„Betonrot eigen schuld
woningbouwverenigingen"
DONAR IS EEN BINNENVETTER
hond
zoekt
huis
£cidóc6oivimit
PROF. IR. HARTMANN OVER MILJOENENSCHADE:
m
LEIDEN/REGIO
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1983 PAGIM
DEN HAAG „De be-
tonmaatschappijen gaan
zonder meer in de fout
door onvoldoende aan
dacht te schenken aan de
kwaliteit van het beton,
maar woningbouwvereni
gingen die nu naar het
rijk gaan om de schade
door betonrot te verhel
pen, zijn zelf ook fout.
Hadden ze het beton maar
beter moeten controleren.
En dat geldt ook voor de
ambtenaren van bouw- en
woningtoezicht. Er is daar
niet voldoende vakkennis
aanwezig en ze schieten
dan ook danig tekort".
Deze uitspraak is afkom
stig van prof. ir. J.A.H.
Hartmann, tot voor kort
hoogleraar in de Weg- en
Waterbouw aan de Ko
ninklijke Militaire Acade
mie in Breda en tegen
woordig met pensioen.
Volgens Hartmann is beton
weliswaar het allergoedkoop
ste bouwmateriaal maar ook
het slechtste. In vergelijking
met andere materialen zoals
staal kan beton weinig span
ningen verdragen, zodat het
„gewapend" moet worden.
Maar juist omdat ,het in grote
hoeveelheden beschikbaar is
vopr de bouw, moet er toch
het beste van gemaakt wor
den. Hij voelt dan ook abso
luut geen medelijden met bij
voorbeeld woningbouwvere
nigingen. „Wanneer deze
verenigingen aannemers la
ten inschrijven op een be
paald bouwproject, moeten
ze rekenen op een fikse con
currentie waarbij kwaliteit
lang niet op de eerste plaats
staat. En zeker niet de kwali
teit van het beton. Wat dat
betreft voelen maatschappij
en zich echt niet gebonden
goed beton te maken". Vol
gens Hartmann moet dat
voor woningbouwverenigin-
Prof. ir. Hartmann die zelfs als aannemer de Schelling-
wouderbrug in Amsterdam, en bruggen over het Twente
kanaal legde, mag als autoriteit op het gebied van con
structies en constructiematerialen worden beschouwd.
Zelfs in het Pakistaanse Karachi verrees onder zijn lei
ding een uitgestrekt havengebied met kademuren, hotels
en een elektriciteitscentrale. Later werd hij directeur van
de afdeling „bruggen" bij Rijkswaterstaat en de laatste
dertien jaar sleet hij bij de KMA. Verslaggeefster Joos
Persoon vroeg aan hem wie er nu verantwoordelijk zijn
voor de veelbesproken betonrot. Uit voorzichtige schattin
gen blijkt het aangetaste beton van voornamelijk flats
voor vele honderden miljoenen guldens te moeten worden
opgeknapt.
gen dan ook de reden zijn
scherpe controle uit te voe
ren op de aanmaak en de
kwaliteit van beton. Ook
Bouw- en Woningtoezicht
moet het beton beter contro
leren of het wel voldoet aan
de gestelde eisen. En dat ge
beurt niet.
Verbrokkelen
Op heldere wijze doceert de
voormalige hoogleraar over
het beton, dat volgens Hart
mann zo goedkoop is, omdat
het uit grondstoffen bestaat
die tot nu toe overal te vin
den zijn: water, cement,
grind en zand. Van die
grondstoffen is het cement
het duurste materiaal. Om
het beton sterker te maken,
wordt het .gewapend' ofte
wel er wordt een stalen
vlechtwerk in aangebracht.
Wanneer water en zuurstof
(onderdeel van lucht) in aan
raking komen met het staal,
gaat dit roesten. Roest neemt
meer ruimte in en onder in
vloed van temperatuursver
schillen gaat het beton uit
zetten en inkrimpen, zodat
het uiteindelijk verbrokkelt.
