TAFEL
„Buiten de kerk kom je alleen te staan
als je zelf zegt: ik hoor er niet meer bij
CcidbcSotwo^
f
■Jïïi
u
CcidócSoivumt
Lijn doorgetrokken
Begeleiding
onbevredigend
Grotere openheid
ACHTERGROND
ZATERDAG 22 OKTOBER 1983 PA
Hij groeide op in een Neder
lands Hervormd gezin op Ce
lebes, in het toenmalige Ne
derlands Indië. Vader was le
raar en las dagelijks voor uit
de bijbel. Zelf genoot Ronald
Bèr vooral van de liederen.
Protestantse kerkliederen die
hij vijf, zes. zeven coupletten
lang, integraal uit het hoofd
leerde. Na vier jaar Japans
interneringskamp belandde
hij in Amersfoort en vervol
gens in Utrecht, waar hij op
zijn 20e theologie ging stude
ren; rpet de bedoeling predi
kant te worden. Theologische
redenen en de emotionele
wens om te behoren tot die,
in ruimte en tijd zo uitge
strekte, wereldkerk van
Rome, deden hem op zijn 25e
besluiten over te gaan naar
het katholicisme. Een jaar la
ter trad hij in bij de Benedic
tijnen en wel in de abdij van
Chevetogne, in België. Ka
tholiek Nederland leerde
hem vanaf 1965 achtereen
volgens kennen als lucht-
NIEUWE BISSCHOP R. PH. BAR:
machtaalmoezenier, vicaris-
generaal van het bisdom Rot
terdam en hulpbisschop van
dit diocees. Gisteren volgde
ziin benoeming tot bisschop,
als opvolger van mgr. Simo-
nis. Een onzer verslaggevers
sprak Ronald Philippus Bar
onmiddellijk na de officiële
afkondiging van zijn nieuwe
functie, toen nog niets be
kend was van de tragische
dood die later op de dag mgr.
Th. Zwartkruis van Haarlem
zou treffen.
mm
ROTTERDAM In gesprek
met een bisschop is het on
vermijdelijk dat gedurig de
begrippen God, het Goddelij
ke, de Heer, vallen. Welke
betekenis, vragen we mgr.
Bar halverwege het onder
houd, hebben deze woorden
nu eigenlijk voor hemzelf?
Hij neemt de tijd om na te
denken, zegt dan: „Het abso
lute gevoel dat je veilig bent.
Het is misschien wat vroom
geformuleerd, maar in mijn
leven een echte realiteit: in
Gods hand weet ik mij veilig.
Het kan niet schelen wat er
gebeurt. Je kan in een Ja
pans interneringskamp zit
ten, je kan worden geplaagd
door een martelende innerlij
ke onrust, de dood kan toe
slaan in je onmiddellijk om
geving in Zijn hand ben je
hoe dan ook veilig. Dat is de
fundamentele ervaring waar
op ik doel wanneer ik zeg:
„God". Wat niet wegneemt
dat je ook wel eens in op
stand komt: waarom moet dit
nu toch zó gebeuren en waar
om moet het juist mij overko
men? Maar op den duur
overwint toch steeds weer
het bewustzijn: ik ben vei
lig"-
God. Op weg naar de af
spraak aan het Koningin
Emmapalein in Rotterdam
waren we Zijn naam ook al
tegengekomen. Een blinde
muur tegenover de oud-ka
tholieke kerk aan Eendracht-
sweg. Daarop in koeieletters:
When God created man, she
was only joking". Toen God
de mens/de man schiep,
maakte zij maar een grapje.
Wat de bisschop wel van zo'n
Godsvisie vindt?
Van mij mag
worden verwacht
dat ik altijd
bereid blijf
tot gesprek"
Mgr. Bar: „Het gaat niet om
macht, maar om liefde".
Mgr. Bar, ernstig verbete
rend: „She was joking? U be
doelt: He was joking"
Direct daaroverheen een uit
bundige lach: „Ja natuurlijk,
ik begrijp het. Een plaag
stootje van feministische zij
de. En ik lach nu wel, maar
begrijp dat niet verkeerd: ik
lach het niet weg. Het vraag
stuk van de vrouwenemanci
patie is zo'n geweldige reali
teit, dat je dat heel serieus
moet benaderen. Zeker niet
onmiddellijk terzijde schui
ven met clichees als „dat kan
nu eenmaal niet in de katho
lieke kerk". Wat ook weer
niet betekent dat je luchthar
tig kunt heenstappen over
hetgeen de katholieke tradi
tie ons leert over de positie
van de vrouw. De gegevens
van de traditie en het alge
meen inzicht van de kerk
moet je meenemen in je den
ken over emancipatie. Maar
hiervan uitgaande dus, ver
dient het vraagstuk onze vol
le aandacht.
Ook het streven om de
vrouw toe te laten tot het
priesterambt?
„Sommige dingen kunnen
inderdaad niet, dat is duide
lijk. In dat geval zal je toch
in ieder geval alles in het
werk moeten stellen om te
verhelderen waarom dat dan
niet kan. Uitleggen dat er re
denen voor zijn, dat het geen
willekeurig verbod is of een
afwijzing op grond van de
overweging dat het vroeger
nu eenmaal ook niet gebeur
de. Verheldering van de leer
van de kerk dat is zeker
in deze tijd een essentiële op
dracht. Zodat men de opvat
tingen van de kerk verstan
delijk kan begrijpen en gelei
delijk aan ook innerlijk aan
vaarden".
De opvattingen van de kerk
in zaken als sexualiteit, het
huwelijk, abortus, euthanasie,
staan zo ver af van de opinies
van de doorsnee Nederlander
hierover, dat die verhelde
ring dikwijls onbegonnen
werk lijkt.
