TAFEL
In de toekomst: Pacemaker die
hartslag aan patiënt aanpast
1
Paus zegent huwelijk van
achtendertig echtparen in
kerk
wereld
Bisschoppensynode in
werkgroepenondergedoken'
Pools episcopaat herhaalt
oproep tot verzoening
Vijf ton méér voor missie vorig jaar
VifiVI
brieuen
/lezers
HÉ
o -&■
ACHTERGROND
Ceidac Souiont
MAANDAG 10 OKTOBER 1983 PA
Vaticaan verdedigt
paus Pius XII bij
herdenking sterfdag
Naar aanleiding van het feit.
dat het gisteren vijfentwintig
jaar geleden was. dat paus
Pius XII overleed heeft het
Vaticaanse blad ,,L' Osserva-
tore Romano" in een com
mentaar gewezen op de inzet
van paus Pius XII voor de
rechten van de mens en
daarmee indirect de kritiek
verworpen die op de houding
van de paus tegenover nazis
me en fascisme is geuit.
„Pius XII is de paus van de
rechten van de mens en de
christenen geweest, die met
onbuigzame moed tegenstand
bood aan de totalitaire regi
mes van zijn tijd door vrij
heid, autonomie en soeverei
niteit te eisen voor volkeren
en naties", aldus het blad, dat
verder stelt, dat de hele
mensheid Pius XII erkente
lijkheid schuldig is als voor
vechter van vrede in gerech
tigheid en vrijheid.
Een „kritisch-historische stu
die" en het „bewijs van de
feiten" zullen „overhaaste
oordelen" en „vooroordelen"
bij de beoordeling van de
persoonlijkheid van Pius XII
doen verdwijnen, aldus de
Osservatore.
Achtendertig bruidsparen uit
negen naties hebben elkaar
gisteren in de Sint-Pieter te
Rome ten overstaan van de
paus het ja-woord gegeven.
Deze huwelijksplechtigheid
stond in het teken van het
„bijzonder heilig jaar der
verlossing", waarin paus Jo
hannes Paulus II alle zeven
sacramenten wil vieren. In
zijn toespraak wees de paus
de jonge mensen op hun roe
ping en verantwoordelijk
heid. „Heden wordt u door
het sacrament van het huwe
lijk mede-arbeiders van de
scheppende God en mee-be-
heerders van de werken van
Zijn schepping", zei de paus.
Hij stelde, dat God echtelie
den roept tot verantwoord
ouderschap. „Dat betekent,
dat zij heel bewust meewer
ken aan het werk van de
schepping", aldus de paus.
Volgens hem betekent het
huwelijk ook „het geheim
van het leven met de hoogste
omzichtigheid behandelen en
in werk en waarheid de hei
ligheid en onaantastbaarheid
van het mensenleven erken
nen". Naar de paus verklaar
de moeten echtgenoten „het
ritme van de menselijke
vruchtbaarheid" leren ken
nen en daarop hun wens
naar het ouderschap afstem
men.
De achtendertig paren had
den voor het begin van de
huwelijksmis de kerkelijke
huwelijksakten in de Sixtijn
se kapel ondertekend. Na de
preek antwoordden zij ge
meenschappelijk op vragen
naar het vrijwillig zetten van
deze stap en de bereidheid
kinderen te verwekken.
Vervolgens trad elk paar. be
geleid door de trouwgetui-
gen, afzonderlijk voor de
paus en gaven bruidegom en
bruid elkaar het ja-woord
volgens de kerkelijke formu
le. Het ruilen van de ringen
was aansluitend weer een ge
meenschappelijke aangele
genheid.
Van de achtendertig in de
echt verbonden paren had
den tweeëntwintig de Ita
liaanse nationaliteit, negen
de Westduitse. Uit Canada,
de Verenigde Staten en
Spanje kwam elk een echt
paar. Dan waren er nog vier
naar nationaliteit gemengde
huwelijken: een Italiaan en
een Fransman, beide met een
Poolse, een Amerikaan met
een Italiaanse en een Noor
met een Ierse.
Op vragen van pelgrims, die
zowel in de kerk als in het
voorportaal bij de heilige
deur de paren begroetten,
hoe zij het hadden aangelegd
door de paus te worden ge
trouwd, antwoordden allen,
dat zij die mogelijkheid in de
krant hadden gelezen en zich
schriftelijk tot het Vaticaan
hebben gewend.
