TAFEL
„Als ze echt
gaan staken kan
ik niet meer
werken,meneer
Bisschop Roermond verwerpt visie op euthanasie
in publikatie van Katholiek Studiecentrum
Nuntius ried mgr. Simonis
gesprek met kardinaal af
Ccid^c
HW1
kerk
wereld
Afhankelijkheid en
armoede binnen
EG verontrustend
Nog ruimte
voor akkoord?
8FITÏT71
ACHTERGROND
CeidaeSomottt
VRIJDAG 21 OKTOBER 1983 PA'
„Altijd moet gelden: niet
ik maak uit hoe lang het
leven mag duren, noch
een arts, noch een groep
van naast-betrokkenen,
maar de Heer van het le
ven". Dat is het ant
woord, dat mgr. Gijsen,
bisschop van Roermond,
geeft op het uitkomen
van een boek over eutha
nasie. Het betreft „Vra
gen om de dood", een pu
blikatie van het Katho
liek Studiecentrum van
de Nijmeegse universiteit.
Het boek is geschreven op
grond van de discussies die de
werkgroep euthanasie van dat
studiecentrum in de jaren
1977 tot 1982 heeft gevoerd.
In deze werkgroep spraken
moraal-theologen, artsen, ju
risten, een psycholoog, socio
loog, verpleegkundige en een
historicus met elkaar. Deze
laatste, drs. G.P.A. Dierick,
trad op als redactiesecretaris
van het werk, dat vandaag bij
Ambo in Baarn is verschenen.
De betrokken werkgroep van
de KU Nijmegen is in 1975 in
het leven geroepen op ver
zoek van de Nederlandse bis
schoppen, maar functioneerde
sinds 1977 in een gedeelte
lijk gewijzigde samenstelling
als werkgroep van het Ka
tholiek Studiecentrum, zon
der verband met de bisschop
pen.
Het leergezag van de r.-k.
kerk heeft in 1980 wel onom
wonden het opzettelijk „uit
barmhartigheid" doden of la
ten doden van een onschuldig
mens afgewezen, „maar deze
afwijzing vindt niet bij allen
en ook niet bij alle katholie
ken, onvoorwaardelijke adhe
sie", aldus de mening die
wordt uitgesproken in „Vra
gen om de dood". De samen
stellers trekken hieruit de
conclusie, dat ook bij mensen
die zich christen noemen, de
mening veld schijnt te win
nen „dat euthanasie wel eens
acceptabel zou kunnen zijn of
minstens worden". Zij vinden,
dat genoemde kerkelijke uit
spraak tijd- en cultuurgebon
den is en onvoldoende bear
gumenteerd.
De deelnemers aan de discus
sies binnen het Katholiek
Studiecentrum van de Nij
meegse universiteit vinden,
dat euthanasie voor bepaalde
mensen verantwoord en zelfs
wenselijk kan zijn, „zowel
waar het de betrokkene zelf
betreft, als deze bij machte is
zich hierover te uiten, alsook
ten aanzien van omstaanders
van met name geestelijk ge
handicapten, demente bejaar
den en mensen, die door ziek
te of ongeval niet meer aan
spreekbaar zijn noch zullen
worden", aldus het artikel
van bisschop Gijsen in het
bisdomblad van Roermond.
De conclusie van de bisschop
is, dat het oordeel over eutha
nasie in de visie van het Ka
tholiek Studiecentrum Nijme
gen berust op „het feitelijk
aanvoelen van een (beperkte)
groep mensen, eventueel ka
tholieken". Deze visie komt
hierop neer:„Niemand kan op
goede gronden absolute zeker
heid bieden".
De bisschop concludeert, dat
mensen in deze visie wel zul
len bepalen wat waardevol le
ven is, en wat niet. De visie
van de r.-k. kerk echter is,
dat het leven van de mens
waarde in zich draagt. „Die
waarde is", aldus bisschop
Gijsen, „niet afhankelijk van
wat een concrete mens in be
paalde omstandigheden ervan
vindt of voelt of ervaart. Zij is
meegegeven met het leven
zelf. En wel door God, de
Schepper en Heer van alle le
ven".