Het beton is rot.
Hartmann: „Nu lijkt het als
of betonrot een oorzaak van
buitenaf heeft, namelijk ons
vochtige klimaat. Maar de
betonmaatschappijen moeten
voor een betere kwaliteit be
ton' kunnen zorgen, dan zij
nu doen. Omdat cement duur
is, wopdt er vaak te weinig
van in het beton vermengd.
Zand is goedkoper, dus daar
doen ze teveel van in. Omdat
water het beton zo lekker
snel laat doorlopen wordt er
ook te veel doorheen ge
draaid. Omdat calcium chlo
ride (een zout) het beton eens
zo snel doet verharden,
wordt er ook teveel in ge
daan. Dit zijn factoren die
het werk over het algemeen
veel sneller doen verlopen
en mogelijk tien tot vijftien
procent goedkoper maken.
En daar gaat het tegenwoor
dig in deze maatschappij
Onderhoudskosten
Hartmann vervolgt iets hef
tiger: „De mensen blijven
zichzelf bedonderen wanneer
ze denken iets te hebben uit
gevonden dat het werk wéér
zoveel economischer doet
verlopen. Het gevolg is wel
een schade van vele miljoe
nen guldens". Volgens Hart
mann kunnen woningen,
maar ook kantoren en fa
brieken veel degelijker wor
den gebouwd, voor een hoge
re prijs weliswaar, maar dan
treden ook geen dure onder
houdskosten en herstelwerk
zaamheden op.
Overigens, zo merkt Hart
mann op, zijn de eisen waar
aan beton moet voldoen, zeer
nauwkeurig vastgelegd bij de
Prof. ir. J.A.H. Hartmann: ,,De woningbouwverenigingen
moeten de kwaliteit van het beton beter controleren".
Betonvereniging in Zoeter- koopste bouwt,- krijgt de or-
meer, een vereniging waar ders. Dat betekent evenwel
de overheden en verder elk dat het probleem van beton-
zichzelf respecterende archi- rot, waar Hartmann tien jaar
tect, aannemer en beton- geleden al voor waarschuw-
maatschappij bij is aangeslo- de, nog tientallen jaren kan
ten. Maar zoals zoveel dingen voortduren en dus ook nog
in deze maatschappij, draait tientallen jaren miljoenen
ook de aanmaak van beton guldens extra aan onderhoud
om geld. En wie het goed- en herstel blijft kosten.
Wie Donar, de Dalmatiër
van deze week, graag uit
het asiel mee zou willen
nemen, dient zich te
haasten. Op het moment
dat deze krant door de
brievenbus schuift, is
Donar aanwezig op het
Beestenspul in de Groe-
noordhallen. Niet als be
zoeker maar als 'ver-
koopprodukt'. Hij is één
van de 15 honden en 35
katten die asielhouder
Wil Tiele vanochtend
naar de Groenoordhallen
heeft gebracht in de
hoop morgenmiddag met
lege handen naar het
asiel terug te keren. En
gezien de ervaring van
andere jaren is dat zeer
wel mogelijk. Overigens,
Beestenspul is vandaag
en morgen van tien tot
zes uur open.
Donar maakt een hele goede
kans om door één van de
duizenden dierenliefhebbers
mee naar huis genomen te
worden. Omdat de Dalma
tiër, in de voksmond 'een
rijst met krenten-hond', nu
eenmaal een populair huis
dier is. Donar bewijst dat
deze populariteit niet ten on
rechte is. De acht-jarige wit-
bruine reu is een erg lieve
hond die zich erg aan men
sen hecht. Hij is erg rustig en'
vindt wandelen één van de
leukste bezigheden. Zoals alle
Dalmatiérs heeft hij ook wat
zenuwachtige trekjes. Zijn
leeftijd hebben deze niet uit
kunnen wissen. Donar is vol
strekt geen waakhond en zal
ook moeilijk kunnen aarden
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (of
soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan...tenzjj
het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek beschre
ven honden zijn óf gevonden, óf door hondenbezitters
naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopende re
denen afgestaan, vaak begrijpelijk', maar soms ook vol
slagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven
dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormkuur on
dergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van cir
ca 80 gulden (voor katten is dat 45 gulden) ten bate van
zwerfdieren ziin ze af te halen. Adres: Nieuw Leids Die
renasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geopend di.