Als huwelijksgeschenk kre
gen de echtparen van de paus
een exemplaar van zijn apo
stolische brief „Familiaris
Consortio", die hij heeft ge
schreven na verwerking van
de uitkomsten van de we
reld-bisschoppensynode van
1980 over christelijk huwelijk
en gezin.
Nadat vrijdag op de voorlopig
laatste plenaire vergadering
van de bisschoppensynode de
fundamentele betekenis voor
het sacrament van de biecht
van goed katechetisch onder
wijs in het licht was gesteld,
heeft vanochtend kardinaal
Carlo Maria Martini als rela
tor (verslaggever) van de sy
node een samenvatting gege
ven van de tot dusver behan
delde stof. Aansluitend daar
op is de synode uiteengegaan
in kleine werkgroepen, die
zoveel mogelijk worden sa
mengesteld uit deelnemers
met dezelfde taal. De bespre
kingen in deze zogenaamde
„circuli minores" zijn niet
openbaar.
Kardinaal Martini zal aan
wijzingen geven op welke
hoofdpunten de deelnemers
aan de werkgroepen zich
moeten richten in de kleine
week hun gegeven. Komend
weekeinde moeten zij hun
eindverslag voorleggen aan
het synodesecretariaat, zodat
de algemene vergadering er
kennis van kan nemen en er
over discussieren.
De Duitse curiebisschop Paul
J. Cordes, vice-voorzitter van
de pauselijke Raad voor de
Leken, onderstreepte in zijn
inleiding het grote belang
van religieus onderricht,
vooral in de zondagse preek.
Op deze wijze kunnen de ge
lovigen ertoe worden ge
bracht, de oorbiecht weer
naar waarde te schatten, vol
gens Cordes, die waarschuw
de tegen een al te ruimharti
ge toepassing van de algeme
ne absolutie. Hij wees daarbij
op de ontwikkeling in andere
kerken, waar de oorbiecht in
de loop van de tijd elke pas
torale waarde heeft verloren.
In zijn verlangen naar ver
diept katechetisch onderwijs
over boete en verzoening on
dervond de kardinaal steun
van de algemeen overste van
de franciscanen, John
Vaughn. Die riep de synode
op tot het spreken van een
bemoedigend woord als aan
wijzing voor lekenbewegin
gen, die zich voor de kate-
chese inspannen, dat zij op de
goede weg zijn.
Het Poolse episcopaat heeft sa, die na de toekenning van
gisteren opnieuw de nood
zaak benadrukt van een ver
zoening en een dialoog in Po
len. In een brief, die in alle
kerken is voorgelezen ter ge
legenheid van de vijfde ver
jaardag van de pauskroning
van Johannes Paulus II, on
derstrepen de bisschoppen,
dat nationale verzoening een
„moeilijk maar noodzakelijk
proces" is.
De Poolse bisschoppen scha
ren zich met hun uitspraak
opnieuw achter oproepen
van de oppositie en de leider
van de verboden vakbond
„Solidariteit" en Lech Wale-
de Nobelprijs voor de vrede
had gezegd, dat alle partijen
rond de tafel moesten gaan
zitten. Walesa werd gisteren
tijdens een kerkdienst in
Gdansk door duizenden men
sen toegejuicht.
Waarnemers in Polen menen
overigens, dat de autoriteiten
minder dan ooit bereid zijn
tot een opening in de richting
van Walesa. Poolse media
hebben de toekenning van de
Nobelprijs aan Walesa een
inmenging in de binnenland
se aangelegenheden ge
noemd.
