enmalige uitkering voor zelfstandigen
*olitiek heeft veel aan Kan te danken
Vooral christelijke
mavo's bedreigd
Steunfonds voor
werkloze academici
&jT
STAAT DER NEDERLANDEN
9 96 LENING 1993
PER 1999/1993
-yfNENLAND
CcidaeSotvumi
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1983 PAGINA 9
EN HAAG Het is
jeer stiller geworden op
|e ijle top van de Neder-
ipdse Kleinkunst Olym-
waar Toon Her-
lans, Wim Kan en Wim
pnneveld eens uitda-
nd geschitterd hebben,
nbereikbaar en onna-
blgbaar resideerden zij
par gedurende tiental-
n jaren als De Grote
'rie van ons vaderland-
amusement, dat ze
iet hun geweldige ta-
nten rijkelijk versier
en. Samen vormden ze
n ijzersterk Triumvi-
at, dat het eeuwige le-
n leek te hebben.
11 |)tdal de plotselinge dood
n Wim Sonneveld aan die
Iele droom een einde maak-
Hermans en Kan bleven
n jiarna bchter, opeens zicht-
ar ouder, minder trefzeker
k dan in hun gloriejaren
vruchteloos zoekend naar
successen van vroeger,
rmans, die met vliesdunne
lekjes vol zieleroerselen zijn
je kei ijk late poëtenroeping te
1de heeft gemaakt, schuift
n terugkeer in de magische
icelcirkel sindsdien elk
Ier verder vóór zich uit. En
jan, de grootmeester op het
•Inordenrapier en sinds jaar
dag 's lands eerste aan-
ioezenier, die langer dan
n kwart eeuw zijn vrolijke
Sfe;riool over politici en ande-
dwaallichten uitstortte,
ik het spoor opeens bijster,
dat zijn vrouw Corry Vonk
is getroffen door een be-
ferte. In de theaters, waar
Ij met steeds grotere tussen
fazen zijn sterk ingekorte
^Bie Man Show twee keer
B|r avond met behulp van le-
^insgrote spiekbrieven over
voetlicht tilde, was hij
:t langer de tovenaar, die
beiteloos met zijn weerbar-
fee moedertaal goochelde,
i tijdens de Oudejaarscon-
■ence op de drempel van
13 werd het zelfs voor zijn
ps, die ziende blind aan
im waren toegewijd, pijn-
duidelijk, dat de bodem
jn de grote Kan bijna be-
ikt was.
pteren kwam het schok-
inde bericht toch nog on-
jrwacht. In het Nijmeegse
idboudziekenhuis, waar hij
if dagen geleden met uit-
jttingsverschijnselen werd
igenomen, is hij in de late
[middag overleden. En met
n dood is er nu een defini-
f einde gekomen aan een
tlperk, waarin het Neder-
fidse cabaret bloeide als
'oit tevoren.
luizenaar
zéér Haagse ministers-
3n Wilhelmus Kan, de late-
kluizenaar van Kudel-
tart, werd op 15 januari 1911
boren onder het sterrete-
n van de Steenbok. Wel-
ht verklaart dat zijn voor-
ur voor de Zwitserse ber-
n, waar hij zich na gedane
ken vaak met zijn vrouw
irnelia Diderika Vonk in
lstrekte eenzaamheid te-
gtrok. Het stille kanton,
zij hun chalet hadden,"
schikte over het enige tele-
>nboek ter wereld, waarin
der de letter K de naam
orkwam van „W.Kan,
hauspieler".
zijn huis aan de Westein-
Plassen maakte hij ge-
van een geheim tele-
mnummer, dat slechts be-
|nd is bij een handvol ge-
'uwe vrienden. De rest van
t volk moest het gebruike-
ke entree-geld aan de
r t
Kd
|>TERDAM ,,Met de dood van
Kan verliest Nederland een
It cabaretier. Voor mensen zoals
fie Wim Kan direct na de oorlog
et Leidsepleintheater hebben be-
gezien, is hij het beeld van de
(die het mogelijk maakte om wat
'a de oorlog gebeurde te relative-
aldus PvdA-fractievoorzitter
den Uyl in een reactie op de
M van Kan.