Kardinaal Willebrands zou
aan iemand anders dan mgr.
Simonis de voorkeur hebben
gegeven als zijn opvolger in
Utrecht. Mgr. Simonis geeft
dit zelf te kennen in een in
terview met het Amerikaanse
weekblad „National Catholic
Register", geciteerd in het
„Katholiek Nieuwsblad". Mgr.
Simonis zegt daarin: „Ik ben
ervan overtuigd, dat als ik
met hem had gesproken alvo
rens ja te zeggen, hij mij argu
menten zou hebben gegeven
om te bedanken."
Mgr. Simonis had een derge
lijk gesprek met de kardinaal
vooraf willen hebben. „Maar
de nuntius zei, dat ik dat niet
moest doen. En ik begrijp
waarom. Het is een strikt pau
selijk geheim en dat moet
ook. Het proces waarin ie
mand de voorkeur krijgt bo
ven iemand anders, zelfs al
zijn daarvoor objectieve rede
nen, is eenvoudig te gevoe
lig"
De paus heeft het bezwaar
van mgr. Simonis, dat hij het
aartsbisdom Utrecht niet ken
de, begrepen, maar zijn situa
tie vergeleken met die van
hemzelf vijf jaar geleden: „Ik
kwam van Polen naar het bis
dom Rome, waarmee ik onbe
kend was. Maar na een paar
jaar, na bezoeken aan de pa
rochies en kennismaking met
de plaatselijke omstandighe
den, wordt ik nu even goed
ontvangen als mijn voorgan
ger. Zo zal het, met behulp
van de Heer, u ook gaan."
Mgr. Simonis ontkent, dat de
paus zich lichtvaardig zou
hebben afgemaakt van de
voordracht van het kapittel:
„Ik weet, dat Rome elk van
de Utrechtse kandidaten
nauwgezet en uitgebreid de
revue heeft laten passeren."
Hij zei, dat bij de benoemings
procedure wel enkele misver
standen waren gerezen tussen
Utrecht en Rome. Zo wenste
de paus „iemand met een
langdurige ervaring als resi
dentieel bisschop en tevens ie
mand die de Bijzondere Syno
de van 1980 van binnenuit
had meegemaakt. Die beide
overwegingen van de paus
zijn niet bekend geweest aan
het Utrechts metropolitaan
kapittel. Dat maakte intussen
zijn eigen voordracht op."
Korte metten
De besturen van de Stich
ting Broedercongregaties in
Nederland (SBCN), Samen
werking Monialen Beraad
(SMB) en Samenwerking Ne
derlandse Vrouwelijke reli
gieuzen (SNVR) hebben in
een brief aan de organisato
ren hun steun betuigd met de
vredesdemonstratie van 29
oktober. In het kader daarvan
wordt door religieuzen veel
activiteit ontplooid. Zo verza
melt het Centraal Missionair
Beraad Religieuzen (CMBR)
handtekeningen voor een gro
te advertentie die vrijdag 28
oktober in een of meer lande
lijke bladen geplaatst zal wor
den. Verder vinden in vele
kloosters gebeds- en bezin
ningsbijeenkomsten plaats en
wordt verwacht, dat veel reli
gieuzen, al dan niet als zoda
nig herkenbaar, aan de de
monstratie zullen deelnemen.
Het centrale comité voor de-
viering van het Heilig Jaar,
dat door de paus is ingesteld,
werkt op dit moment het
voorstel uit om op 2 februari
in de St.-Pieter in Vaticaan
stad een viering te organise
ren, speciaal bestemd voor re
ligieuzen. De bedoeling is, dat
de religieuzen tijdens deze bij
eenkomst op plechtige wijze
hun geloften van armoede,
gehoorzaamheid en zuiver
heid hernieuwen. Aan de eu
charistieviering zal woensdag
1 februari een ontmoeting
voorafgaan van religieuzen
uit alle delen van de wereld
rond het thema: „Het geheim
van de verlossing en de theo
logie van het religieuze le
ven".
