Leopold, koning met
omstreden reputatie
Arts schrijft
over euthanasie
in eigen praktijk
N ederlandse marine
bezoekt de paus
Nederlandse bedrijven betrokken
bij bouwschandaal in West- Duitsland'*
Kohl erkei
nederlaag
Shultz: Taak internationale
vredesmacht blijft ongewijzigd
Maze-gevangenis hee^
bewogen geschiedenis
BUITENLAND
SaidóaQowtant
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1983 PAC
A
Augsburg wil krachtige
maatregelen
tegen zure regen
BONN De stad Augsburg in Beieren
wil naar de rechter stappen om de rege
ring in Bonn te dwingen verdergaande
maatregelen te nemen tegen de zure re
gen, die de Duitse bossen vernietigt. Augs
burg heeft een eigen bosbestand van 7.000
hectaren. Daarmee is de stad een van de
grootste gemeentelijke boseigenaren in
West-Duitsland. De schade die de zure re
gen aan de Augsburger bossen aanricht,
schat de gemeente nu al op een half mil
joen mark per jaar. Verwacht wordt dat
de schade alleen nog maar toe zal nemen.
De regering in Bonn heeft onlangs enkele
maatregelen genomen om de zure regen te
beperken.
Arbeiderspartij Israël
voor regering
van nationale eenheid
JERUZALEM De Israëlische Arbei
derspartij wil deelneming aan een rege
ring van nationale eenheid overwegen.
De partij besloot gisteren een uitnodiging
daartoe van kabinetsformateur Sjamir po
sitief te beantwoorden. Vandaag zou de
leider van de Arbeiderspartij, Peres, een
ontmoeting hebben met Shamir.
Het besluit is, aldus zegslieden van de Ar
beiderspartij, aangenomen met een meer
derheid van 37 tegen 20 stemmen. Aan
het overleg mee de Mapam (linkervleugel
van de partij) en de aan de Arbeiderspartij
verbonden „Beweging voor de Burger
rechten". Deze twee zijn tegen een natio
naal kabinet onder leiding van Sjamir.
I Gevangenisstraf
directieleden
in Seveso-zaak
Mevrouw Colombo, wier 6-jarig
dochtertje Gisella in 1976 ver
brandde tijdens de dioxine ramp in
Seveso, huilt tijdens de rechtzitting
als de straf wordt uitgesproken te
gen vijf directieleden van de che
mische fabriek Hoffman-Laroche.
De vijf zijfi tot vijf jaar gevangenis
straf veroordeeld wegens de gi
framp in het Noorditaliaanse
plaatsje. Daar ontsnapte toen een
wolk van het zwaar giftige dioxine,
die de hele omgeving volledig heeft
bedorven. Duizenden dieren von
den de dood en tientallen kregen
acute huidaanoeningen, waaraan
een enkele later zijn gestorven.
Reagans vliegende
commandopost
verhuist naar binnenland
WASHINGTON President Reagans
vliegende-commandopost, dat is een spe
ciaal uitgevoerd Boeing 747 die alleen in
oorlogstijd gebruikt wordt, wordt bin
nenkort verwijderd van de Andrews-
-luchtmachtbasis in Washington naar
een nog onbekende nasis in het binnen
land. Dit is een rechtstreeks gevolg van
de op handen zijnde plaatsing van nieu
we op het Oostblok te richten Ameri
kaanse atoomraketten. Voor Amerikaan
se presidenten staat al sedert de vijftiger
jaren onafgebroken een vliegende com
mandopost klaar op Andrews. Het vlieg
tuig is speciaal bedoeld voor gebruik bij
een vijandelijke aanval met kernwapens
op de Verenigde Staten.
Sovjet-Unie overhand)
wrakstukken Boeing
TOKIO De Sovjet-Unie heeft gisteren
Russische havenstad Nevlesk wrakstukk f
persoonlijke bescheiden van passagiers v
neergeschoten Zuidkoreaanse Boeing overh
aan een delegatie Japanse en Amerikaanse
tionarissen. Het ging in totaal om 76 voorw
waaronder kledingstukken, die Russische st
hebben gevonden in de buurt waar het Zui
aanse vliegtuig was neergestort. De Japans
rikaanse delegatie was gisteren in Nevlesk
komen met een Japans patrouilleschip en
vanmorgen weer in Japan aan. Japanse
houden het erop dat de Russen de zwart
hebben gevonden, nadat de zoekactiviteitei
de Russen dit weekeinde in het gebied roi
chalin was gestaakt.
