na
„Topsport vermannelijkt
atletes helemaal niet"
Ger Blok schikt zich
in het onvermijdelijke
z>;
OUD-ATLEET DR. HANS KEIZER:
Sprookje
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1983
32x2pj,:
2 bij
[7 5.
0-34
II
20-2V,
16-2b
1 e
15
22.
EN TERBLIJT Dezer da-
romoveerde Hans Keizer (43)
Ie universiteit van Maastricht
ïtor in de geneeskunde. Zijn
schrift „Invloed van inspan-
en training op geslachtsnor-
ïconeentratie bij de vrouw" is
nteressante exercitie in de re-
vrouwen en topsport. Ver-
ïelijkt de vrouw in de sport?
It door grote lichamelijke in-
ïingen de menstruatiecyclus
geld? Zal de vrouw ooit in
prestaties de man overvleuge-
Het zijn zomaar een paar vra-
lie aan de orde komen in het
ek met de promovendus.
wilde hij concertpianist wor
maar de sport trok hem on-
staanbaar aan. Zelf atleet, 800
iOO meter en speerwerpen, la-
ondscoach van de KNAU, ge-
/d met de bekende atlete Ilja
in, een tijdje gymleraar, na-
studie geneeskunde in
:ht, docent aan de academie
lichamelijke opvoeding in
erdam en tenslotte hoofdme
rker bij de capaciteitsgroep
logie aan de rijksuniversiteit
mrg. Sinds 1978 heeft dr. Hans
:r gewerkt aan zijn proef-
ft.
verliep het ondaraoek? Hans
;r: „Ik wilde weten hoe vrou-
reageren onder een
ting, in een
ving, het
personen-waren atletes, mara-
oopsters, onder wie Carla
ikens, die zeer veel lopen, on-
140 kilometer per week en
trainde vrouwen. De topspor-
werkten op de tredmolen, de
trainde vrouwen op de fietsf
neter. De marathonloopsters
en geregeld aan een zware in-
ïing onderworpen, ze liepen
"\s 75 minuten op de tredmo-
eep tempo dat iets boven
eiste, tijd op de marathon lag.
ij ik mij natuurlijk er wel
wust ben dat er een grote af
ligt tussen het laboratorium
wedstrijdsituatie. Het is
iar d^t, ondanks onze aan
ligingen, een atlete in de wed-
méér geeft dan in het Jabora-
m".
gebeurde er met de proefper-
Keizer: „Er werd een cathe-
hun arm gebracht en in volle
nning werd om het kwartier
afgenomen. Er stond natuur-
rel wat tegenover. Ze kregen
:ij een uitgebreid conditie-on-
ik en trainingsadviezen. Ik
lijvoorbeeld hun ijzerhuishou-
na. Ook bij de groep onge
le personen viel mij op dat
rén in het algemeen bijzonder
iresseerd zijn in hun eigen li-
dat vond ik heel opmerke-
ii bi
rbehoud
e tijd is bij allerlei duurspor-
ioor verantwoordelijke offici-
jtermederi vrouwen aan zware
^Jinningen bloot te stellen. „Dat
,^urde door een stelletje oudere
n", meent Keizer, „dat niet
wat een vrouw allemaal kan
|eren. Het was een belachelijke
ie. Een vrouw kan veel meer
iwij denken, al moet je dit in
Lie tot de man in gradaties zien.
en daar wordt beweerd dat
log ooit zo ver kan komen dat
/en de mannen in duurspor-
halen. Dat gebeurt nooit, om-
Ie hormoonhuishouding van
i en vrouw te verschillend is,
mechanisch is de vrouw voor
%antal'inspanningen in het na-
i Ze zit dus wat ongunstiger in
pr om bijvoorbeeld de mara-
I te lopen".
kle medische wereld komen in
lemende mate signalen dat
Jwen die aan topsport doen
tige stoornissen in de menstru-
Dr. Hans Keizer en zijn vrouw ilja Laman in hun landhuis in Berg en Terblijt.
atiecyclus kunnen krijgen. Is dat
zo?
„Ik weet", vertelt Keizer, „dat
vrouwen zich daar zorgen over ma
ken. Met opzet heb ik daarom voor
mijn onderzoek vrouwen gekozen
die zware inspanningen deden en
toch een normale cyclus hadden.
