4strid: Het mooiste
prookje van België
Is premier Thatcher wel wetenschapsmens?
£&*dó<i(5ou/ici/nt
n 1935 verongelukte koningin een legende
„Britse en Franse
kernwapens niet
in Genève- overleg*
Nederland gaat door
met luchtverdediging
in Duitsland
Twijfel aan
Bulgaarse
rol bij
aanslag paus
Buitenland
VRIJDAG 30 SEPTEMBER 1983PAGINA 11
Heeste IRA-leden
)nder dwang ontsnapt
ELFAST De massale ontsnapping uit de
aze-gevangems in Belfast, waarbij 38 ge-
Etineerden wisten te ontkomen, was door
echts zes van hen georganiseerd. De ande-
>n werden onder dreiging van geweld ge-
wongen om mee te gaan. Dit meldde giste-
;n een Brits persbureau. Van de kant van
et leger werd het bericht te ontkennen of
bevestigen.
e details over de uitbraak stonden in het
ïtsnappingsplan. dat de gevangenen tijdens
un vlucht uit de gevangenis zouden heb-
in laten vallen. Enkele minuten voor d
intsnapping zou onder de gevangenen een
•iefje zijn verspreid met de tekst: „Onge-
•ht jullie eigen wensen zullen jullie mee-
>en. Zoniet, dan zalgeweld worden ge-
ruikt".
Politie schiet
per ongeluk twee
bankbedienden neer
ALSDORF De politie van
het Westduitse plaatsje Alsdorf
bij Aken heeft gisteren per on
geluk twee bankbedienden
neergeschoten, die na een mis
lukte overval door twee bank
rovers als gijzelaar waren mee
genomen. De bankbedienden
raakten levensgevaarlijk ge
wond.
Volgens de officier van justitie,
Klein, had de politie alle vier
de mannen voor bankrovers
aangezien. Een onderzoek naar
het gebeuren wordt ingesteld.
Gesprek regering
Salvador en
verzet vastgelopen
BOGOTA De onderhandelingen tus
sen de Salvadoraanse regering en het
verzet hebben niets opgeleverd. Dit con
stateerden gisteren vertegenwoordigers
van de bevrijdingsbeweging FMLN en
regeringsfunctionarissen na een gesprek
in de Colombiaanse hoofdstad Bogota.
De voorzitter van Salvadoraanse rege
ringsdelegatie zei, dat de verzetsleiders
niets voelen voor deelname aan de ver
kiezingen. Op hun beurt hadden de ver
zetsbewegingen de vorming van een
voorlopige regering voorgesteld, waarin
het verzet ruim vertegenwoordigd zou
moeten zijn. Hier wilde de regeringsde
legatie weer niets van weten.
Turkse regering legt
persvrijheid aan banden
ANKARA In Turkije is gisteren een
nieuwe wet aangenomen, die de persvrij
heid in dat land verder beperkt. In de
Turkse dagbladen is hierop grote kritiek
geleverd. De nieuwe wet verbiedt dag
bladdirecties om journalisten aan te ne
men, die in het verleden zijn veroordeeld
wegens terrorisme of andere politieke ac
tiviteiten. Bovendién kunnen journalisten,
die staatsgeheimen onthullen of marxisti
sche en godsdienstige propaganda ver
spreiden, zware gevangenisstraffen krij
gen. Volgens de nieuwe wet kan ook een
krant of tijdschrift worden gestraft met
opschorting van publikatie. Tenslotte
voorziet de wet in een controle door de
ministerraad op de publikatie van buiten
landse artikelen.
Tienduizenden demonstreren
tegen massa-ontslag in
Westduitse staalindustrie
BONN Ongeveer 100.000 arbeiders hebben gisteren
in Bonn geprotesteerd tegen de massa-ontslagen, die
zich binen afzienbare tijd in de Westduitse staalindu
strie zullen gaan voordoen.
Tijdens de massale bijeenkomst riepen vakbondslei
ders op tot nationalisatie van de gehele staalindustrie.