„Toch zullen we vanuit de
kerk steeds opnieuw bereid
moeten zijn het gesprek hier
over aan te gaan en vol te
houden. En als de dialoog
wordt afgebroken, mag dat in
ieder geval niet door mij ge
beuren. Ik denk dat dat van
mij als bisschop verwacht
mag worden: dat ik altijd be
reid zal blijven om vanuit
een houding van respect voor
gelovigen met afwijkende
meningen, het gesprek met
hen aan te gaan. Zodra je het
contact opgeeft ja dan is
elk uitzicht op toenadering
verder uitgesloten, natuur
lijk. Voorop moet steeds blij
ven staan de innige wens om
bij elkaar te blijven. Ook
wanneer de situaties vierkant
lijken, als u begrijpt wat ik
bedoel".
Voor u komt het moment dat
.dissidente" katholieken zich
buiten de kerk plaatsen heel
laat?
„Buiten de kerk staan is al
leen maar daar het geval,
denk ik, waar mensen zelf
heel uitdrukkelijk zeggen: ja,
nu sta ik erbuiten, ik wil er
niet meer bij horen, ik wens
mij niet meer katholiek te
noemen. En dat gebeurt min
der snel dan buitenstaanders
wel eens denken, hoor.^oms
zie je dat mensen zo ver
schrikkelijk in hun maag zit
ten met die kerk dat ze er
ogenschijnlijk inderdaad niet
meer bijhoren. Maar de uit
drukkelijke uitspraak: „Ik
stap eruit" laat men dan toch
achterwege. Gelukkig".
Contrasteert deze hartelijk
heid niet met de perinente
toonzetting van de toespraak
die mgr. Bar kort geleden op
een studiedag van Pax Chris-
ti hield en waarin hij de
noodzaak van gehoorzaam
heid benadrukte. Een citaat:
„Persoonlijk ben ik van me
ning dat het bijna ontoelaat
baar is dat sprekenden bin
nen de kerkelijke gemeen
schap zich zouden verwijde
ren van de pauselijke teksten
of verder gaan dan deze"
„Dat dacht ik niet. In die toe
spraak heb ik er ook op ge
wezen dat juist hartelijkheid,
hartelijke verbondenheid,
communio, tot het wezen van
het katholieke geloof be
hoort. Vanuit een houding
van hartelijkheid, vanuit een
sfeer van loyaliteit, kan er
heus heel veel ter sprake ge
bracht worden binnen de ka
tholieke kerk. Die loyaliteit
veronderstelt wèl, dat je in
kwesties waarin het kerke
lijk leergezag duidelijke uit
spraken heeft gedaan, je die
uitspraken als uitgangspunt
neemt voor jouw kritische
bijdrage aan het kerkelijk
denken en de voortgang van
dit denken. Onder die voor
waarde kan er naar mijn me
ning ook geen sprake zijn
van ongehoorzaamheid. On
gehoorzaamheid is een hou
ding waarbij je willens en
wetens in verzet gaat tegen
de kerk. Een houding waarin
je oppositie voert en er niet
op uit bent om tot elkaar te
komen, maar bewust polari
seert. Dat is niet bedoeling.
In de kerk willen we tot ge
meenschap, tot communio
komen".
Welke ontwikkelingen ver
dienen aanmoediging in het
bisdom Rotterdam, welke
moeten worden afgeremd?
De ook bij ons af en toe op
duikende neiging tot polari
satie moeten we zien kwijt te
raken en de communio moe
ten we proberen uit te bou
wen. Door bijvoorbeeld de
pastorale raad meer operatio
neel te maken en instanties
als de priesterraad en het ka
pittel meer bij het beleid te
betrekken. Ook door de par
ticipatie van de leken te be
vorderen, natuurlijk. We
moeten voortgaan met het
leerproces om in openheid en
samenspraak met elkaar om
te gaan, waarbij ieders eigen
verantwoordelijkheid en taak
wordt gerespecteerd. En
waarbij het niet om macht
gaat, maar om liefde.
Liefde. Terug bij het Rotter
damse station slijten jonge
mensen in oranje ons de God
en de liefde van Bhagwan.
Ook mgr. Bar komt ze tegen
woordig haast dagelijks te
gen. „Het antwoord dat deze
mensen zoeken, is er", denkt
hij dan. En vraagt zich ver
volgens af: „Willen ze dat
antwoord niet horen of is het
zodanig geformuleerd dat ze
het niet kunnen verstaan"?
WILLEM SCHEER
Foto:
MILAN KONVALINKA
01
ubrl
)S h
l.ni^
De benoeming van mgr. drs. R. Ph. Bar tot bissc boek
Rotterdam is geen verrassing, ook al is ze niet con-
voordracht die het kapittel van het bisdom had o 2
nadat mgr. dr. A. J. Simonis was benoemd tot opvo t
Johannes kardinaal Willebrands als aartsbisschop a
Utrecht. Zijn aanwijzing lag voor de hand, nadat I
jaar maart al tot hulpbisschop van Rotterdam wasöe
Daarvoor diende hij zijn voorganger jarenlang als vi ge
neraal. Een rechte lijn is dus doorgetrokken.
