Britse journalisten opgeleid
tot oorlogscorrespondent
-S: Grenada werd
ote Cubaanse basis
Onze gebeden
zijn verhoord
£etdóc6ou/[a/nt
El
Leeftijd van verdachten hinderpaal
bij proces tegen oorlogsmidadigers
prinaamse radiozender na
landstichting uit de lucht
'SIJTHOFF PERS
De Ruiter:
„NAV O-besluit
belangrijke leidraad
Milieuramp
in
Sovjet-Unie
ffËNLAND
VRIJDAG 28 OKTOBER 1983 PAGINA 17
paar vermoord wegens
ieend nazi-verleden
Een Pool en zijn Duitse vriendin
bekend dat zij in het plaatsje Issel-
i Westfalen het bejaarde echtpaar
lebben vermoord, omdat de man vroe
de SS was geweest. De daders togen
6eun ;t huis van het echtpaar nadat ze op de
e een film hadden gezien waarin ex
it ïtratiekamp-gevangenen vertelden
en SS-bewaker, genaamd Blum. De
201 zijn vriendin drongen het huis van
arden binnen, maakten ze wakker en
roegen Blum over de oorlogsjaren.
Jum, die niets met zijn naamgenoot uit
van doen had, erkende dat hij bij de
gediend, werden hij en zijn vrouw ge-
De lijken werden met benzine over
men vervolgens werd de woning in
jgestoken.
Chileens protest
Op de zevende protestdag
tegen het militaire bewind
van generaal Pinochet is
het gisteren in de hoofd
stad van Chili, Santiago,
weer tot gewelddadighe
den gekomen, ondanks de
afkondiging van een wet,
die het organiseren van
demonstraties verbiedt. Er
vielen negen gewonden.
Tijdens eerdere protestda-
gen zijn ten minste vijftig
Chilenen omgekomen. De
foto toont oproerpolitie,
die zich schrap zet tegen
een aanval van stenen
gooiende studenten op het
terrein van de universiteit.
HUIS VAN AFGEVAARDIGDEN:
Geen investeringen
meer in Zuid-Afrika
WASHINGTON Het Amerikaanse Huis van
Afgevaardigden heeft gisteren een amendement
goedgekeurd dat Amerikaanse bedrijven en parti
culieren verbiedt nieuwe investeringen te doen in
Zuid-Afrika. Het amendement werd toegevoegd
aan de export-wetgeving. De goedkeuring van dit
amendement, waarmee het Huis uiting wil geven
aan zijn afkeuring van de apartheidspolitiek,
wordt gezien als een tegenslag voor de regering-
-Reagan. Het regeringsbeleid is gericht op een
„constructieve relatie" met Pretoria, in de hoop
langs die weg invloed te kunnen uitoefen op het
Zuidafrikaanse regeringsbeleid. Overigens wordt
het niet waarschijnlijk geacht dat ook de Senaat
dit amendement zal goedkeuren.
(Van onze correspondent Gerard Kessels)
BONN Het laatste grote proces tegen
Duitse oorlogsmisdadigers wil maar niet
op gang komen. Het begin van het proces
in Bonn, dat zich bezighoudt met de de
portatie van 73.000 Franse joden naar de
gaskamers van Auschwitz, wordt opge
houden door de advocaten van de 74-jari-
ge hoofdverdachte Walter Nahrich. Vol
gens zijn verdedigers is de gezondheids
toestand van de voormalige SS-Haupt-
sturmführer te slecht voor een langdurig
proces.
Nahrich wordt van medeplichtigheid aan
moord beschuldigd. Hij zou voor de depor
tatie van 523 joden verantwoordelijk zijn.
Verder zijn aangeklaagd de voormalige
SS-ers Modest Graf Korff (74) en Rolf Bil-
harz (73). Ook hen wordt in de 140 blad
zijden tellende akte van beschuldiging
medeplichtigheid aan moord verweten.
De hoge leeftijd van oorlogsmisdadigers
maakt het steeds moeilijker hen aan dë
uiterst langdurige procesgang in Duitsland
te onderwerpen. Zo heeft de rechtbank in
Düsseldorf deze week beslist dat de 80-ja-
rige Werner Best niet terecht hoeft te
staan. Best was in de oorlog de plaatsver
vanger van de beruchte chef van de Si-
cherheitsdienst Reinhard Heydrich.
GEORGE/WAS-
TON „Na wat we
gevonden hebben is
uidelijk, dat we net
zijn geweest", zei
McFarlane, de
jikaanse adviseur
zde nationale veilig-
7®a de toespraak van
7,lent Reagan over de
4oje op Grenada.