De officiële herdenking van
Luthers geboorte vijfhonderd
jaar geleden, zal in Oostenrijk
zijn op zondag 30 oktober in
het sportpaleis van Linz. Tot
de verwachte vierduizend be
zoekers zullen, zo staat al
vast, behoren bondspresident
dr. Kirchschlager, Maximilian
Aichern, rooms-katholiek bis
schop van Linz en premier dr.
Ratzenböck van Ópper-Oos
tenrijk. Zij zullen ook toespra
ken houden. De hele herden
king wordt opgenomen door
de Oostenrijkse televisie en op
Hervormingsdag, 31 oktober,
uitgezonden.
Het in Rotterdam gevestigde onderzoeksinstituut ERE
van Europese protestantse en katholieke kerken heeft
in een zojuist gepubliceerde studie een verontrustende
mate van armoede en afhankelijkheid binnen de Eu
ropese Gemeenschap vastgesteld.
De armoede is geconcentreerd in'de regio's aan de rand van
de EG: Griekenland. Zuid-Italië en Ierland, maar wordt
ook in centra als Hamburg, Parijs en Londen in toenemen
de mate aangetroffen. Tot de meest getroffen sociale groe
peringen behoren buitenlanders uit de niet-EEG landen,
mensen met een geringe schoolopleiding, één-oudergezin
nen, oude mensen en gehandicapten.
ERE (Ecumenical Research Exchange) constateert niet al
leen, dat de EEG tot dusver van weinig nut is geweest voor
deze arme bevolkingslagen en gemarginaliseerde regio's,
maar ook, dat de EEG deels zelf een factor is die armoede
veroorzaakt. De EEG heeft tot verscherping van de concur
rentie bijgedragen, zonder de slachtoffers van deze concu-
rentie op te vangen.
ERE bepleit hogere uitgaven voor arme sociale groeperin
gen en regio's, een grotere effectiviteit van het regionaal so
ciaal-ontwikkelingsfonds, stappen tot afbouw van de werk
loosheid, zekerheid van een toereikend minimuminkomen
voor alle burgers van de EEG en doet een appèl op de Eu
ropese kerken om hun „onverschilligheid" ten opzichte van
structuren te laten varen en zich politiek in te zetten voor
het recht van de arme. Een liefdadigheidsethiek is hiertoe
ontoereikend.
T)EN -
jge van
'bnderv
(ien vai
{tel. De
gedaan
r te kri
idvoedt
Eging
;n de v
is eer
;n nie
jtructi
iele c
Nu al vier dagen wordt het treinverkeer, voon
Randstad, door stiptheidsacties ontregeld. Veel treil
lijken in de narigheid die de acties met zich meebrt
berusten, maar de irritatie neemt duidelijk toe, voor.
die dagelijks voor hun woon-werkvervoer van de
hankelijk zijn. Trouwend, ook de mensen die de aci
niseren kampen met problemen. Want stiptheidsacl
nen, zoals de NS-leiding terecht heeft geconstateerd,
kelijk in langzaam-aan-acties omslaan. De vraag is
het spoorwegpersoneel deze acties kan volhouden;
wordt nu gedacht aan een soort adempauze.
De directie van de Nederlandse Spoorwegen heeftl
moeilijk met de acties die in feite niet tegen haar geril
maar tegen het regeringsbeleid. Directie en personeef
NS hebben jarenlang al het mogelijke gedaan om hj
baar vervoer te bevorderen; terecht doet het pijn dj
aan de door NS gekweekte good-will wordt geknabL
zo lijden veel Nederlanders onder de stiptheidsactie:
autorijders, die meer dan anders door files gekweld I
De acties bij NS zijn wel zeer voortijdig begonnen. 2r
kend lag het aanvankelijk niet in het voornemen vam
voersbonden om al deze week met de akties te b^)EN
maar als gevolg van de wilde acties bij het Station £t vo
dam-Centraal en de effecten die daarvan uitgingen nj geei
de bonden er maandag zelf maar in te moeten springg jaa
genen die zeggen dat het te vroeg is om actie te voerjbedr
ben zonder meer gelijk. Het gesprek tussen de regeririen
sociale partners is immers nog aan de gang; het dinsthvalL
gen begonnen overleg tussen de kabinetsdelegatieszal m
Stichting van de Arbeid is niet definitief mislukt, maj bed
broken in afwachting van nieuwe voorstellen van htien oj
net. Zeker, het beraad van dinsdag eindigde in dichten.