In al die jaren heeft mgr. Bar zich leren kennen al«
nemende persoonlijkheid, die grote bestuurlijke kw
paart aan een kerk- en maatschappijvisie, die we
duidelijkheid te wensen overlaat. Het is dan ook bej
dat de eerste reacties op de benoeming vrij instemmj
Dat schept vertrouwen in de toekomstige gang van
dit deel van de Nederlandse kerkprovincie
De procedure die Rome bij bisschopsbenoemingen i
ren pleegt te volgen is overigens allerminst bevrJ
Daarmee wil nadrukkelijk niet gesteld zijn, dat het
de voordracht moet volgen die door kerkelijke aut<flels
hier in Nederland wordt opgesteld. Alleen al het feifstr'
paus leider is van een wereldkerk, eist van hem, df^1^
zijn benoemingenbeleid niet alleen lokale belangen fent
gen. Te betreuren is wel dat tenminste de indruk
wekt, dat de Romeinse instanties zich weinig geleg^e^a
liggen aan de begeleiding van deze benoemingen. Zei'
daardoor nog al eens schokkend over, met vaak pijnig01
volgen. p
Met de aanwijzing van hulpbisschoppen in Den b|zake
in Groningen in het vooruitzicht lijkt het wenselijkya»1
betrokken instanties in Rome zich beraden over een l
diger begeleiding.
kin
bsc
ROTTERDAM Van bis
schop Bar kan een grotere
openheid worden verwacht
dan van zijn voorganger Simo
nis. Dit is de stellige verwach
ting van mevrouw Els van
Leuken, de voorzitter van de
Diocesane Pastorale Raad van
het bisdom Rotterdam.
„Ik denk, dat je met hem beter
kunt bepraten waarom bepaal
de dingen wel of niet kunnen
aldus mevrouw
)ng I
Leuken in een reacti,taai
benoeming. Zo denkten p
een stuk over echtsfy jn
dat bisschop Simoni&wet*
meer van de tafel veel ma
de discussie erover bet var
bisschop Bar een andD00
handeling zou krijgtnge,
vrouw Van Leuken ges
bisschop Bër niet zo Sjngè
bisschop Simonis zal
in verband met ..def^
van Rome". L
Biefstuk met
wodkasaus,
witlofsalade en
aardappelen
chocoladepudding
met slagroom
Nodig voor tweepersonen:
2 biefstukjes van 75 g, 35 g
boter of margarine, zout,
peper, ui, knoflook, halve
paprika, 100 g champig
nons, 1 dl water, 2 lepels
tomatenpuree of ketchup,
stukje bouillontablet,
glaasje wodka, 1 theelepel
maizena;
200 g witlof, 1 sinaasappel,
3 lepels yoghurt, zout,pe
per, suiker, mosterd, aro
ma, peterselie;
0,5 1 kg aardappelen;
4 dl melk, 20 g cacao, 45 g
suiker, 32 g maizena, 0,5 dl
slagroom, 12 g basterdsui
ker.
Bak de biefstukjes in circa vier
minuten bruin in hete boter of
margarine. Leg ze op een
warm bord en strooi er zout en
peper over. Fruit de kleinge
sneden ui en geperste knof
look in het overgebleven vet.
Bak dan al omscheppende de
kleingesneden paprika en ge
halveerde champignons even
mee. Voeg het water toe met
tomatenpuree of ketchup,
bouillontablet en wodka en
laat het sausje een paar minu
ten pruttelen. Bind het met de
met koud water aangemaakte
maizena.
Spoel de witlof af, snijd het in
smalle schijfjes en was die zo
nodig nog een keer. Snijd de
geschilde sinaasappel in plak
ken en verdeel die in kleine
stukjes. Meng witlof en sinaas
appel met een sausje van yog
hurt, zout, peper, suiker, mos
terd en aroma. Garneer met
fijngeknipte peterselie.
Maak de pudding een halve tot
een hele dag tevoren, zodat hij
kan opstijven. Zet bijna alle
melk op. Meng cacao en sui
ker, voeg maizena en de rest
koude melk toe en schenk bij
dit papje wat hete melk. Doe
het mengsel in de pan, laat de
oudding even doorkoken en
schenk hem dan in een natge
maakte vorm. Keer de pud
ding kort voor het gebruik en
garneer hem met stijfgeslagen
room.
Menutip voor maandag: zuur
koolschotel tweekleurenvla.
-EIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart: za.
19.00 euch.vierlng, zo. 09.30, 11.00
nmv dames- en herenkoor.
H. Leonardus: za. 19.00 jongerenvie-
'ing; zo. 09.00 euch.vierlng, 10.45
loogmis.
H. Middelares: za. 19.00; zo. 9.30 ge
zongen viering. 11 30.
H. Lodewijk: za. 19.00. zo. 8.30, 10.00
hoogmis. 11.30, 18.00, 19.00 Lof.
St. Anthonius van Padua: za. 19.00
euch., zo. 9.30 en 11.30 euch.
H. Petrus: za. 19.00; zo. 9.30, 11.00
hoogmis.
O.L.Vr. Onbev. Ontv.: za. 19.00; zo.
9.30, 10.45 hoogmis. 12.15
Oud Katholieke Kerk: zo. 10.00.
AARLANDERVEEN: za. 19.00; ZO,
10.30 hoogmis.
AARDAM: za. géén; zo. 9.00 hoogmis.
12.00.
ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Pius: za.
19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis.
H. Bonifatius: za. 19.00; zo. 9.45
hoogmis, 11.30.
De Heilige Geest: za. 19.00; zo. 9.30
en 11.00.
BOSKOOP: za. 17.30 „De Stek";
19.00 In kerk; zo. 9.30 en 11.00.
HAZERSWOUDE DORP: za. 19.00
met orgel; zo. 9.30 hoogmis; 11.30
wisselend van opzet.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: za. géén,
zo. 10.00. Dep. Het Anker: za. 19.00;
zo. 8 45 en 11.15.
HILLEGOM: St. Jozef: za. 19.00 met
Ned. liederen: zo. 10.00 gezinsmis
(kinderkoor), 11.30 Ned. liederen.