10flane doelde daar-
]°pp het grote aantal
2oaen en de wapen-
&den die de Ameri-
mariniers bij hun
rs over het eiland
"in aangetroffen. „We
Jfln een alarmerende
einse militaire op-
weten te verijde-
,|aldus McFarlane.
'Jbgevers die gisteren een
Tfezoek mochten brengen
irenada, werden onder
rondgeleid in een kein
dal, waar vijf door luchtdoel
batterijen beschermde metalen
pakhuizen stonden. Die pak
huizen waren volgepakt met
geweren, luchtdoelgeschut en
munitie. Op sommige kisten
stonden Engelse opschriften.
Andere waren voorzien van
Russische tekens of de tekst
„Officina Economica Cuba".
Het wapenarsenaal is, aldus
Amerikaanse bronnen, vol
doende voor een leger van
10.000 man. Volgens de rege-
ring-Reagan maken de pak
huizen onderdeel uit van een
in aanbouw zijnde Cubaanse
basis, van waaruit eerst Gre
nada en vervolgens de rest
van het Caribisch gebied zou
worden bezet. Ook het aantal
Cubanen op het eiland blijkt
groter dan eerst werd gedacht.
Amerikaanse woordvoerders
spreken nu van zeker 1.500
Cubanen, onder wie een aantal
militairen. „We hebben Cuba
aangeboden de veiligheid van
hun mensen te garanderen.
Maar helaas heeft Castro zijn
mannen opgedragen tot de
dood te vechten", aldus presi
dent Reagan in zijn toespraak.
De Cubaanse regering heeft
alle Amerikaanse beschuldi
gingen vanmorgen als „leu
gens" van de hand gewezen.
Over aantallen slachtoffers
van de gevechten was ook
vanmorgen nog niets bekend.
De Britse regering heeft ge
zegd dat zij positief zal reage
ren op verzoeken om een vre
desmacht van het Gemenebest
naar Grenada te sturen, als
vervanging voor de Ameri
kaanse invasiemacht. De se
cretaris-generaal van het Ge
menebest, Ramphal, heeft daar
op aangedrongen. Eerder had
Groot-Brittannië de VS opge
roepen de troepen zo snel mo
gelijk van het eiland terug te
trekken. De vredesmacht van
het Gemenebest zou de rust en
orde op Grenada moeten
handhaven, totdat over onge
veer zes maanden algemene
verkiezingen zullen worden
gehouden.
9?
Greg Chamberlain van het Britse dagblad The Guardian is
een van de weinige journalisten, die getuige is geweest van
de Amerikaanse invasie op Grenada. Hieronder volgt zijn
verslag.
Een Amerikaanse marinier bewaakt een groep gevangengenomen Cubanen. De Cu
banen, meestal gekleed in spijkerbroek en hemd, verklaren dat zij „arbeiders" zijn en
zo snel mogelijk naar huis willen.
ST GEORGE De avond
voor de invasie was ik samen
met zes andere journalisten
door een vissersboot aan land
gezet op Carriacou, een klein
eilandje dat deel uitmaakt van
Grenada. Vlak voor zonsop
gang werden we gewekt door
het geronk van vliegtuigen in
de verte. Vijf uur later liepen
we de haven van St. George
binnen in een vissersbootje
van een doodsbange bewoner
van Carriacou.
Bij het binnenvaren van de
haven zagen we het gebom
bardeerde dak van het hoofd
kwartier van het leger. Fort
Rupert, waar vorige week pre
mier Maurice Bishop was
doodgeschoten. Op de nieuwe,
met hulp van Cuba aangelegde
luchthaven enkele kilometers
verderop weerklonken explo
sies. De volgende vier uur
voerden vliegtuigen aanvallen
uit op de stad.
Later op de dag vonden we
veilig onderdak in een hotel in
16tf
3i
ADVERTENTIE
UW
98jkrarn organiseert ook deze winter weer een aantal wintersportreizen.
98J het vorige seizoen herhalen wij de bekende 8-DAAGSE LUXE TOU-
95.GCARREIS naar TERPENS (550-800 m) bij Kolsass-Weer in het Inntal.