maar het is onjuist nu al finale-conclusies te trekken.l tegi
dien moet er op 2 november nog een overleg komenajve
minister Rietkerk en de centrales van ambtenarenbdlen
jicieri
;ken
MINISTER De Koning heeft deze week gezegd dat
ting van 3,5 procent op de ambtenarensalarissen en d'met
ringen niet op voorhand onaantastbaar is. PvdA-leia11^^
Uyl noemde deze uitspraak een stap vooruit vergelé
de starre houding van het Kabinet tijdens de Algemfr^.
schouwingen in de Tweede Kamer.
legrol
WELNU laten alle partijen de bij het overleg betreen
de kans geven om in de komende dagen tot pakketste
king te komen en alsnog te proberen tot aanvaarc
voorstellen te komen. Dat wordt een bar moeilijk een bl
maar het is de moeite alleszins waard. De kans op (de
koord is zeer klein, maar de mogelijkheden moeten
zonder voorbarige acties op dit moment, naarstig one m^m
worden.
Erwtensoep met
een kruidensneetje
gebakken
boekweitgrutten
met stroopsaus
vegetarisch
Voor twee personen hebt u
nodig: 250 groene of spli-
terwten, 1 liter water, zout,
grote ui, prei, 100 g witte
kool, 100 g winterwortel,
10 g boter, ketjap, peterselie,
selderij;
2 sneden brood, boter, 2
plakjes kaas, 100 g kwark,
zout, peper, paprikapoeder,
bieslook of ui, peterselie, ba
silicum, 1 kleine tomaat;
4 dl karnemelk, 60 g boek
weitgrutten, iets zout,
bloem, circa 25 g boter
7 g boter, 7 g bloem, 1,5 dl
melk, 50 g stroop.
Groene erwten geven een soep
met velletjes, voor de meeste
mensen in dat goed voor de
stoelgang; spli terwten geven
een gladde soep, die wat ge
makkelijker te verteren is.
Was de erwten en zet ze een
nacht met het water weg.
Kook de erwten in dat water
met zout gaar in circa twee
uur. Smoor de kleingesneden
ui, prei, kool en wortel circa
tien minuten in een ruime
braadpan in de boter. Voeg de
gare erwten met het kooknat
toe. Laat de soep nog een paar
minuten koken en maak ze af
met zout, ketjap, fijngeknipte
peterselie en selderij.
Geef bij de soep een kruidens
neetje, gemaakt door gesmeerd
brood te beleggen met kaas en
kruidenkwark. Maak die krui-
denkwark door kwark te men
gen met zout, peper, paprika
poeder, bieslook en ui, peterse
lie en basilicum. Garneer de
sneetjes met plakjes tomaat of
met paprikapoeder.
Breng de karnemelk, boek
weitgrutten en zout al roeren
de aan de kook en laat ze
twintig minuten zacht doorko
ken. Doe de hete brij op een
nat diep bord en laat hem op
stijven. Snijd er punten van,
haal die door bloem en bak ze
bruin in boter. Maak van bo
ter, bloem en melk een sausje
voeg de stroop toe en geef
haar warm bij
derwets en lek.
Lang wachten op een aankondiging van welk perron de gewenste trein wil vertrekken. De be-
wijzeringsbakken op de perrons doen geen dienst.
AMERSFOORT „Het
is nog niet zo veel slech
ter dan anders", zegt de
meneer in de restauratie
van wat moet voorstellen
de intercitytrein Ensche
deRotterdam Den
Haag. Wat heet niet veel
slechter als het ding
slechts vijf minuten te
laat op de dienstregeling
Amersfoort binnen komt,
maar zo'n anderhalf uur
later met twintig minuten
vertraging de eindbe
stemming binnen schuift.
Donderdagmorgen. De stipt
heidsacties bij de NS zijn bijna
een week aan de gang. Er zal
nog zo'n week lummelen tus
sen de rails op volgen en wie
weet een echte staking na 2
november.
