gestokèn en moest de politie een charge uit
voeren. Hierbij werden twee actievoerders opgepakt.
BINNENLAND £eicUc@otvumt
DEN HAAG Lang na
het vallen van de duister
nis heerste zaterdagavond
langs de route van de vre-
desbetoging een stilte die
bijna beklemmend was.
Waar uren' achtereen de
honderdduizenden zin
gend, joelend en handen
klappend langstrokken,
waar steeds meer marche
rende voeten met steeds
meer lege bier- en fris
blikjes in aanraking wa
ren gekomen, hetgeen op
zichzelf al een oorverdo
vend geraas veroorzaakte,
was het ineens bijna vol
maakt stil geworden. Er
was alleen nog het geluid
van de wind, die speelde
met de duizenden pam
fletten, krantjes, boter
hampapiertjes en herfst
bladeren: een vage echo
van de grootste betoging
in de geschiedenis van de
lage landen.
Onder een strakblauwe hemel
met een priemende herfstzon
en brommende reclamevlieg
tuigjes, voorzien van zeer uit
eenlopende boodschappen
waaronder zelfs een advies
bestemd voor mensen met gro
te schoenmaten zette de
massa zich zaterdagmorgen in
beweging. Eerst, om twaalf
uur, vanaf het Malieveld en
een half uur later ook vanaf
de grote speelweide in het Zui
derpark. In de optocht zelf
was het voor de meesten gis
sen naar het juiste aantal de
monstranten. Er werden wel
iswaar evenveel knerpende
radiootjes als spandoeken mee
gedragen, maar hetgeen daar
op te beluisteren viel werd bij
na voortdurend overstemd.
De menigte die vanaf het Ma
lieveld kwam was zo enorm,
dat het welbekende bottle
neck-effect zich al spoedig
deed gelden. Het mag dan ook
een wonder heten dat geen
sterveling in het water van de
Koninginnegracht belandde.
Wie niet in de voorste linie
meeliep moest voor de afstand
Malieveld-Bosbrug (hooguit
300 meter) grofweg drie kwar
tier uittrekken. Het stuk tot de
Hofvijver nam nog eens drie
kwartier in beslag. Pas in de
Grote Markstraat kwam er
een beetje schot in.
Wil Fried
Rond twee-en-een half uur na
het begin van de betoging
sloot zich de kring: de voorste
rij van de stoet die vanaf het
Malieveld was vertrokken be
reikte het Zuiderpark en on
geveer gelijktijdig kwam de
vanaf het Zuiderpark vertrok
ken optocht op het Malieveld
aan. Een reusachtig Circus Je
roen Bosch trok door de stad.
De meest uiteenlopende vor
men van nijverheid werden
meegevoerd: zelfgemaakte
rakketten, doodskisten, atoom
paddestoelen, en natuurlijk:
spandoeken. De teksten daar
op varieerden van zwaar lite
rair via luchtig-kritisch tot be
denkelijk en zelfs banaal. Een
kleine bloemlezing: „Niet voor
niets heet ik Wil Fried". „De
bom kan barsten", „Korte
metten met kruisraketten",
„Geen bommen maar ballon
nen", „Bij deze dokter kunt u
uw laatste pilletje krijgen",
„Wapenwedloop is diefstal van
de armen". „De kat is ook te
gen". „Ik ben 10 november ja
rig", „Ik wil 80 jaar worden",
„Lies is ook tegen, maar kon
haar bed niet uitkomen",
„Kernwapens? Daar word ik
toch wel even ontzettend niet
goed van". „Liever een achter
tuin in mijn keuken, dan een
raket in mijn bed" en: „Een
Ru^ in de keuken? Geef hem
koffie!".
DEN HAAG Bij het op
vangcentrum van de Haagse
politie moesten zaterdag
avond om zeven uur nog vijf
tien zoekgeraakte kinderen
in afwachting van de komst
van hun <uders door leden
van het Haagse politiekorps
worden zcwtgehouden.