96^ar wordt weer gelogeerd in het gezellige familiehotel Waldho».
g^iraaie natuurgebied, ongeveer 20 km ten noordoosten van Insbruck
95 It goede gelegenheden voor langlaufen en sportieve tochten over ge
galde wandelwegen. Zowel voor de beginnende als de geoefende skiër
93.1 de bus ter beschikking voor vervoer naar de diverse ski-pistes. Bo-
93,flien worden tijdens het verblijf een tweetal halve dagtochten georgani-
94,td naar Innsbruck en Achensee (bij reissom inbegrepen). Een aan-
93« winter kan betekenen. De heen- en terugreis worden op zaterdag in
|2jdag gemaakt. De prijzen voor een 2-persoonskamer met douche en
94jt op basis van halfpension (=logies, ontbijt diner) bedragen.
94'f 23 en 31 december 1983 en 3 maart 1984 495.- per persoon. Gedu-
91 Je de maand februari 1984 450.- per persoon en gedurende de maand
|9|ari alsmede 10 en 17 maart 1984 410.- per persoon.
voor een 1-persoonskamer 50.- per persoon. Er zijn ook 3-
gf joonskamers beschikbaar. Gecombineerde reisverzekering (incl. win-
7 bortrisico) 32.- per persoon 5.- pollskosten. Annulerlngsverzeke-
j3 1/2% van de reissom 6.- pollskosten. Er is voor de deelnemers
lijk ski-pakket beschikbaar bestaande uit 5 dagen skiles (4
dag). 6 dagen skihuur (Incl. schoenen en stokken) alsmede 6 dagen
suuik van skiliften Kolsass-berg en Kellerjoch. De prijs bedraagt 235.-
96,jet moet bij boeking worden besteld en voldaan.
htingen en boekingen: telefonisch onder no. 070-190882 (van maandag
vrijdag van 9 tot 13 uur) of persoonlijk in onze vestigingen Spuistraat
gghen Haag (op de hoek van het Spui) of Coolsingel 67. Rotterdam (t.o.
j POSTBUS 16050
Blö 2500 AA 's-GRAVENHAGE
TEL. 070-190882
(MAANDAG T/M VRIJDAG
,8 TUSSEN 9 EN 13 UUR)
PARAMARIBO De
midden- en kortegolfzen-
der van de Surinaamse
staatsradio (SRS) zijn gis
termorgen (Ned. tijd) door
brand volledig uitgescha
keld. De SRS heeft nu al
leen nog een FM-zender
over. De brand in het
zendstation zou zijn aan
gestoken.
Een tot nu toe onbekende or
ganisatie „Weg met de mili
taire dictatuur in Suriname",
heeft zich in een anoniem te
lefoontje verantwoordelijk
gesteld voor de brand. „Dit is
het begin van onze acties.
We gaan door tot de militai
ren zijn verdwenen en de de
mocratie is hersteld", aldus
de man. Hij voegde eraan toe
dat legerleider Bouterse „het
eigenlijke mikpunt" is.
De Surinaamse Bevrijdings-
raad van ex-president Chin
A Sen heeft het besluit van
legerleider Bouterse om de
banden met Cuba op een
laag pitje te zetten „opportu
nistisch en „huichelachtig"
genoemd. „Bouterse heeft er
alle belang bij de indruk te
wekken, dat hij bezig is de
Cubanen de rug toe te keren.
In werkelijkheid is hij er
echter uitsluitend op uit zijn
eigen politieke hachje te red
den", aldus de Bevrijdings-
raad.
Geen krant ontvangen Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur, telefoonnr.071-122248 en
uw krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd.
<KE EN WISKE DE HIPPE HEKSEN
T>!>
(Vervolg van de voorpagina)
De aanbeveling van de NAVO-deskundigen om de komende vijf
a zes jaar 1.400 kernkoppen uit West-Europa terug te trekken
afgezien van de 572 korte drachtwapens die door raketten voor
middellange afstand zullen worden vervangen is voor Neder
land „een belangrijke leidraad" bij het beoordelen van het Ne
derlandse aandeel in de gemeenschappelijke defensie, zo heeft
minister De Ruiter gisteren in Montebello verklaard.
In deze aanbeveling, noch in de vergadering van NAVO-minis-
ters van defensie, is gesproken over het aandeel van Nederland
of enig ander land afzonderlijk in wat moet worden gehand
haafd of kan worden afgestoten.
Volgens de slotverklaring zal „passende aandacht worden gege
ven aan de korte drachtsystemen". Voor Nederland, dat immers
de rol van de korte drachtwapens in de gemeenschappelijke ver
dediging en in het wapenpakket van de Nederlandse strijd
krachten wil terugdringen, is deze uitspraak van bijzonder
belang.