Ondanks het feit, dat de eco
nomische situatie er in 1982
niet op vooruit is gegaan en
ondanks bepaalde ontwikke
lingen binnen de kerk, heeft
het Nationaal Bureau voor
Missiewerken in Den Haag
vorig jaar bijna een half mil
joen gulden méér ontvangen
dan in 1981, namelijk
8.736.747 gulden. In 1981 was
dat 8.246.306 gulden. Het Dio
cesaan Missiebureau Roer
mond, dat zelfstandig ope
reert, zorgde voor nog eens siedag voor de kinderen
een half miljoen. 286.000 gulden. Wil PMW
Volgens het blad „Missie Ak-
tie", een uitgave van de Pau
selijke Missiewerken Neder
land, dat een en ander meldt,
kon 7,58 miljoen gulden wor
den uitgekeerd aan missio
naire projecten en program
ma's in de derde wereld en
in Nederland. Wereldmissie-
Nederland ook dit jaar ten
minste 7,5 miljoen kunnen
uitkeren, dan zullen volwas
senen en kinderen deze
maand oktober 1983 (Wereld-
missiemaand) samen 4 tot 4,5
miljoen bijeen moeten bren
gen. Wereldmissiedag voor
de kinderen is dit jaar op 14
oktober, voor volwassenen
1982 bracht bijna vier valt hij in het weekeinde van
miljoen gulden op en de mis- 15 en 16 oktober.
Korte metten
De r.-k. priester Sigitas
Tamkevicius staat vandaag
in Vilna terecht op beschul
diging van anti-Sovjet agita
tie en propaganda. Als hij
schuldig wordt bevonden,
kan hij tot tien jaar gevange
nisstraf en vijf jaar verban
ning worden veroordeeld.
Tamkevicius is actief in het
Litouwse „Katholieke Comi
té ter verdediging van de
rechten van de gelovigen".
Op 6 mei van dit jaar werd
reeds een ander lid van dit
comité, de priester Alfonsas
Swarinskas. tot tien jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
De oud-aartsbisschop van
Lyon, kardinaal Alexandre
Charles Renard, is zaterdag
op de leeftijd van 77 jaar
overleden. Renard was in
mei 1967 aartsbisschop van
Lyon geworden. Een maand
daarna werd hij opgenomen
in het college van kardina
len. Van 1953 tot 1967 was hij
bisschop van Versailles. In
1981 werd hij in Lyon opge
volgd door mgr. Albert De-
courtray. Het college van
kardinalen telt nu nog 130 le
den, van wie er 23 niet kun
nen deelnemen aan een
eventuele pauskeuze, omdat
zij ouder zijn dan tachtig jaar.
Op 9 november wordt de ou
d-aartsbisschop van Algiers,
kardinaal Leon Etienne Du-
val, 81 jaar en kan dan ook
niet meer meedoen. Frank
rijk heeft nog acht kardina
len. van wie kardinaal Henri
de Lubac en curiekardinaal
Gabriel Marie Garrone ouder
zijn dan tachtig jaar.
De vorige" week gestolen
relikwieën van de Italiaanse
heilige en ordestichter uit de
vijftiende eeuw Franciscus
van Paula zijn door een huis
meester teruggevonden in de
vestibule van een flatgebouw
aan de Via Ostiense in het
westen van Rome. Het ge
beente en reliekhouders wa
ren vorige week zondaga
vond gestolen uit het heilig
dom van Franciscus van
Paula stichter van de
strenge Franciscaanse orde
der Miniemen in de stad
Paola in Calabrië. Verwacht
werd, dat losgeld zou worden
geëist. In november 1981 wa
ren uit een kerk in Venetië
de beenderen gestolen van de
heilige Lucia. De dieven
vroegen aanvankelijk los
geld, maar de relikwie werd
later, zonder dat op de eis
was ingegaan, teruggevon
den.
Gegarneerde
gebakken lever,
andijvie met
paprika en
aardappelen -
vlaflip
Nodig voor twee: 150 gr lever,
30 gr margarine, zout, peper,
uitje, 50 gr ontbijtspek in dun
ne plakjes, zure appel;
1 flinke ui, 1 lepel olie, 400 gr
andijvie, 1 paprika, ketjap,
zout, 1 lepel sesamzaad;
0.5 -1 kg aardappelen;
2,5 dl yoghurt, handpeer, 2 le
pels limonadesiroop, 2,5 dl
gele vla (van 2,5 dl melk, 12
gr custard. 15 gr suiker).
Snijd de lever in plakken van
een centimeter dik en bak die in
hete margarine steeds omschep
pende bruin en net gaar in circa
vijf minuten. Leg de lever op
een warm bord en strooi er zout
en peper over. Bak op een sterk
getemperd vuur in het overge
bleven vet dunne uiringen gaar
en lichtbruin. Warm dan nog
even het spek mee. Leg het
spek-uimengsel om de lever.