BRUSSEL Ex-koning
Leopold III van België,
die gisteren vrij plotse
ling in een Brussels zie
kenhuis overleed, heeft
nooit met een woord wil
len reppen over wat het
dieptepunt in zijn leven
moet zijn geweest, de zo
genaamde koningskwes
tie. Slechts een keer
heeft hij laten weten zich
niet te willen verdedi
gen, voor de rest leefde
hij een zeer teruggetrok
ken leven met zijn
vrouw Liliane op het
kasteel Argentueil bij
Brussel.
Leopold werd bijna 82 jaar.
In 1934 besteeg hij de Belgi
sche troon, nadat zijn vader
Albert I door een ongeval in
de Ardennen om het leven
was gekomen. In 1935 zou
nogmaals een verkeersonge
val het leven van Leopold
beïnvloeden, toen zijn zeer
populaire echtgenote konin
gin Astrid in het Zwitserse
Koning Leopold tekent de acte van troonsafstand in 1951.
Rechts zijn zoon Boudewijn die hem zou opvolgen.
Küssnacht dodelijk veronge
lukte.
Doordat hij naast een alge
mene ook een zeer degelijke
militaire opleiding had geno
ten, met name in Engeland,
kon hij in 1939 het opperbe
vel van de Belgische strijd
krachten op zich nemen. Bij
de Duitse inval voerde hij de
Belgische troepen aan en
moest na achttien dagen de
capitulatie tekenen.
Terwijl de gehele Belgische
regering in ballingschap ging,
gaf Leopold er de voorkeur
aan zich als krijgsgevangene
te beschouwen, waarna hij
ondergebracht werd in het
kasteel te Laken. De Belgi
sche regering in ballingschap
nam het hem vervolgens zeer
kwalijk dat hij in november
1940 op eigen initiatief een
onderhoud had met Hitler in
diens verblijf te Berchtesga-
den. Hij zou daarin gepro
beerd hebben de levensom
standigheden van de Belgen
in oorlogstijd te verbeteren.
In 1941 hertrouwde de ko
ning met Liliane Baels, doch
ter van de gouverneur van
West-Vlaanderen. In 1944
werd de koninklijke familie
door de Duitsers overge
bracht naar Oostenrijk, waar
ze in 1945 door de Amerika
nen werd bevrijd.
Aangezien hij door de politie
ke situatie in zijn land niet
direct kon terugkeren naar
België vestigde hij zich in St.
Wolfgang van waaruit hij de
samenstelling van een rege
ring probeerde voor te berei-
den. Een parlementaire
meerderheid daarvoor kon
Het gezin van Leopold tijdens zijn Zwitserse ballingschap nadat hij getrouwd was met Liliane
Baels. Van achteren staand prins Boudewijn en prins Albert, rechts Charlotte, de latere groother
togin van Luxemburg. Het kind geheel links is prins Alexander, afkomstig uit zijn huwelijk met
Liliane Baels.
niet gevonden worden omdat
de socialisten en de liberalen
het de koning zeer kwalijk
namen dat hij in 1940 niet
was uitgeweken. Bovendien
schreven zij hem autoritaire
neigingen toe en had zijn
tweede huwelijk een gevoel
van onbehagen gewekt. De
terugkeer van Leopold in
1950 naar België, waar prins
Karei inmiddels als regent
optrad, ging gepaard met sta
kingen en heftige incidenten,
voornamelijk in Wallonië en
Brussel. De terugkeer was
voorafgegaan door een uni
cum in de Belgische historie,
een referendum, waarin 57
procent van de bevolking
zich voor terugkeer van de
koning uitsprak. Een jaar la
ter, toen hem duidelijk werd
dat terugkeer op de troon
geen haalbare kaart was, trad
Leopold af ten gunste van
zijn zoon Boudewijn. Daarna
heeft hij nog eenmaal het
stilzwijgen verbroken. Naar
aanleiding van de gerucht
makende serie op de BRT, de
Nieuwe Orde, een documen
taire over België in de oorlog,
schreef Leopold aan premier
Martens, dat hij zich niet zou
verdedigen.