t/m vr. 10-12 en 14-17 uur, za. 10-12 en 14-16 uur. Zondag
en maandag gesloten.
in een omgeving met kleine
kinderen. Hij stelt een beetje
rust in zijn omgeving zeer op
prijs. Donar is ook een beetje
een treurige hond. Het dier
werd door een gezin afge
staan omdat men geen tijd
meer voor hem had en hij
heeft nooit zo goed kunnen
aarden in het asiel. De hond,
toch al een beetje een bin
nenvetter, is een beetje droef
geworden en lijdt onder
Donar kan slecht aarden in het asiel.
stress. Donar heeft aandacht
en liefde nodig, meer althans
dan hij in het asiel kan krij
gen.
Natuurlijk heeft ook Donar
wat minder positieve kanten,
zij het dat deze niet zozeer te
maken hebben met zijn ka
rakter als wel met het ras dat
hij vertegenwoordigt. Dalma
tiérs hebben de neiging con
tinu te verharen. De dage
lijkse borstelbeurt mag daar
om nimmer overgeslagen
worden. Wat speelruimte in
de buurt van zijn huis is ge
wenst. Tenslotte, met andere
huisdieren zal Donar geen
problemen opleveren zij het
dat het dier wel even moet
wennen.
Menno, het kleine zwart-bei-
ge poedeltje van vorige week
heeft verschrikkelijk veel re
acties opgeleverd. Er werd in
het totaal 18 maal voor hem
opgebeld en nog steeds rin
kelt de telefoon. Het dier is
uiteindelijk terechtgekomen
bij een gezin in Sassenheim.
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19,
tel. 071-121239): De hel achter tra
lies (16); 14.30, 19.00, 21.15. zo.
14.15, 16.30, 19.00, 21.15. LIDO I
(Steenstraat 39. tel. 124130): Bran
dende liefde (16); 14.30, 19.00,
21.15. zo. ook 16.45. LIDO II: Oc-
topussy (12); 14.30, 19.00, 21.15.
zo. ook 16.45. LIDO III: Merry
Christmas Lawrence (16);
14.30, 19.00, 21.15. zo. ook 16.45.
LIDO IV: The chosen (al); 19.00,
21.15. do. vr. ma. di. ook 14.30.
STUDIO (Steenstraat 39, tel.
133210): The meaning of life (16);
14.30. 19.00, 21.15. zo. ook 16.45.
TRIANON (Breestraat 31. tel.
123875): Highroad to China (12);
14.30. 19.00, 21.15. zo. 14.15,
16.30, 19.00, 21.15. REX (Haar
lemmerstraat 52. tel. 071-125414);
Erotisch spiegelbeeld (16); 14.30,
19.00, 21.15.
NACHTVOORSTELUNG
REX: Sex tussen start en finish
(16); vr. za. 23.30.
KINDERVOORSTELLING
LIDO IV: 101 Dalmatiërs (al); za.
zo. wo. 14.30. zo. ook 16.45.
ALPHEN AAN DEN RIJN EURO
CINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6.
tel. 01720-20800): Brandende lief
de (16); 19.00, 21.15 za. zo. wo.
ook 14.30 EUROCINEMA II:
Brandende liefde (16); 19.00. 21.15.
EUROCINEMA III: Octopussy
(12); 18.30, 21 15. za. zo. wo. ook
13.30. EUROCINEMA IV: Flash-
dance (al); 18.45, 21.00. za. zo. wo.
ook 14.00.