HILLEGOM: H. Martinus: za. 19.00;
zo. 9.00 en 11.00.
HOOGMADE: za. 19.00; zo. 10.00.
KATWIJK A.D. RIJN: za. 19.00 euch-
.viering met zang; zo. 9.30 hoogmis,
11.15 met zang. Dep. Rijnsburg: za,
gebeds- en communieviering; zo.
10.30 met zang.
(Buiten) KAAG/ABBENES: za. 19.00;
zo. 10.00.
LANGERAAR: za. 19.00; zo. 9.30 en
11.30.
LEIDERDORP (H. Menswording): za.
19.00; zo. 9.00, 10.30, 12.00.
LEIMUIDEN: za. 19.00; zo. 7.30, 9.30,
11.15.
LISSE: Agathakerk: za. 19.00 euch.;
zo. 10.00 en 11.30 (kinderneven-
dienst). Dep. Poelpolder: za. 19.00
euch., zo. 9 en 11.30 euch viering.
Mariakerk: za. 19.00; zo. 8.30, 10.00
hoogmis. 11.45.
H.H. Engelbewaarders (Beekbrug): za.
19.00; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 en
17.45.
NIEUWKOOP: za. 19.00; zo. 9.00
hoogmis, 10.45.
NIEUWVEEN: za. 19.00; zo. 9.00,
11.00.
NIEUW-VENNEP: za. 19.00 avondmis;
zo. 10.00 hoogmis.
NOORDEN: za. 19.00; 20. 9.00, 10.30
hoogmis.
NOORDWIJK-BINNEN: za. 16.00 In
Kerkhofkapel; 19.00 in de kerk; zo.
8.00, 10 00 hoogmis. 11.30.
NOORDWIJK AAN ZEE: za. 19.00
euch.; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 euch.
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: za.
19.00 met koorzang; zo. 9.30 hoog
mis, 11.00 mis met samenzang. St.
Jozef: za. 19.00; zo. 10.00 en 11.30.
OEGSTGEEST: St. Willibrord: za.
19.00; zo. 9.00 en 10.30.
OUD-ADE: za. 19.00 avondmis: ZO.
8.30 hoogmis. 10.30 gezinsmis.
OUDE-WETERING: za. 19.00 avond
mis; zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Marlapre-
sentatie: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00.
Petrusbanden: za. 19.00 avondmis;
zo. 9.30 hoogmis, 11.30.
RIJPWETERING: za. 19.00 avondmis;
zo. 9.00 hoogmis (herenkoor), 10.30
SASSENHEIM: za. 19.00 euch.; zo.
9.30 hoogmis, 11.00 euch.
STOMPWIJK: za. 19.30 met zang
(laatste zaterdag v.d. maand thema
viering), zo. 9.30 hoogmis, 11.00,
18.00.
VOORHOUT: za. 19.00; zo. 9.00
hoogmis. 10.30, 11.45.
VOORSCHOTEN: St. Laurentius: za.
19.00; zo. 11.30. Moeder Gods: za.
19 00; zo. 10.00.
WARMOND; za. 19.00; zo. 8.30, 10 00
hoogmis. 11.30.
WOUBRUGGE: za. 19.00; ZO. 10.00.
ZEVENHOVEN: za. 19.00; zo. 9.00
hoogmis, 10.45.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK: Meer
burgparochie: za. 19.00 met wisselen
de koren; zo. 10.00 hoogmis met wis
selende koren. 11.30 met orgel en
Ned. liederen.
ZOETERWOUDE: St. Jan: za. géén
opgave; zo. 9.30 hoogmis. 11.00. Chr.
Dienaarkerk: za. 19.00 met zang; zo.
10.00 hoogmis.
DE ZILK (Noordwijkerhout): H. Hart-
kerk: za. 19.00; zo. 10.00 hoogmis,
11.30.
predikbeurten
Prot. Kerkdiensten zondag 23 ok
tober 1983
STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hoogl. Kerk: 10.00 uur ds. J. A. Eek
hof, 11.45 uur Oec. Studentendienst;
Marekerk: 10.00 uur karid. M. Middel
koop, 17.00 uur ds. A. J. de Jong;
Maranathakerk: 10.00 uur ds. A. Th.
Kramer; Regenboog: 9.30 uur pas
toor J. A. A. van Well, 11.15 uur pas
toor v. Well en ds. H. J. v. Leeuwen;
Bethlehemkerk: 10.00 uur ds. E. M.
Pannekoek, gez. dienst in Petrakerk;
Bevrijdingskerk: 9.00 uur ds. L. C.
Rietveld; 10.30 uur ds. K. J. Jansen;
Vredeskerk: 10.00 uur ds. S. T. de
Mey-Meulendijk, Herv./Geref. gezlns-
dienst; Eglise Wallone: 10.30 uur pas
teur D. Ribs; Acad. Ziekenhuis: 10.15
uur ds. J. Bovenberg; Diaconessen-
huis: 10.30 uur ds. H. B. van 't Hoff
en ds. H. W. Hemmes (H.A.); Jeugd-
kapeldlensten: Middelweg. 11.30 uur
Bevrijdingskerk: 10.30 uur.
Geref. kerken en andere kerken
STAD LEIDEN: Zuiderkerk: 10.00 uur
drs. W. Bakker. Amstelveen; Petra-
kerk: 10.00 uur ds. H. Hortensius en
ds. E. M. Pannekoek. gez. dienst;
Oude Vest: 10.00 uur drs. A. C. Jaco-
bi-v. Duijn, Leiderdorp; Maranatha
kerk: 10.00 uur ds. A. Th. Kramer;
Bevrijdingskerk: 9.00 uur ds. L. C.