BONN Bondska
Kohl erkende de
van zijn partij indirect,
sprake van „duidelijk*
goocheling" en „het is i
gegaan als wij gehoopl
den". Kohl verdedigde
de politiek van zijn k
„In de paar maanden v;
tot september kan mer
succes boeken". Vreug
verdriet was er bij de li
FDP. In Hessen slaagder
beralen er in terug te ke
het deelstaatparlement.
haalden 7,6 procent. Ir
men verdwenen ze echti
het politieke toneel.
De socialistische minist*
sident in Hessen, Holge
ner, herhaalde gisterei
belofte uit de verkiezing
dat hij geen coalitie n
Groenen aan zal gaan. I
wil met de liberalen en
ten-democraten ga,
over hun eventuele bere
een SPD-minderheidsre
te gedogen. Voorzitter
Brandt van de SPD w
gisteravond op dat zijn
weer duidelijk in de lift
de zware nederlaag
Bondsdagverkiezingen
maart. Hij zag in de uitsl
veroordeling van de s< p
economsiche politiek v
christen-democratisch-lil
coalitie in Bonn. Die poli
gericht op stringente be
gingen. De Groenen to
zich tevreden. „Deze v
zingen hebben nog eens
lijk gemaakt dat wij een
biliseerde machtsfactor z
worden, waar niemand
om heen kan".
WASHINGTON/BEIROET
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Shultz,
liet gisteravond in een reactie
op het akkoord weten dat de
rol van de Amerikaanse mari
niers in de internationale vre
desmacht niet wordt gewijzigd
nu er een bestand is bereikt.
De Verenigde Staten zullen
langs diplomatieke kanalen
blijven aandringen op het ver
trek van alle buitenlandse
troepen uit Libanon, aldus
Shultz.
Eerder had president
door de telefoon zijn geluk
wensen met het akkoord over
gebracht aan de Libanese pre
sident Gemayel. Hij noemde
tegenover verslaggevers het
bestand een belangrijke eerste
stap, maar voegde eraan toe
"er is nog een lange weg te
gaan".
Terwijl gisteravond voorberei
dingen werden getroffen om
het bestand tussen de stridjen-
de aprtijen in Libanon van
kracht te laten worden, heb
ben Syrische militairen aan
hangers van PLO-voorzitter
Arafat gelast de Oostlibanese
Bekaa-vallei te verlaten. Tege
lijkertijd werden drie vooraan-
stande PLO-functionarissen
door Syrië gearresteerd. Dit
meldde een PLO-woordvoer-
der vanuit de Noordlibanese
havenstad Tripoli. De uitwij
zing van de Arafat-aanhangers
zou Syrië de macht over ooste
lijk Libanon geven, waardoor
de Syrische president Assad bij
de komende onderhandelin
gen over het herstel van de
nationale eenheid in Libanon
een sterkere positie kan inne
men.
In de Bekaa-vallei zijn on-
gveeer 50.000 Syrische militai
ren gelegerd.
UTRECHT De Aerdenhout-
se huisarts E. Kenter heeft in
het artsenblad Medisch Con
tact een overzicht gegeven van
twintig gevallen van euthana
sie die zich in de periode
1976-1981 in zijn praktijk heb
ben voorgedaan.
Kenter is tot publikatie over
gegaan omdat hij meent dat
het zeer gewenst is dat er nog
meer en openlijker wordt ge
publiceerd over euthanasie.
„Door zo de feitelijke situatie
meer prijs te geven vergroot
men de kans dat er meer be
grip ontstaat en dat men ertoe
bijdraagt de juridische achter
stand op de medische feiten
weg te werken".
Van de 111 patiënten die in de
genoemde periode in Kenters
praktijk overleden, overleden
er 11 door actieve euthanasie,
dat wil zeggen door actief in
grijpen van de arts, en 9 door
passieve euthanasie (het sta
ken van een behandeling).