NACHTVOORSTELLINGEN:
EUROCINEMA I: Brandende lief
de (16); za. 24.00. EUROCINEMA
II: Brandende liefde (18); za. 24.00.
EUROCINEMA III: Octopussy
(18); za. 24.00. EUROCINEMA IV:
Parttime hooker (16); za. 24.00.
KINDERVOORSTELLING:
EUROCINEMA II: Kuifje en de
Zonnetempel (al); za. zo. wo: 13.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY
THEATER (Schoolstraat 23-b, tel.
01717-4354): First blood (12); do.
21.00. vr. za. 19.00, 21.30. za. zo.
ook 15.45. wo. 20.15. La luna (16);
zo. 20.30. ma. di. 20.15. di. ook
13.30.
KINDERVOORSTELLING:
Sjors en Sjimmie en de tovenaar
(al); wo. 14.00, 15.45. Het geheim
van Nimh (al); za. zo. 14.00.
WASSENAAR ASTRA (Lang
straat 32, tel 01751-13269): An of
ficer and a gentleman (12); do. t/m
zo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING:
ASTRA: Lucky Luke, De ballade
van de Dalton's; za. zo. 14.00.
DEN HAAG ASTA (Spui 27, tel.
463500): Space hunter (12); 14.00,
19.00, 21.30. zo. 13.30, 16.00,
19.00, 21,30. BIJOU (Spui 27, tel.
461177): Gejaagd door de wind
(12); 13.45. 19.45. CALYPSO
(Spui 27. 463502): Blue thunder
(12); 14.00, 19.00, 21.00. zo. 13.30,
16.00, 19.00, 21.30. BABYLON I
(naast Centraal. Station, tel.
471656): Hans - Het leven voor de
dood (16); 14.00, 20,15. BABY
LON II: Flashdance (al); 14.00,
19.15. zo. ook 16.15. Psycho II (16);
21.15. BABYLON III: Die flam-
bierte Frau (16); 14.00, 19.00,
21.30. zo. 13.30, 16.00, 19.00,
21.30. CINEAC I (Buitenhof 20,
tel. 630637): Vrijdag de dertiende -
deel 3 (in 3-D) (16); 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. CINEAC II: Octopussy (12);
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. CINEAC III:
Porky's 2... de volgende ochtend
(16); 14.00, 18.45, 21.30. za. zo. wo.
18.45, 21.30. DU MIDI (De Car-
pentlerstraat 141, tel. 855770): Star
wars/The empire strikes back (12);
19.00. 101 Dalmatiérs (al); za. zo.
wo. 14.00. EUROCINEMA (Ley-
weg 910, tel 667066): Brandende
liefde (16); 13.45, 19.00, 21.30. za.
wo. 19.00, 21.30. zo. 13.45, 16.00,
19.00, 21.30. HAAGSFILMHUIS
(Denneweg 56, tel 459900): Le lit;.
20.00, 22.00. Musical-film van
Gene Kelly; do. 20.30. Mon oncle
d'Amerique; vr. za. 20.30. La dolce
vita; zo. 14.30, 20.30. Kroniek van
Anna Magdalena Bach; ma. 20.30.
La banquière; di. wo. 20.30. ME-
TROPOLE I (Carnegiepleln 16, tel.
45.67.56.): Octopussy (12); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. METROPOLE II:
The meaning of life (16); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. METROPOLE III:
Sophie's choice (16); 14.00, 20.30.
METROPOLE IV: Fanny and
Alexander (16); 14.00, 20.30. ME
TROPOLE V: Tootsie (al); 14.00,
18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. ODEON I (Heren
gracht 13, tel. 462400): The Bronx
warriors (16); 14.00, 19.00, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 19.00, 21.30.