"Tak dan de geschilde, geboorde
en in stevige schijven gesneden
appel gaar en lichtbruin in de
zelfde pan. doe er zonodig wat
extra margarine bij. Leg de ap
pel op de lever, jus zal er niet
zijn van dit levergerecht, geef
daarom een rest jus bij de aard
appelen of neem gesmolten mar
garine.
Fruit de kleingesneden ui licht
in de olie. Voeg vervolgens de
fijngesneden andijvie toe en
sluit de pan. Smoor de andijvie
tien minuten en doe er dan de
kleingesneden paprika bij. Ver
warm de groenten nog een paar
minuten, breng ze ondertussen
op smaak met ketjap en zout en
laat het vocht verdampen. Roos
ter het Sesamzaad al roerende in
een droge koekepan en strooi
het over de andijvie.
Verdeel de yoghurt over hoge
glazen, leg er grofgeraspte peer
op, schenk er de limonadesiroop
over en bedek dit alles met de
vla. Garneer de vlaflip met wat
extra limonadesiroop.
JEANNE
Geen krant ontvangen Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur. telefoonnr.071-122248 er.
uw krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd.
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukkon te bekorten
trekt? Opportunisten, f|*t
politici van andere pT
gefrustreerden, ra<WjOff
die vervolgens „witte m
opjutten om anders gL
den of anders de
„zwart of bruin" te
Zijn de bewijzen niet 0 rI
delijk? Hebben de 1
Frankstichting en vele
demokratische instellirj
organisaties dan soms r
met hun angst voor eei
vende NSB-mentaliteit?L
Hugo Gijsen, DEN L
and
Centrum Partij (3) CorrespondentiejÜ
Terwijl de Centrumpartij wel
de politici, niet de burgers be
angstigt, beangstigt de vakbe
weging met haar voorgeno
men stakingen niet de politici,
wel de burgers. Want de bur
gers zijn de dupe, de burgers
draaien voor de schade op. Dat
moet te denken geven. Tot he
den deed de Centrumpartij
nog geen muis kwaad. Terwijl
de bonden met hun steeds te
hoge eisen het land jarenlang
uitbeenden zodat duizenden
bedrijven onnodig stuk gingen,
en honderdduizenden mensen
onnodig werkloos, blokkeren
zij nu de broodnodige aanpas
sing om te redden wat te red
den is, zonder in het minst te
beseffen dat iedere conjunc
tuur altijd aan schommelingen
onderhevig is, dat zich uit in
lonen en prijzen. En daarmee
werken ook de bonden de
Centrumpartij in de hand,
door dat niet te willen zien.
Als de vakbonden zouden
doen wat ze nu moesten doen,
namelijk voorlichting en lei
ding geven, was er voor de
Centrumpartij geen enkele
kans. Dan moet wel het lands
belang voorop staan, en moe
ten zij ook durven vragen, en
niet altijd eisen.
C.D Noorderwier, DEN
HAAG
Centrum Partij (4)
Indien de eerste inzendster in
deze rubriek onder dit. kopje
inmiddels het resultaat van
het onderzoek naar gastarbei
ders in West-Duitsland heeft
gelezen, waarin o.a. staat dat
het vertrek van buitenlanders
voor Duitse steden rampzalig
zou zijn (zie deze krant van 5
oktober) dan zal zij nu wel een
andere mening over de plan
nen van de Centrum Partij ge
kregen hebben. Haar mening
wordt overigens echt niet ge
deeld door een overgrote
meerderheid van de bevol
king. Onze bevolking wordt
wel steeds ongeruster en kwa
der over de kabinetsplannen,
die hele bevolkingsgroepen te
gen elkaar opzet met hun on
eerlijke verdeling van de las
ten. De kiezers zien tevens wel
in waartoe de plannen van de
Centrum Partij leiden. Heeft u
nog niet ontdekt wat voor
soort mensen deze partij aan-
STOCKHOLM De pa
cemaker, het in het li
chaam aangebrachte ap
paraatje dat de hartslag
regelt voor mensen van
wie het hart te zwak is,
zal in de nabije toekomst
aanzienlijk veranderen.
De grootte en het gewicht
blijven gelijk, maar de nieu
we pacemakers, die over en
kele jaren per operatie wor
den ingebracht, zullen de
hartslag aanpassen aan de be
hoefte van de patiënt.