Beurs van Amsterdam
Amro-bank
Dordtsche petr
Idem petr pret
Gist Brocades
Helneken Hold.
Nedlloyd Gr.
NMB
Oce v. Grinten
Pakhoed Holding
Pakh. Hold, cert
Philips
180,50
80,50
374.50
129.80
63.00
123!20
402,00
154,50 154,50
209,80
27,90 28,00
58,50 58,50
52,70 52,50
49,00 49,00
320,20 320,20
127,70
SUSKE EN WISKE DE HIPPE HEKSEN
De paus
ontvangt de
Nederlandse
marinemensen
in een van de
zalen van het
Vaticaan.
(Van onze correspondent Cees
Manders)
ROME - Het Vaticaan beleefde
zaterdag een soort Nederland
se 'vlootdag'. Welgeteld 550
opvarenden van de Neder
landse oorlogsbodems De Ruy-
ter, Zuiderkruis, Bloys, van
Kinsbergen, Crijnssen en Van
Brakel maakten zaterdagmid
dag hun opwachting bij paus
Johannes Paulus II.
De schepen liggen dezer dagen
voor anker voor de rede van
Napels in het kader van een
gezamenlijke routinevaart, en
net als in 1977 bestond ook nu
de gelegenheid voor ieder
die wilde om op kosten van
het ministerie van Defensie in
Den Haag een uitstapje naar
Rome en de paus te maken. De
marinemensen maakten er
massaal gebruik van. De paus
was hen er „zeer dankbaar"
voor, maakte bijna een uur
voor hen vrij en sprak hen
zelfs in het Nederlands toe. Na
de begroeting van de eskader-
-commandant Von Brainich,
van de meegekomen legerbis
schop mgr. Bar en van de man
die het treffen had georgani
seerd, de Nederlandse ambas
sadeur bij de Heilige Stoel,
Beelaerts van Blokland, on
derhield^ de paus zijn gasten
over oorlog en vrede. „Mis
schien beter dan wie ook, be
seft gij dat oorlog en wapenge
weld nooit gezien kunnen
worden als het middel om de
vrede te vestigen of pm onder
linge geschillen te beslechten.
De echte vrede is meer dan de
afwezigheid van de oorlog; de
echte vrede moet altijd een
werk van gerechtigheid zijn.
Samen met uw medeburgers
in het burgerlijk leven, is ie
der van u medeverantwoorde
lijk om de ketenen van haat
en geweld te doorbreken, en
een wereld van vrede en ge
rechtigheid op te bouwen". Hij
wenste hen allen een „goede
vaart".
(Vervolg van de voorpagina)
BELFAST Mensen die tegenover de gevangen!
nen verklaarden dat de gevangenen uit de hooftf
alle kanten op vluchtten en auto's van passerene]
tomobilisten kaapten. De politie wierp rond de j
genis en West-Belfast wegversperringen op. jz
De Britse regering, in de persoon van minister James Pr/as
verantwoordelijk is voor Noord-Ierland, heeft een onmid?3'
onderzoek bevolen naar de manier waarop de gevangei^
hand hebben weten te leggen op geweren en andere wap^3
De Maze-gevangenis op 16 kilometer ten zuiden van P
heeft een bewogen geschiedenis. In 1981 stierven er 10 If z>
den als gevolg van de hingerstaking die ze waren begonm
hervorming van het gevangeniswezen af te dwingen.
Drie jaar geleden ontsnapten acht IRA-leden die in vooi di
zaten op verdenking van moord, uit de gevangenis sFe'
Crumlin Road in Belfast. Ondanks de sterke bewaking zijiP s
vier gevangenissen in Noord-Ierland bij herhaling wap?3<
munitie gevonden in schuilplaatsen achter de tralies. lst
Italianen wachten op teken van Nfd
ROME Italië wacht in spanning op de volgende s
het verdwenen Kamerlid Toni Negri. Negri, sinds kort I r
vertegenwoordiger voor de radicale partij, ontsnapte I3''
week aan de vijf arrestatiebevelen die tegen hem waren te'
vaardigd toen de Kamer van Afgevaardigden hem zijn 1
mentaire onschendbaarheid ontnam. Aangenomen won
Negri momenteel ergens in het buitenland verblijft.