Een hele serie hormonen houdt er
verband mee. Ik heb metingen ver
richt tijdens de inspanning, maar
ook in rust. Er zijn aanwijzingen
dat stresshormonen de hele kring
loop verstoren. De eierstokken pro
duceren hormonen in samenspraak
met het hoger gelegen centrum in
de hersenen, in een soort kringloop
dus. Die hormonen komen in het
bloed en als er van een bepaald
hormoon te veel wordt aange
maakt, reguleren de hersenen de
produktie, zodat het evenwicht
blijft gehandhaafd. Naarmate meer
stresshormoneri tijdens grote in
spanningen in de bloedbaan ko-
Hans Keizer: „Vrouwen kunnen
meer presteren dan lange tijd is
aangenomen".
men, treedt verstoring van het
evenwicht op. Deze situatie kan
vrij lang aanhouden".
Wat is hiertegen te doen? Keizer:
„Dat weet ik nog niet. Het onder
zoek is vrij jong, vijf jaar betekent
niets. Ik werk wel nauw samen
met Canadese en Amerikaanse on
derzoekers, we gaan gewoon door".
Uitstellen
Bekend is in -de sportwereld dat
vrouwen hun menstruatie uitstel
len voor deelneming aan een groot
sportevenement. Is dit aan te beve
len? „Het gebeurde vroeger veel en
nu ook nog wel, maar in het alge
meen vind ik het niet juist", oor
deelt Hans Keizer. „Ik heb in mijn
onderzoek in twee fasen van de cy
clus gemeten om te kijken of er
verschillen waren in prestatiever
mogen. De eerste fase was zeven
tot tien dagen na de menstruatie,
dat is het moment waarop veel
vrouwen vinden dat ze het beste
functioneren, de tweede fase was
twintig a vijfentwintig dagen na de
.menstruatie. Mijn onderzoek wees
uit dat er qua prestatievermogen
geen verschillen waren. Ik moet
daaraan enige twijfel toevoegen.
Sommige vrouwen zijn kort voor
hun menstruatie iets zwaarder. Een
wielrenster zal daarvan geen last
ondervinden, maar een loopster of
een hoogspringster kan er nadeel
van hebben. Eén van de marathon-
loopsters vindt het zo bezwaarlijk
dat ze vlak voor de menstruatie
nooit aan een wedstrijd deelneemt,
ze stemt haar programma erop af".
Bijnier
Hans Keizer vervolgt: „De bijnier
produceert bij vrouwen vijftig pro
cent van de mannelijke hormonen,
die een overheersende rol spelen
voor het leveren van duurpresta-
ties. Zo'n bijniqr is, als je ze ziet,
een klontje vet dat anderhalf tot
twee gram weegt, maar o zo be
langrijk. Stel dat de bijnierschors
uitgeput raakt en de produktie
houdt op, dat moment kun je me
ten. Je kunt vaststellen wanneer bij
een atlete de produktie van manne
lijke hormonen gaat afnemen. Het
is nu nog een beetje speculatie,
maar ik kan mij voorstellen dat in
de toekomst daarmee een exacte
graadmeter wordt verkregen om te
bekijken hoe het met de conditie
gesteld is. Dat zou een grote stap
vooruit betekenen. Wat gebeurt
nu? Een atlete wil weten hoe ze er
voor staat. De melkzuurcurve
wordt gemeten, het ijzergehalte, de
hartfrequentie, de ademhaling. Mo
gelijk zou het veel nauwkeuriger
zijn via de produktiecapaciteiten
van de bijnierschors vast te stellen
in hoeverre een atlete tot een top
prestatie in staat is".
V ermannelijken
Veel vrouwen vrezen dat topsport
hen vermannelijkt. Zijn daar aan
wijzingen voor? Keizer: „Die vrees
is ongegrond. Eén van de hormo
nen is een mannelijk geslachtshor
moon, testosteron, welbekend van
de dopingonderzoeken. Een over
dosis van dit testosteron veroor
zaakt bij vrouwen baardgroei en
een zware stem. Nu denkt men dat
hard en langdurig trainen van in
vloed is op dit testosteron en vrou
wen mannelijker maakt. Dat is niet
waar. Mijn onderzoek heeft uitge
wezen dat bij zware inspanningen
de testosteronspiegel bij vrouwen
zelfs iets daalt. Sport vermannelijkt
dus helemaal niet".