Rietveld, 17.00 uur ds. H. Hortensius;
Bejaardenhuis Groenhoven: 10 uur
ds. G. F. D. Locher; Merenwijk aula
Valkenpad: 9.30 en 11.00 uur Eucha
ristie/Avondmaal.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17.00 uur
drs. G. C. den Hertog.
Geref. Kerk Vrijg.: 10.00 en 17.00 uur
ds. P. Houtman.
Doopsgez./Rem. kerk: 10.30 uur ds.
B. A. Koek. gezinsdienst.
Bapt. gem.: 10.00 uur ds. G. Bosveld,
20.00 uur zendingsavond.
Ev. Luth. Kerk: 10.15 uur mevr.
Koopmans-Schotanis.
Nieuw Apost. Kerk: diensten 9.30 en
16.00 uur.
Ev. Chr. Gemeenschap: 10.00 uur
evang. Dlkkes.
Leger des Hells: 10.00 en 19.00 uur
samenkomsten.
Zevende-Dag-Adventisten: 11.00 uur
ds. Bouwer.
Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10.00
uur dhr. Zijlstra.
Zendingsgroep „Jeruel": samen
komst 17.00 uur.
Pinkstergemeente Oude Vest 13:
10.00 uur dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Ge
meente: 10.00 uur ds. C. L. v.d.
Broek, Bodegraven, 19.00 uur ds.
E.M. Pannekoek.
Geref. Kerk: 10.00 uur ds. N. Warner.
18.30 uur ds. J. Stolk.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur Dienst des
Woords, 17.00 uur ds. P. J. Kok.
TER AAR Herv. Gem.: 9.30 en
18.30 uur ds. E. S. Klein Kranenburg.
Geref. Kerk: 9.30 uur kand. Piersma,
18.30 uur mevr. Hibma.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. S. Goverts. Nw. Vennep, 18.30
uur ds. M. Wagenvoorde, jeugd
dienst.
ALPHEN A.D. RIJN Herv. Gem.:
Opstandingskerk: 10.00 uur kand. H.
van Es, 18.30 uur ds. R. H. M. de Jon
ge; Adventskerk: 10.00 uur ds. W.
Verweij, 18.30 uur ds. N. J. Kleiberg;
Kruiskerk: 10.00 uur ds. J. Haitsma.
Geref. Kerk: Maranathakerk: 10.00
uur ds. Modderaar (H.A.), 18.30 uur
ds. F. v.d. Bos; Salvatorkerk: 10.00
uur ds. J. Stolk (H.A.), 18.30 uur ds.
R. E. v.d. Wal. Hlllegom.
Baptistengemeente: 10.00 en 18.30
uur ds. H. G. Koekoek.
Leger des Heils: 10.00 en 19.30 uur
samenkomsten.
Volle Evangelie Gemeente: 10.00 uur
dhr. A. v.d. Hoorn (doopdienst).
ALPHEN-NOORD (Herv./Geref.
diensten): Goede Herder: 10.00 uur
ds. F. Moll, 18.30 uur ds. G. Mulder,
leerdienst; De Bron: 9.30 uur ds. J.
Verheul; 10.15 uur ds. F. van de Ree,
18.30 uur ds. F. Moll, leerdienst; Ash-
ramcollege: 10.00 ds. G. Mulder;
Drlehoorne: 19.00 uur ds. J. Verheul.
ALPHEN-NOORD (Herv. Gem.):
Sionskerk: 9.30 uur ds. S. W. Ver-
ploeg, Ermelo, 18.30 uur ds. H. Koud-
staal, Baarn; Oudhoornseweg: 10.00
BODEGRAVEN (Herv. Gem.):
Dorpskerk: 10.00 uur ds. J. Richter,
18.30 uur ds. R. J. v.d. Hoef (H.D.);
Salvatorkerk: 10.00 uur ds. R. J. v.d.
Hoef, 18.30 uur ds. J. Wieman (H.D.);
Bethlehemkerk: 10.00 uur ds. J. Wie
man, 18.30 uur kand. A. v.d. Bos,
Maarssen (H.D.).
Geref. Kerk: 9.30 uur ds. W. A. v.d.
Berg, 18.30 uur dhr. S. v.d. Land
(ontmoetingsdlenst).
BOSKOOP Herv. Gem.: Dorps
kerk: 9.30 uur ds. W. A. Vlasblom,
18.30 uur ds. Z. de Graaf, Hazers-
wcude; De Stek (Herv./Geref.): 9.30
uur ds. J. Bogers, Alphen.
Geref. Kerk: 9.30 uur Dienst des
Woords, 17 uur ds. B. J. F. Schoep,
Gouda.
Chr. Geref.: 9.30 uur ds. P. N. Rib-
bers, 17.00 uur drs. H. Peels, Zoeter-
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
uur ds. D. Harteveld, R'dam, Zoeter-
meer. 18.30 uur ds. W. Heijmans.
Geref. Kerk: 9.30 uur ds'. H. Bade,
17.00 uur ds. K. Welbedacht.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10.00
uur ds. H. L. Boonstra.
DE KAAG Herv. Gem.: 10.00 uur
ds. A. J. Kret, Sassenheim (H.A.).
KATWIJK A.D. RIJN (Herv. Gem.):
Dorpskerk: 10.00 uur ds. J. Gebraad,
18.00 uur jeugddienst; Ontmoetings-
kerk: 10.00 uur ds. L. Boer, 18.30 uur
ds. J. Gebraad.