Uyl was minister-president toen Kan
"3 voor het eerst zijn afkeer voor
tv-optredens terzijde schoof. De eerste olie
crisis en de reactie daarop van het kabinet
Den Uyl boden de cabaretier voldoende
stof voor een veelgeroemde conférence
voor de VARA-televisie.
Volgens Den Uyl heeft de politiek veel aan
Wim Kan te danken. „In zijn oudejaarsa
vondconférences nam Kan de politiek ern
stiger dan welk ander gebeuren ook. Te
rugdenkend aan ons laatste gesprek voor
zijn oudejaarsavondconférence van het af
gelopen jaar denk ik, dat ook een uiterst
sympathiek man is heengegaan", aldus Den
Uyl.
Simon Carmiggelt zei: „De dood van Wim
Kan betekent voor mij het heengaan van
een goede vriend en voor Nederland het
verlies van zijn grootste conférencier. Nie
mand kon als hij de Nederlanders laten la
chen om zichzelf en om de politici die ons
volk moesten regeren. Jaren en jaren ach
tereen is hij de koning van ons cabaret ge
weest".
Carmiggelt, die veel aan het succes van
Kan heeft bijgedragen, noemt Kan „een
unieke woordkunstenaar en een feilloos be
speler van het publiek. Als het u gaat zoals
mij zult u in de toekomst steeds weer aan
zijn briljante blijmoedige spot moeten den
ken. Met dankbaarheid met bewondering
en op oudejaarsavond met een weemoed die
niet spoedig zal helen".
DEN HAAG De plannen van minister Deetman om
kleine scholen op te heffen komen in de protestant
s-christelijke hoek heel hard aan. Maar liefst eenderde
van alle protestants christelijke mavo's dreigt eraan
ten onder te gaan. Zoals bekend wil Deetman de norm
voor mavo's en havo's opschroeven van 24 leerlingen
per leerjaar tot 60 leerlingen per leerjaar. Voor mavo's
en havo's in kleine gemeenten zijn die cijfers respectie
velijk 16 en 50. Een opheffingsnorm van 60 leerlingen
per leerjaar betekent globaal dat een school ten dode is
opgeschreven als er in totaal minder dan 240 leerlin
gen opzitten. In 1982 was dat met 70 van de 277 protes
tants christelijke mavo's het geval. Volgend jaar wor
den honderd scholen bedreigd.
TILBURG De hoogleraren Schouten, Adriaansens en Peeters
aan de katholieke hogeschool in Tilburg hebben besloten een.
steunfonds op te richten dat het werkloze academici voortaan;
mogelijk maakt met behoud van uitkering wetenschappelijk on
derzoek te verrichten. Het steunfonds bevordering wetenschap
pelijk onderzoek werkloze academici stelt zich ten doel werkloze
afgestudeerden gedurende een contractperiode van maximaal
vier jaar financiële en wetenschappelijke steun te verlenen bij
het verrichten van onderzoek of het voorbereiden van een
proefschrift. Met overheidsinstanties op landelijk, gewestelijk en
lokaal niveau is een overeenkomst gesloten waardoor de betrok
ken academici gedurende de contractperiode hun uitkering kun-
nen behouden. In Nederland stonden op 1 juli 1983 12.707 acade
mici als werkloos geregistreerd.