Het reizigerspubliek lijkt op
zo'n willekeurige dag aan het
ongemak gewend, maar het
staat of zit zwijgzaam op de
perrons en hoe meer uitgesla
pen de dag wordt des te meer
mensen zich toch gaan erge
ren aan het reizen met handi
cap tegen volledige betaling.
Van de 4500 treinen die dage
lijks volgens het boekje moe
ten rijden is slechts driekwart
in dienst. Wie beroepshalve
op weg moet, heeft al reke
ning gehouden met vertragin
gen en is eerder op pad ge
gaan.
Niet verder dan...
Dat komt al direct van pas.
Rond een uur of acht 's mor
gens hebben in Amersfoort de
stoptreinen van en naar
Utrecht al 15 tot 20 minuten
vertraging, evenals die naar
Amsterdam.
De omroepster, hoorbaar het
drukste NS-personeelslid van
het moment, kondigt alvast
aan dat de intercitytrein naar
Amsterdam (slechts) vijf mi
nuten vertraging heeft, maar
niet verder rijdt dan Hilver
sum. Boze tongen beweren
zelfs, dat de hondekop zelfs
helemaal niet naar Hilversum
gaat, maar rustig in Amers
foort blijft staan.
Daar lijkt het inderdaad op
als de collega naar Den Haag
en Rotterdam vertrekt. Vijf
minuten te laat slechts kwam
deze trein aan, tien minuten
te laat al gaat hij verder. De
Lubbers-en-consorten treite
rende spoorwegmensen lijken
toch enig systeem in hun ac
ties te hebben.
Rustiger
Minder reizigers zijn er dan
anders. De stations zijn ook
minder druk en de kaarten-
verkoop is nog rustiger. Of al
leen de elite van abonnement
houders blijft nu nog doorspo
ren, óf het aantal zwartrijders
neemt toe.
De meneer in de restauratie,
blijkt na het oplossen vap zijn
kruiswoordpuzzel een ver
koopleider uit Sneek te zijn.
Dagelijks reist hij met de trein
kriskras door het land. „Nu is
het nog niet zo erg", zegt hij,
„maar een dag eerder toen hij
van Roermond naar Sneek
moest, hou daar maar over
op Om half 2 in de mid
dag liet hij die Linmburgse
plaats achter zich en kwam
om 10 voor half 9 's avonds in
zijn Friese woonplaats aan.
Normaal gesproken had hij
daar al tegen het avondeten
moeten zijn.
„Maar weet u wat het ergste
is? Gisteren was er ook nog
geen koffie. De hele reis door,
geen koffie. En dat is balen
meneer. Voor de rest gaat het
nog wel. Vanmorgen ben ik
een uur eerder van huis ge
gaan. Dan kom ik nog op tijd
aan waar ik zijn moet. Vooral
in het zuiden, in het midden
van het land en rond Leeu
warden is het een puinhoop,
meneer. En dan de B-lijnen.
Daar stoppen ze zo maar om
de ruitenwissers te repareren.
Als ze na 2 november echt
gaan staken dan hebben mijn
baas en ik pech gehad. Dan
kan ik niet werken. Want ik
heb een oogkwaal en daarom
mag ik niet meer autorijden".
Toch koffie
Gelukkig wordt in deze trein
wel koffie geserveerd, al is de
buffetbediende die dag dan
ook een uur later begonnen
dan anders. En wanneer hij
weer vaste grond onder de
voetén zal voelen, kan hij niet
met zekerheid zeggen. „Je
kunt niet meer overzien wan
neer je thuis bent. Maar als
het mijn tijd is, stop ik er van
daag wel mooi mee".
Het Centraal Station in
Utrecht biedt rond een uur of
negen nog een vrij rustige
aanblik. Hoe kan het ook an
ders. Het is herfstvakantie en
velen hebben auto of bus ge
nomen. De rest rent trap op
en traf af wanneer de om
roepster zegt dat de trein op
een ander spoor dan gebrui
kelijk aan komt. De bewijze-
ringsbakken zijn uitgescha
keld. Daar is geen beginnen
meer aan. En wie naar Am
sterdam of Zandvoort moet
kan het even schudden. „De
intercity naar Amsterdam en
Zandvoort van 1 minuut over
9 rijdt heden niet. Wanneer
de eerstvolgende trein met die
bestemming vertrekt wordt
bekend gemaakt".