JEAN NELISSEN
Blok, die aanvankelijk nogal tegensputterde tegen de achterstelling
1 „zijn" olympische ploeg, heeft zich in zijn lot geschikt.
ZEIST Het olympisch voetbal
elftal, dat op 5 oktober in Utrecht
de cruciale ontmoeting tegen Roe
menië speelt in het kader van
plaatsing voor de Spelen van Los
Angeles van volgend jaar zou een
hoge prioriteit krijgen, werd enige
tijd geleden in de topkringen van
de KNVB afgesproken.
Wie in de aanloop naar het treffen
in het stadion De Galgenwaard de
gang van zaken echter -bekijkt,
krijgt bijna tranen in de ogen. Niet
van het lachen, want dat moet vele
in het KNVB-bestel werkende offi
cials al lang zijn vergaan. Het ge
goochel met spelers van de ene
naar de andere selectie is immers
onverdroten voortgegaan.
Naar buiten wordt gedaan alsof de
tegenstellingen tussen de bondscoa-
ches Kees Rijvers (A-team en Jong
Oranje) en Ger Blok (olympisch
elftal en UEFA-team) tot het verle
den behoren, maar dat is slechts
schijn. Spelers die Blok meent no
dig te hebben, worden hem weer
afgepakt. Zelfs een spits als Hout
man, die volgens Rijvers op het ni
veau van de A-ploeg te kort zal
schieten, mag niet in de groep van
Blok blijven. En dit alles onder het
motto, dat het olympische team
niet meer is dan een zogenaamd B-
team, waarop Rijvers meent zonder
meer te mogen terugvallen. Er kan
begrip voor worden opgebracht,
maar er moet dan natuurlijk niet
meer worden gesproken over
olympische prioriteiten.
Ger Blok berust in de situatie. Er
komt geen kwaad woord over zijn
lippen. Integendeel zelfs. Hij blijkt
nog bereid zijn collega een veer op
de hoed te steken voor het bereikte
resultaat tegen IJsland en België.
„We houden ons aan de gemaakte
afspraken. Het A-team heeft priori
teit boven het olympisch elftal".
Het gevolg is wel dat de selectie
van Blok niet alleen een geweldige
duiventil lijkt, maar dat de groep
tijdens het onlangs gehouden eerste
trainingskamp nodig geacht na
de verpletterende nederlaag in de
uitwedstrijd tegen Roemenië
zelfs incompleet is geweest. De
vraag lijkt langzamerhand gerecht
vaardigd of het geld niet beter zou
kunnen worden besteed.
Niet ontmoedigen
Ger Blok laat zich echter niet ont
moedigen. Binnen zijn beperkte
mogelijkheden houdt hij moedig
vol. Hij toont zich flexibel en pro
beert sfeer en saamhorigheid te
kweken. Wanneer zijn werksituatie
ter sprake komt, valt hij slechts af
en toe uit zijn rol. Opmerkingen als
„Ik wil niet polariseren" en „Vloe
ken en tieren moet worden beperkt
tot de huiselijke kring" tonen iets
aan van het geweldige spannings
veld waarin hij leeft.
Ger Blok zwijgt. Wel laat hij mer
ken bewondering te hebben gekre
gen voor Arie de Vroet, ook een
bondscoach die jarenlang onder ui
terst moeilijke omstandigheden
succes heeft nagestreefd. Want dat
wil Ger Blok ook. Ondanks alles
staat in zijn gedachten maar één
ding centraal: hij wil winnen! „Dat
is alles bepalend. Daarvoor zijn
echter ingrediënten nodig. De in
terne situatie is daarop van in
vloed, maar ook aan de buitenkant
moet worden gewerkt. Er zal in
een goede ambiance moeten wor
den gespeeld met veel toeschou
wers. Er moet enthousiasme en
sfeer komen".