Verwijzend naar de vredesdemonstratie morgen in Den Haag zei
NAVO-secretaris-generaal Luns dat het „een feit" is dat de vre
desbewegingen „niet bereid zijn te luisteren naar argumenten",
en dat „het hen ontbreekt aan zelfs maar een minimum van ob
jectiviteit". Hij zei te verwachten dat de meerderheid van de de
monstranten in Den Haag onder de indruk zal komen van het
besluit van Montebello, maar niet de leiders, „die ja en amen
zeggen op alles wat de Sowjet-Unie doet".
het centrum van de stad. De
hele nacht konden we zien
hoe posities in het nabije heu-
velgebied werden gebombar
deerd. Vlak voor zonsopgang
werd de lucht in vuur en vlam
gezet door rode lichtkogels. die
de mariniers voldoende licht
moesten geven om aan land te
gaan. Na enkele beschietingen
te hebben uitgevoerd op posi
ties in de heuvels, verspreiden
ze zich over de stad, waarbij ze
op weinig verzet stuitten. De
Grenadaanse auto's voerden
toen al lang allemaal een witte
vlag. De bevolking van Grena
da. in een soort shocktoestand
na de moord op de zeer gelief
de premier Maurice Bishop,
lijkt verdeeld over de invasie.
De meeste mensen zeggen dat
hun gebeden zijn verhoord.
Anderen zeggen dat de invasie
onvermijdelijk was. „Ruim
vier jaar hard werken voor
economische en sociale her
vormingen zijn voor niets ge
weest", zei een man bitter.
Later werd ik vanuit het hotel
in een Amerikaanse helikop
ter overgebracht naar het
Amerikaanse invasieschip
Guam. Aan boord was ook het
lichaam van een gesneuvelde
Amerikaanse piloot. Tijdens de
achttien uur aan boord werden
we streng bewaakt en uitein
delijk in Barbados aan land
gezet.
MOSKOU De Dnestr, een
grote rivier in het hart van het
Russische landbouwgebied
Moldavië, is nu zouter dan
zeewater als gevolg van een
dambreuk. Als gevolg van de
dambreuk werden tonnen
zwaar zout afval van een
kunstmestfabriek door het wa
ter meegenomen. Ze stroom
den in de rivier, die daardoor
over een afstand van 500 kilo
meter tot aan de Zwarte Zee
zo is verzilt, dat alle leven is
gedood en koeien en vogels die
van het water dronken zijn ge
storven. Het zal vele jaren du
ren voor het plantenleven zich
herstelt.
LONDEN De voor
schriften van het Britse
ministerie van defensie
voor berichtgeving in oor
logstijd zijn veel te streng
om door mediamensen ge
accepteerd te kunnen
worden. De militaire
overheid kan deze regels
trouwens aan niemand op
dringen.
Dit verpletterende oor
deel over de manier waar
op zijn werkgever tijdens
een nieuwe oorlog de
persvrijheid aan banden
zou proberen te leggen,
werd in het Engelse Pir-
bright uitgesproken door
luitenant-kolonel Richard
Powell (40), commandant
van het eerste bataljon
Welsh Guards. Kolonel
Powell zat in zijn kazerne
een bijeenkomst voor van
52 jonge Britse journalis
ten, die deze week bij wij
ze van experiment opge
leid zijn tot oorlogscorres
pondent.
Powell gaf hen de raad bij het
ministerie van defensie hun
beklag te doen. „Doen jullie
dat niet, dan verandert er
niets", verklaarde hii. „Het
ministerie zal altijd alles ge
heim proberen te houden. De
minister van defensie wordt
niet graag in verlegenheid ge
bracht. Zijn enige wens is aan
het Lagerhuis te kunnen ver
tellen, dat er geen problemen
zijn".
Op de verslaggever van de
Londense Guardian na, heb
ben de proefkonijnen ieder
een exemplaar van de contro
versiële voorschriften onderte
kend. Daardoor moeten zij
voortaan gehoorzamen aan
militaire bevelen en (wanneer
het echt oorlog is) hun copy
voorleggen aan militaire cen
suur. Deze voorschriften zijn
hoofdzakelijk gebaseerd op re
gels, die tijdens de Tweede
Wereldoorlog van kracht wa
ren.
Het experiment met de 52
journalisten had merkwaardig
genoeg tot doel enige verbete
ring tot stand te brengen in de
stroeve relaties tussen het mi
nisterie van defensie en de
media. De Falkland-oorlog
van afgelopen jaar heeft aan
het licht gebracht hoe slecht
die betrekkingen zijn en hoe
weinig de ambtenaren van de
fensie weten van media-pro
blemen.