De demonstrerende arbeiders wilden met hun actie
druk uitoefenen op Bondsdag, die gisteren over de
staalcrisis vergaderde. Tijdens het debat bleek dat de
herstructurering, waar de Duitse regering naar
streeft, nog geruime tijd op zich zal laten wachten. De
herstructurering in de staalindustrie zal^moeten lei
den tot een fusie van de staalgiganteri Krupp en
Thyssen.
(Van onze correspondent
Aad Jongbloed)
RUSSEL De dood van
^-koning Leopold III
Tacht voor de oudere ge-
fratie Belgen de herin-
éring terug aan koningin
istrid, de vrouw die bij
%ar leven een legende
;erd en, nog geen 30 jaar
}d, omkwam bij een au-
J-ongeluk.
i net als wat er nu ge-
feurt rond de overleden
tinses Gracia van Mona-
probeerden ook toen
toepen Belgen de paus
[toe te bewegen Astrid
ëilig of op zijn minst za-
te verklaren.
'fn heilig- of zaligverklaring
*>er niet van gekomen, maar
Jfel heeft koningin Astrid,
4fs jaren na haar overlijden,
ver over de grenzen van
Jlgië heen tot de verbeelding
i veel Europeanen gespro-
en dat in een periode,
jaarin televisie nog geen deel
!lad aan het opbouwen van
°»n imago.
rstrid Sophie Louise Thyra
e'erd op 17 november 1905 in
jfockholm geboren als dochter
in prins Oscar-Karei en
:ifinses Ingeborg van Zweden.
E$als het toen ging vorste-
Eike huwelijken en begrafe-
;ipsen waren ook huwelijks-
ilrkten ontmoette ze als
BpiT
De dood van ex-koning Leopold III bracht voor de oude
re generatie Belgen de herinnering aan Astrid terug.
20-jarig meisje de 25-jarige Le- aanstaande koning van een
opold op een bruiloft. overwegend katholiek land te
Het was geen liefde op het trouwen. Bovendien hadden
eerste gezicht. Astrid was niet de twee wat problemen met de
katholiek, toen bepaald niet'de taal. En: Hij sprak geen
minste handicap om met de Zweeds en zij geen Frans.
Toen het tenslotte toch op een
verkering uitliep, vrijden zij,
zoals de Belgen dat noemen,
„op z'n Engels".
Terwijl Belgen en Zweden nog
van niets wisten, wandelden
Leopold en Astrid in het park
van het Zweedse buitengoed
Fridheim en liet de kroon
prins de Zweedse jongedame 's
avonds filmpjes zien. die hij
had gemaakt van mooie plek
jes in zijn land.
Uiteindelijk werd er, net als
toen Claus en Beatrix elkaar
in het geheim ontmoetten,
door nieuwsgierige verslagge
vers jacht gemaakt op het
paar. Maar ze kwamen toch
niet verder dan dat het ging
om een zekere Filips Rethy,
waarbij men niet vermoedde
dat achter die naam de Belgi
sche kroonprins stak.
Zij arriveerde in Antwerpen
als de toekomstige koningin
met een wit jacht, de Fylgia,
en het is nauwelijks overdre
ven te stellen dat half België
die aankomst wilde meema
ken. Het was in ieder geval zo
druk in Antwerpen, dat de
moeder van de bruid in het
gewoel haar schoen verloor.
De huwelijksplechtigheid was
er een uit een sprookje. De
foto van de bruid in een wit-
-satijnen jurk met Brussels
kant kreeg een ereplaats in
menig huisgezin. Foto's van de
prachtige prinses deden het
trouwens toch goed: Op post
zegels, als albumplaatje, op
Belgen passeren de wacht bij het koninklijk paleis in Brussel, waar Leopold III ligt
opgebaard. De begrafenis is morgen.
koekjestrommels. En zelfs in
Nederland was daar een goede
markt voor.
De meest serieuze Belgische
kranten volgden Astrid op de
voet, omdat de Belgen niet ge
noeg kregen van de feeërieke
verschijning die zich zo men
selijk gedroeg en binnen zo'n
korte tijd Frans en Nederlands
meester werd. Haar optreden
was dan ook bijzonder voor
die dagen.