André Hazes
De KNVB onderkent het en werkt
er hard aan. Het is dan ook de be
doeling dat André Hazes op 5 okto
ber in Utrecht optreedt. Zonder ne
gatief te zijn lijkt het uiterst twij
felachtig of dat voldoende is om het
olympisch elftal zo te inspireren
dat winst wordt geboekt. Blok die,
zoals het een goede coach betaamt,
weigert zich vooraf gewonnen te
geven, blijft wel realistisch. „Er
moet worden gepresteerd. Het pu
bliek heeft er geen boodschap aan
op welke manier een elftal tot
stand komt. De spelers moeten het
doen. De vonk moet van het veld
naar de tribune springen. Door de
herkenbaarheid van de voetballers
ontstond die vonk in 1974 tijdens
het wereldkampioenschap ook".
De kans dat dit in Utrecht even
eens zal gebeuren, lijkt gering.
Toch moet een slag om de arm
worden gehouden, want Blok heeft
in het verleden met zijn toen nog
olympisch amateurteam verrassen
de resultaten behaald. Vergeleken
met het optreden van het op papier
veel professionelere elftal in Roe
menië is zelfs de vraag gewettigd of
deze bondscoach niet beter met zijn
amateurs had kunnen doorgaan.
Ger Blok concludeert dat daarvan
geen sprake kan zijn. Om eventue
le nieuwe teleurstellingen te voor
komen is echter wel rap een twee
tal driedaagse trainingskampen ge
arrangeerd. Blok: „Een nederlaag is
tot daaraan toe, maar de manier
waarop het verlies in Boekarest tot
stand is gekomen, mag natuurlijk
niet meer gebeuren. Daarom wordt
er nu onder meer zo op sfeer en
saamhorigheid gehamerd".
Lastig
Alle goede bedoelingen ten spijt
staat het voor alle betrokkenen
vast dat de interland tegen Roeme
nie een lastige aangelegenheid
wordt. Nederland, dat samen met
Joegoslavië, Roemenië en Italië
moet strijden om een plaats voor de
eindronde in Amerika, moet win
nen om in de race te blijven. Een
nieuwe nederlaag betekent het ein
de van alle illusies. De duels tegen
Roemenië en Joegoslavië kunnen
dan waarschijnlijk worden ver
waarloosd. Blok: „Elke wedstrijd in
het kader van de olympische voor
ronde is in deze fase cruciaal.
Straks moeten we nog naar Joego
slavië. Dat land stelt zonder meer
A-spelers op. Ook het Italiaanse
elftal is beresterk. Dat heb ik wel
begrepen van de daar spelende Jan
Peters. De Italianen spelen al zo'n
vijf jaar samen. In dit stadium is
het duel mét Roemenië voor ons
echter beslissend. Nemen we re
vanche. dan horen we er weer he
lemaal bij".
PETER VAN PUTTEN
Zoals bekend is de Koninklijke Ne
derlandse Lawn Tennis Bond een
van de kleinste sportorganisaties
van ons land. Jaren geleden had de
KNLTB weliswaar een flink aan
tal, voor het merendeel nogal eli
tair getinte leden, maar sinasdien is
de bond behoorlijk afgeslankt. Dat
werd echter op het in Hilversum
gesitueerde bondsbureau niet als
hinderlijk ervaren. De KNLTB
kon immers bogen op een opmer
kelijk groot aantal topspelers. dat
overal ter wereld verheugend goe
de resultaten boekte.
Zo staan mij nog haarscherp specta
culaire toernooizeges voor de geest
van Lou Kanders, die in het spoor
van Tom Okker in Timboektoe,
Wladiwostok, Belo Horizonle en
Dnjeprpropetrovsk en vooral No-
wosibirsk en Llanfairpwllgwyngyll
(Wales) de verzamelde wereldtop
het nakijken gaf.
Of Fer Emmes, die 's werelds top
tien binnenstormde door tijdens
een toe mee door IJsland in Höfda-
kaupstadur, Grundarfjördur. Ey-
rarbakki en Kirkjubaejarklaustur
te winnen. Helaas werd hij in het
minst belangrijke toernooi, dat van
Reykjavik, in de eerste ronde uit
geschakeld door Asgeir Thordars-
son. Die prompt tot lokale held
werd uitgeroepen.
Of Jan Gordijk, die bijna net zo
succesvol was door een trip in mid
den-Afrika te bekronen met vrij
wel louter toernooizeges. Helaas
moest hij in Taguenout Haggueret
(Mali), Aioun el Atrouss (Maureta-
nië) en Tegguidda In Tessoum (Ni
ger) in de achtereenvolgens eerste,
tweede en derde ronde zijn meer
dere erkennen in de vierde aan de
weg timmerende Nederlandse top-
tennisser Niek Gleury. Deze onder
scheidde zich door later in Thai
land steeds de finale te bereiken
van toernooien in Muang Chainat,
Phimun Mangsahan, Nakhon Rat-
chasima en Kanchanaburi.