HAAG Zelfstandigen maandag formulieren hiervoor
L982 van een minimu- aanvragen,
men moesten rondko-
de „echte minima") en Minister Braks (landbouw) en
jor in aanmerking ko- de staatssecretarissen Van Zeil
mor een eenmalige uit- (Economische Zaken) en De
ter bescherming van de Graaf (Sociale Zaken) hebben
jracht, kunnen vanaf gisteren meer over de regeling
bekendgemaakt. Er zal in to
taal 28 miljoen worden uitge
keerd. Gehuwde en samenwo
nende zelfstandigen die in
1982 een minimuminkomen
hadden krijgen 450 gulden, on
gehuwde zelfstandigen met e e
n of meer kinderen 400 en al
WA w/er to «er- hou
De KAHs Cftrzejz
IH WerpLANTXeW P°IK'
Gccrcft
EMELS
HUN VROUW \Jim VftT)K
wfr wfep. aoEHEN Hoer
leenstaanden 300. De aan
vraagformulieren zijn ver
krijgbaar bij de stichting coör
dinatie dienstverleningscentra
kleinbedrijf in Amsterdam,
kantoren van de regionale
dienstverleningscentra klein
bedrijf, de stichting tot uitvoe
ring van landbouwmaatrege-
len in Den Haag en de dis
trictskantoren van deze stich
ting. De formulieren moeten
voor 29 februari '84 worden
ingezonden.
Advocaten gaan reclame maken
DEN HAAG De Nederlandse advocaten gaan voor het eerst
advertentiecampagnes voeren. Morgen verschijnen de eerste ad
vertenties. De advocaten willen hiermee vooral proberen de (fi
nanciële) drempelvrees weg te nemen en belangstelling te kwe
ken voor hun zogeheten TOGA-tarief. De afkorting TOGA staat
voor „Tarief oriënterend gesprek advocaat". Daarmee krijgt ie
dere burger en elk bedrijf de mogelijkheid voor maximaal vijftig
gulden in ongeveer een half uur problemen aan de advocaat
voor te leggen. De sociale advocatuur, die zich bij voorkeur toe
legt op rechtshulp aan de minder draagkrachtigen in de samen
leving, is van meet af aan gekant geweest tegen de invoering
van het TOGA-tarief. Deze advocaten, ongeveer 200 in totaal,
beschouwen de actie als een poging van de commerciële advoca
tuur om onder hun duiven te schieten.
bedrag open bedrag
koers wordt na de inschrijving op 13 september vastgesteld volgens
het tendersysteem
rente jaarlijks op 15 oktober
aflossing in 5 jaarlijkse termijnen van 15 oktober 1989 af
inschrijving 13 september a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting 17 oktober 1983
prospectus kosteloos bij banken en commissionairs
schouwburgkassa's voldoen
om hem te spreken te krij
gen. Dat gold ook voor jour
nalisten. die hem buiten het
theater als een beminnelijke
heer van stand leerden kern
nen, die gaandeweg een
steeds weerbarstiger zwijger
werd.
Kan, die een te makkelijke
prooi leek voor karikaturis
ten, heeft recepties, trouwe
rijen, verjaardagen en begra
fenissen dan ook altijd zorg
vuldig gemeden. „De men
sen, die me goed kennen, we
ten dat en houden zich aan
de spelregels", zei hij, „zelfs
mijn eigen vader heeft er
nooit op aangedrongen, dat
ik op zijn begrafenis kwam".
Hij had ook geen enkele be
hoefte aan bezoek. Toen hij
in zijn Zwitsers chalet eens
twee maanden door sneeuw-
lawines hermetisch van de
buitenwereld was afgesloten
beschouwde hij die periode
als één van de gelukkigste
van zijn leven. Nadat bulldo
zers de weg weer bereidbaar
hadden gemaakt dook op een
ochtend een auto voor zijn
deur op. Waarop Corry Vonk
verbijsterd riep: „Oh nee
toch, weer visite".
Hinkstapsprong
Zijn carrière is een langduri
ge hinkstapsprong over lou
ter hoogtepunten geweest.
Daaronder engagementen bij
de gouden ploeg van Cor
Ruys, tournées met Louis
Gimberg en zijn eigen legen
darische ABC-cabaret, dat
sinds de oprichting in 1936
alle theaterstormen door
stond. In 1954 veroverde hij
in één spraakmakend uur het
Nederlandse volk met zijn
eerste radioactieve Oude-
jaars-conference, waarin hij
de taal verblijdde met tien-,
tallen gevleugelde wijsheden.
Er zouden er daarna nog vijf
volgen, die zijn waterdichte
reputatie als aanspreker voor
gans een volk telkens op
nieuw bevestigden.