ODEON II: Highroad to China
(al); ma. di. do. vr. 14.00, 19.00,
21.30. zo. 16.00, 19.00, 21.30. za.
wo. 19.00, 21.30. Heidi; za. wo.
14.00. zo. 13.15. ODEON III: The
meaning of life (16); 13.45, 18.45,
21.15. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.15. ODEON IV: Breathless
(16); 13.45, 18.45, 21.15. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.15. ODEON V:
An Bloem (12); 14.00, 19.00, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 19.00, 21.30. LE
PARIS I (Kettingstraat 12-b,
656402): Perziken met slagroom
(18); 12.00, 13.45, 15.30, 17.15,
19.00, 20.45. vr. za. 22.00. zo. vanaf
13.45. LE PARIS II: Huisvrouwen
en hobbies (18); 12.15, 14.00,
15.45, 17.30, 19.15, 21.00. vr. za.
22.45. zo. vanaf 14.00. LE PARIS
III: De gelaarsde poesjes (18);
12.30, 14.15, 16.00, 17.45, 19.30,
21.15. zo. vanaf 14.15. PASSAGE
(Passage 63, tel. 460977): Branden
de liefde (16); 14.00, 18.45, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
KINDERVOORSTELLINGEN:
CINEAC 2: Festival van bekroon
de kinderfilms; za. wo. 14.00. zo.
13.15, 16.00. EUROCINEMA: Po-'
peye; za. wo. 13.30. HAAGSFILM-,
HUIS: Woody Woodpecker, Bugs
Bunny en Daffy Duck (v.a. 4 jaar);
zo. 14.30.
NACHTVOORSTELLINGEN:
CINEAC I: The Blues Brothers
(16); za. 00.15. CINEAC 2: Polter
geist (16); za. 00.15. CINEAC 3:
Pruimenbloesem (18); za. 00.15.
EUROCINEMA: Brandende liefde
(18); za. 00.02. ODEON I: Bad
boys (16); vr. za. 00.15. ODEON
III: The meaning of life (16); vr. za.
00.15. LE PARIS 3: Sensual fire
(18); vr. za. 23.00. HAAGS FILM
HUIS: The Maltese falcon; vr. za.
23.00. To have and have not; vr.
za. 24.00.
Onder redactie van Ton Pieters.
Laat ik beginnen met een
boosaardige opmerking
nee, niet van Johan de Raad
selredacteur; laat die man
toch met rust! een opmer
king van een klant, die de
slijterij van wijnhandelaar N.
te L. bezocht (in het „Geïllus
treerd Zondagsblad", eind
september 1913), nadat deze
wijnkoopman trots, bij een
verkooppraatje, langs z'n
neus weg, had verklaard dat
hij zich heel bijzonder inte
resseerde voor „vlootaangele-
genheden". „Ja, ja", scham
perde de klant, bijna hik
kend; „Ik heb al eerder-ge
merkt dat u dweept met alles
wat op water betrekking
heeft!" Aardig, wat? Ach,
men probeert al zo lang en
als dat nodig mocht zijn, wa
ter bij de wijn te doen. Dat
wordt vaak als positief erva
ren.