Vaststaat dat de Italiaanse Radicale Partij alles tot in i
heeft georganiseerd. Namens deze partij zat Negri in het pi
ment. Negri, die wordt gezien als de theoreticus van de
terreur in Italië, heeft al vier jaar voorarrest achter de ril
Marcos stemt in met
Raad van Nationale verzoening
MANILLA
De Filippijnse
president Marcos heeft zich
bereid verklaard met de in
stelling van een Raad voor Na
tionale Verzoening. Hij gaat
daarmee in op een voorstel
van de katholieke kerk, die
hoopt dat een dergelijke raad
kan bijdragen aan een vermin
dering van de hoog opgelopen
spanningen na de moord in
augustus op oppositiej.
Aquino. tdt
Marcos, die zijn instensac
betuigde in een televty"
maakte echter wel het vq-gi
houd dat hij zich niet gr d
den acht aan de adviezeim
de raad. Volgens het keiliet
ke voorstel moeten de \pt,
ring, de kerk en de opri/
in de verzoen ingsraad
genwoordigd zijn.
(Door onze correspondent
Gerard Kessels)
BONN De Nederlandse
bedrijven Prins van Wijn
gaarden en Van Oord zijn
betrokken bij het grote
bouwschandaal dat door
de justitie in Frankfurt en
het kartelbureau in Ber
lijn wordt onderzocht.
Dat meldt de gezaghebbende
„Süddeutsche Zeitung". Prins
van Wijngaarden en Van Oord
zouden samen met zeven Duit
se bedrijven prijsafspraken
hebben gemaakt. Zodoende
zou elk van de negen bedrij
ven aan de bak komen bij gro
te waterbouwkundige projec
ten aan de Main en de Saar.
Elkaar de bal toespelend wis
ten de negen ondernemingen
18 opdrachten in de wacht te
slepen met een totale waarde
van 100 miljoen DM.
De negen opereerden vanuit
Nederland. Zij maakten ge
bruik van de diensten van het
adviesbureau Teppema in Den
Haag, een dochteronderne
ming van het accountantskan
toor Moret Limperg. Bij een
huiszoeking in oktober vorig
jaar vonden Duitse en Neder
landse politiemensen een grote
hoeveelheid belastend materi
aal. Daaruit bleek dat Teppe
ma een internationaal opere
rend bureau voor prijsafspra
ken was. Niet alleen voor de
waterbouw, maar ook een aan
tal andere sectoren. Het onder
zoek van de Frankfurter justi
tie richt zich vooral tegen de
Teppema- directeur, de 64-ja-
rige Piet. De negen hadden
zelfs een schriftelijke overeen
komst getroffen, waarin was
vastgelegd hoe ze tewerk zou
den gaan. In de overeenkomst
was geregeld dat ze de projec-"
ten uit zouden voeren tegen
prijzen „die gunstiger zijn dan
momenteel het geval is". De
bedrijven werkten vanuit Ne
derland omdat zij hoopten zo
doende uit de handen van de
justitie te blijven. In Neder
land zijn prijsafspraken im
mers niet strafbaar.
De Nederlandse bedrijven
Prins van Wijngaarden en
Van Oord maakten deel uit
.van het kartel via hun Duitse
dochters. Voor Prins van
Wijngaarden was dat de vesti
ging in Emmerich en voor
Van Oord de vestiging in Bre
men.
Uit een onderzoek blijkt dat de
negen een tijdlang zeer lucra
tief zaken hebben kunnen
doen. Zo werd een project bij
Bingen in de wacht gesleept
voor 18 miljoen. Dat was?
6,5 miljoen meer als het'
eigenlijk waard was. c
min wisten de bedrijven Vfc
aanbesteding de indruP'6
wekken dat er sprake wdee
een levendige onderlinge
currentie. „Een perfect
kaar gezet stuk.theater", \T"
een van de opdrachtgevel z
ter toegeven.
ste
De justitie in Frankrijk c[
zoekt of de negen een defl^
hun extra winsten ond¥9
gedeeld hebben. In dat
zou er sprake zijn van oPd
ting. Dat onderzoek is 0ei
nog lang niet afgesloten.'