Zo kon men haar menigmaal
in de straten van Brussel aan
treffen en ze bleef als een nor
male moeder met de kinder
wagen op straat wandelen, ook
toen ze Boudewijn, Albert en
Charlotte al had. En bij een
militair défilé, dat door haar
man werd afgenomen, stond
zij met de kinderen eldefs tus
sen het kijkende volk.
Het sprookje bleef mooi, voor
al ook doordat ze door haar
bemoeienissen met tal van
charitatieve instellingen blijk
gaf van haar bezorgdheid om
de noden van het volk. En die
waren groot in de jaren '30.
Op 29 augustus 1935 maakte de
koningin, met Leopold in
Zwitserland op vakantie, een
autotochtje in de buurt van
Küssnacht. De koning zat aan
het stuur, de chauffeur zat
achterin. In een bocht verloor
Leopold de macht over het
stuur en de auto verdween in
de diepte. De koningin was op
slag dood.
Het sprookje maakte plaats
voor een soort goddelijke vere
ring, waarbij in vele huiska
mers en kerken een foto van
de verongelukte koningin niet
meer mocht ontbreken. In
Küssnacht werd, niet ver van
de plek van het ongeval, een
kapel gebouwd ter nagedach
tenis aan de prinses, waarin
tot op heden elke dag de bloe
men ververst worden en waar
nog dagelijks mensen komen
bidden voor het zielehejl van
de hoofdpersoon uit het mooi
ste sprookje, dat België ooit ge
kend heelt.
nvei'emieuwing
'bhietautomaten
ij Duitse grens
ÖNN/MÜNCHEN De
hietautomaten tegen vluch-
Jingen langs de grens van
st-Duitsland met West-
"jitsland zullen worden
rvangen door apparaten
i een nieuw model,
thans, <Jat heeft het Beier
ministerie van binnen-
adse zaken in München
'f teren gemeld, nadat eer-
in Bonn bekend was ge-
rden dat de schietautoma-
helemaal zouden ver-
ijnen.
st-Duitsland heeft bijna
000 schietapparaten in to-
1 over 400 kilometer van de
00 kilometer lange grens,
or mijnen, vuren door Oost-
tse grenswachten en de
ietapparaten, die scherven
idschieten bij aanraking
1 draden, zijn volgens wes-
jke schattingen sinds de
iw van de muur in Berlijn
1961 zeker 180 mensen om-
tomen.
WASHINGTON Het
Witte Huis heeft gisteren
verklaard dat de Britse en
Franse kernwapens niet
worden betrokken in het
Russisch-Amerikaanse
ontwapeningsoverleg, dat
in Genève aan de gang is.
Daarmee roept de rege
ring vice-premier George
Bush tot de orde. Deze
had woensdag gesugge
reerd, dat de Britse en
Franse kernwapensyste
men wel in het Genève
overleg betrokken dien
den te worden.
In West-Europa ontstond de
nodige deining over Bush's
verklaring. Hij had gezegd dat
de 162 Britse en Franse kern
raketten „op een of ander
ogenblik" in de onderhande
lingen betrokken moeten wor
den. De Britse premier That
cher heeft al gezegd dat dat
niet het geval kan zijn. De
Franse president Mitterrand is
het daarmee eens.
Bush stelde overigens, dat de
Britse en Franse raketten niet
nu al in de besprekingen moe
ten worden gebracht. „We
kunnen niet onderhandelen
voor de Britten en de Fransen
en we zijn niet van plan ze iets
te dicteren".
De Amerikaanse president
Reagan en de Britse premier
Thatcher zijn het in politiek
De Amerikaanse president Ronald Reagan had gisteren
een ontmoeting met premier Margaret Thatcher van En
geland.
opzicht in grote lijnen met el- met president Reagan sprak,
kaar eens, maar op econo- bekritiseerde met name het
misch niveau lopen de menin- grote tekort op de Amerikaan
gen duidelijk uiteen. Thatcher, se begroting en de hoge rente
die gisteren in W ashington stand in de VS.
(Van onze correspondent Gerard Kessels)
BONN Minister De Ruiter (Defensie) heeft gisteren
bij zijn Duitse collega Worner de vrees proberen weg te
nemen dat Nederland zich uit de luchtverdedigingsgor
del in Duitsland terugtrekt.