Overigens zaten onze ouders
en grootouders in die dagen
midden in de eeuwfeestvie
ringen: het was honderd jaar
geleden, dat de verenigde
provinciën (nog even, en ze
waren een onderdeel van het
nieuwe koninkrijk der Ne
derlanden, dat een goede 15
jaar latér gehalveerd zou
worden, toen de „zuidelij
ken", de Belgen, tijdens een
„burgeroorlogje" zich een ei
gen koning kozen) van de
Franse overheersing werden oversten, en niet minder
bevrijd. Men putte zich uit in
onafhankelijkhei'dsfeesten,
en september was een op
rechte „feestmaand", en mid
den daarin werd de Troonre
de uitgesproken. Het zat he
lemaal niet zo lekker met ons
staatsbestel. Het Zondagsblad
uitte zijn en. ons aller be
middeleeuwen waren vert
genwoordigd. Deze optocl
mag dan ook inderdaad schi -
terend geslaagd heeten, e
het is alleen maar jammetlC
ddt men in één opzicht d #1
zeër gerechtvaardigde gevo» 11
ligheid aan onzen kant rii<
heeft weten te ontzien". Hf
unie zijn en. ons auer ue- neeit weten te ontzien n<r<3
zorgdheid: „De plannen van Zondagsblad gaat daar vei L C
het z.g. extra-parlementaire der niet op in, maar ik he»
kabinet Cort v.d.Linden zijn zo'n idee, dat er gejoel O
thans eenigszins meer be- werd op de minder room;
kend geworden, en we vree- vriendelijke zijde van d)
zen dat de vergaderzaal der „groote historische optocht iBSE
Tweede Kamer de stille ge- Den,„Haag". Het woord „oefin
tuige zal worden van-meer cumene," alleen al was onbèktie
dan één wanhopige poging kend, laat staan de inhouf st
om het veege lijf van dat ervan. Wei
„kabLnet der wanhoop", Laten we deze wekelijksücaa
zooals men het niet oneigen greep maar besluiten met ietj zo
naardig genoemd heeft, te „goedsmuts". Zoals daar wafen
redden". een „burgemeester van eeïen i
Ik krijg wel de indruk, dat dorp" (dat kan al niet meerte-n
het Zondagsblad, bij al die ónlze burgemeesters hebbertwe
onafhankelijkheidsvieringen een gemeente; en die moeteiVolj
en „historische ommegan- zij met de raad alleetet i:
gen", maar vooral bij de „be- maar steeds groter zien tf cc
langrijke optocht in de resi- maken, anders zijn ze strakipn
dentie", zich op de tenen ge- burgemeester af). Maar goedien
trapt voelde. Hoe zal ik het daar was dus een burgemeesjnde
zeggen; maar er „stak" iets. ter van een dorp, dat vooniss»
„Nationaal-historisch is hij" het eerst een eigen doktetele
(de optocht), „want bijna heel mocht begroeten. Burgemeesjdec
de geschiedenis van ons volk ter; „Het moet toch wel eerer
vond men er in de verschil- geleerde dokter zijn, dien wij
lende onderdeelen van. Ook nu gekregen hebben; -4
de zeventiende eeuw met zijn twintig jaar heeft hij gestuJ
beroemde zeehelden en veld- deerdü"
GEESTDRIFT: „Te San Sebastian in Spanje werd een standbeeld voor wijlen koningin Ma
ria Christina onthuld. Hier het Spaansche koningspaar dat de geestdrift aanschouwt waar-
mede de bevolking de onthulling van het standbeeld begroet". 1
BIJNA 70 JAAR GETROUWo'
in hét gelukkig bezit van zei
kinderen, 37 kleinkindereiLct
en 36 achterkleinkinderen^3
De man is 93, de vrouw 9fiel
jaar!" En als ze allemaal bi v
elkaar waren, riep soms dr
aartsvader, krassend: „Com r
pie... halt!'
il k
LEIMUIDEN VIERT ONAFHANKELIJKHEIDSFEEST: „Aardig kiekje uit Leimuiden, een 1
reel uit den optocht: Prins Willem Frederik, de latere koning Willem I, (de heer A. van 1
en eenige hoofdpersonen".
KIESRECHT.
DAMES: „D(
nieuwste
i jji''- tooging onzet
Ij. Hollandsche ft»
kiesrechtda
mes: ter gel*
genheid va...
f v de opening.
W der Staten-GefnL
A neraal hielder
een paar horij.
derd dames tij^
's-Gravenhag#!^"
een wandelbejcl
tooging op hel
Binnenhof j
voor Vrouwen]
kiesrecht
een schouw]
spel, dat nogi
opzien
vroolijkheid
baarde".