Op dat manent zochten ook
nog zeveitien ouderparen
naar hun,kroost, maar geen
van de „gevonden'
bleek bij de
te passen,
zeker losten
zich op. Slechts een f
jongen uit Hardenbjj^
die avond ouderlooi
Haag achter en wen
politie in een opv;
ondergebracht. Hij iL*22
op de trein naar ht ~^z
In totaal zijn tijder innó
monstratiedag op d< dppl
hulpposten van dt'mdl
politie 35 zoekgerai
deren binnengebracl
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG In een reactie op
haar toespraak zei premier Lubbers
dat prinses Irene net als iedere bur
ger het volste recht heeft zich op
deze manier te laten horen. Haar
uitspraken vallen niet onder de mi
nisteriële verantwoordelijkheid, om
dat zij sinds 1964 toen zij afstand
deed van alle rechten op de troon
officieel niet meer als lid van het ko
ninklijk huis wordt beschouwd. Ook
PvdA-leider Den Uyl benadrukte
dat Irene vrij is in haar handelen:
„Zij is een Nederlandse vrouw als ie
der ander en daar moet je verder
geen drukte over maken".
Irene vroeg de verzamelde demon
stranten waar we mee bezig zijn. We
hebben wapens gemaakt waardoor
we op de rand van de afgrond staan.
We kunnen geen fout meer maken,
anders wordt de hele wereld vernie
tigd, aldus Irene von Lippe Biester-
feld, zoals zij na haar scheiding van
Carel Hugo officieel heet.
Volgens de prinses moet de mens
zijn masker afgooien en weer echt
mens worden. Er ^s naar haar oor
deel moed voor nodig om terug te
keren tot „onze oorspronkelijke
kracht, om onszelf te aanvaarden".
We moeten bruggen leggen met an
deren, waarover we vrij kunnen ko
men en gaan.
Irene begon haar toespraak met te
zeggen dat het haar diepste overtui
ging is dat het mooi is om te leven,
dat de aarde prachtig is en ieder
mens uniek. Volgens haar zijn de
mensen van elkaar aan het ver
vreemden. Om zichzelf te bescher
men grijpen de mensen naar wa
pens. Zij besteden te weinig aan
dacht aan de menselijke kant.
Direct na afloop van haar toespraak
werd Irene omhelsd door Sinie
Strikwerda en Mient Jan Faber, de
secretaris van het Interkerkelijk
Vredesberaad. De prinses weigerde
verslaggevers te woord te staan en
vertrok onmiddellijk.
Prinses Irene tijdens haar toespraak in hét Zuiderpark
b Cm
MEMT^Ö
B kyxi
Jim Morris
trad in het
Zuiderpark op
met een
persiflage op
Ronald
Reagan.
Velen moesten inderdaad al
hun kracht in de strijd werpen
om de hele tocht te volbren
gen. Twaalf kilometer wande
len, waarvan ze<er vier kilo
meter schuifelen, bleek voor
heel wat benen erg veel van
het goede. Steeis meer men
sen moesten z> nu en dan
even stoppen om de kuiten, de
dijen en de enkels te masseren.
Velen kwamen, na helemaal
te zijn rondgetrokken, uitein
delijk enigszins kromgetrok
ken weer op het station aan, of
bij de autobus waarmee zij ge
komen waren
Even rusten aan de waterkant van de Hofvijver. Bij de kraampjes met broodjes en koffie was het goed toeven in de zon.
Foto's:
MILAN KOÏÏVALINKA
CEES VERKERK
Uever
N raket ihoe TUIH DAN
*EUK6t»
/O*,»/
^ViQ^HTWAT^.
Vliegtuigjes met
leuzen die het
tegendeel
benadrukten
van wat de
demonstranten
op de grond
betoogden.
Teksten als de laatste twee,
vaak pas tijdens de demonstra
tie op het doek geschilderd,
waren een spontane reactie op
de „luchtoorlog" tussen vlieg
tuigen met sleepdoeken van
het Oud Strijders Legioen,
voorstanders van tweezijdige-
ontwapening, en van sympa
thisanten met de massa bene
den. De teksten waarmee het
Legioen door het zwerk cir
kelde werden steeds scherper.