Zij probeerden toen herhaal
delijk de pers te misbruiken
voor het lanceren van valse
berichtgeving. De waarheid
over de oorlog werd telkens zo
lang mogelijk achtergehouden.
Journalisten, die het oorlog
sterrein mochten bezoeken,
waren fysisch noch technisch
daarop voorbereid. Defensie
had geen enkele maatregel ge
nomen om een snelle oversei
ning van berichten mogelijk te
maken. Dit had tot gevolg, dat
sommige verslagen verschei
dene dagen (in bepaalde geval
len zelfs verscheidene weken)
te laat aankwamen in Londen.
Na de Falkland-oorlog stond
het ministerie van defensie
dan ook bloot aan bijzonder
scherpe kritiek. Er werd zelfs
een officieel onderzoek inge
steld. De algemene conclusie
was, dat Defensie iets moest
doen om beter te kunnen op
schieten met de media. Radio,
televisie, het persbureau Press
Association, nationale en re
gionale kranten werden ver
zocht elk een aspirant-oorlogs
correspondent uit te pikken,
die eind oktober vrijwillig een
speciale opleiding zou kunnen
ondergaan in Engeland en
West-Duitsland. Getuige eer
der genoemde opmerking van
luitenant-kolonel Powell is er
met het experiment van deze
week nog veel van de kritiek
overeind blijven staan.
Proefkonijnen
Eerder deze week ontvingen
de 52 proefkonijnen hun theo
retische instructies in Londen
en Pirbright. Ze zijn de eerste
Britse journalisten sedert d^
Suez-crisis van 1956, die uitge
rust werden met volledige ge-
vechtskledij. Op het schouder
stuk van hun uniform prijkt
de benaming: „Oorlogscorres
pondent". Zij werden ook
voorzien van noodrantsoenen
en tenten. Baardige journalis
ten moesten hun wangen spie
gelglad scheren voor het dra
gen van een gasmasker.
Oorlogscorrespondenten moe
ten in negen seconden een
speciaal beschermingspak te
gen zenuwgas kunnen aan
trekken. Vooral in het begin
hadden de proefkonijnen daar
nogal wat last mee. Het duur
de vaak tien minuten voordat
zij het pak aan hadden.
Begin deze week werden in
Zuid-Londen zestien officieren
van de militaire opvoedkundi
ge dienst twee dagen lang spe
ciaal geoefend in wat Defensie
„het begeleiden van journalis
ten" noemt. Na hun opleiding
zijn zij met de 52 proefkonij
nen naar West-Duitsland ver
trokken, waar zij oefeningen
bijwoonden van de Britse eer
ste pantserdivisie. Deze oefe
ning, die officieel de benaming
„Eternal Triangle" (Eeuwige
Driehoek) draagt, werd door
de journalisten cynisch
„WWIII" (World War III of
Derde Wereldoorlog) gedoopt.
De journalisten werden daar
verdeeld in groepjes van drie
of vier. Op ieder van de 16 of
ficieren rustte de taak telkens
één team te vergezellen, gelijk
een hen die met haar kuiken
tjes op stap gaat. De militair
mocht zijn mediamensen geen
ogenblik uit het oog verliezen.
Hij beschikte over een landro
ver; de journalisten konde
nergens naar toe zonder zijn
medeweten en hulp. Als er
een echte oorlog aan de gang
is, zou hij trouwens ook de
man zijn die hun copy moet
censureren.
Consultatie
Het experiment eindigde giste
ren. Het vond plaats onder
toezicht van een generaal (de
directeur van de militaire pu
blic relations dienst) en de
hoofdredacteur van het pers
bureau PA, geassisteerd door
de hoofdreacteur van een
Westduits regionaal persblad.
Volgens het ministerie van de
fensie in Londen komt het er
vooral op aan de mediamensen
in het hoofd te prenten, dat
hun berichten geen enkele
nuttige aanwijzing voor de vij
and mogen bevatten. Die regel
maakt censuur noodzakelijk.
Defensie zegt evenwel, dat zijn
voorschriften voor wijziging
vatbaar zijn. „Deze speciale oe
fening in West-Duitsland", al
dus een zegsman van het mi
nisterie, „had in de eerste
plaats tot doel nuttige consul
taties tussen de media en ons
departement tot stand te bren
gen".