Dus langzaam als de patiënt
slaapt en snel als ie in bewe-
It
O
O
O 0
0 0 0
1
1
O
O
0 O
0 0
J
0
c 1
M
O 0 O;
Si 1
Een pacemaker en het apparaat, waarmee de pace
maker kan worden bijgesteld en gecontroleerd, zon
der dat de patiënt onder het mes hoeft.
ging is. Daarvoor moeten
sensoren voelers wor
den ontwikkeld die de adem
haling meten, de elektrische
weerstand van het lichaam
en het koolzuurgehalte van
het bloed. (Tot nu toe was het
gebruikelijk dat de pacema
ker maar één hartslagtempo
regelde).
Dat heeft dr. Rune Elmqvist,
de arts die precies 25 jaar ge
leden de eerste pacemaker
ter wereld ontwierp, vandaag
meegedeeld. Elmqvist: „De
technische problemen zijn
enorm, maar over een paar
jaar hebben we die onder de
knie".
Ongeveer een miljoen pace
makers zijn in die 25 jaar
geïmplanteerd. De omzet van
de apparaten loopt echter bij
na overal terug, omdat de
artsen vaak proberen een an
dere oplossing te vinden, een
oplossing die hetzelfde resul
taat zou kunnen bereiken.
Wat onwennig zaten ze bij el
kaar aan de groene tafel voor
een zaaltje Europese journa
listen in het Karolinska zie
kenhuis in Stockholm: Pro
fessor Ake Senning, de chi
rurg die in 1958, nu 25 jaar
geleden, de eerste pacemaker
in een menselijk lichaam in
bracht, Elmqvist en dr. Arne
Larsson, de eerste patiënt,
die een pacemaker kreeg in
geplant.
Gedrieën maakten ze in 1958
geschiedenis in de medische
wereld, omdat daarmee voor
het eerst de behandeling van
ernstige ongeregeldheden in
de hartslag mogelijk was ge
worden.
Er is veel veranderd sinds
die tijd. Dr. Elmqvist zit nu
als een oude man met beide
handen aan de oren om te
proberen nog iets van de vra
gen en discussies op te van
gen, terwijl Senning een rijke
en gevierde hartchirurg in
Zwitserland is geworden.
En Larsson loopt nu al met
zijn achtste pacemaker in z'n
lichaam, maar ziet er welva
rend uit en weet zich in elk
geval de langst levende van
de miljoen mensen op aarde,
die zo'n apparaat hebben in-
Arne Larsen, de eerste hartpatiënt die een pacemaker kreeg.
Ir is ook veel veranderd op
medisch gebied. De operatie
die nodig was voor de in
breng van de eerste pacema
ker was een zeer zware,
waaraan levensgevaar was
verbonden.
Nu zien de chirurgen het als
een „fluitje van een cent". In
duizenden ziekenhuizen op
de hele wereld wordt de ope
ratie dagelijks gedaan onder
plaatselijke verdoving.
Minder is er veranderd aan
de pacemakers zelf. Goed, de
kwaliteit en de batterijen zijn
verbeterd, de pacemakers
zijn kleiner geworden en de
betrouwbaarheid van de
electronische circuits is gro
ter. Maar de echt grote, spec
taculaire veranderingen
staan nog voor de deur.
De eerste pacemakers gaven
een vaststaand aantal impul
sen af, bij de tweede genera
tie kon dat aantal impulsen
van buiten af worden aange
past aan de behoefte van de
patiënt. De nieuwe generatie
zal dat tfus automatisch en
constant doen.
In het licht van deze veran
deringen is het opmerkelijk
dat Senning met iets van spijt
in zijn stem moest opmerken:
„De Amerikaanse artsen we
ten niet meer wat ze met die
geavanceerde apparatuur aan
moeten. In Amerika wordt
een dokter voor het gerecht
gesleept als hij niet de beste
en modernste pacemaker in
plant".
Onveranderlijk komen na 25
jaar de vragen, of het nu wel
allemaal goed gedaan en ge
gaan is. Zeker is, dat het niet
anders gedaan had kunnen
worden. De hartstimulator
buiten het lichaam bestond
al, die erbinnen was nieuw.