Achter dit viertal, samen met de
iets eerder triomfen boekende Jan
Bajer in die tijd door sportminnend
Nederland toepasselijk de Vijf Mus
ketiers genoemd, stonden echter
te
dringen. Ik hoef u de namen niet
eens te noemen, ze staan inmid
dels gesetteld dagelijks op de
sportpagina's van de krant vermeld
als er weer ergens ter wereld een
glanzende prestatie is geleverd.
Bij dat legioen topsporters, afge
scheiden door de inmiddels in le
denaantal behoorlijk teruggelopen,
maar zijn zaakjes qua opleiding,
coaching, scouting en training pri
ma voor elkaar hebbende KNLTB,
ontbreekt de naam van Ybo Buru-
ma. Ybo gold op zevenjarige leef
tijd als talent met ongekende moge
lijkheden. Op de banen van Shot in
Zeist zwaaide de jonge Ybo zo ver
vaarlijk maar bovenal efficiënt met
het speciaal voor hem gefabriceer
de super-king-size-racket rond, dat
hij al spoedig werd toegelaten tot
de cursus met de veelbetekenende
aanduiding „Driehandig spelen
voor achtjarigen": linkshandig,
rechtshandig en gewoon handig.
Tot veler teleurstelling echter liep
het verkeerd met Ybo af. Toen hij
net zijn negende verjaardag had ge
vierd, een dag waarop alle be
stuursleden van Shot aanwezig wa
ren maar de gretige Ybo zelf uren
lang op zolder tegen een door zijn
vader geconstrueerde tennisschut-
ting zijn service stond te oefenen,
sloot hij vriendschap met een meis
je bij hem in de klas. Van de ene
dag op de andere was dat meisje él-
les voor de ooit zo fanatieke Ybo,
zijn racket niets meer. Ybo kreeg
een nieuwe hobby. In navolging
van zijn vriendinnetje schafte hij
zich van zijn spaarcenten een poe-
zie-album van groot formaat aan
en begon daar héél leuke tekstjes in
te schrijven.
Zoals dat gaat. dit eerste vriendin
netje liet Ybo in de steek, maar
Ybo klaagde niet. Hij had zijn poe-
zie-album inmiddels al lang ver
vangen door losse bladen in een op-
bergmap en zat dagelijks uren ach
ter de ook door hem zelf gekochte
elektrische schrijfmachine. Ybo
kon er geen genoeg van krijgen en
van de weeromstuit kwam hij over
tennis te schrijven. Daar wist hij
tenslotte het nodige van. Nee. zelf
spelen was er niet meer bij en de
bestuursleden van Shot kwamen
ook al lang niet meer op zijn ver
jaardag.
Maar zie daar. Na jarenlang niets
meer van Ybo te hebben vernomen
komt mij ineens een persbericht
onder ogen. Van Vbo. Wie schetst
mijn verbazingYbo is tegenwoor
dig directeur van de tennisbond.
Het bloed kruipt toch waar het niet
gaan kan Het knappe is dat Ybo de
aanleg, die hij ooit verraadde toen
hij in het poëzie-album van zijn
eerste vriendinnetje schreef, niet
heeft verloochend. Want wat
schreef hij vorige week? Er werd
een Nederlandse tennisploeg afge
vaardigd naar Florida. Op zich
niets bijzonders, ondanks het gerin
ge ledental tegenwoordig zendt de
KNLTB nog steeds hele contingen
ten vaderlandse jeugd naar alle uit
hoeken van deze globe.
Maar waarom was het dit keer zo
bijzonderDat schreef Ybo onom
wonden.' Er kon een bezoekje aan
Disneyworld in Orlando worden
gebracht. En de KNLTB gunt zijn'
hard trainende, zich alles ontzeg
gende jeugd ook wel eens een ver
zetje tenslotte. Nog even in span
ning zitten, dan schrijft Ybo weer
een héél leuk persbericht over de
belevenissen in Disneyworld. Net
een echt sprookje. BUYS