In 1973 sloot hij een monster
verbond met de televisie, een
door hem hevig verafschuwd
medium, dat hij ooit om
schreven had als het avond
zonnetje voor een verregend
huwelijk. Tevoren had hij
bepaald, dat zijn conference
drie maal moest worden op
genomen en dat hij tot op het
laatste moment het recht
moest hebben om de uitzen
ding alsnog te annuleren. De
VARA hield uit voorzorg een
film startklaar om het drei
gende gat in de beeldbuis op
te vullen. Maar ondanks zijn
honende opmerking, dat tele
visie miljoenen kijkers heeft,
maar geen enkele ziener, be
schikte de Meester goedgun
stig. Zijn conference werd
door 6.5 miljoen Nederlan
ders bekeken en haalde een
kijkdichtheid van 68 procent,
wat een nieuw record in
etherland betekende. De
langspeelplaat van deze con
ference, die een week later
in de handel kwam, ging
ruim 200.000 maal over de
toonbank en was goed voor
een platina onderscheiding.
Bittertafel
Zichzelf omschreef Kan eens
als „het vleesgeworden leu
termonument, dat het ganse
Nederlandse volk symboli
seert". „Ik ben het ene mo
ment uiterst behoudend en
het volgende moment de al
les halfwetende bittertafel
causeur", voegde hij daar aan
toe, „dan lijk ik weer een
enge zwart-wit denker, dan
weer een vuurrode socialist.
Maar in feite ben ik een in
tens ouderwetse man, die
zich bezig houdt met kleinig
heden. Het prototype van een
Hollander dus".
Later voegde hij daar nog
aan toe: „Naarmate ik ouder
word merk ik steeds vaker,
dat ik geen vechter meer
ben. Ik ben een „beruster"
geworden. En misschien ben
ik dat wel altijd geweest. Ik
ben opgetrokken uit ontelba
re stukjes hoop, twijfel, ge
loof en moedeloosheid, die
bijeengehouden worden door
Corry".
Vandaar ook dat hij zich bui-'
ten de piekuren in de thea-,
ters het liefst schuil hield in
■het houten werkhok achter
zijn villa, dat hij op rails had
mensen in Nederland zijn,
die ons verstokte kluizenaars
vinden", gaf hij overigens
ruiterlijk toe. „Ze noemen
ons ook wereldvreemd en
mensenschuw. Maar dat zijn
we beslist niet. We houden er
alleen van om samen de din
gen te vieren. Kunnen wij
het helpen, dat we gelukkig
zijn en verder niks nodig
hebben? Neem ons dat maar
eens kwalijk. Misschien zijn
we zo omdat we ons voor een
deel bewust en misschien ook
wel met opzettelijk egoïsme
afsluiten voor een heleboel
dingen, die kunnen variëren
van een feest tot een begrafe-
Slimme conformist
Recensent Boswinkel heeft
hem ooit „de slimste confor
mist van het vaderland ge
noemd" genoemd. Een con
formist, preciseerde hij nog,
met een permanent Hirohito-
syndroom. Dit naar aanlei
ding van het staatsbezoek
van de Japanse God-Keizer
aan Nederland in 1971, dat
Kan als oud-dwangarbeider
aan de beruchte Birma-
spoorweg, die één dode per
biels als tol eiste, in het ver
keerde keelgat was gescho
ten.
„Kan is een onverbeterlijke
prater", moest ook Boswinkel
toegeven, „maar in zijn pra
ten blijft hij wel een burger
man, die hooguit een half
stapje vóór loopt op de alge
mene opinie. Bij Kan gaat
het er altijd om, hoe ver hij
kan gaan. En dat is nooit ver.
Hij doet het alleen slimmer
en vlugger dan de middel
maat. Maar nooit vergeet hij,
wat het tevreden volk van
hem verwacht".