Allereerst was er het inmid
dels welbekende „Liever een
raket in de tuin dan een Rus
in de keuken", maar niet veel
later kwam men met de tekst
„Andropov: niets dan lof" die,
evenals een variant hierop, be
doelde de demonstranten dui
delijk te maken dat de Sovjet
leider hen dankbaar zou zijn.
Uiteindelijk koos het Legioen
het luchtruim met de tekst:
„Zet de wodka maar vast
koud".
De OSL-leuzen, door de me
nigte met luid boe-geroep ont
vangen. werden afgewisseld
met teksten die de demonstra
tie ondersteunden, zoals van
de Evangelische Volkspartij,
de Vara, de wereldwinkels en
het voormalig verzet. De Cen
trumpartij sprak met „Cen-
trumpartij voor volksstem
ming" in raadselen.
Kinderleed
Was in de lucht een ware
strijd gaande, op de begane
grond was de massa één in een
ongekende veelheid van ui
tingen. De meest uiteenlopen
de figuren waren te bewonde
ren. De anti-atoompaus bij
voorbeeld, die het volk vanuit
zijn provisorische draagstoel
toewuifde. Ook de ober, die
twee jaar geleden in Amster
dam al voor grote hilariteit
zorgde, was weer van de partij.
Zijn act was nog dezelfde. Met
een dienblad met een aantal
raketjes erop bewoog hij zich
speurend door de menigte.
„Heeft u deze warme raketten
besteld?' Niemand? U mis
schien? Ik wil ze nu wel eens
kwijt".
Veel mensen hadden zich ver
kleed en het aantal hunner dat
hun meest uiteindelijke ver
schijningsvorm het ske
let als vermomming had
den gekozen was groot. Tot
vermaak van velen en tot ver
driet van veel kinderen, die
soms spontaan in tranen uit-
HVfcT
barstten bij het zien van zo'n
klapkakend lijk.
Surrealistisch
Meelopend in de demonstratie
kon je zo nu en dan een
vreemd, onwezenlijk gevoel
bekruipen. Bijvoorbeeld wan
neer je van ver achter je weer
zo'n golf van geschreeuw (een
langgerekt Aaaaaaaaah)
hoorde naderen. Telkens weer
bewoog zich zo'n golf met een
ongekende snelheid door Den
Haag. De schreeuw van een
enkeling bij het Malieveld
kon, door steeds meer mensen
overgenomen, binnen enkele
minuten het Zuiderpark berei
ken. Een bijna surrealistisch
gebeuren.
Dat er langs de route verschil
lende openbare gebouwen geo
pend waren, was een ware ze
gen. Niet eens zozeer vanwege
het feit dat men daar, als op
zovele andere plaatsen, worst
en „niet-commeröële-soep"
kon krijgen en ever. kon uit
rusten, maar vooral vanwege
de mogelijkheid er de blaas te
ontlasten. Overal waar dat
kon, zoals in de grote waren
huizen, bevonden zich files
voor de relatief schaarse sani
taire voorzieningen. Overal
dikke rijen mensen die, van
het ene op het ardere been
wiebelend en diep snuivend,
krampachtig moeit* deden het
nog even vol te houden.
In het Zuiderpark tregen veel
bomen meer „water" dan goed
voor ze was en ken men ook
dikwerf de anders 10 rimpello
ze vijvers horen klateren.
Kromgetrokken
Waar de demonstranten zelf
niet voor lawaai zorgden de
den popgroepen, orkestjes en
koren dat op de talloze spe
ciaal daarvoor opgerichte po
dia. Overal weerklonk het
vredeslied: „Wij vechten tegen
de wapens, de wapens van de
macht, wij vechttn tegen de
waanzin, doe mee met al je
kracht".
Het „nee" tegen de kernraketten was zelfs op de wangen ge- Een „Rus" protesteert tegen
schilderd. de raketten.