De Belgen hebben uit bezuinigingsoverwegingen hun aandeel in
de luchtverdedigingsgordel opgegeven en Duitsland is bang dat
Nederland dat voorbeeld zal volgen. „Ik heb minister Worner
duidelijk gemaakt dat wij de politieke wil hebben om door te
gaan", aldus De Ruiter. Nederland is weliswaar net als België
bgzig zijn Nike-raketten in de gordel terug te trekken, maar ons
land doet wél mee in het Patriot-project. De moderne conventio
nele Amerikaanse Patriot-raket moet vanaf 1987 de verouderde
nucleaire Nike-raket in de luchtafweergordel gaan vervangen.
De Belgen doen ook niet mee aan het Patriot-project. De Ruiter
heeft Worner wel laten weten dat de aanschaf van vier squa
drons voor een miljard gulden door de Amerikanen gecompen
seerd moet worden. Nederland wil bereiken dat de Amerikanen
voor eenzelfde bedrag in Nederland besteden. Volgens de be
windsman moeten de Europese landen een lijn gaan trekken te
genover de Amerikanen bij wapenaankopen. De balans slaat nu
te zeer door in het voordeel van de VS.
Rijken in VS
worden rijker
NEW YORK In de
Verenigde Staten zijn 15
miljardairs, twee meer dan
in 1982. Maar zij vormen
slechts het „topje van de
ijsberg" van 400 schatrijke
Amerikanen met een ver
mogen van boven de 125
miljoen dollar.
Vorig iaar bevatte de iaar-
lijkse lijst van het zaken-
tijdschrift Forbes de na
men van de Amerikanen
met een kapitaal van meer
dan 100 miljoen dollar,
maar er kwamen zoveel
vermogens in die categorie
bij, dat het minimum tot
125 miljoen werd opge
trokken. Ongeveer 116 na
men op de lijst genoten in
het afgelopen jaar een ka-
pitaalsgroei van minstens
50 procent.
Voorbeeld is Sam M. Wal
ton uit Betonville in Ar
kansas. Hij stond op de
lijst van Forbes van vorig
jaar op de negentiende
plaats, maar is nu de op
één na rijkste Amerikaan.
Zijn aandelenpakket van
690 miljoen dollar in de
keten van „Wal-Mart"-dis-
countwinkels nam binnen
het jaar meer dan drievou
dig in waarde toe.
Bijna de helft van de
Amerikaanse topmiljo-
nairs komt uit New York.
Californië en Texas. De
belangrijkste bronnen van
welstand zijn onroerend
goed. olie en de media.
Volgens Forbes is nog
steeds een Getty Ameri-
ka's rijkste man. Hij is de
49-jarige Gordon Peter
Getty, een amateur com
ponist en pianist met een
ruggesteuntje van 2.2 mil
jard dollar. Hij is de vierde
zoon van de overleden
oliebaron John Paul Getty
en hij heeft de scheeps-
magnaat Daniel K. Lud-
wig, die de lijst in 1982
met 2 miljard aanvoerde,
ingehaald.
ROME In Italië is een ge
rechtelijk onderzoek begonnen
tegen de Turk Ali Agca we
gens het belasteren van de
Bulgaar Sergei Antonov. Acga
zit op het ogenblik een levens
lange gevangenisstraf uit we
gens de mislukte aanslag op
paus Johannes-Paulus II in
mei 1981. Volgens zijn getuige
nissen zou Antonov mede
plichtig aan de aanslag en zou
er sprake zijn van een Bul
gaars komplot.
In gerechtelijke kringen in
Rome bevestigde men berich
ten in de Italiaanse pers, dat
rechter Ilario Martella twee
weken geleden Agca heeft la
ten weten, dat hem mogelijk
een aanklacht wegens laster
boven het hoofd hangt. Op
grond van Agca's verklarin
gen gelastte Martella in no
vember vorig jaar de gevan
genneming van Antonov we
gens mogelijke medeplichtig
heid aan de aanslag tegen de
paus. De Bulgaar zit nog steeds
vast ofschoon nog geen officie-
Ie aanklacht tegen hem is in
gediend.