KATWIJK AAN ZEE (Herv. Gem.):
Nieuwe Kerk: 10.00 uur ds. J. P. van
Roon, 18.00 uur ds. H. Visser; Oude
Kerk: 10.00 ds. S. de Jong. 18.00 uur
ds. C. B. Schuurman; Ichthuskerk:
10.00 uur ds. C. van Sliedregt, 17.00
uur ds. H. van Niel, Rijnsburg; Pniël-
kerk: 9.30 uur ds. C. B. Schuurman,
18.00 uur ds. S. de Jong; Bestevaer
Mavo: 10.00 uur ds. J. Vroegindewey;
Overduinkapel: 14.15 uur ds. Baas.
Geref. Kerk: Open Hof: 9.30 uur ds.
P. v.d. Horst. 17.00 uur ds. J. Couvée,
Voorburg; Triumphator: 10.00 uur ds.
J. v.d. Meulen, Rijswijk, 17.00 uur ds.
P. C. Koster; Vredeskerk: 10.00 uur
ds. P. C. Koster, 17.00 uur ds. P. v.d.
Horst.
Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 uur
ds. Slagboom.
KOUDEKERK A.D. RIJN Herv.
Gem.: 10.00 uur ds. H. J. Hemstede,
Leiderdorp, 19.00 uur ds. H. Bade,
gez.d. In Herv. k.).
Geref. Kerk: 10.00 uur ds. K. Welbe
dacht, 19.00 uur ds. P. Kulzinga,
gez.d. Herv. k.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien
eten): Dorpskerk: 10.00 uur prof. mr.
J. Reugebrink, 18.30 uur jongeren-
dienst; Hoofdstraat: 10.00 uur mevr.
ds. H. Westera-Franke; Scheppings-
kerk: 9.00 en 10.30 uur ds. G. van
Loenen (H.A.).
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. J. Kramer, Aalsmeer, 19.00 uur
ds. P. Schalk.
Geref. Kerk: 9 30 uur kand. J. van
Wallinga, 19.00 uur ds. W. A. v.d.
Berg.
LISSE Herv. Gem.: Dorpskerk:
10.00 uur ds. B. C. de Gelder; Paulus-
kerk: 10.00 uur ds. P. C. 't Hooft,
19.00 u. ds. B. C. de Gelder.
Geref. kerk: 10.00 uur dr. J. M. Vlijm,
Leiden, 19.00 uur ds. R. S. Elgersma,
Noordwijk.
Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 16.30 uur
Dienst des Woords.
Geref. Gemeente: 10.00 en 16.00 uur
ds. D. Hakkenberg.
Geref. Kerk Vrijg. (Pr.str.): 10.30 uur
ds. P. Houtman, 16.30 uur ds. C. de
Putter.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10.00
en 17.00 uur br. A. Oelen, Bussum.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 uur
Dienst des Woords, 18.30 uur ds.
J. C. J. Brónsgeest.
Geref. Kerk: 9.30 uur ds. H. E. Bijle-
veld, Woerden, 18.30 uur drs. M. v.d.
Velden, Leiden.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur Dienst des
Woords, 14.15 uur ds. P. Roos.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. H. O. Molenaar, 18.30 uur ds. J.
Ouwendijk.
NIEUW-VENNEP Herv. Gem.: 9.30
uur ds. M. Bergsma, 19.00 uur ds.
S. G. J. Goverts.
Geref. Kerken: 9.30 uur ds. G. Rang,
16.30 uur ds. N. Wijngaarden.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 uur
ds. D. Visser.
NOORDWIJK (Herv. Gem.): Grote
Kerk: 10.00 uur ds. P. J. Mackaay,
Leiden; Kerk aan Zee: 10.00 uur ds.
D. Keuning, 17.00 uur ds. D. Drieber
gen, Katwijk a. Zee; De Rank: 10.00
uur dhr. K. J. Visser; Grote Kerk:
17.00 uur dhr. K. J. Visser.
Geref. Kerk: Hoofdstr.kerk (Buurt
kerk): 10.00 uur ds. J. J. Kuiper; Vln-
kenlaan: 9.30 uur ds. R. S. Elgersma
(H.A.), 17.00 uur ds. D. Keuning (G.D.)
H.A.; Stichtingskerk: 11.00 uur dhr. J.
van Duin; Sole Mio: 9.00 uur ds. D.
Keuning.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10.00 uur ds. L. F. Krispijn, Hillegom.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
eten): Maurltslaan: 10.00 uur Dienst
des Woords; Groene Kerkje: 11 uur
Dianst des Woords; Pauluskerk: 9.30
uur Dienst des Woords; Gem. cen
trum: 10.30 en 19.00 uur Dienst des
Woords; Endegeest: 9.30 uur Dienst
des Woords; Acad. Ziekenhuis: 10.15
uur Dienst des Woords; Diaconessen-
huis: 10.30 uur Dienst des Woords;
Van Wyckersloot; 16.00 uur Dienst
des Woords.
Ned. Geref. Kerk: 8 45 en 16.00 uur
ds. G. de Lange, 20.00 uur zondaga
vondgesprek.
OUDE WETERING Herv. Gem.:
9.30 uur ds. J. de Korte.
Geref. Kerk: 9.30 uur drs. H. Jaspers
Focks, 18.30 uur drs. M. Aalders,
Woubrugge.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 uur ds. W. Koelewijn, Woubrug
ge, 19.00 uur ds. W. v.d. Kamp.
RIJNSBURG Herv. Gem.: Grote
Kerk: 9.30 uur ds. Romein, 17.00 uur
ds. Smaling; Bethelkerk: 9.30 uur ds.
Smaling.
Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30 uur du.