Controle
Zowaar daagt er tussen
Utrecht en Gouda een con
ducteur op. Met een inzet als
had hij zojuist de 3,5 procent
salaris waar alles om
draait ingeleverd, contro
leert hij de' kaartjes. En wie
niet zo gauw zijn plaatsbewijs
bij de hand heeft bekijkt het
verder maar. Hij loopt door.
Uiteindelijk 20 minuten te
laat komt deze trein aan in
Rotterdam. Daar is het op het
Centraal Station ook vrij rus
tig, maar in de loop van de
middag verandert dat beeld.
De treinen in de Randstad
hebben dan gemiddeld een
half uur vertraging opgelopen
en vanuit Rotterdam vallen
op de lijnen naar Hoek van
Holland, Dordrecht en Am
sterdam diverse treinen uit.
Op een bord midden in de hal
worden de reizigers gewaar
schuwd rekening te houden
met grote vertragingen. Zo'n
groot hulpbetoon hebben de
stipte NS'ers het publiek nog
nergens anders geleverd. Het
beeld is enigszins verwarrend.
Treinen staan op andere spo
ren lang te wachten en een
man in een blauwe overall die
wordt gevraagd of dit nu wel
de trein naar Utrecht is, zegt
alleen maar: „Ik heb op dat
bordje alleen maar Groningen
moeten schrijven. Meer weet
ik ook niet".
De angst om alsnog de trein te
missen dwingt velen er toe
lange minuten verveeld op de
zitplaatsen te blijven hangen.
En als het ding dan toch nog
redelijk op tijd vertrekt, is het
maar de vraag wat conduc
teurs en machinisten nu weer
in petto hebben.
Vlak voor Gouda, waar de lij
nen uit Den Haag in Rotter--
dam samenkomen, lijkt het of
de bemanningen van beide
gelijk arriverende intercity's
er maar nit'. uit kunnen ko
men wie nou eerst het baan
vak op moet. De schuifdeuren
gaan open en personeel loopt
langs de spoorbaan. Voordat
je het weet sta je zo weer tien
minuten stil op de zonbesche
nen spoordijk. Tot Utrecht
gaat het welweer, maar daar
blijken de drommen wachten
de mensen aanzienlijk aange-
zweld.
Voor het buitenstation
UtrechtO vervecht staat de
hele handel weer stil, want de
machinist acht het nodig
langs de spoorbaan even een
telefoontje te plegen.
Ook nu komt de „sneltrein"
een half uur te laat aan in
Amersfoort. Van enige sa
menhang in de intercity-
dienstregeling is dan echter
geen sprake, meer. Van de
trein naar Leeuwarden is het
niet mogelijk over te stappen
op de intercity naar Ensche
de, omdat de laatste er dood
eenvoudig niet staat. Wel
staat de stoptrein naar Zwolle
op die plaats. Een oudere man
ergert zich daar ook duidelijk
aan en raakt in discussie met
een groepje machinisten, con
ducteurs en een heuse sta
tionschef die er op hun beurt
ontspannen bij staan.
In de trein staat nog het kof-
fiebekertje: slootwater voor
1,45. Op het bekertje de
woorden „rijdende gastvrij
heid". Wat een land.
WILLEM FRANSSEN
Mooi weekeinde
De Bilt Het wore
nacht behoorlijk koil^i
kern van een krachtiL
drukgebied trekt dan
langs of over ons lan
Duitsland. Bij een
hemel en weinig win;
de temperatuur dan
het vriespunt waarbij
uitgebreide schaal tot
vorst komt. Zaterdag
waarschijnlijk zonnij
met een nnddagtempé
van ongeveer 12 grad
wind wordt dan
kracht 4 uit het oostei
dag komt een wolkei
over de Noordzee di(
maar het ziet er niet r
dat het ons al zal be
We krijgen daarom ee
herfstweekeinde.
indhoven mist
ien Helder l.bew.
h. R'dam l.bew.
Aberdeen onbew.
Casablanca
Las Palmas
Beiroet
iedere woensdag gr
en een complete agei