Het grote misverstand is ech
ter, dat deze op of in het hart
zou zitten.
Niets is minder waar. De pa
cemaker, die bestaat uit een
klein elektronisch gedeelte
en een batterij in een herme
tisch gesloten kastje, zit op
een andere plaats in het li
chaam en is met een zeer
dunne elektrodedraad met
het hart verbonden. Deze
draad buigt elke keer dat het
hart slaat, zo'n 100.000 keer
per dag.
Net zoals een klok de tijd
wegtikt, seconde na seconde,
geeft de pacemaker het hart
een impuls. Als het hart te
langzaam tikt zal de arts een
pacemaker implanteren, die
het hart aanzet tot bijvoor
beeld 70 slagen per minuut.
Tikt het té snel, dan is een
ander type pacemaker nodig.
Veel mensen hebben door
onwetendheid nog té veel
angst voor de pacemaker. Ze
vragen zich af of het alle
maal wel veilig is. „Beslist",
zegt Senning, „men kan er
weer een normaal leven mee
leiden, weer alles doen. Mis
schien is het enige waarvoor
men moet oppassen een mag
netron-oven. De micro-gol
ven zouden de werking van
een pacemaker kunnen beïn
vloeden".
GERARD CRONE
I teach English at a junjrder
senior high school inrwa'
(Zuid-Korea), where tflgeni
Olympic games will be |t de
1988. My school has sonimht
girl and boy students bli
the ages of 12 and 18. TL
gin learning English frCf
first year of junior highD"
They want to learn abi
student lifejcustoms anl^
ners, cultural traditioi W
many other topics of IA 1
so they would like tA)
penfriends in your couV
think international cor)
dence is proving to be.
mely educational and v(.
tertaining. It tends to
the lives and widen th[ A
rests of those who take Mm
it and makes a definite"
bution to international
standing and goodwill.!
behalf of my students IJID
Dutch students to wriUecjs
informing us of their
adress, age, sex and holn
their first letter. It is deft ll
enclose a picture. The)rk«
should be written cleipaa
that everyone may reac£ar
rectly. Best wishes and
to you all from Kor?
land of morning calm.
Miss Nora Kim, v
CPO Box 1000, bej
Seoul, KOREA. [f C
yrli
d'
Buien
Eft c
DE BILT (KNMI)
stroomt er lucht over o
waarin zich boven zee !jesj
kelijk buien kunnen n
Omndat de lucht in de .^ej
niveaus geleidelijk aan
wordt, is het niet uitj Let
dat enkele van de bui jds
gezeld gaan van hagel d
weer. Door de koude F
lucht zal het aan de grq
niet warm worden. CL 1
het feit dat tussen de
door er af en toe wat aut
wordt het in de nridda.-
ongeveer 13 graden,
nacht daalt de tempera.
rond de 8 graden. De j ij
liroctol iiV i r* Kot Kinl.
jehj
estelijk, in het bin
vrij krachtig en aan del
op het IJsselmeer hard
de middag af en toe stel
tig. Dit onbestendige J
weer wordt veroorzaa
een depressie die van I
gebied ten noorden vaij
land naar Midden-Scan
trekt.
Weerrapporlen v
Den Helder regent
Frankfort
Genêve
Klagenfurt
Kopenhagen
he
Strafklacht te{
Franse kalimij^j
bez
.lend
pen hebben vanmorgen»
rechter in het Franse F
Colmar een strafklacn
diend tegen de Franse 1 -
nen. Deze worden ery d
schuldigd onverminden cq
te gaan met de lozing L
valzout in de Rijn, nL
twee vergunningen daa,
27 juli door het Tribun
ministratif in StraatsbL
verzoek van de tien
waren vernietigd. De I
gers hebben ook een
ingediend tot vernietig?
een op 4 augustus opnia'
de kalimijnen verleenf dit
gunning.
de i
Staking veroorzife
files in W-Duitkn
STUTTGART KiUlijk
lange files vormden ziiletje
ochtend bij grensoveilijsco
en wegrestaurants op dikkir
duitse wegen, als gev*eng
een staking van vrachioel
chauffeurs. De vakboj
transport en verkeer l(je
de waarschuwingsstak%rts
geroepen om haar eisqrdrij
betere arbeidsomstandig
kracht bij te zetten.