Martella verhoorde de afgelo
pen zomer in Bulgarije en
West-Duitsland getuigen, wier
verklaringen twijfel deden rij
zen aan de juistheid van Ag
ca's beschuldigingen. Ook zou
de Italiaanse justitie met vijf
tien nieuwe getuigen hebben
gesproken waarbij zou zijn ge
bleken, dat ten minste een
deel van Agca's beschuldigin
gen niet klopt.
DE HIPPE HEKSEN
ONENIGHEID IN ROYAL SOCIETY OVER BENOEMING TOT „FELLOW"
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Verdient
premier Thatcher zo
maar bij de Britse weten
schapsmensen gerekend
te worden? 44 Leden van
de wereldvermaarde
„Royal Society" van
Londen, onder wie zes
Nobelprijs laureaten, zijn
van oordeel dat het ant
woord op deze vraag per
tinent „nee" is. Zij heb
ben Sir Andrew Huxley,
voorzitter van hun ge
nootschap, een brief ge
schreven.
De Royal Society is een vere
niging van grote standing.
Alleen de beste geleerden
van Groot-Brittannië en het
Gemenebest worden uitgeno
digd om er „fellow" van te
worden. De enige uitzonde
ringen op deze regel zijn pre
miers, die de wetenschap be
vorderd hebben, èn weten
schappelijk aangelegde leden
van koningshuizen.
De beslissing van de Royal
Society om premier Margaret
Thatcher tot „fellow" uit te
roepen, dateert al van afgelo
pen zomer. Het was een te
ken van erkentelijkheid voor
„alles, wat de premier in het
Verenigd Koninkrijk gedaan
heeft ten bate van de weten
schap". Dit door het bestuur
genomen besluit werd even
wel lang niet door alle leden
goedgekeurd.
De 44 protesterende „fel
lows" hebben er een paar
maanden over nagedacht.
Uiteindelijk kwamen zij tot
de conclusie, dat premier
Thatcher die grote eer niet
waardig is. „Haar dramati
sche bezuinigingspolitiek op
het universitaire onderwijs
en researchwerk is zeer scha
delijk voor de wetenschap",
zeggen de fellows in hun pro
testbrief. „Premier Thatcher
een weldoenster noemen, dat
gaat toch niet op! Haar het
lidmaatschap van onze eer
biedwaardige vereniging
aanbieden is een flagrant
misbruik van onze statuten".
Voorzitter Huxley zit met
deze boodschap erg verlegen.
Hij kan de invitatie, die tot
premier Thatcher gericht
werd, niet zo maar intrek
ken. De conservatieve rege
ringsleidster zal tijdens een
academische zitting tot nieu
we fellow uitgeroepen wor
den. Maar Sir Andrew heeft
voor die plechtigheid nog
steeds geen geschikte dag uit
gekozen. Zijn vereniging zegt
alleen, dat de ceremonie
„misschien in november"
doorgang zal vinden.
Thatchers meest bekende po
litieke voorgangers in de
Royal Society zijn de pre
miers Churchill, Macmillan
en Wilson, van wie alleen de
laatste twee nog leven. De
premiere Attlee (die overle
den is), Home, Callaghan en
Heath werden niet met het
zo begeerde lidmaatschap
vereerd.
De Royal Society maakt geen
onderscheid tussen politieke
en echt wetenschappelijke
fellows. De enige speciale ca
tegorie is deze van koninklij
ke leden. Keizer Hirohito
van Japan werd in 1971 tot
fellow van de Royal Society
uitgeroepen.
De „gewone leden" van dit
genootschap zijn dus beoefe
naars van de wetenschap.
Hoewel Margaret Thatcher
ooit gezegd heeft, dat zij de
eerste wetenschappelijke pre
mier van Groot-Brittannië is
(ze haalde in Oxford het di
ploma van scheikundige) zijn
de protesterende fellows van
oordeel, dat de premier
„meer voor de politiek dan
voor de wetenschap leeft".
Niet minder dan 34 Britse en
Gemenebestleden van de
Royal Society hebben een
Nobelprijs ontvangen.