Cziria, 17.00 uur ds. Damsma; Imma-
nuelkerk: 9.00 en 10.30 uur ds. Baay-
en, 17.00 uur ds. Cziria; Maranatha
kerk: 9.30 uur ds. Damsma, 17.00 uur
ds. Baayen.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur leesdienst,
17.00 uur ds. H. H. de Haan. West-
SASSENHEIM Herv. Gemeente:
9.00 en 10.30 uur ds. S. A. v.d. Veer,
Rijswijk. 19.00 uur jeugddienst.
Geref. Kerk: 10.00 uur ds. W. Baas,
19.00 uur ds. Th. Ferwerda, ge-
z.dienst Herv. k.
Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 uur
ds. M. de Boer. Veenendaal.
Ned. Prot. Bond Sassenheim/Lisse:
10.30 uur mevr. M. Driessen, Leiden.
VALKENBURG (Z.H) Herv. Gem.:
10.00 uur ds. C. Vermeulen. 18.30 uur
ds. E. Bouman, Scheveningen.
Geref. Kerk: 9.30 uur drs. S. Oeae-
ma. 18.30 uur ds. A. J. Damsma,
Rijnsburg.
VOORHOUT Herv. Gem.: 10.00
uur ds. B. C. de Gelder, Lisse, 15.00
uur bevestiging van ds. C. J. de Jong.
VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorp:
10.00 uur Dienst des Woords (H.A.),
19.00 uur ds. v.d. Schoot (Geref.
kerk).
Geref. Kerk: 10.00 uur ds. De Zwart,
19.00 uur Dienst des Woords (H.A.);
Ontmoeting (Herv./Geref.): 10.00 uur
ds. Lens.
WARMOND Herv. Gem.: 10.00 en
17.00 uur ds. J. Muis.
WASSENAAR Herv. Gem. Dorps
kerk: 10 00 uur mevr. A. F. Schlim-
mer. 16.30 uur ds. G. J. Wolters.
19.00 uur ds. Steenstra; Kievitskerk:
10.00 uur prof. dr. W. E. Verdonk,
Leiden; Dorpscentrum: 9.30 uur ds.
H. Visser, Katwijk; Shalom (jeugdkerk
vanaf 12 jaar): geen opgave; Messias-
kerk: 10.00 uur ds. Van Waasbergen.
Geref. Kerk: Bloemcampk/,v.
uur ds. G. C. van de Kampi' d
10.00 uur ds. P. Wilschut«erv
17.00 uur ds. P. Ravensbertnge
jewoude. kap
Ned. Prot. Bond: 10.30 uurn^«a
Ginkel, A'dam V.H. 'I
WOUBRUGGE Herv. <Pnu'
uur ds. P. Schalk, Leimui^001
uur ds. Vermeulen. Valkenü, d€
Geref. kerk: 9.30 uur ds. P-ionr
18.30 uur ds. T. H. Atterri)
(jeugddienst).
Ned. Prot. Bond: geen opg.E"
ZEVENHOVEN Herv. &Q.
uur ds. Termaat, Jutfaas, ede
Geref. Kerk: 9.30 uur dhr.i
19.00 uur dhr. M. J. Aalder!
ZWAMMERDAM Herv
10.00 uur ds. J. Ouwendijk.B
ds. A. L. Lapré. C
Geref. Kerk: 10 uur drs. AV
ders. Woubrugge. 18.30 uur
Buikema.
ARTSEN Leiden: Wijk 1: Boerha-
vedistrlct, Binnenstad-Noord, Groe-
noord, Kooi, Merenwijk, za dr. Crul
lel. 142888, zo dr. Rus tel. 132500.
Wijk 2: Binnenstad-zuid, Tuinstad-
wijk, Professorenwijk, de Waard, za
dr. De Bruyne tel. 141225, zo. dr.
Stolk, tel. 125820. Wijk 3: Mors.
Haagwegkwartier, Zuidwest, za dr. Si
mons tel. 142290, zo dr. Prince, tel.
761754. Voor de praktijkgebieden
van Groeneveld, Van Leeuwen, Mey-
ar, Reinders, Tan, Van Tol: za. Zwij-
nenburg, tel. 412166, zo. dr Verhage
lel. 2218661. Oegstgeest: za en zo
dr. Roelants tel. 153747. e Leider
dorp: za dr. Van Velzen, tel. tel.
891100, zo dr. Du Ry tel. 891100.
Spreekuur van 12.30 tot 13.00.»
Voorschoten: za dr. Meiman tel.
2493, zo. dr. Meijer, tel. 2493 War
mond - Voorhout: dr. Hoornweg tel.
02522-11393. Noordwijk: Groeps-
praktijk tel. 19300. Noordwijker
hout: Dr. Van Ronnen tel. 02523-
2285. Katwijk aan Zee: Dr. Van
Duyn, tel. 15805. Katwijk - Rijns
burg - Valkenburg: Dr. Prietser tel.
21024. Lisse: Antwoordapparaat el-
gen huisarts. Sassenheim: Dr.
Moerman tel. 11119. Hillegom: Dr.
Van der have tel. 15417. Alkemade
- Rijnsaterwoude - Leimuiden: Dr.
Van Dongen tel. 01713-2511. Al
phen: Voor de praktijken van Stehou-
wer, Van Gemeren, Plag, Visser, Var-
kevisser, Van Engelen en Zikel: za Dr.
Varkeviseer tel. 21767. zo Dr. Van
Engelen tel. 21915. Voor de praktij
ken van Boss, Eradus, Van Der
Steen, Hetzberger. Kleinhaneveld en
Wijnmaalen: za dr. Wijnmaalen tel.
72079. zo. dr. Eradus tel. 72072.
Hazerswoude Koudekerk: Dr.
Sprangers tel. 01714-3700. Lange-
raar - Nieuwveen - Ter Aar Wou
brugge: Dr. Gunst tel. 01722-2139
Nieuwkoop - Noorden: Dr. Brinkman
tel. 01725-9301.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest: Dr. Labruyere tel.