Mooie generatie
Over zichzelf zei Kan eens:
„Ik vind het al mooi genoeg,
dat ik me nog steeds kan
handhaven. Maar ik ben wel
blij, dat er ondertussen een
fraai getalenteerde generatie
op mijn hielen zit. Mensen als
Paul van Vliet, Jasperina de
Jong. Herman van Veen en
Freek de Jonge kunnen mijn
winkel nu moeiteloos over
nemen".
Namens die generatie liet
Paul van Vliet toen noteren:
„Wim Kan kan op Oude
jaarsavond in één uur goed
maken, wat door anderen in
twee jaar is verknoeid. Dat is
waarschijnlijk zijn grootste
talent. Hij kan de wereld
verkleinen tot de overzichte
lijke absurditeit van zijn hu
mor. Tot op de dag van van
daag heeft hij zijn verwonde
ring over de dingen in het le
ven behouden. En die ver
wondering stort hij over ons
heen in zijn conference,
waarvan hij het absolute mo
nopolie bezit. Daarin is hij de
grootste in dit land".
En Herman van Veen zei
over hem: „Hij is de enige
grote artiest in ons land, die
werkelijk contact heeft met
jongere collega's. Jlet gaat
hem echt aan het hart, wat je
doet. En als je succes hebt, is
hij even gelukkig als jij. Hij is
een vader-figuur, zoals je die
jezelf in je dromen heimelijk
hebt toegewenst. Hij is een
rijk gezegend mens. En de
keren, dat ik bij hem thuis
ben geweest, straalde de
warmte van het geluk, dat
Corry en hij samen delen, je
tegemoet".
Bastion
Thuis in Nederland was voor
Kan zijn villa in Kudelstaart,
een onneembaar bastion aan
de plas, waar hij het grootste
deel van zijn leven omzichtig
en zorgvuldig heeft gedeeld
met Corry Vonk. die hij
graag ,,Tuf" of „Olie" noem
de. Vijftig jaar nadat hij haar
zijn ja-woord had gegeven zei
hij onlangs verontschuldi
gend: „Als ik van iemand of
iets houd dan is dat voor
mijn leven. Ik geloof maar in
weinig dingen. Maar in even
wichtig samengaan, daar blijf
ik in geloven. Door dik en
dun".
En om te bewijzen, dat dit
credo voor hem heilige ernst
was, zong hij in één van zijn
programma's met een hoofd
vol twijfels:
„Nou gaan overal op de we
reld.
alle voordoeken weer dicht,
in Londen en Maastricht,
daar doven ze het licht.
Nou valt overal op de wereld
voor de schimmen en de
schijn
het grote voorgordijn,
van Broadway tot Berlijn.
De mensen staan te dringen
om
hun kleren,
en informeren:
„Zijn die Corry en die Kan
nog bij elkaar?".
Ja, want nergens op de we
reld,
wat geen sterveling denken
zou,
vindt men oprechter trouw,
dan tussen man en vrouw,
met 'r tweeën in een one-
man-show".
En zo leek het meer dan goed"
voor hen beiden. De zoon
van een goedlachse minister
en het kleine meisje uit de
revue, getweeën op weg naar
het einde. Als old soldiers,
die nimmer sterven maar
slechts vervagen.
Dat de dood hem alsnog ge
dwongen heeft haar hand los
te laten, moet voor hem bij
zijn afscheid van het leven
een verlies zijn geweest, waar
zijn vele duizenden overwin
ningen niet tegenop wegen.
LEO THURING
laten zetten en dat met de
zon kon meedraaien. Hij
noemde het „Mijn Olie huis
je" 'naar de koosnaam, die hij
zijn vrouw lang geleden ge
geven had. Op één van de
wanden in dat werkhok had
hij een papier geprikt met de
tekst: „Wij wonen hier aan
deze kust, voor onze rust. Wij
zijn niet op bezoek gesteld
(onaangemeld), Hebt u een
vraag, een plan, een grief:
schrijf ons dan maar een
brief. Maar doe ons beiden
een plezier. En kom niet
hier. Dat is al wat van u
wordt verlangd. Vast wel be
dankt".
„Ik weet, dat er heel wat