134244, zaterdag en zondag spreek
uur om 13.00 uur. Leidschendam:
Voor spoedgevallen tel. 238356.
Bollenstreek: Dr. Wlnterink tel.
02523-5973.
APOTHEKEN Leiden Leiderdorp
- Oegstgeest Voorschoten: Haven
Apotheek in Leiden en apotheek
Voorschoten. Alphen: Somberg
Alkemade: Apotheek Alkemade,
Veerstraat, za en zo: 12-13 en 17.30-
18 uur, tel. 01713-9100 Katwijk:
Apotheek Rijnsoever Noordwijker
hout: za geopend van 9-13. u. en van
WIJKVERPLEGING BOLLENSTREEK
Sassenheim - Warmond - Lisse -
Beekbrug: mw. De Bruin tel. 02520-
22076. Noordwijkerhout -Voorhout
- De Zilk: mw. Schoneveld tel. 01718-
74078. Hillegom: Opgave via het
antwoordapparaat, tel. 02520-16217.
Leidschendam: Leidschendamse
Kruisvereniging, tel. 670-455300.
DIERENARTSEN Leiden: Dr. Vest-
jens, tel. 144323, dr. Roest, tel.
890405. Oegstgeest: dr. Van Duyn,
tel. 153266 Voorschoten - Leid
schendam: Dr. Van Oostrom tel. 2317
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI-
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis) en
van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag
13.00 u. (Elisabeth-ziekenhuis).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 20.00 uur. Kinder
afdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00.
Niet meer dan twee bezoekers per
patiënt. De bezoektijden-regeling van
het diaconessenhuis wordt met in
gang van 1 juli as gewijzigd. Met in
gang van 1 juli zijn de bezoektijden
van 16.00 tot 17.00 uur en van 18.30
tot 19.30 uur. Sint Elizabeth-zie-
kenhuis: Volwassenen dagelijks van
14.00-14.45 u. en van 18.30-19.30 u.;
klasse-afdelingen ook 11.15-12.00 u.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00
u. (alleen voor echtgenoten) van
15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u.
Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u.
CCU (hartbewaklng) dag. van 14.00-
14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Inten
sieve verpleging: dag. van 14.00-
14.30 u. en van 18.30-19.00 u. Sport-
Medlsch Adviescentrum: Spreekuur
ma. 19 30-20.30 u. in het St. Elisa
beth-ziekenhuis. Endegeest: Di. en
vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u.
en 14.00-15.00 u.; eerste klasse: de
gehele dag. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.00 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling dagelijks van 14.30-
14.45 u. en 18.30-18.45 u. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. De bezoektijden
van de kinderkllniek zijn dagelijks
15.00-15.45 u. en 18.30-19.00 u. De
bezoektijden van de kinderafdelina
(alleen voor ouders van kini
er een afwijkende tijd aff
worden met de hoofdverpl'
ge) zijn dagelijks van 14.15^
en van 18.30-19.00. Rij A—1
kenhuis: Dagelijks 14.30-1J\--
18.30-19.30 u. Extra bezoe
waking: 11.00-11.30 u. Ext(
vaders kraamafdeling: 19.3('
Kinderafdeling 15.00-15.30|1
voor ouders 18.00-18.30 u.l I
S.O.S.-DIENST Telefonist
dienst, tel. 071-125202. VOO:
in moeilijkheden verkeren ol
zijn. Vertrouwelijk. Dag
reikbaar.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-2»" j
LEIDSE RECHTSWINKEL ailS
disch Adviesbureau, Ketinp,
steeg 10, tel. 130775; Aftf
nen en werken: ma. 18.30-|D^i
10.00-12.00, do. 18.30-20.^ d
ling belastingen: di. 18.30-t
18.30-20.30. Klachtenbui»në
18.30-20.30, do. 18.30-20.Jan
DIERENHULPDIENST joe
ning aan verongelukte hort
ten, vogels, e.d. in de gemet
den, Leiderdorp, Oegstgejm,
p
in£
BURGERRAADSLIEDEN -«(e
brugsteeg 2, tel. 143171
ren). Spreekuren ma., di.-rn
11,00-12.00 u., do. 18.30-26 tef
GEZINSVERZORGING
gezinsverzorging Leiden. A
hulp voor bejaarden en II.
zieken en gezinsverzorgifl p
brandtstraat 17, tel. 149441
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-1*Cn
KINDER- EN JONGEREN^}
Op woensdag- en zaterdL.
van 14-18 u. telefoon 071 -fllt
MAATSCHAPPELIJK WERkel
reau Maatschappelijk wer
Rijn 44c, spreekuur dagelijl
15 00 u.; do. ook 19.00-20.lert
142144. Spreekuur gemeenl er
ciale dienst: di 14.00-15.00 ivai
laan 1a. Zuid-West; do. 14 ee
u Herensingel 3. Leiden Nd
tel. van 09.00-10 30 via 766f"
ling maatschappelijk werk.
RAAD VAN ARBEID Hogin
306, Leiden, tel 071-899375jd i
geopend ma. t/m vr. 9-12 u y,
Telefonische informatie ove
bijslag: 8-12 u.
SOCIALE RAADSVROUW -Bn.
uren sociale raadsvrouw. Bilh s
Gerecht 10. wo. 17.00-fcp
Noord: Van Hogendorpstrat l
10.30-11.30 u.; Kool: Driftst
di. 10.30-11.30 u.; MorTa
Buurthuis Morskwartier, Toprn
10.00-11.00 u. wo. 10.00-fng
Tuinstadwljk: Herengrachtljs
10.30-11.30 u. Ln
